'Willy Brandt was ook een asielzoeker'
Nederlandse militairen vast in modder
Indiaan tart kledingvoorschriften van Amerikaanse Senaat
Koning van Bhutan rijdt in
Toyota en woont in blokhut
Feiten &Meningen
MAANDAG 16 NOVEMBFR 1992
2
LONDEN PHIL REEVES
CORRESPONDENT
Met zijn hoed en smalle stropdas heeft Ben
Nighthorse Campbell meer weg van de zin
gende cowboy Roy Rogers dan van de ach
terkleinzoon van een Cheyenne-indiaan die
tegen de roemruchte generaal Custer heeft
gevochten. Maar hij lijkt nog het minst op
wat hij net is geworden: lid van de Ameri
kaanse Senaat, een instituut dat is gewend
aan de zachte tred van blanke mannen in
driedelig grijs, die hun collega's al shoc
keren als /.e hun zijden clubdas verruilen
voor een kleuriger exemplaar.
De Democraat uit Colorado is de eerste
Amerikaanse indiaan in zestig jaar die tot
senator is gekozen. Zijn komst en de ver
kiezing van zeven vrouwelijke senatoren
wordt gezien als een kleine overwinning
voor de vele ondervertegenwoordigde groe
pen in de Verenigde Staten.
Tot nog toe hebben de naar schatting twee
miljoen indianen nauwelijks een rol ge
speeld in de nationale politiek. Ze zijn ver
vreemd geraakt van de blanke machtsstruc
turen in Washington en apathisch gewor
den door armoede en werkloosheid.
Verandering
Maar dit jaar lijkt hierin verandering te zijn
gekomen. De verkiezingscampagne van Bill
Clinton en Al Gore heeft zoveel mogelijk
groepen gemobiliseerd om het machtige
Republikeinse kiezersblok te verslaan. Hier
door heeft een ongekend groot aantal india
nen zich naar de stembureaus begeven.
„Dit is ongetwijfeld de grootste indiaanse
opkomst in de geschiedenis", zo verklaarde
Kevin Cover, een Pawnee-indiaan en de na
tionale coördinator van de campagne 'in
heemse Amerikanen voorClinton-Gore'.
Gover, in het dagelijks leven advocaat in Al
buquerque, is niet verbaasd dat de india
nen massaal voor Clinton hebben gestemd.
De Democraten hebben indiaanse stam
hoofden naar hun verkiezingshoofdkwartier
uitgenodigd en hen aan vooraanstaande
campagneleiders voorgesteld. Gover en an
deren hebben de indianenreservaten telefo
nisch en per post met partij-politieke infor
matie bestookt om de indianen ertoe te be
wegen hun stem uit te brengen. Volgens
Gover hebben de Republikeinen zien be
duidend minder ingespannen. Ze hebben
drie mensen opgetrommeld, die ze plechtig
hebben benoemd tot het Republikeinse 'in
heems Amerikaanse campagnecomité'.
De Democratische campagne heeft haar ac
tiviteiten vooral toegespitst op twee kritieke
staten: New Mexico en Montana. In Monta
na, waar 36.000 inheemse Amerikanen wo
nen, heeft de indiaanse stem volgens Gover
zelfs de doorslag gegeven. Een campagne
om zoveel mogelijk indianen als kiezer te
laten inschrijven, leverde 10.000 nieuwe
stemmers op precies de marge waarmee
Clinton in deze staat won.
De indianen hebben nu voor het eerst een
vertegenwoordiger in de Amerikaanse Se
naat in de persoon van Ben Nighthorse
Campbell. En in hem hebben ze een onor
thodoxe vertegenwoordiger. Hij werd gebo
ren in Californië als zoon van een aan de
drank verslaafde noordelijke Cheyenne ge
naamd Albert (zijn overgrootvader heette
Nighthorse) en een Portugese moeder, die
aan TBC overleed toen hij nog jong was.
Judoka
Campbell groeide op in katholieke instellin
gen en verliet voortijdig de middelbare
school om zich bij het leger aan te sluiten.
