Cultuur Kunst
'In Marekerk gaat
zingen als vanzelf
ff
'Als ik op het toneel sta
verstaan ze me ineens wel'
^bewondering
Europese filmweek in honderd steden
Amsterdam verwijst Fodor
naar Stedelijk Museum
DONDERDAG 19 NOVEMBER 1992
Griezelwinkel
Stephen King, de
meesterauteur drijft
zijn griezelwinkel met
voortvarendheid. Maar hij
niet alleen. Het literaire
griezelwerk rendeert
(chef) jan rijsdam saskia stoelinga
Geblesseerde Freek zegt try-outs af
dinxperlo Cabaretier Freek de Jonge heeft alsnog de try-outs
van zijn oudjaarsconférence 'De estafette' in de regio afgebla
zen. Freek brak zaterdag bij een partijtje voetbal zijn kuitbeen en
scheurde zijn enkelbanden. Aanvankelijk liet hij weten dat alle
try-outs zouden doorgaan en dat hij met krukken op het podium
zou verschijnen. Toen hij gisteren het ziekenhuis verliet bleek
De Jonge echter te veel hinder van z'n blessures te ondervinden
om de trips naar de diverse provincieplaatsen te maken. De try-
outs in Amsterdam en de uitzending van z'n conférence bij de
VPRO gaan volgens manager George Vissser gewoon door.
Maskerade speelt vrolijke thriller
rupwetering» De toneelvereniging Maskerade uit Rijpwetering
brengt op de zaterdagen 21 en 28 november de vrolijke thriller
'De dader ligt op het kerkhof op de planken van het Dorpshuis
aan de Pastoor v.d. Plaatstraat. Beide voorstellingen beginnen
om 20.00 uur. Op 28 november is er bovendien live-muziek van
DMC.
Lezing stripauteurs afgelast
leiden De lezing van de Belgische stripauteurs Frangois Schui
ten en Benoit Peeters, die op woensdag 25 november zou wor
den gehouden in De Waag, gaat wegens omstandigheden niet
door. Zondag 22 november is bovendien de tentoonstelling met
striptekeningen van het tweetal de gehele dag gesloten in ver
band met een concert van het Calefax Rietenensemble. Het op
treden begint om 14.30 uur.
Terug naar Pompeii
Amsterdam In de Amsterdamse Nieuwe Kerk wordt van 10 de
cember tot en met 12 april de expositie 'POMPEII, terug naar de
bedolven stad' gehouden. Honderden recente vondsten, waar
onder mozaïeken en een compleet beschilderde kamer geven
een indruk van de pracht en praal van Pompeii en 250 jaar op
gravingen. Videopresentaties en computerprogramma's 'bege
leiden' de bezoeker langs de stadspaleizen, badhuizen en thea
ters en maken het mogelijk Pompeii stap voor stap te ontdek
ken.
La Bohème in Muziektheater
Amsterdam De Nederlandse Opera studeert momenteel 'La Bo
hème' van Giacomo Puccini in. Het libretto is van Giuseppe Ga-
cosa en Luigi Illica naar de roman 'Scènes de la vie de Bohème'
van Henri Murger. De première is op 30 november in Het Mu
ziektheater in Amsterdam. De muzikale leiding is in handen van
Hartmut Haenchen. Pierre Audi voert de regie. Het Nederlands
Philharmonisch Orkest, het Koor van De Nederlandse Opera en
het Kinderkoor van de Geert Grooteschool in Amsterdam bege
leiden de opera. In totaal worden elf voorstellingen gegeven, alle
in Het Muziektheater.
Twee koren geven samen concert in Leiden
„Je hoort ze weinig, dat is waar. Toch is er een rijke litera
tuur voor dubbelkorige stukken. Vooral in de zestiende
eeuw is er veel geschreven, allereerst in Italië, maar ook
in Nederland. In Leiden had je Cornelis Florisz Schuyt,
dat was een produktieve componist."
