GATT-akkoord vereist
grotere kaasconsumptie
achterban of: wie volgt Brinkman nog?
De lastige
Soeks enigszins neurotisch door aandacht
Feiten &Meningen
Vetorecht juridische atoombom onder EG
Moermansk rookvrij
VRIJDAG 27 NOVEMBER 1992192
De EG-burgers moeten in
de komende jaren gestaag
meer kaas en verse zuivel-
produkten consumeren.
Spanje en Italië moeten
zich eindelijk houden aan
de door de EG oplegde
melkquota. Als aan die
voorwaarden wordt vol
daan, heeft ook de zuivel
industrie niets te vrezen
van het GATT-akkoord tus
sen de Europese Gemeen
schap en de Verenigde Sta
ten.
BRUSSEL ALY KNOL
Naast Frankrijk heeft nu ook België grote bezwaren tegen het
met de Amerikanen gesloten landbouwakkoord. Beide landen
hebben gisteren bij het Britse EG-voorzitterschap aangedrongen
op een spoedvergadering van de ministers van buitenlandse
zaken en landbouw.
De Belgische premier Jean-Luc Dehaene zei gisteren in het
parlement dat hij eraan twijfelt of het akkoord wel strookt met
de in mei overeengekomen hervormingen van de EG-
landbouwpolitiek. Hij sprak eerder op de dag met een delegatie
van de Belgische Boerenbond die het akkoord niet vertrouwt en
vreest dat de boeren de dupe worden. Als dat zo blijkt te zijn, zal
de Belgische regering volgens Dehaene de Commissie vragen
„een andere oplossing" te vinden.
Dat is één van de bezwerings
formules die de Europese Com
missie hanteert in de gisteren in
Brussel gepubliceerde vergelij
king tussen het GATT-akkoord
en de Europese landbouwher
vorming. Volgens de Commissie
zitten er geen kieren tussen de
twee plannen, die de gesubsidi
eerde export van landbouwpro-
dukten aan banden moeten leg
gen. Ze vormen samen „een co
herent geheel", ook al zijn lan
den als Frankrijk en België daar
nog niet van overtuigd. Beide
hebben gisteren een verzoek in
gediend vooreen extra EG-ver-
gadering over het GATT-ak
koord.
Met tien bladzijden tekst, ge
volgd door drie pagina's tabel
len, heeft de Europese Commis
sie gepoogd de ongerustheid bij
de Europese boeren weg te ne
men dat de gevolgen van het
GATT-akkoord verder gaan dan
de beperkingen die al bij de Eu
ropese landbouwhervorming
zijn afgesproken. De Commissie
is daarbij wel op een aantal pro
bleemgevallen gestuit, maar ge
looft tegelijkertijd dat ze vrij
eenvoudig zijn op te lossen.
Aan de rechtstreekse inkomens
steun voor de Europese boeren
voor het opvangen van prijsda
lingen en produktiebeperkingen
wordt, aldus het rapport, niet
getornd. Integendeel, zo is bere
kend, er is zelfs nog een 'veilig
heidsmarge' van zeker 14 mil
jard ECU. Ook in de graansector
verwacht de Commissie geen
onoverkomelijke problemen.
ILLUSTRATIE TOM JANSSEN
Zelfs de door de Fransen zo he
vig aangevochten beperking bij
de produktie van oliehoudende
zaden blijft volgens het rapport
„precies op het gemiddelde"
zoals dat in de landbouwher
vorming is voorzien.
In de zuivelsector zijn er ten
aanzien van boter en magere
melkpoeder helemaal geen
moeilijkheden te verwachten.
Bij kaas en verse melkproduk-
ten zal er naar de huidige nor
men echter een Europees over
schot weg te werken zijn van 3
tot 3,5 miljoen ton. Volgens de
Commissie kan dat geen „seri
euze problemen" opleveren als
men ervan uitgaat dat de Eu
ropese consumptie van kaas en
verse melkprodukten gemid
deld per jaar met 1 tot 2 procent
stijgt en als Spanje en Italië hun
quota-verplichtingen nakomen.
De Commissie gelooft niet dat
er extra kortingen op de
melkquota nodig zijn.
Een „ernstig probleem" vormt
wel de export van gesubsidieerd
rundvlees, maar op dit terrein
„waren corrigerende maatrege
len hoe dan ook noodzakelijk,
GATT-akkoord of geen GATT-
akkoord", aldus het rapport.
Men zal over zeven jaar, als de
uiteindelijke effecten van het
GATT-akkoord worden geme
ten, nog steeds met een over
schot van een kleine 400 mil
joen ton zitten, zo'n vijf procent
van de totale EG-produktie.