Voordat hij in de politiek ging, had hij
meerdere banen. Hij was onderwijzer, boer
en ontwerper van sieraden. Hij bekwaamde
zich in judo en in 1964 veroverde hij een
plaats in het olympische team van de Vere
nigde Staten. In Washington plukte hij eens
de vruchten van zijn sportieve vaardigheid
toen hij er in slaagde een jeugdige overval
ler te overmeesteren.
Inheemse Amerikanen vormen slechts een
kleine minderheid van zijn achterban, die
grotendeels wordt gevormd door vakbon
den, boeren en Spaanstalige Amerikanen.
Maar hij heeft wel gebruik gemaakt van zijn
indiaanse identiteit door zich te presente
ren als een man van actie. In het Ameri
kaanse Huis van Afgevaardigden, waar hij
drie ambtstermijnen volmaakte, kreeg hij
speciale toestemming om tegen de kleding
voorschriften in fel gekleurde sjaals met in
gelegde sieraden te dragen.
Als lid van het Congres zette hij zich in voor
de belangen van de indianen. Hij introdu
ceerde een wet om een plek op het slagveld
waar Custer vernietigend werd verslagen
door de Sioux-indianen uit te roepen tot
'The Little Big Horn National Monument'.
Hij verdedigde het recht van stammen op
water dat hun in oude verdragen met de fe
derale regering was toegezegd en steunde
een wetsvoorstei om geld vrij te maken voor
voorlichting in de reservaten over de geva
ren van drankgebruik tijdens zwanger
schap.
De strijd om de rechten van Amerikaanse
indianen is een zware opgave. „Soms denk
ik wel eens dat er óf meer indianen zouden
moeten zijn, óf helemaal geen indianen",
verzuchtte Campbell ooit. „Want het is ver
domd zwaar de enige indiaan te zijn." On
der president Clinton zou zijn bestaan wel
eens een stuk gemakkelijker kunnen zijn.
VERTALING MARGREET HESLINGA
SPD-leider Björn Engholm moet vandaag op het SPD-congres in Bonn
zijn partij achter de door hem voorgestelde wijziging van het asielrecht
zien te krijgen. Het portret aan de muur is van de voormalige SPD-frac-
tielelder Herbert Wehner. foto rtr michael urban
Duitse sociaal-democraten buigen zich over wijziging asielrecht
Advertentiecampagnes in de kranten en meer dan
150.000 demonstranten die van de sociaaldemocratische
SPD een 'nee' tegen de wijziging van het liberale grond
wetsartikel over asiel verlangen. Maar ook CDU-plakka-
ten waarop de SPD-leden worden aangemoedigd hun
partij over te halen tot het tegenovergestelde. De oudste
democratische partij van Duitsland heeft het niet gemak
kelijk op het buitengewone congres, dat vandaag in Bonn
begint.
BONN HANS HOOGENDUK
CORRESPONDENT
Voor het congresgebouw spre
ken de spandoeken boekdelen:
'Willy Brandt was ook een asiel
zoeker' en: 'Wie racisme zaait,
zal fascisme oogsten'. De Jusos,
de jongerenafdeling van de
SPD, heeft een schip bij de hal
voor anker laten gaan, waarop
alternatieve bijeenkomsten
worden gehouden. Binnen de
partij rommelt het aan alle kan
ten. Veel regionale afdelingen
hebben hun gedelegeerden
naar Bonn gestuurd met de op
dracht elke verandering tegen te
houden, maar partijvoorzitter
Björn Engholm is vastbesloten
te vechten voor een aanpassing
van het liberale artikel in de
grondwet om de ongecontro
leerde stroom asielzoekers een
halt te kunnen toeroepen.
Als de meerderheid van de 438
afgevaardigden zich niet achter
Engholm schaart (wat overigens
niet wordt verwacht), dan kan
de partij niet alleen op zoek
naar een nieuwe voorzitter
maar ook naar een lijsttrekker
voor de algemene verkiezingen
van 1994. Engholm zal dan niet
beschikbaar zijn.
