Triomf van totale inhoudsloosheid
Belegen romantiek bij Bleijenberg Hommage aan Lucebert
Luther Allisson biedt meerwaarde
Cultuur&Kunst
ZATERDAG 5 DECEMBER 1992
ANNEMtEK RUYGROK (chef) JAN RIJSDAM saswa STOEHNGA
Tekenaar Ruud Bruijn springlevend
krommenie Tekenaar Ruud Bruijn kan er smakelijk om lachen.
In de jeugdboekenrubriek van afgelopen donderdag werd bij
de bespreking van de Ploegsma-uitgave 'Alle verhalen van Astrid
Lindgren' vermeld dat een deel van de illustraties was ge
maakt door 'de onlangs helaas overleden tekenaar Ruud Bruijn'.
Er is echter sprake van een betreurenswaardige naamsverwisse
ling. Eind oktober overleed de Amstelveense tekenaar Rolf de
Bruin. Ruud Bruijn vierde gisteren in Krommenie gezond en wel
zijn 35-ste verjaardag.
Kunstraad positief over fonds
den haag De Raad voor de Kunst is het in grote lijnen eens
met de plannen voor het Mondriaanfonds van minister D'Anco-
na (Cultuur). Het Mondriaanfonds moet in plaats van het mi
nisterie subsidies gaan verlenen voor kortdurende activiteiten
op de terreinen beeldende kunst en vormgeving. Het moet ook
de rentesubsidieregeling voor galeries gaan verzorgen. Het fonds
zal ook een aantal adviestaken van de Raad voor de Kunst over
nemen. De Raad voor de Kunst meent dat het Mondriaanfonds
doelmatiger kan werken dan het ministerie. Het zou bovendien
een meer alerte rol kunnen spelen in de kunstwereld dan het ad
viesorgaan zelf.
Wijziging openingstijden schouwburg
leiden In verband met de feestdagen is de kassa van de Leidse
schouwburg gesloten op vrijdag 25 en zaterdag 26 december en
op 1 januari. Van maandag 28 december tot en met donderdag
31 december zijn de openingstijden van 10.00 tot 12.00 uur. Dan
is de schouwburg ook bereikbaar voor telefonische
gen.
Denker op reis
parus Auguste Rodins vermaarde sculptuur 'De denker' (Le Pen-
seur) gaat voor het eerst van zijn leven op reis. Volgend jaar zal het
beeld het Rodin-museum in Parijs tijdelijk verruilen voor een bezoek
aan China en Taiwan. Daar wordt een grote overzichtstentoonstel
ling over Rodin gehouden. foto *ap
Jejf Koons amuseert met lege banaliteit
Het aandoenlijk varkentje met de groene strik dat met
zijn snuit in de grond wroet, omringd door drie kinderen
van wie twee met vleugels, ach, het hééft nog wel iets als
je het beeld afzonderlijk ziet. Het staat nu wat verloren in
één van de zalen tussen al het andere werk van Jeff
Koons op de door Stedelijk-directeur Wim Beeren nu al
„historisch" genoemde tentoonstelling. Wie daaraan
twijfelt, moet nog maar een jaar of tien wachten want
dan zal iedereen er van overtuigd zijn, zo zei hij tijdens
de presentatie van de expositie.
amsterdam henk meutgeert
De redenering van Beeren lijkt
verdacht veel op die van Peter
Schjeldahl in de catalogus waar
op het rose hoofd van Koons in
close-up prijkt. Schjeldahl be
kent het werk van Koons eerst
niet zo goed gesnapt te hebben,
net zoals nu 'de gemakzuchtige
professionals uit de kunstwe
reld' dat niet kunnen of willen.
Want die professionals hebben
de waan 'het patent te hebben
op inzicht en begrip', zo schrijft
hij. Nee, dan Schjeldahl, hij be
grijpt Koons wel en werpt zich
op als fan en beschermer, als Ie
mand die het licht wèl heeft ge
zien. Om de kunstenaar en zijn
kunst te begrijpen moet je een
ingewijde zijn, een houding die
Schjeldahl gemeen heeft met de
volgelingen van Baghwan of
Lou de Palingboer.