WILFRED SIMONS
Aan het woord is de 47-jarige
dirigent Ton Beckers. De Hage
naar is de organisator van een
ambitieus project. In de Leidse
Marekerk brengt hij vrijdag-
Ton Beckers: „Leidenaren en Rot
terdammers hebben een verschil
lende mentaliteit. Maar aan de
uitvoering van de muziek is dat
niet te horen."
foto wim dijkman
avond met het Leids Kamerkoor
en het Rotterdams Barok En
semble twee dubbelkorige stuk
ken ten gehore.
Beckers heeft al herhaaldelijk
met beide koren samen geoe
fend. Van een soort achterdocht
in de trant van 'wij zingen lek
ker beter dan jullie' heeft hij
niets gemerkt. „De koorleden
kennen elkaar. Ik dirigeer de
ensembles al heel lang en als ik
met het ene een uitvoering geef,
komen de leden van het andere
vaak luisteren. Toen we voor
het eerst gingen nadenken over
deze samenwerking, keken de
twee koorbesturen wel wat on
wennig tegen elkaar aan. Leide
naren en Rotterdammers heb
ben een heel verschillende
mentaliteit. Maar aan de uitvoe
ring van de muziek is dat niet te
horen."
Het Leids Kamerkoor en het
Rotterdams Barok Ensemble
zingen van Comelis Schuyt
(1557-1616) Poi ch'ho perso del
bene (Omdat ik mijn schat ver
loren heb). Het is een dubbelko-
rig stuk waarmee iets merk
waardigs aan de hand is: „Het
heeft een dubbele echo. Koor
één zingt een regel, koor twee
doet de echo, waarna koor één
nog eens een echo geeft op de
echo van koor twee. Het knappe
daaraan is, dat ieder echow
oordje iets anders betekent."
Poi ch'ho perso del bene da
teert uit 1611. Streeft Beckers
een authentieke uitvoerings
praktijk na? Hij aarzelt: „Ik
streef naar een integere uitvoe
ring. Ik wil het notenbeeld recht
doen en van mezelf niets aan de
muziek toevoegen. Ik wil dat als
Schuyt zelf in het publiek zou
zitten, hij na afloop zou zeggen:
het was goed om naar te luiste
ren. Dan ben ik tevreden."
Beckers heeft van de gelegen
heid gebruik gemaakt door ook
het Pater Noster van Giuseppe
Verdi in het programma op te
nemen. „Het Leidse koor telt 25
man, het Rotterdamse 34. Dat
betekent dat je kunt uitpakken
en dat is voor een uitvoering
van een stuk van Verdi wel no-
dig."
Beckers zegt dat hij de uitvoe
ring van een romantisch stuk
'moeilijk en gecompliceerd'
vindt. Lange tijd wantrouwde
hij componisten als Verdi en
Brahms. „Ik vond ze typisch
voorbeelden van een zwelgende
romantiek, daar heb ik me in
nerlijk tegen verzet. Nu gaat het
beter, ik krijg er meer grip op. Ik
besef dat je moet meezwelgen,
dan is het indrukwekkend en
prachtig." Zeer gelukkig is Bec
kers met de Marekerk als locatie
voor het concert: „Het heeft een
goede akoestiek en het is een
prachtig gebouw. Ik moet zeg
gen, dat stimuleert. Dan gaat
het zingen vanzelf."
In de Marekerk is vrijdag
avond niet alleen oude muziek
te horen, maar ook een compo
sitie van Beckers zelf: Konstruk-
tie II: Aan de hand van Antigone
Het eerste deel is een compo
sitie voor tape alleen. Het twee
de deel is geschreven voor vrou
wenstemmen, instrumenten en
elektronika. Het is een interes
sant stuk, maar ik weet nu al dat
er heel wat mensen tijdens de
uitvoering hun duimen in hun
oren zullen steken."
^ÉMj^Ik ga graag met mijn
^fP-gfflgezin en met de
^7hond wandelen in
de duinen. Vooral
mijn zoon, Arend jr., is een
echte speurneus. Ergens in de
Katwijkse duinen Reeft hij een
'geheim plekje' ontdekt, waar
veel interessants in de grond zit.
Als we gaan wandelen gaat hij
er altijd even zoeken en het is
vaak raak: pijpekoppen, stenen
knikkers, een glazen kraal en
delen van een grote stenen bal.