De export van varkensvlees en
gevogelte zal zich, meent de
Commissie, gemakkelijk genoeg
schikken naar de nieuwe ont
wikkelingen op de wereldmarkt.
Door de verwachte daling van
de graanprijs zullen beide vlees
soorten goedkoper worden,
waardoor exportsubsidies van
zelf overbodig worden.
De suikersector kan „bij bepaal
de pessimistische uitgangspun
ten" ook voor moeilijkheden
komen te staan, maar volgens
de Commissie is er ruimte ge
noeg in de afspraken om met
een aantal tarieven te gaan
schuiven. Voor de Commissie is
het grootste pluspunt dat de
Europese landbouwhervorming
nu internationaal is erkend en
dat de beginselen daarvan niet
meer kunnen worden aange
vochten.
Woedende Franse boeren verbranden in Valenciennes de Britse vlag.
BRUSSEL PETER DE VRIES
CORRESPONDENT EG
Het is weieens de 'juridische atoombom
onder de EG' genoemd: afschrikwekkend
zolang er geen gebruik van wordt gemaakt.
Maar die gewapende vrede rond het natio
nale vetorecht binnen de EG is ruw ver
stoord, nu de Franse regering vastbesloten
lijkt tot het uiterste te vechten tegen het
haar onwelgevallige landbouwakkoord. Op
eens worden de EG-diplomaten geconfron
teerd met nieuwe vragen: hoe kan een veto
onschadelijk worden gemaakt en pikan
ter bestaat het veto-recht eigenlijk wel of
is het een juridisch monster van Lochness?
Het zijn twee woordjes die alle alarmschel-
len binnen de EG doen rinkelen: 'vitaal be
lang'. Een minister die net binnen de EG
het onderspit heeft gedolven, geeft met die
twee woorden aan dat het gevecht met gro
vere middelen wordt voortgezet. „Een EG-
lidstaat die zich beroept op 'vitale belan
gen', spreekt een veto uit", verwoordt een
diplomaat de interpretatie die binnen de
EG vrij algemeen wordt gegeven aan het uit
1966 daterende 'Akkoord van Luxemburg".
Dit speciale veto-recht kan alleen worden
toegepast bij onderwerpen waarvoor geen
unanimiteit onder de lidstaten vereist is.
Over bijvoorbeeld handelspolitiek en de
honderden maatregelen voor het verdwij
nen van de grenscontroles wordt binnen de
EG besloten bij gekwalificeerde meerder
heid. Daarbij hebben grote landen meer
stemmen dan kleine, maar kan geen enkel
land een besluit blokkeren. Tenminste, niet
zonder het 'vitaal belang' op tafel te gooien.
Al sinds jaar en dag wordt er naar gestreefd
de EG minder bij unanimiteit, en vaker bij
meerderheid te laten beslissen. De Fransen
hebben het daar altijd moeilijk mee gehad,
bang als ze waren om in de minderheid te
komen. Vandaar dat in 1966 in Luxemburg
na een lange impasse het compromis van
het 'vitaal belang' werd bedacht. Wanneer
een land na te zijn weggestemd die beladen
woorden spreekt, moet er door worden ge
praat tot iedereen het eens is.
Over de precieze betekenis van dit ve
torecht werd men het zelfs destijds in het
Groothertogdom niet eens, en zo is het al
tijd gebleven. Nederland weigert 'Luxem
burg' te erkennen en te gebruiken, en rede
neert dat het hele compromis niet meer be
staat omdat het nooit is overgenomen in de
latere EG-verdragen. Het zou dus zijn ach
terhaald.
In de praktijk van de EG werkt het compro
mis echter nog steeds: zelfs als er een ruime
meerderheid van de EG-landen voor een
belangrijke maatregel is, wordt er vaak ver
der onderhandeld om iedereen over de
streep te trekken. Het 'vitale belang' spookt
dan door de geesten en wandelgangen. En
wanneer de Fransen de magische woorden
zullen uitspreken, zal de ontreddering bin
nen de EG zo groot zijn, dat niemand tijd
vindt de wetboeken er precies op na te
slaan.
DEN HAAG HENRI KRUITHOf
Brinkman wordt eenzaam. Als de CDA-
partijraad morgen het voorstel van de
afdeling Amsterdam over de WAO
overneemt, wordt hem zijn laatste
strijdpunt uit handen geslagen. De
vraag die zich dan onmiddellijk op
dringt, is: wie steunt de fractievoorzit
ter eigenlijk nog?