Hoe je het ook bekijkt, Koons
gebruikte en gebruikt de moge
lijkheden die de media hem ge
ven gewiekst. Het is geen toeval
dat een van zijn beelden Mi
chael Jackson met zijn aap Bub
bles voorstelt en dat een artikel
in de catalogus Sympathy for
the Devil', naar een nummer
van de Rolling Stones, heet.
Zo kan het ook bijna geen
toeval zijn dat het succes van
Koons midden jaren tachtig be
gon ten tijde van de top van het
Amerikaanse yuppiedom. De
kunstenaar zelf handelde een
tijdje in aandelen voordat hij
zijn zorgvuldig uitgekiende
kunsthandel begon.
Basketballen in een aquari
um, een rijtje stofzuigers in een
vitrine, kort daarop een in
roestvrij staal uitgevoerd op-
blaaskonijn om hierna te belan
den bij zijn door Europese
houtsnijders uitgevoerde hou
ten varkentjes en hondjes en
zijn beroemde verbintenis met
pornoster Ilona 'Cicciolina'
Staller (in een informatiebulle
tin van het Stedelijk ook 'politi
ca' genoemd).
Die relatie zorgde voor een
reeks, soms nogal kuise, beel
den en foto's van het paar ter
wijl het de liefde bedrijft op
idyllische plekjes bezaaid met
bloemen, maar mondde uit in
fotoseries die niet onderdoen
voor die uit pornoboekjes.
Om zo n zorgvuldig geplande
carrière te doen slagen, daar
zijn galeriehouders, critici en
museumdirecteuren voor no
dig. In het New York van de ja
ren tachtig, waar de slogan
'anything goes' opgeld deed
was die eerste soort snel gevon
den, de rest volgde.
Kama Sutra
Het is duidelijk dat degenen die
zich opwerpen als fan van
Koons (een betere omschrijving
is eigenlijk niet te vinden) tegen
de platte porno uit zijn serie
'Made in Heaven' oplopen. Ook
al doet Koons in een aantal fo
to's van het echtpaar een be
roep op de kunstgeschiedenis
door ze 'Manet' te noemen, de
sterk vergote beelden die nu
aan de wand hangen in het Ste
delijk, zijn vergelijkbaar met fo
to's in goedkope pomolectuur.
Koonsliefhebber Peter
Het Is geen toeval dat een van Jeff Koons' beelden Michael Jackson met zijn aap Bubbles voorstelt.
Schjeldahl doet ze in de catalo
gus af als kunstwerken met 'te
weinig présence' om daama de
loftrompet te steken over de
metershoge hond van bloemen,
'Puppy', die Koons dit jaar voor
het slot in het Duitse Arolsen
plaatste. Een plaats dichtbij
Kassei waar op dat moment de
Documenta werd gehouden en
het plaatsen van de bloemen-
hond was een provocatie. Een
veelbejubeld project, overdon
derend van onbenullig- en kit
scherigheid. Slechts weinigen
die het beest hebben gezien
zullen weten dat er in het niet
eens zo ver van Arolsen verwij
derde Bad Harzburg al jaren
een beest van bloemen op het
stadsplein staat. Inmiddels
heeft Koons een nieuwe serie
van hondjes en poedels in hout
laten uitwerken waarover een
copyright-rechtszaak dreigt.
Kitsch of kunst, echt of na
maak. charlatan of kunstenaar;
het zijn vragen die zich bij de
rondgang in de zalen in het Ste
delijk steeds weer opdringen.
Hier staat een in roestvrij staal
uitgevoerd borstbeeld van Bob
Hope te glimmen, daar een ker-
misbeeld van blonde vrouw die
Pink Panther omhelst, of een
vaas met felgekleurde bloemen
en een glazen beeld van het co
pulerende paar Koons/Staller in
een van de houdingen uit de
Kama Sutra.
Vragen naar inhoud, zin of
bedoeling in het werk van
Koons zijn zinloos. Hij amu
seert met totale inhoudsloos
heid, hij verleidt het publiek
met spiegels en kralen, vult de
museumzalen met de leegte
van de banaliteit die volgens
hemzelf 'onze redding' kan be
tekenen. Ieder volk krijgt de po
litici die het verdient en elk tijd
perk krijgt de kunst die het ver
dient. Op dus naar het Stedelijk,
leve Jeff Koons!