We hebben er zelfs één keer een
gouden kettinkje gevonden.
Vorig jaar, op Tweede Kerstdag,
vond Arend dit lakstempeltje.
Vanaf het allereerste moment
heeft het ons bijzonder
geïntrigeerd.
Het materiaal is brons of koper;
het heeft een uiteinde waarin
een gaatje is geboord.
Waarschijnlijk was dat de
bevestiging voor een houten
handvat, maar dat is in de
duinen natuurlijk vergaan. Als
je het stempelbeeld goed
bekijkt, zie je verschillende
dingen. In het midden staat een
kroontje en daar onder in
sierlijke krulletters 'CDJ'. Verder
is er een viool op te zien, een
strijkstok en een recht
blaasinstrument, misschien een
natuurhoorn. Over het geheel
genomen is het stempelbeeld
nog best scherp.
Vooral toen we de stempel pas
hadden, zaten we de hele dag te
fantaseren waar het nou wat
mee te maken zou hebben. Uit
welke tijd zou het zijn? Van wie
was het, waarvoor werd het
gebruikt? Je wilt toch graag de
geschiedenis van zo'n ding
weten. Mijn zoon fantaseerde er
een zekere 'Coningh Dirck-Jan'
bij, vanwege dat 'CDJ'.
Misschien was het van een
hofmusicus, een dirigent of van
een concertmeester? We zeiden
zelfs voor de grap tegen mijn
zoon: 'Zo meteen kom je nog in
de krant en staat er in de kop
'Jongen vindt belangrijk
voorwerp'. We willen er beslist
eens mee naar een museum,
maar daarvan is tot nu toe niets
gekomen.
Toen Arend het voorwerp vond,
was het natuurlijk aangekoekt.
We hebben er van alles aan
gedaan om het stempelbeeld
schoon te krijgen: geborsteld
met een koperborsteltje en een
tandenborstel. We hebben het
In deze rubriek komen al of niet bekende streekgenoten aan het woord
die hetzij direct hetzij zijdelings met kunst of cultuur te maken hebben.
Zij praten over een kunstvoorwerp waaraan zij bijzondere waarde
hechten. Van de snuifdoos van oma tot het grijsgedraaide muziekstuk
en alles wat daar tussen zit. Vandaag spreekt Arend Kuijt (44),
voorlichter en preventie-coördinator van de Leidse gemeentepolitie zijn
bewondering uit. Hij was onder meer betrokken bij de beveiliging van
de Rembrandt en Lievens tentoonstelling eerder dit jaar in De Lakenhal.
zelfs in de cola gelegd! Het is nu
aardig schoon, alleen in
sommige groeven zit nog wat
aankoeksel. Maar we willen het
niet al te agressief te lijf gaan,
uit angst dat we de afbeelding
beschadigen.
Samen met collega Dick
Graveland, voorlichter van de
gemeentepolitie, hebben we er
een tijdje geleden zelfs lakzegels
mee gemaakt. Graveland had
staven rode zegellak. En wij
wilden wel eens uitproberen of
het ding nog wilde stempelen.
Dat ging heel goed.
Als blijkt dat dit stempeltje
werkelijk waarde heeft, leg ik
het niet in mijn vensterbank.
Daar komt mijn beroep om de
hoek kijken. U zegt nu, 'ja, dat is
nogal logisch', maar je moet de
mensen de kost geven die héél
onachtzaam zijn! Nu is zoiets
ook een moeilijke afweging: je
hebt kynst in huis en dan wil je
het natuurlijk tonen. Je kunt het
ook in de kluis stoppen, maar
daar heb je het niet voor.
Daarom zeg ik altijd: hang je
kunstwerken niet in het volle
zicht en sluit je huis goed af als
je weggaat. Zorg voor registratie
van je kostbare bezittingen. Als
je alleen dat doet, ben je al een
heel eind op weg,
zonder een cent te
hebben uitgegeven'.
