Sinterklaas
Sinterklaas moet blijven
TOWI
wolfsl
A
Videogames: de top
in speelgoed
ft
EEN SCHRIJVEND KADO
EEN BLIJVEND KADO
tÜRDDAG 20 NOVEMBER 1992
2.7
schoen zetten bij de
kachel met een wor
tel 'moet die niet worden ge
schrapt, mam? Nee schat, het
paard eet 'm zo op'). Van de
zenuwen niet kunnen slapen
en 's morgens om zes uur je
bed uit rennen om te kijken
wat zwarte Piet had achter
gelaten. Dagenlang liedjes
zingen. Je afvragen of je wel
lief genoeg was geweest. Op
5 december opstaan met
een beetje pijn in je buik. 's
Avonds hard bonken op de
kamerdeur, waar warempel
een zak met cadeautjes
stond. Taaipoppen en mar-
sepeinletters (alleen die in
zo'n groene doos met witte
rand, anders liever niet,
sint). Weken later nog een
verdwaalde pepernoot vin
den onder de boekenkast.
Dat was sinterklaas. Toen.
MARGOT KLOMPMAKER
Tegenwoordig leidt de eminence
grise een kwijnend bestaan.
Plichtmatig ruimt de midden
stand nog een piepklein plekje in
voor de goedheilig man, wegge
moffeld tussen de nep-kerstbo-
men en kerstmannetjes. 'Je kunt
wel zien dat wij ook in sinterklaas
getogen'schijnheilt de snoepfabri
kant Jamin. 'Oh,-kom er eens kij
ken' klinkt het ongeïnspireerd in
de filialen van Blokker. De HEMA
bekent nog de meeste kleur met
z'n slogan 'Goedgeefs!'. Want daar
draait het in feite nog om: kopen,
liefst zo veel en duur mogelijk.
Steeds meer mensen vieren
geen sinterklaas meer. Het tradi
tionele feest van de bisschop uit
Spanje die op z'n verjaardag kin
deren komt verblijden met ge
schenken wordt steeds meer uit
gekleed. Cadeautjes zijn er nog
wel (meer, mooier en duurder
dan ooit), maar sinterklaas heeft
er weinig meer mee te maken.
Zijn de kerstdagen niet veel gezel
liger om elkaar iets te geven?
'Kerst- of sinterklaaspapier?',
vraagt de verkoopster zonder
blikken of blozen, als je speelgoed
koopt.
Zo worden twee traditionele
feesten uitgehold tot een moment
van veel eten, drinken en geven.
Ach, Nederlanders zijn sowieso
niet sterk in het koesteren van
hun erfgoed.
Volwassenen zien geen brood
meer in het vieren van sinter
klaas, maar hoe staan kinderen
daar tegenover? Moet sinterklaas
weg? We vroegen een aantal kin
deren in de leeftijd van 6 tot en
met 12 jaar naar hun mening. Uit
Tekening van Daphne de Wit (9 jaar) van groep 5 van basisschool De Molenwiek uit Haarlem.
Voor kinderen is de man met de mijter nog steeds magisch
het gesprek bleek duidelijk dat
sinterklaas moet blijven, al was
het alleen maar 'voor de kleintjes'
Het geloof
Kinderen van 3 tot een jaar of 7
geloven rotsvast in sinterklaas. Ze
vinden hem leuk en aardig, om-
dat-ie cadeautjes geeft. Een enke
ling geeft toe sint ook wel een
beetje eng te vinden. Iedereen
weet dat hij in Spanje woont en
op z'n verjaardag cadeuatjes uit
deelt. Dat je lief moet zijn om iets
te krijgen. Anders volgt een pak
op je billen met de roe.
Sinterklaas is een heel oude
man met een soort hoed („Een
mijter, joh") met een wit kruis er
op, dat ook wel eens van goud is.
Hij heeft een baard en een snor
en draagt een soort doek. 't Lijkt
wel wat op een nachthemd.