Overzichtstentoonstelling
van werk van JefT Koons tot 4
januari in het Stedelijk Muse
um Amsterdam, openingstij
den: dagelijks van 11.00-17.00
uur, Nieuwjaarsdag gesloten;
catalogus in kleur.
beeldende kunst
Visser-Dunne, te zien t/m 31 december,
van 9.00-18 00 uur, eerste zon
de maand 12.00-17.1
113, Let
Kan het romantische verlangen
naar een wereld van mooie
plaatjes het winnen van helder
verstand en goede smaak? Met
visionaire beelden van een ver
verleden probeert Julia Visser
van Dunne een fantasiewereld
in stand te houden die schril
contrasteert met de werkelijk
heid.
Pastelkleurige luchten, witte
zwanen en prinsen zijn de obli
gate ingrediënten van talloze
sprookjesachtige taferelen vol
belegen romantiek en senti
mentaliteit. Deze vlucht uit de
werkelijkheid met de diepgang
van een kasteelroman verbaast
zeer, maar bekoort allerminst.
Een kritische keuze is voor een
galerie een voorwaarde voor het
vestigen of behouden van een
reputatie, al bestaat bij een soe
pel expositiebeleid natuurlijk de
kans op grote verschillen in
kwaliteit.
De expositie van Julia Visser
kwam tot stand op verzoek van
klanten van Bleijenberg. Maar
een hoog democratisch gehalte
garandeert niet vanzelfsprekend
de weerspiegeling van een diep
artistiek of eigentijds bewust
zijn. Toch betekende deze ten
toonstelling al bij het begin een
groot verkoopsucces. Het aantal
rode stippen en lovende reac
ties in het gastenboek ten spijt,
is het enthousiasme moeilijk te
delen.
Afgezien van enkele onver
bloemd realistische stillevens,
overheersen onder de ruim
twintig schilderijen en aquarel
len de mythologische voorstel
lingen en sprookjes. Julia Visser
voert Griekse goden en helden
ten tonele en schuwt niet in de
fantasie ontstane sentimentali
teit, ideale liefdesparen en blo
zende, naakte kindertjes af te
beelden.
In weinig werken weet Visser
een overtuigend beeld op te
roepen. Sommige stukken lij
den onder een overdaad aan fi
guren met een onduidelijke
functie in het verhaal. Zo oe-
staat 'De fontein' uit allerlei epi
soden die fragmentarisch bij
eengebracht zijn in een gotisch
bouwsel. De weinig suggestieve
titel ontkent het gebruik van
overbekende symboliek. In dit
visioen herinneren de ringen,
de roos en de sleutel het meest
aan de valse romantiek die
thuishoort ln flutromans.
Met de korte titels preten
deert Visser niet dat het verhaal
eenduidig is. Helaas werkt de
ruimte voor interpretatie zelden
aanstekelijk of inspirerend.
Wegdromen in fantasieën is
soms moeilijker dan je denkt.
De dichter Lucebert, aanvanke
lijk bekend als de Keizer der
Vijftigers, heeft niet te klagen
over internationale erkenning.
De schrijver en beeldend kun
stenaar staat donderdag 10 de
cember in de schijnwerpers van
Kunstkring de Burcht.
Dan houdt C.W. van de Wate
ring, gepromoveerd op de poë
zie van Lucebert, een inleiding.
Daama toont een film van Jo-
han van der Keuken Lucebert in
zijn atelier, naar het schijnt
meer geïnteresseerd in het pro
ces van het schilderen dan in
het resultaat. De dichter Ton
van Deel ten slotte zal aan de
hand van dia's ingaan op het
verband tussen Luceberts beel
dend werk en zijn poëzie.
De 'Hommage aan Lucebert'
is in Sociëteit de Burcht, Burg-
steeg 14, Leiden, aanvang 20.15
uur. Kaarten zijn verkrijgbaar
bij de boekhandels Kooyker, De
Kier en Zandvliet.