Engholm heeft de problemen
min of meer zelf veroorzaakt
door zijn ommezwaai tijdens de
zogenoemde Petersberger Con
ferentie, eind augustus. Toen
maakte hij bij een vergadering
van de partijtop bekend dat ge
zien de gigantische stroom
vluchtelingen het 'heilige' arti
kel 16 in de grondwet zou moe
ten worden aangepast.
Luisteren
Minder dan vijf procent van de
asielzoekers krijgt na een vaak
jaren durende procedure de sta
tus van politiek vervolgde. CDU,
CSU en FDP pleiten al jaren
voor verandering van de grond
wet. Engholm, in wiens deel
staat Sleeswijk-Holstein de
spanningen tussen de bevolking
en de asielzoekers ook steeds
bedreigender worden, gaf als
argument voor zijn omme
zwaai: „Doen we niets, dan lo
pen mijn kiezers massaal weg",
en: „Het kan geen kwaad ook te
luisteren naar wat onder de
mensen leeft."
Misschien had hij in herinne
ring de waarschuwende woor
den van de oud-SPD'er Herbert
Wehner, die tien jaar geleden
zei: „Indien wij blijven falen bij
de sturing van het asielpro
bleem, dan worden we op een
dag door de kiezers wegge
vaagd. Ik zeg jullie, aan het eind
zijn wij dan medeschuldig als
fascistische groepen actief wor
den". Herbert Wehner zei dat in
1982 toen Duitsland ongeveer
49.000 vluchtelingen moest op
vangen, evenveel als dit jaar al
leen al in de maand oktober.
Compromis
Na Engholms rede op de Peters-
berg barstte de strijd tussen
pragmatische sociaal-democra
ten en de idealistische vleugel
in alle hevigheid los. Tot op het
laatste moment werd achter de
schermen hard gewerkt om een
oplossing te vinden waarmee
alle stromingen konden leven.
Uiteindelijk Wam een compro
mis uit de bus: de sociaal-de
mocraten willen het individuele
recht op asiel handhaven voor
mensen die om religieuze, ra
cistische of politieke redenen
worden vervolgd. Maar vluchte
lingen wier aanvraag gezien de
politieke situatie in hun eigen
land duidelijk niet gerechtvaar
digd is, moeten kunnen worden
afgewezen. Niet aan de grens,
maar na een versnelde en ver
korte procedure.
Verder willen de sociaal-demo
craten criminele asielzoekers en
mensen die bewust hun papie
ren zijn kwijtgeraakt, en dat
komt steeds vaker voor, direct
terugsturen. Het uiteindelijke
compromis gaat minder ver dan
het besluit van Petersberg, maar
voor de regeringspartijen is het
niet voldoende. Mochten de
SPD-gedelegeerden er mee ak
koord gaan, dan volgen nog kei
harde onderhandelingen met
CDU/CSU en FDP. Zonder
steun van de SPD is een grond
wetswijziging namelijk onmo-
gelijk.
Blauwhelmen
Maar niet alleen het probleem
van de vluchtelingen zal het
tweedaagse congres beheersen.
De SPD worstelt ook nog steeds
met de eventuele inzet van de
Duitse strijdkrachten in VN-ver
band. Ook hier heeft Engholm
water bij de wijn moeten doen.
Was hij eerst nog voor gewa
pende missies onder bepaalde
voorwaarden in VN-verband,
nu wil de partij niet verder gaan
dan vreedzame acties van de
blauwhelmen. Pas als de Vere
nigde Naties drastisch zijn her
vormd en strijdkrachten onder
eigen commando kan vormen,
wil de SPD op een volgend par
tijcongres besluiten of en onder
welke voorwaarden Duitsland
daaraan kan meedoen. Ook hier
is de angel er dus uitgehaald.
Minder omstreden is de resolu
tie waarin staat dat voor geweld
in Duitsland geen enkele plaats
is. Ten slotte wil de SPD nog
een soort alternatief regerings
programma aannemen om dui
delijk te maken dat de sociaal
democraten op elk moment be
reid zijn kanselier Helmut Kohl
af te lossen, maar daar zal Kohl
niet wakker van liggen.