De CDA-fractie is nog de enige in de
Tweede Kamer die de kabinetsvoor
stellen over de WAO steunt. Het draait
daarbij vooral om de vraag of bestaan
de WAO'ers jonger dan vijftig jaar een
korting op hun uitkering moeten krij
gen. Het kabinet vindt van wel, omdat
dat een extra stimulans zou zijn hen
weer aan het werk te gaan. Maar in de
Tweede Kamer krijgt net kabinet de
handen niet op elkaar voor dat stand
punt. De bestaande WAO'ers moeten
worden ontzien, vindt de hele Kamer
behalve Brinkman en de zijnen.
Morgen vergadert de CDA-partijraad
over dit lastige probleem. De afgevaar
digden uit het land realiseren zich heel
goed dat Brinkman (toch de toekom
stig leider van de partij) zich met huid
en naar aan het WAO-standpunt ver
bonden heeft. Als de partij raad hem
daarvan terugfluit, laat hij automatisch
de eigen leider vallen.
Maar aan de andere kant vindt een
groot deel van de regionale vertegen
woordigers van het CDA, dat het te gek
is om mensen die al in de WAO zitten,
nu te confronteren met een korting op
de uitkering. Tenslotte kunnen zij zien
niet meer bijverzekeren. „Een bran
dend huis kun je niet verzekeren", zo
vertolkte WD-leider Bolkestein dat ar
gument heel fraai.
En of het nog niet genoeg is, begint
ook in Brinkmans eigen CDA-fractie
het gemor hoorbaar te worden. Zowel
om de hierboven genoemde inhoude
lijke redenen, als om het feit dat het
CDA totaal alleen staat, meent een for
se minderheid in die fractie dat Brink
man zich minder star moet opstellen.
Brinkman is daartoe wel bereid, maar
dan moet als alternatief worden toege
werkt naar een stelsel waarbij de over
heid garant staat voor uitkeringen op
het minimumniveau (voor werkloos
heid, arbeidsongeschiktheid en ziekte).
Werkgevers en werknemers zouden
dan onderling maar een extra verzeke
ring moeten regelen bij de particuliere
maatschappijen.
Dit zogenaamde basisstelsel staat mor
gen bij het CDA ter discussie. Op tafel
ligt een rapport van de commissie-Kol
naar over het sociale stelsel in ons
land. Maar helaas voor Brinkman: Kol
naar wijst het basisstelsel af. En uit de
eerste reacties van de achterban blijkt,
dat de partijraad hem daarin zal vol
gen.
Als dat gebeurt, staat Brinkman met le
ge handen. Coalitiepartner PvdA wil
niet met het CDA mee, de eigen fractie
begint te morren en met Lubbers weet
je het maar nooit. Tijdens de algemene
beschouwingen in de Tweede Kamer
heeft de premier al laten doorscheme
ren dat het kabinet er mogelijk geen
halszaak van zal maken als de meer
derheid een onderdeel van de WAO-
plannen afwijst.
Maar juist om die redenen zal het in de
CDA-partijraad waarschijnlijk niet zo
gaan. Tot het allerlaatste moment zal
er overlegd worden over een niet al te
duidelijke motie, waarmee de achter
ban kan leven en Brinkman toch weer
alle kanten op kan. Wordt vervolgd.
Maar daarmee zijn Brinkmans zorgen
nog niet voorbij. Er staat nog een ander
heikel onderwerp op de agenda. De
partijraad wil zich opnieuw buigen
over ontwikkelingssamenwerking.
Daarbij is vooral de vraag hoeveel geld
er naar de arme landen moet worden
overgemaakt.
Vorig jaar heeft het partijbestuur op dit
onderwerp een gevoelige nederlaag ge
leden. Partijvoorzitter Van Velzen pro
beerde tevergeefs te voorkomen dat de
partijraad zou uitspreken dat de uitga
ven voor ontwikkelingssamenwerking
zouden worden gehandhaafd op het
niveau van 1,5 procent van het natio
naal inkomen. Hij greep daarbij zelfs
naar absoluut onoirbare middelen. Zo
verweet hij de partijraadsleden dat ze
niet voldoende verstand van de proble
matiek hadden om erover te kunnen
oordelen.