Dat spreekt een echte
Hollander altijd a
Marlies van de Vondervoort (r) en medespeelster Annet Doedens in 'Het Interview'. De interviewster schrikt
als actrice Marlies gehandicapt blijkt te zijn. foto pf
Spastische actrice brengt 'Het Interview' in Leids X-theater
LEIDEN INGE
„De maatschappij negeert mij. Als ik iets vraag in
een winkel verstaan ze mij niet. Als ik op straat
vraag hoe laat het is verstaan ze mij niet. Het gek
ke is dat ze me ineens wel verstaan als ik op het
toneel sta." De spastische actrice Marlies van de
Vondervoort heeft een missie. Al twaalf jaar lang
probeert ze met haar theatergroep Diagonaal het
taboe van gehandicapt zijn te doorbreken. „Een
vermoeiend leven, maar er moet iets verande
ren", vindt ze. Aanstaande vrijdag- en zaterdag
avond staat ze met 'Het Interview' op de planken
in het X-theater aan de Haarlemmerstraat in Lei
den.
Marlies is niet op haar mondje gevallen. Zowel
op het podium als in het dagelijks leven weet ze
hoe ze voor zichzelf moet opkomen. Het theater
stuk 'Het Interview' werd door haar bedacht, ge
schreven, geproduceerd en bekostigd. Al eerder
werd het opgevoerd op scholen en in kleine thea
ters. „Een mengeling tussen een theaterspel en
een educatieve voorstelling", noemt Marlies haar
produktie.
'Het Interview' verhaalt over het onbegrip waar
de gehandicapte actrice Marlies dagelijks tegen
aan loopt. Ze wordt uitgenodigd door de bekende
presentatrice Cleo (gespeelt door Annet Doedens)
van het radioprogramma 'O, zit dat zo-show'.
Cleo schrikt als de actrice Marlies spastisch blijkt
te zijn en negeert haar. Het interview loopt uit op
een nietszeggend gesprek, waarin Marlies als 'de
gehandicapte' wordt behandeld. Marlies wordt
kwaad, dreigt op te stappen en sleept Cleo er ten
slotte met de haren bij. Uiteindelijk komen de
vrouwen tot elkaar en groeit er een wederzijds
respect.
„Ik wilde niet alleen laten zien hoe absurd
mensen kunnen reageren, maar vooral ook hoe
ze normaal met gehandicapten kunnen om
gaan", zegt Marlies over de afloop van het stuk.
„Het toneelstuk is gebaseerd op situaties die ik
zelf heb meegemaakt. Zo vroeg een winkelier een
keer of ik wel genoeg centjes bij me had. Toen zei
ik: 'Nee meneer, ik heb alleen briefjes bij me.' Ik
probeer het met humor op te lossen, maar toch
doet het van binnen pijn."
„In het stuk komt een scène voor waarin ik te
gen poppen praat en kinderachtige vragen stel
aan hen. Op die manier probeer ik duidelijk te
maken hoe mensen mij behandelen. Ze stellen
vaak alleen gesloten vragen. Zo van: wil je een
kopje koffie? In plaats van dat ze vragen wat ik wil
drinken. Ik hoef dan alleen maar ja of nee te zeg
gen. En zij hoeven niet zo lang naar mij te luiste
ren of moeite te doen om mij te verstaan."
„Sommige mensen vinden het toneelstuk bela
chelijk en te confronterend. Ze vinden dat ik al zo
raar loop en praat. Dat ik dan ook nog zo nodig
op het podium moet gaan staan, vinden ze be
spottelijk. Maar dat is nu juist mijn bedoeling, om
mensen hiermee te confronteren. Als ik op straat
loop, kijkt ook de halve wereld naar mij."
Problemen heeft Marlies tijdens het acteren
niet. „Alleen financiële problemengrapt ze.
Foefjes om haar verstaanbaarheid op te krikken
heeft ze genoeg. „Als mijn tegenspeelster tijdens
het toneelstuk iets niet verstaan heeft, dan zegt ze
dat. We herhalen dan onopvallend het vooraf
gaande stukje. Het publiek denkt dat dat erbij
hoort."