Naar Spanje
Bel voor gratis huurtaxatic
van uw woning
Tel. 071-322211
ACHTERGROND
AMSTERDAM ERIC VAN DER VELDEN
'Door risico's te nemen spannender toneel'
Donderdag concert in Leiden
Gerrit Korthals Altes, zakelijk leider van To
neelgroep Amsterdam, proeft een nare on
dertoon in de kamervragen die de CDA-er
Van der Heijden over het toegenomen aan
tal afgelastingen van toneelprodukties aan
de cultuurminister heeft gesteld. „Een on
dertoon in de trant van: 'Bij het Nederland
se toneel doen ze maar wat. Daar leggen ze
bij het minste of geringste het moede artis
tieke hoofd in de schoot. Daar beginnen ze
aan een produktie zonder dat ze zelf nog
weten waar het naar toe moet'. Maar dat is
de werkelijkheid niet."
Als antwoord op de vragen van Van der
Heijden liet minister d'Ancona (wvc) weten
dat zij geen moeite heeft met het feit dat er
dit theaterseizoen al 795.000 gulden is uit
gegeven aan toneelvoorstellingen die het
niet tot een première hebben gebracht.
Werkelijk gerustgesteld toont Korthals Altes
zich niet met dit ministeriële begrip voor de
risico's van het artistieke ondernemer
schap.
„De vragen van Van der Heijden komen
niet uit de lucht vallen. Ze hebben te maken
met de gerezen opvattingen over publieks
participatie waartoe d'Ancona zelf met het
recente kunstenplan de belangrijkste aan
zet heeft gegeven. De minister heeft de Ka
mer kunnen overtuigen dat gezelschappen
voor meer eigen inkomsten moeten zorgen.
Logisch dus dat die zelfde Kamer nu met
argusogen kijkt of die inkomsten inderdaad
wel worden gehaald."
Ook Helga van Bemmel, zakelijk leider van
Theater van het Oosten» is bang dat de vra
gen van Van der Heijden 'heel erg' te ma
geneer van der Heijden zou eens moe
ten meemaken hoe ingrijpend voor ons
een beslissing is om een theaterproduk-
tie af te gelasten. Hoe zwaar de klap
aankomt als blijkt dat je Ideeën niet wer
ken, dat al die krachtinspanningen tot
niets hebben geleid".
ken hebben met d'Ancona's eigen beleid.
„Met de opdracht om voor meer eigen in
komsten te zorgen, duwt de minister het
gesubsidieerde toneel steeds meer in de
richting van het commerciële repertoire. Ik
blijf van mening dat je gesubsidieerd wordt
om risico's te nemen, om dat repertoire te
spelen dat anders ongespeeld blijft."
Zowel Theater van het Oosten als Toneel
groep Amsterdam hebben dit seizoen een
produktie om artistieke redenen moeten af
gelasten. Toren van Kaneel' had een eigen
montagevoorstelling van Gerardjan Rijn-
ders moeten worden. Leonard Frank liep bij
Theater van het Oosten stuk op 'Joshua
Kalb', een zelden gespeeld drama over het
joodse chassidische milieu uit de jaren der
tig. In hoeverre hebben beide gezelschap
pen het ongeluk over zichzelf afgeroepen?
Brengt de keuze voor vrijwel vergeten of
nooit eerder gespeeld stukken niet heel wat
meer risico's met zich mee dan het spelen
van erkende klassiekers?
Volgens Jaap Jong, directeur van de Vereni
ging van Nederlandse Toneelgezelschappen
(VNT), bestaat er inderdaad een relatie tus
sen het toegenomen aantal afgelastingen en
een trend in repertoirekeuze. „Meer dan
vroeger geven de artistieke leidingen toe
aan de uitdaging om onbekend of nieuw re
pertoire te spelen. Brengt Toneelgroep Am
sterdam een Ibsen uit, zoais onlangs, dan is
het uitgerekend een van de weinige Ibsens
die als moeilijk speelbaar te boek staat. Bij
'Vrouw van de Zee' pakte het goed uit.