TIBET
Sikkim -1 Thimphu
NEPAL
KATMANDU
—BHUTAN
BANGLADESH
Deze Britse VN-militair, nu nog in de haven van Split stuurt binnenkort zijn Wanior-pantservoertuig over de bergpassen van Bosnië. Zijn taak: het
beschermen van een Nederlandse transporteenheid. foto rtr chris helgren
het er voor de rest van de ope
ratie weinig hoopvol uit.
Hel
Terwijl de Nederlanders in Split
zaterdagmorgen van het Britse
hoofdkwartier te horen hadden
gekregen dat aan vertrek niet
viel te denken, wist het Britse
onderhoudsregiment in To-
mislavgrad niet eens dat de 58
Nederlandse voertuigen, waar
onder vier- en tientonners, op
het punt hadden gestaan over
de weg te komen die het regi
ment juist met man en macht
probeerde vrij te maken voor de
komst van een deel van het
Cheshire-regiment, dat met
Warriors naar boven moest.
Luitenant-kolonel John Field
van het 35ste Engineering Regi
ment vernam de voorgenomen
komst van de Nederlandse
ploeg van journalisten. „Neder
landers, hoeveel? Ach ten vijftig
voertuigen, ik weet nergens van,
ik verwacht ze ook niet. Ik ga nu
uitzoeken wiens fout het is. Ze
kunnen hier vandaag ook niet
komen. The Dutch will find hell
out there", aldus de verbijsterde
luitenant-kolonel.
Zolang het sein 'militair veilig'
niet wordt gegeven, gaat niet
één Nederlandse vrachtwagen
de weg op. En dan is het nog de
vraag of de routes ook begaan
baar zijn, zoals afgelopen week
einde dus duidelijk bleek. „Van
wege de militaire veiligheid
moeten wij nu eenmaal met on
ze tien tonners over modderwe
gen die je, ook al zouden ze ge
woon recht zijn, normaal ge
sproken absoluut niet zou ge
bruiken", aldus majoor Custers
van het transportbataljon. „Hier
heb je wegen met hellingen van
12 procent en je wordt ook nog
tegengewerkt."
Modderpoelen
Sneeuw is geen probleem voor
de voertuigen als die vastvriest.
Wel als die smelt en de wegen
in modderpoelen veranderen
waarop de banden geen enkele
grip hebben. Volgens kapitein
Kolken van het bataljon zullen
de problemen met de begaan
baarheid van de wegen minder
worden als de winter echt inzet.
Intussen daalt echter de tempe
ratuur in Centraal-Bosnië, waar
de Nederlandse transporteen
heid wordt ingezet, ook overdag
al tot ver onder het nulpunt.
Wat de behoefte van de bevol
king aan warme kleding, voed
sel en andere goederen alleen
maar groter maakt. Het uitge
stelde vertrek is voor de Neder
landse militairen daarom extra
frustrerend. Elke dag dat hun
verblijf in hun 'biovakantieoord'
(zoals een van hen het uitdruk
te) langer duurt, loopt de hulp
verlening vertraging op.
„We zijn erg ongelukkig met het
uitstel en we waren er ook erg
ongelukkig mee dat we de man
schappen deze boodschap
moesten overbrengen", aldus
majoor Custers zaterdagavond.
„We moeten ook niet optimis
tisch ziin. Ik denk niet dat we
alle hulp kunnen geven die no-
digis."
Ook over het eerste konvooi dat
het Belgische deel van de trans
porteenheid vandaag in Oost-
Bosnië rijdt, was hij zaterdag al
leszins sceptisch. Een Deense
eenheid ondernam eerder al
een mislukte poging om het
door moslims bewoonde en
door Servische eenheden om
singelde Frebrenica te bevoor
raden. „Er bestaat een groot ge
vaar dat ook onze missie niet
slaagt." Gisteren bleek dit al
thans voor het moment een
vooruitziende inschatting. De
Belgen zullen in plaats van in
Frebrenica 150 ton hulpgoede
ren afleveren in de Bosnische
hoofdstad Sarajevo.
