ZonnekoningMitterrand
in oorlog met eigen partij
Bosnië: Een gebrek aan morele hygiëne
Donaudam leidt ook tot
politieke spanningen
Feiten &Meningen
Student verkondigt
de naakte waarheid
WOENSDAG 18 NOVEMBER 1992
2
De University of California in
Berkeley bij San Francisco
heeft een lange, eerbiedwaar
dige traditie van tolerantie je
gens individualisme, maar de
19-jarige communicatie-stu -
dent Andrew Martinez lijkt nu
toch de grens te hebben over
schreden.
De afgelopen maanden heeft
Martinez rondgelopen in slip
pers en een rugzak, verder
niets. In een bescheiden bui
bedekt hij soms zijn edele de
len met een klein doekje. Maar
meestal is hij helemaal naakt.
Martinez, die 1,90 meter lang
is en de bouw heeft van een
olympische zwemmer, was op
de middelbare school al tot de
conclusie gekomen dat kleren
'stom' zijn. Volgens hem zou
den er in de wereld veel min
der neuroses zijn als iedereen
Maar de wereld lijkt het niet
met hem eens te zijn. De uni
versiteit heeft hem voorlopig
geschorst in afwachting van de
behandeling van zijn zaak
door de commissie voor het
gedrag van studenten. „Als
een professor zijn broek ten
overstaan van een student zou
laten zakken, zou hij zonder
meer worden ontslagen", al
dus Mike Smith, vice-voorzit-
ter van het universiteitsbe
stuur.
Zelfs de studenten die in de
jaren zestig in de voorhoede
liepen bij de strijd voor ver
nieuwing en burgerrechten
lijken niet op de hand van
Martinez te zijn. Er zijn talloze
klachten tegen hem inge
diend. Toen hij in adamskos
tuum verscheen voor een le
zing, verlieten twee (mannelij
ke) studenten de zaal in pro
test. De aanwezige docent
maakte overigens geen be-
Af en toe oefent de naakte
Martinez met zijn skateboard
op het terrein van de universi
teit. De campus-politie heeft
hem al twee keer gearresteerd.
Toen hij zijn opwachting
maakte om de aanklacht je
gens hem te vernemen, was
hij eveneens naakt dus
werd hij opnieuw gearres
teerd, dit keer door de sheriff.
De officier van justitie heeft de
zaak echter laten vallen.
Door alle opschudding heeft
de universiteit een nieuwe be
leidslijn uitgevaardigd, waar
door openbare naaktheid is
verboden behalve in „spe
ciaal hiervoor aangewezen ge
bieden waar het dragen van
kleding facultatief is". Marti
nez overweegt naar de rechter
te stappen. De winter nadert
echter met rasse schreden en
zijn mede-studenten vragen
zich af hoelang hij de koude
wind van de San Francisco
Bay zal kunnen trotseren.
MARGREET HESLINOA
Franse president en socialisten hebben elkaar niet meer nodig
De liefde tussen de Franse president en zijn Socialisti
sche Partij (PS) lijkt na elf jaar danig bekoeld. De schei
dingsdatum staat al vrijwel vast. Als de socialisten in
maart volgend jaar de voorspelde verpletterende neder
laag lijden bij de parlementsverkiezingen, zal Frangois
Mitterrand de laatste twee jaar van zijn ambtstermijn
met de rechtse oppositie moeten 'hokken'.
FRANS GERTSEN
De eerste botsing vond plaats
kort na Mitterrands herverkie
zing in 1988. Mitterrand wilde
zijn toenmalige lieveling Lau
rent Fabius tot partijleider bom
barderen en daarmee tot zijn
gedoodverfde opvolger. Michel
Rocard en Lionel Jospin, de lei
ders van twee stromingen bin
nen de partij, staken daar een
stokje voor.
Het was het begin van een lange
strijd om de macht in de partij,
die ontaardde in het beruchte
congres van Rennes in maart
1990. Een congres waarop de
diverse troonpretendenten
vechtend over de vloer rolden.
Een spektakel dat de socialisten
heel veel krediet en aanhang
heeft gekost en volgens velen
het begin van het einde van de
partij vormde.
Volgens sommige commentato
ren heeft Mitterrand het de par
tijkopstukken nooit vergeven
dat ze 'zijn' partij zo door het
slijk hebben gehaald. Omge
keerd wordt Mitterrand verwe
ten dat hij alleen maar aan zijn
politieke overleven denkt en dat
hij blijkt geeft van minachting
voor zijn 'onderdanen' en hun
zorgen. Mitterrand zou zich
nauwelijks interesseren voorde
grote sociale en economische
problemen die Frankrijk kent
en zich te veel verliezen in tacti
sche spelletjes en abstracte za
ken zoals hervormingen van de
Grondwet.
