Loonmatiging is nieuwe variant van calvinisme
Economie&Beurs
Van Rooij optimistisch
over handel met China
e
MAANDAG 16 NOVEMBER 1992
PEKING YVONNE VAN Pt» HEUPEN
CORRESPONDENT
Het tweedaags bezoek van
staatssecretaris Van Rooij aan
Peking heeft, zoals verwacht,
geen nieuwe concrete orders
opgeleverd. Van Rooij ts er niet
temin van overtuigd dat de dui
delijke groei in de uitvoer van
de afgelopen maanden zich het
volgend jaar en de jaren daarna
versterkt zal doorzetten. Ze is
gisteren doorgereisd naar Zuid-
China om daar met een delega
tie uit het bedrijfsleven moge
lijkheden te onderzoeken.
,.Het is te vroeg om nu al de
balans op te maken, maar ik
heb goede hoop en verwacht
dat de groei in de export in 1993
zal doorgaan. Het bedrijfsleven
moet echter zelf ook een bijdra
ge leveren. Het kan niet alle
maal van één kant komen", ver
klaarde de staatssecretaris van
buitenlandse handel zaterdag
avond.
Zij baseert dit 'positieve ge
voel' met name op de inspan
ningen die de Chinezen hebben
geleverd om zich zo goed mo
gelijk voor te bereiden op haar
bezoek. Het Chinese ministerie
BEURSEFFECTEN
van buitenlandse economische
betrekkingen en handel gaf on
verwachts vijf sectoren aan,
waarvan zij weten dat Neder
landse bedrijven een goede
naam hebben. De ondernemin
gen zouden meer dan gemid
deld kansrijk kunnen zijn in
China in de chemie (kunst
mest), scheepsbouw (bagger
en vrachtschepen), papier, me
talen en medische apparaten,
luidde de aansjjoring.
Verder heeft de ABN/Amro-
bank in principe toestemming
gekregen om een volwaardig
kantoor te openen in Shanghai.
Brugman Machinefabriek in Al
melo kan samen met Stork Bra
bant voor 7,7 miljoen gulden
textielmachines gaan leveren.
Een Nederlandse delegatie zal
begin volgend jaar besprekin
gen beginnen met de Chinezen
om te komen tot een lucht
vaartverdrag. Het gaat daarbij
om landingsrechten voor de
KLM in de Volksrepubliek. Chi
na heeft de KLM tot nu toe geen
kans gegeven, omdat de lucht
vaartmaatschappij op Taiwan
vliegt dat door Peking nog
steeds wordt gezien als een op
standige provincie.
Als het gaat om de lonen dan legt de Nederlander
een opvallende inschikkelijkheid aan de dag. Vo
rige week hebben de Nederlandse vakbonden
zich bereid getoond om bij de achterban aan te
dringen op loonmatiging. De bedoeling is om de
lonen in 1993 niet méér te laten stijgen dan de in
flatie.
De Nederlandse bevolking slikt dergelijke
maatregelen voor zoete koek. Uit een door het
ANP en RTL4 gehouden steekproef blijkt zeventig
procent van de totale bevolking met de voorgeno
men loonmatiging eens te zijn. Onder de werken
den ligt dit percentage tien procent hoger. Dit
verschil in mening is waarschijnlijk te wijten aan
de huisvrouwen. Zij weten beter dan hun werken
de echtgenoten dat de prijzen elk jaar stijgen en
dat de huishoudportemonnaie altijd weer sneller
leeg is dan gepland.
Zou er een klassement bestaan voor de mate
van economische inschikkelijkheid in een land,
dan zou Nederland daarin zeer hoog scoren. De
nemarken is ook zo'n land. Daar lukte het de re
gering om in het midden van de jaren tachtig
zonder slag of stoot de BTW te verhogen van 15
naar 22 procent en ook in Denemarken heeft
men zich de afgelopen jaar vol ijver gestort op de
mooie taak van het loonmatigen.
Duitsland is een twijfelgeval. De geesten zijn in
Duitsland rijp voor een 'Solidarpakt'. Dat zal
waarschijnlijk, net als in Nederland, neerkomen
op een bevriezing van de reële lonen, zowel in
voormalig Oost- als in West-Duitsland.
Het is misschien niet helemaal toevallig dat al
deze landen een calvinistische achtergrond heb
ben. Zo bezien is loonmatiging de moderne vari
ant van het aloude protestant-christelijke motto
van hard werken, veel sparen, en afzien van over
matige consumptie of andere geneugten van het
leven.