Veel kinderen zetten braaf hun
schoen met wat hooi, een wortel
en bakje water voor het paard. De
volgende dag zit er snoep in of
een pop of een autootje. Wie
brengt dat alles? Zwarte Pieten,
natuurlijk! Dat zijn van die man
nen met mooie pakjes en veren.
Ze hebben een bruin gezicht,
maar dat is gewoon geverfd. Pie
ten zijn vaak grappig en soms een
beetje griezelig. „Ik dacht vroeger
dat het bruine monsters waren",
bekent een kind. Gelukkig vergoe
den de pepemoten veel.
Dat je zo veel verschillende sin
terklazen ziet, is logisch. Sinter
klaas is zo oud, dat hij niet alles
meer alleen kan doen. Dus heeft
hij hulpsinterklazen in dienst,
mensen die zich verkleden als
sinterklaas. Maar er is maar één
echte!
Het hele jaar spaart sinterklaas
geld. Dan gaat hij naar Intertoys
en koopt speelgoed. Maar je krijgt
alleen wat als je lief bent geweest,
anders is sinterklaas boos. „Hoe
weet sinterklaas nou of je lief bent
geweest?" „Dat vTaagt hij aan je
moeder, man."
De verlanglijstjes voor de sint
liggen klaar. Veel kinderen zijn al
een beetje zenuwachtig. „Ik denk
altijd aan de sint", zegt een zesja
rig kind. „Het hele jaar heb ik aan
hem gedacht."
Wankelen
Zo rond een jaar of zeven wankelt
het geloof. Er ontstaan discussies
over het wel of niet bestaan van
de goedheiligman. Kinderen slik
ken niet alles meer voor zoete
koek. De mythe wordt doorge
prikt.
„Ik vroeg mijn moeder hoe veel
jaar de oudste man ter wereld
was. Die was 116 jaar. Toen dacht
ik: dan kan sinterklaas nooit drie
honderd zo veel zijn. Zo oud
wordt niemand
„Zijn baard is aangeplakt en
ook z'n snor." „Zwarte Piet was
een meneer van pappa's werk."
„Mijn tante speelde voor sinter
klaas." „Je ziet een heleboel ver
schillende sinterklazen." „Sinter
klaas heeft een groot boek. Maar
d'r staat niks in!" „Hij kan toch
niet weten hoe iedereen heet"
De meeste kinderen nemen de
mededeling dat sinterklaas nep is
niet al te zwaar. "Je krijgt toch
nog cadeautjes." Schoenen blij
ven gezet. „Daar doet mamma
dan iets in."
Menig kind dat stoer beweert
dat sinterklaas niet bestaat, krijgt
de bibbers op het moment dat de
man de klas binnenstapt. „Het
doet me niks, hoor", beweert een
zevenjarige dapper. Om even la
ter te bekennen dat hij toch wel
zenuwachtig is.
Kinderen doen nog steeds hun
best om lief te zijn. „Ik ben eigen
lijk de liefste thuis." „Mijn pappa
en mamma zeggen wel eens dat
ik in de zak mee moet naar Span
je, als ik niet lief ben. Daar ben ik
wel bang voor."
„Laatst gaf ik mijn broertje een
klap op z'n kop. Ik schrok me rot
en dacht meteen aan sinterklaas."
Maar ook hier slaat de ontnuchte
ring toe: „Ach, je krijgt toch altijd
wel snoep of een cadeautje".
Sinterldaas mag niet verdwij
nen, vinden de niet-gelovers:
„Voor de kleintjes" en „Het is al
tijd gezellig zo'n groot feest."
De ontluistering
Hoe ouder de kinderen worden,
hoe meer het sinterklaasgebeuren
een feest wordt van elkaar ca
deautjes geven. Vooral het maken
van surprises is populair. Op het
oude sinterklaasgeloof wordt met
gemengde gevoelens teruggeke
ken. „Sinterklaas was altijd span
nend. Ik dacht dat zwarte Piet
echt door de schoorsteen kwam
en dat hij daarom zwart was. Ik
was bang voor de Pieten en altijd
zenuwachtig."
Er wordt lacherig gesproken
over het moment waarop duide
lijk werd dat sinterklaas niet be
staat. .Altijd als zwarte Wet de ca
deautjes bracht, moest mijn vade
net naar de wc. Dat viel wel op.'