Zonnekoning
Daar komt nog bij dat de re-
geerstijl van Mitterrand niet be
paald elegant is. De Franse pre
sident ruilt premiers en minis
ters in op een wijze die soms
aan hofintriges ten tijde van de
Zonnekoning Louis XIV doen
denken. Ex-premier Michel Ro
card werd vorig jaar na een da
genlange en pijnlijke geruch
tencampagne aan de dijk gezet
en ingeruild voor Edith Cresson,
die op haar beurt al spoedig
plaats moest maken voor Pierre
Bérégovoy. Manoeuvres waar
mee Mitterrand een groot deel
van het partijkader tegen zich in
het harnas heeft gejaagd.
De 'operette' rond de met veel
tamtam door de regering gepre
senteerde anti-corruptiewet be
wees vorige maand opnieuw
dat het tussen Mitterrand en de
PS in het geheel niet meer bo
tert. In het parlement kwam het
tot een harde aanvaring tussen
de socialistische fractie en de
regering over een voorstel om
het mede financieren van poli
tieke campagnes door het be
drijfsleven geheel te verbieden.
Daarmee dreigde Mitterrand
zijn gedoodverfde opvolger Mi
chel Rocard in de wielen te rij
den. Rocard is achter de scher
men al druk geld aan het inza
melen voor de dure presidents
campagne van 1995. Zonder
steun van het bedrijfsleven kan
Rocard het wel vergeten. De re
geringen daarmee Mitter
rand haalde bakzeil, maar
het was voor veel socialisten
een nieuwe aanwijzing dat de
belangen van Mitterrand en die
i de PS niet meer dezelfde
i.
tussen Mitter-
De
ge week opnieuw naar buiten.
In een televisie-interview pleitte
Mitterrand ervoor drie in op
spraak geraakte socialistische
ex-ministers, waaronder oud
premier Laurent Fabius, via de
Haute Cour te berechten voor
hun aandeel in het bloedschan-
daal (het bewust gebruiken van
met het HIV-virus besmet bloed
door de Franse bloedbank).
Daarmee zette hij de socialisten
voor het blok. Wat de partij hem
echter nog kwalijker neemt, is
het feit dat Mitterrand in het in
terview niet eens een troostend
woord voor Fabius over had.
Mitterrand liet zijn voormalige
lieveling als een baksteen val
len, zo concludeerde heel poli
tiek Frankrijk.
De reactie van de partij liet niet
lang op zich wachten. Afgelo
pen weekeinde verklaarde de
partijraad zich en bloc solidair
met Fabius. De socialisten slui
ten de rijen, niet alleen tegen de
rechtse oppositie, maar ook te
gen een president die zijn par
tijgenoten in de steek laat als
het er op aan komt.
Kritiek op het handelen van
Mitterrand blijft niet langer bin
nenskamers, maar wordt voor meer echt nodig hebbenEn
de camera's en microfoons ge- omgekeerd. Het après Mitter-
uit. Een gang van zaken die tot rand-tijdperk is aangebroken,
voor kort volslagen ondenkbaar ook al blijft de president moge-
was. De socialisten lijken te be- lijk nog tot 1995 zitten,
seffen dat ze Mitterrand niet
Straks roepen we weer dat zoiets nooit meer mag gebeuren
De aanleg van de Donau-dam heeft geleid tot spanningen tussen Hongaren en Slowaken en tussen Slowaken
en Tsjechen. fora epa
LEIDEN» CEES VAN HOORE
Er worden in Bosnië dagelijks
honderden mensen vermoord,
mishandeld, gemarteld en ver
kracht. Om de andere week
vindt men een massagraf. Dui
zenden vluchtelingen worden
opgejaagd naar de grenzen,
grenzen die Éij nooit zullen
kunnen passeren omdat Kroatië
en de Westeuropese landen dat
niet willen. Duizenden kinde
ren, mannen en vrouwen zullen
straks als honden langs de weg
kant sterven bij gebrek aan kle
ding, voedsel en warmte. Nog
eens duizenden zullen kreperen
door het op grote schaal uitbre
ken van besmettelijke ziekten.
Gevangenen in concentratie
kampen kijken ons vanaf de te
levisie en de voorpagina's van
de kranten aan, hun handen in
BUDAPEST. RUNA HELUNCA
CORRESPONDENT OOST-EUROPA
Het water van de Donau in Bu
dapest is inmiddels weer op het
peil van vóór 24 oktober, de dag
dat de Slowaken begonnen met
afsluiten van de rivier en het
vullen van het kanaal van de
waterkrachtcentrale bij Gabcik-
ovo. Maar honderd kilometer
stroomopwaarts ziet de situatie
er anders uit. Duizenden dode
vissen, uitgedroogde rivierkre
ken en een dramatische grond
waterdaling vormen voor de
Hongaren de bevestiging van
hun gelijk: de dam is een na
tuurramp.