Eén land is nog niet genoemd. Dat is Zweden,
onbetwist nummer één in ons klassement. Zwe
den bevindt zich én in de diepste economische
depressie sinds de jaren dertig èn heeft te maken
met het meest restrictieve fiscale en monetaire
beleid dat ooit ten westen van de Botnische Golf
(tussen Finland en Zweden) vertoond is. De wijze
waarop de Zweedse bevolking dit alles ondergaat,
daar kunnen de zelfs Nederlanders nog een voor
beeld aan nemen.
Dit jaar kwam de regering overeen haar uitga
ven voor eens en voor altijd met 46 miljard
Zweedse Kroon (ruim 15 miljard gulden) per jaar
te zullen terugdringen. Dit zal hoofdzakelijk moe
ten gebeuren via het afbouwen van de gezond
heidszorg, onderwijs, kinderopvang en verzorging
van ouderen. Tot nu toe werd dit volledig door de
overheid betaald. Daarnaast zullen volgens de
kaasschaafmethode de publieke uitgaven op elk
terrein drastisch worden teruggeschroefd.
Zo zal het mes worden gezet in voorheen onbe
spreekbare posten als kinderbijslag, pensioen- en
ziekteuitkeringen. De woning- en investerings
subsidies zullen worden verminderd en lagere
overheden krijgen een veel krapper budget. Ver
der zal de pensioengerechtigde leeftijd worden
opgetrokken van 65 naar 66 jaar. Ook zullen de
belastingen per 1 januari 1993 verhoogd worden,
voornamelijk via hogere accijnzen op benzine en
op tabak.
Opmerkelijk nu is dat niet alleen 90 procent
van het parlement de bezuinigingen heeft goed
gekeurd, maar dat ook 80 procent van de Zweed
se bevolking zegt voorstander te zijn van de
maatregelen. Vergeleken met de bezuinigingen in
Zweden, zijn onze perikelen rondom bijvoorbeeld
de WAO kinderspel. Hoe kan het dat de Zweden
alle beproevingen zo gelaten ondergaan?
Hoe hoger de nood, des te groter de economi
sche inschikkelijkheid, zou je kunnen stellen.
Misschien omdat men zich realiseert dat een te
grote overheid funest is voor de welvaart. Nergens
in de Westerse wereld is de rol van de overheid in
het economisch leven zo veelomvattend als in
Zweden. Vorig jaar ging 64,2 procent van het na
tionale inkomen richting overheid. In Nederland,
dat ook niet bepaald bekend staat om zijn kleine
overheid, is dat 49,9 procent en in Europa gemid
deld 41,1 procent.
Zal de economische inschikkelijkheid de Zwe
den helpen? In ieder geval niet op korte termijn,
zo valt te vrezen. Bezuinigingen leiden niet van
de ene op de andere dag tot een gezondere eco
nomie. Volgend jaar zullen de Zweden hun vrij
besteedbaar inkomen flink achteruit zien gaan en
zal werkloosheid oplopen tot bijna 10 procent
van de beroepsbevolking en dat terwijl Zweden
de afgelopen veertig jaar kon bogen op bijna vol
ledige werkgelegenheid. Hoe langer de recessie
duurt, des te groter het gevaar dat de Zweden er
geen gat meer in zien. Het gevaar bestaat dat de
bevolking zich, net als in het Engeland, afkeert
van de plannen van de regering.
Het is ook maar de vraag of Zweedse kroon
standhoudt. In september dit jaar moest de
Zweedse centrale bank de rente nog buitensporig
verhogen, aanvankelijk naar 75 procent en later
tot 500 procent. Deze draconische maatregel was
nodig om de enorme kapitaalvlucht uit het land
te stoppen. Inmiddels is de rente weer terugge
bracht tot 11,5 procent, het oude niveau van voor
de valutacrisis. Dat betekent echter niet dat de
dreiging van een nieuwe renteverhoging volledig
geweken is. Zolang er in Zweden geen zicht is op
een werkelijke verbetering van de economie, blijft
het gevaar voor een volgende valutaire aanval
loeren.
Brigitte Slot is werkzaam bij het Institute for Re
search and Investment Services, een samenwerkings
verband van de Robeco Groep en de Rabobank.