Nog steeds geen
kogelvrije vesten
SPLIT SIMONE VAN PRIEL
VERSLAGGEVER
De Nederlandse militairen in
Bosnië moeten het nog bijna
twee weken zonder kogelvrije
vesten stellen. Voor het hele
transportbataljon waren voor
het vertrek uit Nederland maar
elf exemplaren te krijgen.
De enkele duizenden in het
buitenland bestelde vesten
worden over elf dagen in Ne
derland verwacht, waarna ze
onmiddellijk per vliegtuig wor
den doorgevlogen.
200 miles
VERSLAGGEVER
Van de hulpverlening voor de
noodlijdende bevolking van
Bosnië dreigt de eerste weken
nog weinig terecht te komen.
De Nederlandse transporteen
heid die konvooien moet rijden
in centraal Bosnië, is er het af
gelopen weekeinde niet in ge
slaagd zelfs maar een begin te
maken met het opzetten van
een toekomstige basis in Buso-
vaca, van waar zij hulpgoederen
moet distribueren. Het vertrek
van ruim honderd man van de
Alpha-compagnie in Split was
zaterdagmorgen wegens eerste
sneeuwval en de daarop volgen
de verkeerschaos op de weg van
Li pa naar Prozor afgeblazen. Af
gelopen nacht is de groep als
nog vertrokken.
Hoewel de staf van de com
pagnie zich tevreden toont over
de samenwerking met de Brit
ten, is duidelijk dat Unprofor 2
(de VN-macht voor Bosnië) nog
lang niet klaar is om aan haar
daadwerkelijke taak te begin
nen. De gehele Alpha- en de
stafcompagnie zijn op zijn
vroegst morgenavond in Buso-
vaca, overigens zonder dat nog
duidelijk zal zijn of de Neder
landers behalve de distributie
ook de aanvoer van hulpgoede
ren van Split naar Vites op zich
moeten nemen.
Onder vuur
De Spaanse eenheden zijn er tot
op heden niet in geslaagd een
veilige route van Mostar naar
Vites te creëren. Zij werden af
gelopen vrijdag voor de tweede
keer in drie dagen door Serviërs
beschoten. De Britten, die za
terdag eveneens opnieuw onder
vuur werden genomen, hebben
de grootst mogelijke moeite de
route naar Vites open te hou
den. Zij hebben nog niet al hun
Warrior-pantserwagens en an
der materiaal naar Vites kunnen
overbrengen. Een aantal War
riors kwam zaterdag, evenals
tientallen personenauto's in de
nacht ervoor, hopeloos vast te
zitten op de door sneeuw in een
grote modderpoel veranderde
bergweg van Lipa naar Prozor.
De Canadezen op hun beurt
hebben zich nog steeds geen
weg gebaand naar Banja Luka,
hun beoogde basis, en die van
de Nederlandse Bravo-com-
pagnie. De Bravo-mannen zit
ten al twee weken werkloos in
Pleso bij Zagreb. Als de situatie
van zaterdag tekenend is, ziet
Zuinige vorst geeft het goede voorbeeld
THIMPHU TIM MCGIRK
THE INDEPENDENT
Om de corruptie in zijn eigen
land in de Himalaya te bestrij
den, heeft de koning van Bhu
tan maatregelen genomen die
de meeste heersers te huive
ringwekkend zouden vinden
om te overwegen: hij heeft in
zijn eigen uitgaven gesneden.
In de eerste plaats is hij uit zijn
voorname, ais een fort gebouw
de paleis buiten Thimphu, de
hoofdstad van Bhutan, getrok
ken en woont hij nu in een
blokhut van twee kamers. In
plaats van een nieuwe limousi
ne (Mercedes) te kopen, heeft
hij zijn oude, een model uit
1981, ingeruild en een Toyota
gekocht met vierwielaandrij-
ving. De nummerplaat met het
woord BHUTAN erop is het eni
ge dat hem onderscheidt van de
tientallen andere saaie, blauwe
regeringswagens in het dorpse
Thimphu.