Hoe groot de schade uiteinde
lijk wordt, is op dit moment niet
te becijferen. De huidige situa
tie is maar een tijdelijke, want
uiteindelijk zal er meer water
door de Donau stromen dan in
deze eerste weken waarin het
kanaal moet worden gevuld.
Maar de eerste gevolgen van de
afsluiting zijn niet onaanzien
lijk. Juist in een jaargetijde
waarin het krekengebied ten
zuiden van Gabcikovo vanwege
het hoge water geheel onder
water zou moeten staan, is de
waterstand lager dan ooit. Som
mige delen dreigen zo sterk uit
te drogen, dat de schade aan
flora en fauna volgens deskun
digen onherstelbaar is.
Met zorg wordt ook gekeken
naar het grondwaterpeil, dat op
sommige plaatsen met één tot
anderhalve meter zou zijn ge
daald. Veel dorpen in de regio
zijn afhankelijk van water uit
putten. Als de situatie zo blijft,
komt ook de landbouw ernstig
in gevaar.
Voor de Slowaken is de schade
nog ernstiger dan nodig was ge
weest. Bij het in gebruik nemen
van de sluizen die de water
stand in het kanaal en in de Do
nau moeten regelen, bleken de
deüren niet open te gaan. Daar
door zal minstens tot zaterdag
Geen volksraadpleging over
deling Tsjecho-Slowakije
De parlementen van Tsje
chië' en Slowakije hebben
gisteren in Praag en in Brati
slava besloten dat de
Tsjecho-Slowaakse federatie
moet worden ontbonden
zonder dat het volk erover
wordt geraadpleegd. De par
lementen hebben het federa
le parlement in een geza
menlijke resolutie opgeroe
pen het wetsontwerp van de
regering te aanvaarden over
de ontbinding van de federa
tie en van een referendum af
te zien. Op 31 december
1992 zal Tsjecho-Slowakije
plaatsmaken voor de onaf
hankelijke staten Tsjechië'
en Slowakije. De debatten in
het federale parlement over
het wetsontwerp beginnen
vandaag.
minder water door de Donau
stromen dan de Slowaken eer
der hadden toegezegd.
Maar er is niet alleen materiële
schade. Naast de spanningen
tussen Budapest en Bratislava
voelt nu ook Praag zich door de
Slowaken voor gek gezet. Nau
welijks hadden Tsjechoslowaak-
se onderhandelaars in Brussel
eind oktober een tijdelijke op
schorting van de werkzaamhe
den toegezegd, of de eerste
vrachtwagenladingen beton
blokken werden in de rivier ge
stort.
De EG reageerde boos en de fe
derale Tsjechoslowaakse rege
ring dreigde zelfs met aftreden
als de Slowaken zich niet aan de
Brusselse afspraken zouden
houden. De Slowaakse minister
van buitenlandse zaken Milan
Knazko zei daarop dat Praag
kon afspreken wat het wilde,
maar dat Slowakije het projekt
zal voltooien. Het eenzijdige be
sluit toch met de afsluiting van
de Donau te beginnen, was vol
gens de Slowaken nodig omdat
verder dralen zou hebben bete
kend dat de werkzaamheden tot
het voorjaar hadden moeten
worden uitgesteld als gevolg
van een te hoge waterstand in
de Donau.
Knazko zei vorige week in We
nen wel dat zijn regering bereid
is een commissie bestaande uit
vertegenwoordigers van de EG,
Tsjecho-Slowakije en Hongarije
onderzoek naar de stuwdam te
laten doen. Als die een negatief
oordeel velt, zal Bratislava zich
daarbij neerleggen. Maar de
Slowaken speculeren er niet ge
heel ten onrechte op dat zo'n
commissie niet zal besluiten dat
Gabcikovo moet worden afge
broken.
Hongarije maakt daarom nog
steeds een voorbehoud bij zo'n
internationaal onderzoek. Voor
lopig is overigens nog steeds
onduidelijk of die commissie er
echt komt. Premier Lubbers
bood afgelopen week bij zijn
bezoek aan Budapest de Neder
landse expertise op het gebied
van waterbouw aan. Maar con
creet ligt er alleen maar de pro
cedure die Hongarije bij het In
ternationale Gerechtshof in Den
Haag wil aanspannen. En dat
kan niet over de dam op zich
oordelen, alleen maar over de
Slowaakse stap om eenzijdig de
Donau af te sluiten.
prikkeldraad. Wij kijken toe. Dit
hebben we al eens gezien. Net
alsof er een speelfilm die je al
hebt gezien wordt herhaald. In
teressante beelden, maar voor
de tweede keer kunnen ze niet
meer zo boeien.
