De politiek faalt
BIJVOEGSEL
N ORF.DACTIE: WILLEM SCHRAMA
ZATERDAG 21 NOVEMBER 1992
VORMGEVING: FRED VAN GELD EREN MARCO KROES RUUD VOGELESANG
Foto links boven: Onlusten in Rostock waar
extreem-rechts zich richtte tegen asielzoekers.
Rechts boven: een neo-nazi brengt de Hitler
groet tijdens een demonstratie in Dresden. Fo-
De moord op de 51-jarige Turkse
vrouw, haar tienjarige kleinkind
en 14-jarig nichtje die stierven
i de vlammenzee van Mölln, lijkt Duitsland
eindelijk te hebben wakker geschud. Deze
lafhartige neo-nazistische aanslag vond niet
plaats in een door massale werkloosheid ge
teisterd Oostduits dorp. Nee, hier werd ge
moord in een van de meest welvarende stad-
i West-Duitsland, waar de ellende in de
wereld de woonkamers hooguit via de televi-
bereikt. Werd er tot nu toe van uitgegaan
dat het rechts-extremistische geweld een ty
pisch Oostduits fenomeen was, sinds Mölln
duidelijk dat zoals een cynische com
mentator zei in ieder geval op dit gebied
de Duitse eenwording voltooid is.
Terwijl rechts-radicalen, skinheads en neo-
ïazi's Duitsland vrij van buitenlanders willen
maken en nu ook al geweld tegen gehandi
capten gebruiken, blijft de politieke elite
slechts met de mond belijden dat men wer
kelijk niet-Duitsers en minderheden wil be
schermen. De rechtse krachten voorop de
CSU willen meer politie en strengere wet-
i. De linkse oppositie vindt de huidige wet
geving voldoende maar eist een consequen
tere toepassing.
Terreurgolf
i rond kanselier Kohl wor
den er steeds openlijker van beschuldigd het
gevaar van rechts veel te lang te hebben ge
bagatelliseerd en zo de weg te hebben vrijge
maakt voor de bruine terreurgolf die het land
ïu overspoelt.
Waarom kon er tegen de RAF wel keihard
worden opgetreden en blijven potentiële
rechts-extremistische moordenaars op vrije
voeten? Waarom werden er door een sociaal-
liberale coalitie wel strenge wetten aangeno-
groepjes en partijen wegens 'staats-
vijandige' trekjes verboden, maar kunnen
zi's ongestraft de Hitlergroet brengen?
Waarom werden destijds linkse demonstran-
t protestmarsen geplukt en binnen een
week veroordeeld, terwijl nu rechtse jonge-
n, die met hun molotovcocktails bewust
mensen om het leven willen brengen, na
maanden nog niet voor de rechter staan?
Helmut Kohl en zijn ministers blijven het
antwoord voorlopig schuldig. Als een soort
Tibetaanse gebedsmolen herhalen ze dat er
tegen extreem-rechts net zo hard wordt op
getreden als tegen extreem-links, dat de aan
slagen een schande voor Duitsland zijn en
dal de Duitsers geen volk van vreemdelin
genhaters zijn. Minister van binnenlandse
/aken Rudolf Seitprs heeft eindelijk stappen
ondernomen om de rechts-extremistische
groeperingen te verbieden en dat terwijl ze
de val van de Muur al actief waren.
Veel minderheden hebben het geloof in de
oprechtheid van deze regering al lang verlo
ren. Buitenlanders die het zich kunnen per
mitteren willen het land uit. Joodse en Turkse
groepen gaan proberen zichzelf te bescher
men. Desnoods met wapens. Geweld provo
ceert nu eenmaal tegengeweld. Wie wil voor
komen dat etnische minderheden hun be
scherming zelf organiseren, moet handelen.
Maar de politiek en de politie zijn op dit mo
ment niet bereid of in staat deze taak op zich
te nemen.
Crisis
Drie jaar geleden, toen de Muur viel, riep de
toenmalige burgemeester van West-Berlijn,
Walter Momper: „De Duitsers zijn het geluk
kigste volk ter wereld." Nu verkeert het land
in de diepste crisis sinds 1945. Pessimisten
trekken parallellen met de Republiek van
Weimar. Toen vochten de partijen en groe
pen hun conflicten gewapend op straat uit en
kwam Adolf Hitler als grote winnaar uit de
anarchie te voorschijn.
Optimisten blijven herhalen dat de huidige
democratie stevig op zijn grondvesten staat
en elke vergelijking met vroeger belachelijk
is. Maar niemand, zelfs Helmut Kohl niet,
kan nog langer ontkennen dat het overal
brandt en dat de politieke partijen zijn ei
gen CDU en de CSU voorop met hun ein
deloze discussie over asielzoekers en vreem
delingen de bodem vruchtbaar hebben ge
maakt voor het nu overal ontkiemende
rechts-extremisme.