„Ik begon iets te vermoeden toen
ik bij sinterklaas was geweest en
hem 5 minuten later ergens an
ders zag met een bril op. En weer
even later zag ik nog een sinter
klaas." „Je herkende de meeste
sinterklazen wel. Het waren
meestal mensen van school." „De
sint van de televisie was heel an
ders dan die bij ons thuis. Toen
heeft mijn moeder verteld hoe het
zat." „Ik vond het maar raar. Ik
kon me niet voorstellen dat ie
mand aan wildvreemde kinderen
cadeautjes ging geven."
Kinderen herinneren zich voor
al het zenuwachtige gevoel als het
sinterklaastijd was. „Ik durfde
niet naar school." „Ik kon er niet
van slapen." Soms kwam de me
dedeling dat sinterklaas een ver
zinsel was als een bevrijding. „Ik
was hartstikke bang voor sint en
Piet. Toen ik op een avond niet
kon slapen van de zenuwen, vond
mijn moeder dat zo zielig, dat ze
me vertelde dat sinterklaas niet
bestond."
Het cadeautjes geven met
Kerstmis rukt op. „Met kerst is
het gezelliger, met de boom en de
lampjes erbij." Moet sinterklaas
weg? Nee! „Het zou jammer zijn,
als hij verdween. We doen nu sur
prises, dat is hartstikke leuk."
„We doen spelletjes op sinter
klaasavond, dat doen we anders
nooit." „Wij vieren geen Kerst
mis. Dat vindt mijn moeder on
zin. Dus als we geen sinterklaas
meer vieren, is er geen feest
meer." „Het feest mag niet ver
dwijnen. Voor de kleine kinderen
s het leuk. Het hoort erbij. Het is
net als kerst."
niet onbelangrijk argu
ment: „Het is nog leuker als je
weet dat sinterklaas niet bestaat,
want dan hoef je niet bang te
zijn."
De magie
Sinterklaas mag niet verloren
gaan. Dat vindt ook Ruud Stou
ten, directeur van de Haarlemse
basisschool De Molenwiek: „Sin
terklaas moet blijven. De school is
in deze een beetje cultuurdrager.
Wij, de leerkrachten, moeten het
feest maken. Sinterklaas is dè
toetssteen van het goed en
kwaad. Hij vertelt kinderen hoe
het moet. Al moet je dat pedago
gische praatje van lief en stout, de
roe en de zak niet overdrijven.
Kinderen dreigen met de zak, is
niet meer van deze tijd."
„Wij kleden het sinterklaasfeest
prachtig aan. Sint en de Pieten
voeren een show op, waar kinde
ren van vier, vijf en zes jaar hele
maal in op gaan. Ze zitten op z'n
schoot, raken hem aan. Voor hen
geldt de magie van het geloof. Het
is ook de magie van het moment.
Na vijf december is het over. Dat
is ook het aardige van dit feest.
Anders zou het veel te beladen
worden."
(Met dank aan: Maquitha, Liza,
Pablo, Mike, Danielle, Wendy,
Edward, Frans, Jilles, Shaazna, Pi-
roes, Sanne, Marga, Evelien, Mar-
ja, Joost, Dirk-Jan, Asha en Yolan-
da van de basisschool De Molen
wiek in Haarlem).
Morsstraat 22 - Leiden. Tel. 071-133972
/4cnfau&6ce*ttnuMt,
Morsstraat 25 - Leiden. Tel. 071-133277
I
Grote aandacht voor poppen
DESIREE VAN OOYIK
BREESTRAAT 145, LEIDEN
TEL. 071-123211
Dankzij de enorme opmars van videoga
mes, zit de speelgoedbranche in de lift.
De verkoop ervan wordt dit jaar bijna
vier keer hoger ingeschat dan vorig jaar.
Hetgeen betekent dat vanaf nu de video
games de grootste assortimentsgroep
van de speelgoedzaken zijn geworden.