„U zou de blokhut moeten
zien", zegt een vooraanstaand
functionaris, „de verf bladdert
van het hout. En het meubilair
binnen is zo versleten dat een
van de koninginnen het alle
maal weg wilde gooien." De ko
ning zette zijn gemakkelijke ou
de meubels echter weer terug.
De blokhut ligt boven Thimpnu,
in een afgesloten bos van pijn
bomen en cypressen. De ko
ning, Jigme Singye Wangchuck
(36), gaat daar 's avonds heen
om de regeringsdossiers te be
studeren. Hij is een soort
uvrkaholic In de blokhut is al
leen maar ruimte voor de ko
ning. Hij heeft acht kinderen bij
vier vrouwen en hoewel de vier
koninginnen elkaar goed ken
nen het zijn zusters zou
het toch wat krap zijn geweest.
Koning Jigmes gezin woont nog
in het oude paleis.
Yanki Wangchuck, de belang
rijkste boekhoudkundige van
Bhutan, zegt: „Meestal wanneer
de mensen denken aan een mo
narch. denken ze aan een dicta
tor die alle rijkdom van zijn
land bij elkaar graait. Onze ko
ning niet. Mijn bureau is groter
dan dat van hem."
Vanwege de zuivere reputatie
van het land kost het Bhutan
geen moeite om buitenlandse
steun te krijgen voor ontwikke
lingsprojecten. Maar de afgelo
pen tien jaar is Bhutans afhan
kelijkheid van buitenlandse
hulp gedaald van 50 naar 20
procent. Tot nu toe is de per
soonlijke kruistocht van de ko
ning tegen de corruptie een
succes. De grootste verduiste
ringszaak die tijdens het 19-jari-
ge bewind van de koning is ont
dekt, vond plaats in 1985 en be
trof ruim 20.000 gulden. Ver
scheidene hoge ambtenaren
gingen de gevangenis in. Dege
nen die geluk hadden, raakten
alleen maar hun baan kwijt.
„Wij zijn niet allemaal enge
len", zegt Khandu Wangchuk,
secretaris van de Koninklijke
Commissie van Ambtenaren.
„Maar het volk van Bhutan is
van nature niet erg discreet. Als
ik morgen 10.000 rupia (600
gulden) verdien en ik geef er
30.000 uit, dan weet iedereen
dat."
Bhutan is zo groot als Zwitser
land en heeft 600.000 inwoners,
die allemaal verwant lijken te
zijn. Vriendjespolitiek, de plaag
van veel ontwikkelingslanden, is
in Bhutan rigoreus uitgeban
nen. De minister van binnen
landse zaken, Dago Tsjering,
zegt: „Ik mag niet eens mijn ei
gen chauffeur inhuren. Dat gaat
allemaal via een centraal bu
reau."
Om te voorkomen dat Bhutan
helemaal door het toerisme
wordt bedorven, worden er per
jaar maar 2.000 buitenlanders
binnengelaten. Toen het toeris
me onlangs werd geprivati
seerd, verzekerde de koning dat
de industrietak over alle agent
schappen werd verdeeld, niet
alleen over de reisbureaus van
familieleden van de koninklijke
familie of van kabinetsminis
ters.
Corruptie heeft in Bhutan niet
op grote schaal wortelgescho-
ten, omdat de ambtenaren, an
ders dan in andere Zuidaziati-
sche landen, goed worden be
taald. Een kabinetminister ver
dient ongeveer 1.200 gulden per
maand, wat op het Indiase sub
continent een aardige som is.
Die extra uitgaven voor de staat
hebben, aldus de autoriteiten,
het aantal gevallen van smeer
gelden en omkoping laag ge
houden.
Bhutan heeft onlangs een gea
vanceerde uitrusting gekocht
voor het vliegveld. „De Europe
se fabrikanten boden onze on
derhandelaars een commissie",
aldus een functionaris. „Toen
we dat afwezen, waren ze stom
verbaasd."
VERTALING LUUTJE NIEMANTSVERDRIET