Al in 1988 toen de rechts-radicale Republi-
kaner tot verbijstering van velen bij de ver
kiezingen in Berlijn de kiesdrempel van vijf
procent haalden, zei een verontruste minister
van buitenlandse zaken Hans-Dietrich Gen-
scher: „Nu ontbreekt het er nog maar aan,
dat de grote partijen zich gaan gedragen alsof
ze Republikaner zijn." Inmiddels is het zo
ven de race om de prijs van de beste kopie is
in volle gang. Een verloren strijd waarbij al
leen de rechts-extremisten garen spinnen.
Te lang en zonder de noodzakelijke tegen
maatregelen heeft de politiek de uitwassen
aan de rechterkant laten gedijen. Maar zeker
na Hoyerswerda, waar het volk in de zomer
van 1991 klapte voor de neo-nazi's die hun
stad vrij van buitenlanders wilden maken,
hadden alle partijen, politie en justitie ieder
een duidelijk moeten maken dat er geen be
grip mag bestaan voor geweld. En dat het
niet gaat om lichtzinnige jongeren, die even
Duitsland duldt geweld van extreem-rechts
het democratische spoor bijster zijn, maar
om potentiële moordenaars. Dat signaal is
uitgebleven.
Ophitsend
Zelfs na Rostock, waar het puur geluk was dat
niet tientallen asielzoekers in hun belegerde
flats verbrandden, zei Kohl dat hij zich de
vreugde over de eenwording door niemand
liet ontnemen. Maar ook Kohl moet weten
dat het rechts-extremisme niet pas na de val
van de Muur is ontstaan. De neo-nazikrant
National Zeitung mag al 30 jaar ongestraft
zijn ophitsende parolen verspreiden, de NPD
bestaat nog altijd en heeft veel nog radicalere
concurrenten gekregen.
Intussen is de kanselier van alle Duitsers er
ook achter gekomen dat het in zijn land om
meer gaat dan de onverwerkte eenheid. Maar
in plaats van direct naar Mölln te reizen om
daar een werkelijk teken van solidaritiet met
de door hem zelf als 'medeburgers' omschre
ven Turken te geven, bleef hij in zijn veilige
vesting in Bonn.
Zijn voorganger Helmut Schmidt heeft sa
men met een aantal andere coryfeeën uit po
litiek, industrie en wetenschap, na Rostock
een manifest geschreven over de toestand in
het land. Een stuk dat aan duidelijkheid niets
te wensen over laat. „Nee, nee en nog eens
nee! Zo hebben we ons noch de Bondsrepu
bliek na 40 jaar, noch het bevrijde, eindelijk
herenigde Duitsland voorgesteld. We hadden
gehoopt op een doorbraakstemming, maar in
plaats daarvan verspreidt zich een deprime
rende onrust. De burgers zijn gefrustreerd, de
regering en de oppositie zonder visie en elan.
Het is alsof de geschiedenis als een woeste ri
vier aan ons voorbij raast, terwijl wij op de
oever staan en de bange vraag stellen waar
heen dat moet leiden."
Duidelijk
Scholieren als seismograaf voor de toestand
in het land? Vijf leerkrachten uit de Westduit-
se deelstaat Rijnland-Pfalz en de Oostduitse
deelstaat Thüringen hebben er een poging
toe gedaan en de resultaten liegen er niet
om. Zij lieten hun leerlingen anoniem opstel
len schrijven. Een 15-jarige Westduitse leer
ling: „Ossies hebben in Wessieland niks te
zoeken. Als ze komen, moeten we ze direct
terug sturen en dan een muur er om. Vijftien,
nee twintig meter hoog met prikkeldraad en
krachtstroom. Komen ze er toch over, dan
doodschieten of naar de gaskamers sturen,
zoals bij Hitler."
Een even oude Oostduitse jongen: „Rechts
moet zo verder gaan zoals in Hoyerswerda.
Die buitenlanders moeten er zo snel mogelijk
uit, anders verdrijft het volk ze wel." Het zijn
maar twee voorbeelden, maar de trend is
duidelijk: Westduitse jongeren kiezen de
Oostduitsers als zondebok uit en deze op
hun beurt de nog zwakkere buitenlanders.
Angst en zorgen monden uit in agressie. En
daarbij spelen in het Westen de zorgen over
een materiële achteruitgang een grote rol,
terwijl in het Oosten de dreigende werkloos
heid domineert. Centraal staat ook het verlo
ren gegane vertrouwen in de politici, die zo
veel hebben beloofd, maar niets hebben
waargemaakt. Deze scholieren schreven in
hun anonieme opstellen wat door de volwas
senen aan de 'Stammtisch' en in de kantine
wordt gezegd.
Stuurloos
Christine Günther, vroeger predikante, sinds
twee jaar sociaal werkster in het Oostduitse
Halle, waarschuwt er voor de traditionele in
deling links-rechts te maken. „Veel van deze
jongeren zijn niet meer in die vakjes te stop
pen. Ze zijn ideologisch nog niet gemoti
veerd. Ze reageren uitsluitend hun frustraties
af. Er is ze gesuggereerd dat nu de grote vrij
heid is gekomen, maar ze stellen vast dat niks
meer klopt. De ouders zijn werkloos, op
school gaan de onzekere leerkrachten elke
controversiële discussie uit de weg en in hun
vrije tijd kunnen ze nergens meer terecht.