Maar het had ook een 'Slot Wetterstein'
kunnen worden, de onbekende Wedekind
waarmee hetzelfde gezelschap een paar sei
zoenen terug de mist is ingegaan. Je kunt je
afvragen of het gesubsidieerde toneel niet al
te nadrukkelijk aan het experimenteren is
geslagen. Denk daarbij bij voorbeeld ook
aan al die projecten van de laatste tijd
waarbij getracht wordt om verschillende
media dans, muziek, film e.d. te doen
samensmelten."
Gerrit Korthals Altes: „Wij zoeken het risico
inderdaad op. Niet omdat we aanhangers
zijn van het risico om het risico, maar om
dat wij menen dat een risicovolle manier
van theatermaken per saldo spannender to
neel oplevert. Het aantal successen dat we
tot nu toe hebben gehad, laat zien dat het
publiek dat gelukkig ook zo ervaart. Neem
'Liefhebber', allesbehalve behorend tot het
ijzeren repertoire, maar dit seizoen wel aan
zijn vijftigste voorstelling toe."
„Toneelgroep Amsterdam mag dan voorop
lopen met het aantal afgelastingen, echt
dramatisch is dit cijfér nog steeds niet. In
de vijf jaar dat we nu bestaan, hebben we
vier produkties moeten terugtrekken. Daar
tegenover staan 60 premières die wèl heb
ben voldaan aan onze eigen artistieke crite-
Luther Allisson: debuut nog steeds
leiden hans keuzers
Meer dan dertig jaar toert Lu
ther Allisson al door Amerika en
Europa met zijn bluesmuziek.
Hij speelde met een hele serie
grote bluesveteranen en maakte
in die lange periode eigenlijk
vrij weinig een tiental al
bums. Luther Allisson moet het
dan ook van zijn live-optredens
hebben.
Luther Allison wordt eind ja
ren dertig geboren in Arkansas
in het zuiden van Amerika waar
hij ziin tijd verdeelt tussen
school en hard werken op de
katoenvelden. Hij begint na zijn
verhuizing naar Chicago al op
jonge leeftijd te zingen bij een
familie-gospel groep: The
Southern Travellers. In de jaren
vijftig ontmoet Allisson, inmid
dels verslaafd geraakt aan de
blues, een hele serie bluesvete
ranen, van Muddy Waters en
Hound Dog Taylor tot Jimmy
Dawkins. Met deze laatste werkt
hij kort samen in de lokale kroe
gen in Chicago.
Zijn debuutalbum 'Love me
Mama' uit '67 behoort nog altijd
tot de blue&klassiekers. De ge
lijknamige single wordt een be
scheiden hit in Amerika. Luther
Allisson mag dan zo'n beetje
vastgeklonken zitten aan de
blues, midden jaren tachtig
maakt hij een interessant uit
stapje. Op 'Life is a bitch' uit '84
op i
nier rock en soul vermengd met
zijn eigen bluessound.
Luther Allison staat bekend
als een geweldige performer.
Niet voor niks bfttMl zijn
plaatwerk voor bijna de helft uit
live materiaal. Eind '89 ver
schijnt zijn laatste live al
bum een registratie van een
concert in Hamburg, o.m. met
als toegift het klassieke 'Sweet
Home Chicago' van de legenda
rische bluesvertolker Robert
Johnson.
De laatste tien jaar is Frank
rijk de uitvalsbasis voor de
bluesgitarist. Hij omringt zich al
een tijdje met louter Pranae
muzikanten. Tweede leadgita-
rist 'Fast Frank' RabOSte beeft
een moderne, sterk rock getinte
stijl De Canadese 'Globe and
Mail' spreekt zelfs over Van Ha-
len-achtig die vreemd ge
noeg toch naadloos aansluit bij
de essentie van Luther's blues.
Luther Allisson is na meer
dan dertig jaar blues nog lang
niet versleten en ziin emotione
le 'Luther's Blues' samen met
een aantal B B. King-nummers
een persoonlijke vriend van
Allisson zullen zeker niet
ontbreken bij de concerten.
Luther Allisson geeft op don
derdag 10 december een con
cert in het LVC in Leiden, aan
vang: 22.30 uur. Op 13 decem-
btr is hij in De Melkweg ln
Amsterdam.