Van die motie is in de praktijk overi
gens niets terechtgekomen. Er is in
middels zoveel bezuinigd op het ont
wikkelingsbudget, dat minister Pronk
vorige week in de Tweede Kamer ver
zuchtte dat hij een 'loser' was. Maar
deze PvdA-minister zal vandaag in de
CDA-partijraad ongetwijfeld weer veel
steun krijgen. Welisiwaar zal de norm
voor de uitgaven van ontwikkelingssa
menwerking worden veranderd, maar
de CDA-achterban voelt nog altijd
niets voor verlaging. Hoe deze discus
sie afloopt, is zeer ongewis.
Deze partijraadsvergadering is een
testcase voor Elco Brinkman. Op beide
crusiale punten heeft de CDA-fractie
onder zijn leiding de nek behoorlijk ver
uitgestoken. Nu zal moeten blijken in
hoeverre de achterban van het CDA al
bereid is de nieuwe leider te volgen.
Het wordt een spannende zaterdag
voor Brinkman.
WASHINGTON HANS DE BRUUN
CORRESPONDENT
Begin vorige week al kwam de
eerste 'presidentiële' verorde
ning uit de gouverneurswoning
in Little Rock, Arkansas. „Soeks
moet met rust gelaten worden."
Bill Clinton beroofde daarmee
de al dagen vergeefs op nieuws
wachtende fotografen buiten
het hek van hun enige verzetje.
Want Socks is fotogeniek, en
lijkt dat bovendien drommels
goed te beseffen.
Soeks wordt op 20 januari, wan
neer zijn baas als president is
beëdigd, de 'First Cat'van de
Verenigde Staten. Als hij net zo
succesvol wordt als Millie, de
huidige 'First Dog', dan is zijn
kostje gekocht. Millie heeft in
middels al een miljoen dollar
verdiend. Voor het goede doel
weliswaar, maar er zullen vast
wel wat extra hondebrokken
aan de strijkstok zijn blijven
hangen.
Bij gebrek aan nieuws uit het
Clinton-kamp houden de media
zich uit verveling maar bezig
met de Witte-Huisdieren. Soeks,
de twee en een halve jaar oude
zwart-wit gevlekte kat van de
Clintons, werkte tot vorige week
van harte mee door geregeld
even onder de hekken door te
kruipen om de kleumende foto
grafen te plezieren. Maar alle
Soeks dreigt door alle belangstelling neurotisch te worden.
aandacht van de laatste weken
heeft hem wat neurotisch ge
maakt. Vandaar de verordening
van hogerhand.
Sommige kranten hebben zelfs
serieuze beschouwingen aan de
keuze van het presidentiële
huisdier gewijd. Een kat op het
Witte Huis, kan dat wel? Is
Soeks niet wat te weinig 'presi
dentieel'. Moet de leider van de
VS niet een huisdier met een
wat energiekere uitstraling ne
men? Een hond bijvoorbeeld.
Degelijk, trouw, defensief. En
niet zo'n losbollige kat.
Boek
Over intelligentie valt natuurlijk
te twisten. Maar het is en feit
dat Millie Bush een boek heeft
geschreven dat prompt maan
denlang op de eerste plaats van
de bestsellerlijsten stond. Bar
bara Bush trad op als vertaler en
als beloning ging de opbrengst
(ruim een mijoen dollar) naar
het door de First Lady ingestel
de fonds voor de bestrijding van
analfabetisme. Soeks zal geen
boek schrijven, heeft Frank
Greer, media-adviseur van Clin
ton al laten weten. Hij lijkt een
beetje op zijn baas, zeggen de
kenners. Socks is er ook zo een
die iedereen aardig vindt.
De Clintons hebben ooit een
hond gehad, maar die sneuvel
de op weg naar de gouverneurs
woning. Bill Clinton wilde een
nieuwe hond. Maar Hillary en
dochter Chelsea waren tegen.
Hoewel Bill en Chelsea aller
gisch zijn voor katteharen ver
scheen Soeks op het toneel, die
daarmee en passant bevestigde
dat de Amerikaanse kat (ze zijn
nu met 57 miljoen) de hond (53
miljoen) als favoriet huisdier
heeft verdreven.
Voorteken
Zwartkijkers zien in Soeks
meteen een slecht voorteken
voor Clintons toekomst. Ten
eerste heeft Soeks wel heel veel
zwart haar. En bovendien: de
enige presidenten die deze
eeuw een kat als huisdier had
den, waren Gerald Ford en Jim
my Carter. En dat zijn nu juist
de enige naoorlogse presiden
ten tot Bush die nooit zijn her
kozen. Reagan, Nixon, de Ken
nedy's, Roosevelt, allen brach
ten honden mee naar het Witte
Huis.