Tegen de politici kunnen deze jongeren niets
beginnen, die worden door de politie be
schermd. Maar de buitenlanders zijn loslo
pend wild. En ze weten dat hun ouders en
een groot deel van de omgeving tegen de
asielpolitiek zijn. Dus denken ze nog iets
goeds te doen ook."
Michael Wiezcoreck, een linkse Westber-
lijnse oud-journalist die nu in het Oosten van
de stad een project voor skinheads begeleidt,
heeft dezelfde ervaringen opgedaan. Wiezco
reck: „Die jongeren zijn hun oriëntatie kwijt.
Ze willen iets van zichzelf hebben in een tijd
waarin alle oude structuren verdwenen zijn.
Hun identiteit als skinhead willen ze niet op
geven. Maar van geweld willen ze sinds ze
hun eigen 'home' hebben niets meer weten."
Wiezcoreck leek op de goede weg te zijn:
zijn pupillen gingen geen buitenlanders meer
'jagen', knapten hun clubhuis op en kwamen
niet meer in aanraking met justitie. Maar e
maand geleden overvielen linkse autonomen
het skingebouw, omdat zij het als een broei
nest van neo-nazi's beschouwen en sloegen
de hele boel kort en klein.
'Onvergeeflijk'
Sommige minderheden geloven er, door alle
terreur, niet meer in dat ze echt bij de Duitse
gemeenschap horen. De joodse schrijver
Ralph Giordano stuurde kanselier Kohl een
telegram waarin staat dat 'de joden in Duits
land alle hoop op een effectieve bescherming
tegen rechts-extremisme en antisemitisme
hebben opgegeven'. Hij heeft het over
'onvergeeflijk falen van de staat'.
Giordano: „De joden in Duitsland, ook ik
zelf, gaan er toe over onze bescherming in ei
gen hand te nemen. Ook met wapens. Al eer
der heb ik Kohl, het parlement en de politie
gewaarschuwd onze vastberadenheid niet te
onderschatten. Wij: de overlevenden var
holocaust, zullen nooit meer weerloos tegen
over onze doodsvijanden staan."
Ook Turkse jongeren hebben aangekon
digd geweld tegen hun landgenoten met ge
weld te zullen bestrijden. In diverse grote ste
den bestaan al geruime tijd goed getrainde,
bewapende Turkse jeugdgroepen, die in het
verleden menige slag hebben uitgevochten
met linkse of rechtse tegenstanders.
Weerloos
Maar er zijn in Duitsland ook minderheden
die zich niet kunnen weren: gehandicapten.
In een tv-documentaire werd deze week dui
delijk dat de neo nazi's, helemaal in de stijl
van hun grote voorbeeld Hitier, na de buiten
landers en joden nu ook gehandicapten als
doelwit hebben uitgezocht. De door de n«
gepropageerde zuivererassenleer en het recht
van de sterkste herleven. Sinds de asielrellen
van Rostock, waar politiek en politie op alle
fronten faalden, lijkt ook het taboe van ge
weld tegen de meestweerlozen in deze sa
menleving te zijn gebroken.
In Halle werden vier dove kinderen be
roofd en mishandeld, terwijl voorbijgangers
gewoon verder liepen. In Hannover terrori
seerde een jonge neo nazi vijf dagen lang
geestelijk gehandicapte man, die hij had op
gesloten. In Berlijn en andere grote steden
worden gehandicapten in rolstoelen beroofd
en omgegooid. Vaak krijgen ze te horen:
„Onder Hitier hadden jullie al lang in de gas
kamer gezeten."
Een man, die 20 jaar geleden bij een onge
luk zijn been verloor, pleegde zelfmoord, om
dat hij niet meer tegen de terreur was opge
wassen. In de afscheidsbrief aan zijn vn
stond: „Gehandicapten hebben geen kans
meer. Misschien hebben die vele jongeren
die mij steeds zeiden 'Bij Adolf was je vergast'
toch wel gelijk."
Een zwaar spastisch meisje, dat ondanks
haar handicap en rolstoel, min of meer zelf
standig woont, werd niet alleen beroofd maar
kreeg ook nog te horen: „Jij hoort in de gas
kamer." Ze deed een ontroerend appèl aan
alle Duitsers: „Met mij gaat het echt wel
goed. Ik lijd niet onder mijn handicap, maar
wel onder het feit dat de mensen niet aan
vaarden dat gehandicapten ook graag leven
en een beetje plezier hebben."
President Richard von Weizsaecker zei op
de grote demonstratie in Berlijn: „In or
grondwet staat dat de waarde van de me
onaantastbaar is. Er staat niet: de waarde v
de Duitser. En daarbij blijft het. We mogen
nooit vergeten waaraan na de Eerste Wereld
oorlog de eerste Duitse republiek ten onder is
gegaan. Niet omdat er te vroeg te veel DÈHt
waren, maar omdat er te lang te weing de
mocraten opstonden."