Door haar handicap is Marlies veroordeeld tot
het spelen van bepaalde rollen. Toch weerhoudt
haar dat niet van haar droom om een professio
neel actrice te worden. Sterker nog: ze wil alleen
maar die bepaalde rollen spelen en het liefst in
grote theaters. „In vorige stukken heb ik wel eens
een niet-gehandicapte gespeeld. Dat bleek een
belemmering voor het publiek. Mijn handicap
leidde ze af, ze konden daar niet overheen stap
pen en verder kijken. Daarom wil ik geen gewone
vrouw spelen, maar ook geen gehandicapte. Ik wil
een vrouw spelen die zich een beetje apart be
weegt en anders praat. Dat is een wezenlijk ver
schil."
Bang om door deze rollen in een hokje ge
plaatst te worden, is Marlies niet. „Ik gebruik
mijn handicap in positieve zin. Ik ben niet zielig.
Ik kom juist uit het hokje 'gehandicapt'. Het thea
ter is een uitlaatklep voor mij. Op het podium kan
ik mezelf waarmaken. Vroeger had ik die behoefte
niet. Toen zat ik het liefste weggestopt in een
hoekje. Nu durf ik te zijn wie ik ben."
TEKST WILFRED SIMONS
FOTO LOCK ZUIDERDUYN
In honderd Europese steden,
waaronder zes Nederlandse, be
gint vandaag de eerste Europese
filmweek onder het motto: In de
bioscoop komt Europa bij el
kaar. De deelnemende biosco
pen vertonen tot en met 25 no
vember een selectie uit twaalf
films uit diverse Europese lan-
Impressionisten
Boymans populair
ROTTERDAM ANP
Het Rotterdamse museum Boy-
mans-van Beuningen verwel
komt morgen de 75.000ste be
zoeker van de tentoonstelling
'Impressionisme, een schone
kijk'. Volgens een woordvoerder
van het museum is de expositie
na negen weken al de 'klapper
van het jaar'.
De tentoonstelling bestaat uit
meer dan zestig schilderijen,
twaalf beelden en 150 tekenin
gen en aquarellen van gere-
nommeeerde impressionisten.
Acht schoongemaakte schilde
rijen van Monet, Pissarro en
Sisley uit de eigen collectie van
Boymans vormen het hoogte
punt. De tentoonstelling duurt
nog een week.
den.
De Europese filmweek is een
initiatief van Media Salles, een
project van het Media Program
ma van de Europese Gemeen
schap. Het filmaanbod bestaat
uit: 'De drie beste dingen uit het
leven' en 'De bunker' (Neder
land), 'La came' (Italië), 'Daens'
(België, voorpremière), 'Delica
tessen', 'La gloire de mon père-
/le chateau de ma mère', 'J'em-
brasse pas' en 'Mon père ce hé
ros' (Frankrijk). 'Hear my song'
en 'Paper mask' (Groot-Brittan -
nië), 'Tacones lejanos' (Spanje)
en 'Schrei aus Stein' (Duits
land). In Nederland zijn selec
ties uit dit aanbod te zien in
Den Bosch (Casino), Gouda (Ar
cade), Haarlem (Bririkman),
Maastrit ht (Lumière), Harin
gen (Alhambra) en Wageningen
(Molenstraattheater).
AMSTERDAM GPD
Museum Fodor krijgt definitief geen andere plek in de hoofdstad
toegewezen en moet per 1 januari 1993 zijn huidige onderko
men aan de Keizersgracht ontruimen. De tentoonstellingen van
Amsterdamse kunstenaars in Fodor worden voortaan in het Ste
delijk Museum gehouden. Het museum ontvangt daarvoor de
jaarlijkse rijksbijdrage van 275.000 gulden voor beeldende kunst.
De Amsterdamse gemeenteraad heeft uitgemaakt dat in het
gebouw van Fodor het nieuwe Vormgevingsinstituut wordt ge
vestigd. De functie van Fodor voor de Amsterdamse kunstwereld
moet echter behouden blijven. De voorgenomen sluiting van het
museum leidde dit voorjaar tot felle protestacties van kunste
naars in de hoofdstad. Plaatsvervangend voorzitter R. Nederveen
van de adviesraad van Fodor dreigde begin november nog dat
het museum op 1 januari niet wordt ontruimd als de gemeente
geen alternatief voor de expositieruimte in het museum aan
draagt.