BINNENLANDSE AANDELEN
enburgbeh 149.20 149,20
1175.00
llttioO
7250,00 7250,00
nutnciagb
mjverdal
1720,00 1720.00
975.00 980,00
322,00 320,00b
BUITENLANDSE AANDELEN
SB
dai-icrn bank yen 1570.00
daiwaiecurilyym 865.00
SKtrtc
nmwcorpaust
norsk hydro nüT
sekisui housey«n 1120.00 1090.00
STAATSLENINGEN
nl 9 83-93
nl 9 901-11-00
nl 9 90HI-00
nl 83/4 90-00
nl 83/4 9011-00
nl 83/4 911-11
nl 83/4 92-07
nl 81/2 83-94
m 81/2 841-94
nl 81/2 89-99
nl 81/2 91-01
nl81 ADII II
nl 81/4 90-00
nl 81/4 921-02
nl 81/4 9211-02
111.40
109,30
105,55
110.13
101.10
101,00
108.16
101.10
100,95
108.11
108.23
108.42
108,70
107,60
109,90
100.30
100,35b 101,00b
'104,10
104.67
104,85
105.70
nl 71/2851-95 99.72
nl 71/2 8511-95 99,72
111-99 100,50 100.54
nl 7 89IV-99 97.9i
nl 63/4 78-98 97,6:
nl 63/4 85-95 98,4'
nl 61/268l-93h 99,55
nl 61/2 681-93 99.55 99.55
nl 61/2 68ll-93h 99.00
nl 61/2 6811-93 99,00 99,00
nl61/268lll-93h 99,00
nl 61/2 68111-93 99,30 99.30
nl 61/2 68IV-94H 99,40
1161/288-96 97.63
1161/288-98 96.30
H61/289-99 95.73
MEEST ACTIEVE FONDSEN
30,70
68,70
76,50
58,30
21/11/91 188.20
25/08/92 73,80
22/10/92 81,50
11/12/91 134,60
27/12/91 203,00
20/11/91 61,40
05/11/92 38,50
30/10/92 29,00
09/12/91 100,80
30/10/92 9,70
20/02/92 134,70
10/11/92 76,60
02/12/91 114,20
13/11/92 15,80
02/11/92 32,30
12/12/91 173,00
30/10/92 22,20
05/11/92 38,60
09/11/92 53,20
10/09/92 49.40
05/11/92 23,60
19/10/92 29,70
12/12/91 146.30
02/09/92 35,40
26/10/92 42,10
19/10/92 36,40
05/11/92 19,40
14/01/92 46,40
05/10/92 94,30
08/09/92 44,60
18/08/92 92,70
10/12/91 79,60
05/11/92 26,00
02/12/91 183,90
73,70
81,50
134,50
203.10
61,10
38,50
29,10
100,60
9,50
134,80
76,30
114,20
15,80
32,60
173,20
22,00
38,60
53,20
49,40
23,60
29,60
146,70
35,30
42,00
36,40
19,40
46,70
94,20
44.50
92,30
79,60
26,00
184,10
31,90
87.00
50,40
76,90
188,30
73,90
82,30
134,10 135,40
73,70
61,60
38,70
29.40
100,60
9,60
135,60
76,50
114,40
15,80
32,60
174,10
22,60
38,80
53,20
49,60
24,20
30,20
147,40
35,40
42,10
36,70
19,90
47.00
94.20
184,50
32,00
87,30
95,10
81,20
38,50 38,50
29,10 29,30
99,70 100,30
114,10 114,40
38,80
53,20
49,60
23,90
29,90
146,50 147,30
49,40
23,60
29,60
36.40 36,50
19,40 19,80
46,60 47,00
94,20 94.20
Noteringen bijgewerkt tot 1230 uur
VERKLARING DER AFKORTINGEN
Op
openingskoers
f
gedaan en laten
hj
hoogste koers in 12 mnd.
8
bieden en ex dividend
Ij
laagste koers in 12 mnd.