Serieuze katteschrijvers buigen
zich nu over de rol die Soeks
daar zal gaan spelen. „Zonder al
dat geblaf en dat aandacht trek
ken zal het in het Oval Office
een stuk rustiger worden", zegt
Michael Rosen, die boeken over
katten schrijft. Peter Gethers,
nog zo'n kattoloog, ziet het zelfs
breder: „Millie zou zelfs de
hand van Saddam Hussein lik
ken. Socks zou hem meteen
doorhebben." Met zo'n intelli
gente adviseur in huis moet
Clinton wel een succes worden.
STANDPLAATS MOSKOU
Op de internationale luchtha
ven van Moermansk wordt niet
gerookt. Dat mag in de krant.
Officieel mag in Rusland op
geen enkele luchthaven worden
gerookt. Aan verbodsborden
geen gebrek, maar overal staan
de vertrek- en aankomsthallen
blauw.
Moermansk bij de Noordpool is
een uitzondering. Misschien
wel omdat er zoveel militairen
wonen. Ik kreeg derhalve een
hevige uitbrander van de juf
frouw achter de kassa van het
restaurant. „Maak onmiddellijk
die sigaret uit. Hier wordt niet
gerookt. Ben je soms blind, zie
je die bordjes niet. Je bent hier
in een restaurant en niet in een
zwijnestal", schreeuwde ze naar
Met het rookverbod had ze vol
komen gelijk. Maar ik baalde. Al
vier uur lang zat ik op een
vlucht naar Moskou te wachten.
En al vier uur lang kreeg ik van
de uniformen achter het glas als
antwoord op de vraag wanneer
eindelijk: weten we niet, er
moet eerst kerosine komen.
Dus won de boosheid het van
het verstand. Ik wees op het trio
zwerfhonden dat door het res
taurant kuierde. „En dat kan
hier wel?" Het meest harige
exemplaar van de drie moet me
begrepen hebben en begon rus
tig tegen een tafelpoot te pissen.
Zij liet zich niet uit het veld
slaan. Ja, dat kon hier wel. En ik
moest met m'n brutale buiten
landers-gezicht maken dat ik
wegkwam. Anders zou ze de po
litie op me af sturen.
Ik had willen schelden. Waarom
vliegen de vliegtuigen niet op
tijd. Waarom kan niemand me
uitleggen hoe laat er wel wordt
gevlogen. Waarom krijgen ge
strande passagiers niet een kop
je koffie of thee gratis. Waarom
verkoopt u vergif dat u soep
noemt. Waarom ruimt niemand
die hondepis op, waarom lopen
hier überhaupt honden rond,
waarom, waarom.
De natsjelnik (chef) van de
luchthaven kwam de gifsoep
halen en redde me uit de verve
lende situatie. Een potige
vrouw, stuk in de veertig, blon
de kop, dikke neus en een
blauw uniform dat aan alle kan
ten uit haar voegen dreigde te
barsten. „Meneer, u gaat bin
nenkort vliegen. Er is een tanker
met kerosine binnengelopen.
Nu moeten we alleen nog
wachten op de tankwagen die
de brandstof van haven naar
vliegtuig brengt. Maar dat zal
niet lang meer duren."
Ze braent me naar haar kan
toortje op de eerste etage van
het stationsgebouw. „We zullen
het nog even controleren", zei
ze en begon vervaarlijk in een
microfoon van de zendinstalla-
tie op haar bureau te loeien. Uit
een krakende luidspreker kwam
na enige tijd antwoord: de
brandstof is binnen.
De brandstof was binnen! Dat
moest gevierd worden. In een
van de kioskjes in de aankomst
hal, waar pachtende ex-ambte
naren met eenheidsprijzen de
vrije markt naspeelden, kocht ik
voor veel te veel roebels twee
blikken bier van Duitse komaf.
„Hë, zoveel geld voor een beetje
bier. Ah, ik zie het al, een bui
tenlander. Koop voor mij ook
een biertje, enne, wissel wat
dollars met me."
Ik keek naar het geluid. Het
kwam uit een leren jasje, het
had echt gouden kettinkjes om,
het oogde naar heel veel wodka
en het was vastbesloten bier en
dollars binnen te slepen. „Geen
tijd, m'n vliegtuig vertrekt", zei
ik, grote haast veinzend.
Het duurde helaas nog drie uur
voordat de kerosine de tanks
van de Aeroflot-Tupolev bereik
te. 'Het' bleek een ex-onderwij
zer uit St. Petersburg die in za
ken was gegaan. Af en toe kwa
men die zaken op hoge hakken
voorbij tippelen. Maar roken
was er op Moermansk Interna
tional niet bij.