De Servische genocide is nog
lang niet op zijn hoogtepunt. En
niemand, maar dan ook nie
mand, die daadwerkelijk iets
doet. Geen land dat zegt: dit
kan niet meer, hier moeten we
ingrijpen met wapens, want
praten helpt niet meer. Ter sus
sing van ons geweten gooien we
een paar hompen brood over de
afrastering heen en nog een
paar dollars er achteraan. En we
denken: zoek het zelf maar lek
ker uit daar.
Ten tijde van de Vietnamoorlog
kon je geen zijstraat inslaan of
je kwam wel een protestmars
tegen. Piet Nak liep met het hei
lige vuur in zijn ogen voorop,
schreeuwend: 'Johnson, moor
denaar!'. Er zijn geen Piet Naks
meer. Voor Bosnië althans niet.
Geen enkele protestmars voor
die mensen. Niks. Niemendal.
We vullen een girootje in en
schenken een aalmoes. Makke
lijk zat. Het is alsof de Nierstich
ting aan de deur komt. Ach ja,
die arme mensen. Meer veront
waardiging roepen die beelden
uit Bosnië niet op.
Toen de Spaanse Burgeroorlog
uitbrak waren er hier vele, vele
mensen die zich spontaan aan
meldden om tegen de fascis
tische troepen van Franco te
gaan vechten. Nederland grom
de van verontwaardiging, Ne
derland liet zijn tanden zien. Nu
discussiëren chefs van staven
uittentreure over het feit of het
voor onze jongens daar toch
niet te gevaarlijk is. En onze
jongens zelf zeggen en masse
geen trek te hebben om naar
het oorlogsgebied af te reizen.
En niet alleen de dienstplichti
gen zeggen dat, ook de beroeps.
Hoe kan dit toch? Roepen we
straks, vijftig jaar later, weer met
onze huilgezichten dat dit nooit
meer mag gebeuren, net zoals
we dat deden na de Tweede
Wereldoorlog?
Hoe is dit toch mogelijk in een
Bosnische kinderen zoeken naar iets eetbaars op een afvalhoop van de VN-vredesmacht in Sarajevo.
Europa dat beschaafd wordt ge
noemd? Twee keer hard op het
gaspedaal trappen en je bent in
een brandhaard die zijn weerga
niet kent. Eén uurtje in een
comfortabel vliegtuig en de ko
gels vliegen je als een hagelre-
gen om de oren.
Alles, maar dan ook alles, heeft
deze situatie te maken met de
teloorgang van elk idealisme.
Met een gebrek aan morele hy
giëne ook. 'Ach', zeggen we, als
we uit Amerika beelden ontvan
gen waarin voetgangers gewoon
over kreperende mensen heen
stappen, 'dat kan bij ons toch
nooit gebeuren'. Maar het ge
beurt bij ons ook. Met onze
goed gepoetste zevensmijlslaar-
zen stappen wij heen over dui
zenden lijken.
Er zijn wel een paar mensen
hier die al vanaf het begin van
de genocide in Bosnië hebben
gepleit voor een grootscheeps
militair ingrijpen. Een van die
mensen is Joris Voorhoeve, di
recteur van Clingendael, het In
stituut voor Internationale Be
trekkingen. Hoewel hij toch
mag worden beschouwd als een
voorzichtig en tactisch man,
trekt hij telkens fel van leer te
gen het beleid van de Europese
Gemeenschap en de VS. Maar
hij vecht tegen de bierkaai.
Daarom heeft hij voorgesteld
om samen met het Rode JCruis
een actie te beginnen: 'Help
Bosnië de winter door'.
Misschien dat Mies Bouwman
nog kan worden ingeschakeld
om deze actie een extra huilerig
tintje te verlenen. 'Oh, wat ont
roerend, lieve mensen. Lelystad
heeft bij elkaar zo'n tienduizend
gulden in luciferdoosjes gedaan!
Lieve, lieve mensen. Wat zijn de
Nederlanders toch gul en mee
levend.'
De moslims in Bosnië zijn niet antwoord: agressie,
gebaat met geld of goederen.
Wie een pistool tegen zijn slaap Cees van Hoore was onlangs
gedrukt krijgt, heeft niet zo'n met een team van Artsen zon-
trek meer in brood. De ploeg- der Grenzen in de Bosnische
scharen moeten worden omge- stad Bihac, die door Servische
smeed tot wapens. Op de Servi- milities wordt belegerd,
sche agressie past maar een
TOM JANSSEN