laten en ex dividend
vorige koers (slotkoers)
k
gedaan en laten ex dividend
Ik
laatste koers
1
x gedaan en bieden ex dividend
a
laten
ho
hoogste koers
b
i bieden
la
x laagste koers
c
exclaim
s
x stopkoers
d
ex dividend
sk
x slotkoers
gedaan en bieden
sk2
slotkoers 2 beursdagen terug
OVERIGE OBLIGATIES
8.58 114,00 113.25
7,90 114,10 114,00
7,90 112,00 111,50
8.25 102,15 102,15
7,67 102.30 102,30
9,47 98.00 98.00
7,66 104,50 104,50
100.70 100,70
100,10 100,10
99,50 99,70
- 98,50 98,50
7,47 97,20 97.20
- 99,00 99,10
- 106.25 106.25
bührm 63/4 87
caisse 83/4
clbn 9 91-01
dbn 81/2 90-94
dbn 81/2 90-95
dbn 7 89
'SSIB*
egks 73/4 83
eib 101/280-95
7,67 99,00 98.80
7.46 48.70 48.70
7,50 45,95 46,05
- 97.90 97.90
8,05 103,70 103.70
8.44 96.30 96.20
7.45 104.50 104,50
7.84 106.60 107,00
8.20 100.30 100.30
7,33 102,40 102.40
9,12 103.30 103,40
7,38 103.70 103,70
innoves(61/4 86
mined gr 1091
- 99,35 99,35
6.10 105.60 105.60
nibo 73/4 92-02
nwb 85/891
oostenrijk 61/4
rabo61/4 87-95
rail roest 81/2 92
rhone-0 6314 87
OPTIEBEURS
50.00 116 1,01
17 6.00 a 5.00
11 Z90a Z50a
11 2.80 2,50
14 4.60 b 5,60
185.00
190.00
200,00
180.00
175,00
180,00
j95 100.00 14 24,00 25.50
280.00
285,00
295,00
285.00
290,00
260,00
265.00
270,00
275.00
jan 290,00
apr 270.00
Jul 290.00
340,00
330i00
20 2,20 a 1,90
605 10.40 10.00
19 6.201 6.50
30,00 130 1.31
lui -25.00 110' 3.00
lui 30,00 20 1,30 a
okt 35,00 11 0.90
jan 25.00 26 2.10
apr 22,50 12 1.90
jul 22.50 111 2,80
Okl 35,00 11 11,70
jan 35^00 27 Z00
nov 107,00 300 0.30 a
mei 110.00 100 0,60 a
feb 37.50 15 2.10 b
30,00 139 0,80
22,50 265 3,00 3,00
15,00 90 "0.70 0,60
17,50 48 1,10 1,00
20,00 256 2.10 1.80 a
löioo 20 0^90 a 0,80
500,00 -
510,00
490.00
11 13,50 10,50
3,30 b 3,30
4.60 4,00
7,00 b 6,70
BELEGGINGSFONDSEN
ingbnkrenlegr.f 123,90 123.90
japind-alpbayen 5900.00
187.70
ié, oo
128.00
TOP-15 PAR.MARKT
free record shop
gelderse papier
groenendijk
grontmij
lei computer gr.
melle, van nrc
nedcon groep
ordina beheer
p c groep
sl igro beheer
12,50
54,10
27,70
37,60
2,60
54,50
41,80
63,40
5,70
14,30
75,00
49,70
33,40
18,40
48,50
37,70
2,70
54,30
41,80
63,40
5,70
14,30
75,00
49,70
33,40
19,30
48,40
OV. PARALLELMARKT
vk
Ik
alanheri
austria glob.osh
bergh.papierfabr
besouw van hold,
biogrond belegg.
coic cumpr.can$
Columbia secur.
comm.obl.fonds 1
comm.obl.fonds 2
comm.obl.fonds 3
comm.obl.fonds 4.
comm.obl.fonds 5
comm.obl.fonds 6
de drie electr,
delta lloyddlr
delta lloyd ecu
delta lloyd mix
delta lloyd rent
e&l aand.ned. 1
e&l akt.beheer 2
e&l gulden rente
e&l portfolio 3
e&l kapit.markt
europ.dev.cap.crp
german city est.
gouda vuurvaste,
great west.res.E
groothandelsgeb.
helvoet holding
holland colours
inter/view europa
ipna 3 nrc
kühne heitz
109,80 109,80
28.80 28,80
1016,00 1016,00
28,10 28,10
30,10 29,50
10,70 10,70
25,50 25,50
128,00 128,70
100,10
96,60
100,10
103,50
103,30 -
96,80 -
11,10 11,10
65,00 64,70
56,50 56,70
59.90 59.90
60,40 60,30
55,80 55,80
3,80 3,80
37,40 37,40
36,80 36,80
68,20 68,00
74,40 74,30
109,70 109,80
77,40 77,30
110,50 110,50
9,20 9,20
24,00 24,50
50,00a 42,00a
0,18e 0,19a
123,50 122,50
36,30 36,30
44,50 45,20
pan pacific vsi
phoenix
pie medical
3990,00 2200,00a
18,00a
10,30 10,30
EDELMETALEN
Goud
onbewerkt 18,660-19,260
18,830-19.430
21,860 laten
21,030 laten
vorige
Zilver
180-250
175-245
.290 laten
290 laten
BUITENLANDS GELD
deense kroon (100)
duitse mark (100)
engelse pond
finse mark (100)
franse frank (100)
griekse dr. (100)
terse pond
ital.lire(lO.OOO)
jap.yen (10.000)
noorse kroon (100)
oost. schill. (100)
port.escudo(lOO)
spaanse pes. (100)
turkse lira (100)
zweedse kr. (100)
zwits.fr. (100)
1,710 1,830
109,90 113,90
121,75 126,25