Veel is er dit jaar nieuw, vooral voor jon
gens en de 50-plusser. Meisjes moeten
pas op de plaats maken; slechts in de
poppensector liggen hun noviteiten.
Jongens kunnen kiezen uit een scala van
fantasie-speelgoed op het gebied van
avontuur, science-fiction, milieu en vi-
deospellen, waarvan de laatste door
meisjes amper worden opgepakt.
Hobbyisme in de vorm van origami, fili
graan, pergamano en rubber om siera
den te maken is in bij de 50-plusser.
Vooral deze groep richt zich op het
kunstzinnig vouwen met de origami-
blaadjes, het creëren van figuren met ge
kleurde smalle papierstroken, filigraan-
werk, en het bewerken van perkament-
papier, pergamano.
In opkomst: het bewerken van kleding
met applicaties en stiften die een rub-
beropdruk teweeg brengen. Deze hobby
is overigens ook razend populair bij
meisjes tot vijftien. In dat kader hebben
ze toch een iets ruimere keus dan pop
pen alleen.
De consument gaf vorig jaar totaal 11
miljard gulden uit aan speelgoed. Dat is
74 gulden per hoofd van de bevolking;
zeven gulden meer dan in het jaar er
voor. De omzet in videospellen is het
grootst (30 procent), gevolgd door die in
bordspellen, puzzels en constructiebouw
(25 procent). Baby- en kleuterspeelgoed
toont zich met een marktaandeel van
twintig procent redelijk constant, de om
zet in de sector treinen, hobby en mo
delbouw, dit jaar 15 procent, vertoont
een licht stijgende lijn.
Actie
Meisjes spelen dit jaar vooral met pop
pen. Fabrikanten zijn het uitproberen
van nieuwe speellijnen moe en novitei
ten behoudens poppen zijn er dan ook
nauwelijks. Uitzondering is Lego dat
meisjes de mogelijkheid biedt om in te
stappen in de 'bouwwereld' middels 'Pa-
radisa'. Paarden, poppetjes en huizen
gebouwd uit grote onderdelen zijn de in
grediënten die de Deense fabrikant heeft
bedacht als succesformule voor meisjes.
De pop anno 1992 heeft heel wat in haar
mars. Enkel een lief toetje lijkt niet meer
genoeg. De moderne poppenmoeder
verlangt actie van haar kroost. Batterij en
chipgestuurd wordt er gehuild, gelachen,
worden bellen geblazen en gaan pop-
penkinderen stappend, kruipend, dan
send en zelfs rolschaatsend rond.
De techniek staat voor niets, ouders zit
ten met een batterijprobleem. Al die
kunstenmakende poppen die flesjes
hoorbaar leegsabbelen en dan chipge
stuurd dreinen om meer, vreten name
lijk batterijen.
De nieuwste babypop voor jonge meisjes
is Baby Bom. Drinken, eten, vervolgens
plassen en zelfs poepen doet dit poppe-
kind in logische volgorde. Met behulp
van batterijen kan Baby Alive eveneens
plassen, poepen, drinken en duimzui-
gen. Bij de laatste twee acties bewegen
wangen, neus en mondje mee alsofze
een echt in plaats van een kunststof
huidje heeft.
Verzorging behoeft Koortsbabydie com
pleet met gloeiende wangen klaagt dat
ze ziek is. Een hand op haar voorhoofd
doet haar zeggen dat het al weer beter
■gaat en dat ze wil gaan spelen.
Bij alle actiepoppen op batterij en met
chips is het raadzaam om even stem en
andere acties in de winkel te testen. Te
leurstellingen over een slecht of te hard
stemgeluid, iets dat regelmatig voor
komt, kunnen zo worden vermeden.
Aankleding
De aankleding van poppen is van steeds
meer belang. Naast het feit dat dit jaar
de meeste vraag naar ocfïepoppen uit
gaat moeten deze ook kunnen bogen op
een garderobe. Bovendien wil de pop
penmoeder graag aan de slag met bij
passende bordjes, poppenmeubilair,
flesjes, luiers e.d. Voorbeeldige pop op
het gebied van accessoires blijft Barbie
(elke vier seconden wordt er wereldwijd
een verkocht).
'De kerstman
is een
zakkenvuller'
MAARTEN PRONK
De kerstman is echt een nul. Hij
niet meer dan een zakkenvul
ler die het in alle opzichten af
legt tegen Sint Nicolaas". Peter
Trigt, verzamelaar van oude
Sint Nicolaaskaarten, vindt het
jammer dat de goedheiligman
steeds meer naar de achter
grond wordt verdrongen door
de kerstman. „Toch zal hij altijd
voor kinderen blijven bestaan,
daar beu ik van overtuigd
Van Trigt (48) heeft in zijn wo
ning in Castricum een grote
verzameling oude Sint Nico
laaskaarten. „Vroeger was het
gebruikelijk dat kinderen, maar
ook ouderen, rond 5 december
van familieleden een Sint Nico-
laaskaart ontvingen. Vooral aan
het begin van deze eeuw was
dat in de wat beter gesitueerde
milieus mode".
'V
f
Groeten van St Nicolaas
Sint Nicolaas-kaart uit 1905.
Die oude Sint Nicolaaskaarten
(„en niet Sinterklaas, zoals we
hem tegenwoordig noemen")
bevatten vaak een boodschap.
Van Trigt: „Voor de Eerste We
reldoorlog werd bij voorbeeld
aan huwbare meisjes een kaart
gestuurd waarop de bisschop
een hart geeft aan een jonge
vrouw". Of ze ontvingen een
kaart waarop een vrijer in de
schoen van een meisje werd ge
daan. „Deze kaart heefteen
heel duidelijke boodschap",
zegt Van Trigt en wijst op een
ansichtkaart waarop de dienst
knecht van de Sint z'n roede op
de hals van een meisje legt.
„Laat aan duidelijkheid niets te
wensen over, dunkt me. Aan de
man komen, was in die tijd van
levensbelangvoor meisjes".
Die oude Sint Nicolaas kaarten
werden vooral gemaakt in Bel
gië en in de buurt van het
Noordfranse plaatsje Port de
Saint Nicolas. „Dat was toen
een bedevaartsoord, genoemd
naar de heilige Sint Nicolaas",
aldus Van Trigt. In Nederland
werden in die tijd bijna geen
kaarten met St. Nicolaas-afbeel-
dingen gedrukt. Hij laat een se
rie zien. „Een unicum. Zoals de
ze kaart met het rijmpje: Toen
Sint eens op haar voorhoofd
wees - dat zij wel eens ondeu
gend is geweest".
De boekhandels hadden voor
de Eerste Wereldoorlog een rui
me sortering Sint Nicolaas
kaarten. Ze kostten gemiddeld 2
cent, daar kwam dan nog een
cent voor een postzegel bij. De
kentering kwam na de Tweede
Wereldoorlogen duurde tot de
jaren '80. „De emancipatiebe
weging was na de oorlog al flink
op gang gekomen. Huwbare
meisjes stelden geen prijs meer
op Sint Nicolaas-kaarten-met-
een-boodschap. Maar wat be
langrijker was: vanuit Amerika
was de kerstman komen aan -
waaien en die heeft, ook onder
invloed van de commercie, in
de loop der jaren langzaam de
goedheiligman bij ons verdron
gen".
Tegenwoordig lijkt Sinterklaas,
zoals we hem nu noemen, uit
sluitend een feest voor de klein
tjes, hoewel bewoners in het
noorden en oosten van het land
de Sint het meest trouw blijven,
zo werd uit een recent onder-
zoek duidelijk. „Stad Nk olaaa
heeft voor de een- en tweeper
soonshuishoudens geen beteke
nis meer. Die kiiken uit naar
kerstmis, naar ae pakjes van de
kerstman. Jammer", verzucht
de Castricumer, „want de kerst
man past eigenlijk niet in onze
cultuur. Hij heeft geen inhoud.
De Sint wel. die heeft te maken
met goed en kwaad, met ca
deautjes voor lieve kinderen en
Sir.li voor da stoute, hoewel dat
tegenwoordig niet meer mag".
