'Meer dan
een feestelijke
ontmoeting'
Hotelverblijf met geld toe
)TT
3L
ZATERDAG 14 NOVEMBER 1992
Op de foto boven: de koninklijke familie bij aankomst op de luchthaven Hato (Curasao) waar het volkslied werd gespeeld. Links pre
mier Maria Liberia-Peters, naast prins Claus gouverneur Jaime Saleh. Op de foto links: koningin Beatrix bij het verlaten van de
Capriles-kliniek op Curasao. foto s anp
Antillianen doen beroep op koningin Beatrix
ken in zijn portefeille heeft en
daarom de koningin op haar trip
vergezelt, ziet de reis ook meer
dan wat hij noemt 'een feestelij
ke ontmoeting'. Om twee rede
nen. Ook hij merkt dat veel men
sen hopen dat de koningin haar
persoonlijke invloed kan aan
wenden om lokale problemen
aan te kaarten in Nederland, zo
vertelde hij bij een informele
persontmoeting. Bovendien
spreekt de minister in de marge
van het bezoek zelf ook veel
mensen tijdens de vele afspraken
van de koninklijke familie.
Noodkreten
Het is onzeker of alle noodkreten
naar de koningin effect zullen
hebben. Formeel mag zij geen
mening uitdragen. Bij openbare Prins Willem Alexander lest in Willemstad zijn dorst met verse cocosmelk.
gelegenheden kan zij dan ook
geen vragen stellen. Er zijn echter ook bijeen
komsten achter gesloten deuren, waar de ko
ningin wel vrijuit kan spreken.
De Antilliaanse vice-premier Frank Ro
vrouw niet naar om niets met haar indrukken
te doen." Hij denkt dat de koningin bij terug
komst in Nederland de problemen die ze tij
dens het bezoek kreeg voorgelegd zal
zendaal verwacht dat het bezoek wel degelijk aankaarten bij Nederlandse politici,
effect zal hebben. „Koningin Beatrix is er de Om dat te bevorderen wordt ook alles in
gezet om haar een reëel beeld te geven. Za
ken worden niet mooier voorgesteld dan ze
zijn. Men schaamt zich ook niet voor mis
standen. Of zoals bankdirecteur Lionel
Capriles het zegt: „Het zal de koningin pijn zijn gastheren,
doen om te zien dat er in een deel van haar
koninkrijk nog duidelijk armoede heerst, dat
krotten en behuizingen er verpauperd en
mensonterend bij staan, dat openbare facili
teiten en het onderwijs achteruit zijn gegaan.
Het is goed dat ze dit ziet."
Verzet
Het is opvallend dat voorafgaand aan dit ko
ninklijk bezoek weinig protesten of anders
zins negatieve gevoelens zijn geuit. Bij vorige
bezoeken waren er altijd wel een of twee
groepen die zich verzetten tegen de komst
van de koningin. En dat terwijl de verhoudin
gen met Nederland thans eigenlijk slechter
zijn dan jarenlang het geval was. De Neder
landse politiek spreekt zich vaak uit over wat
er op de eilanden naar hun inzicht zou moe
ten gebeuren. Dat wordt lokaal opgevat als
bemoeizucht. De Nederlandse Tweede Ka
mer heeft immers geen zeggenschap over
wat wel en niet in de Antillen gebeurt: zij mo
gen slechts het beleid van Hirsch
Ballin controleren.
Wat ook weerstand tegen Neder
land oproept is de nadrukkelijke
aanwezigheid van Nederlanders
op met name Curasao. Ze ko
men er lucratieve zaken opzet
ten, pikken baantjes in of genie
ten van het mooie leven als pens-
honado, een rentenier in de tro
pen onder zeer gunstige belas-
tingvoorwaarden.
Dat maakt de sfeer er niet beter
op, maar daarvan is tijdens het
koninklijk bezoek niets te
ken. „Waarschijnlijk' zo zegt
ook premier Maria Liberia-Pe-
ters, „omdat het koninklijk gezin
iets anders is dan de Hollanders
in het algemeen".
De leden van het Koninklijk huis
hebben bij meerdere gelegenhe
den hun betrokkenheid bij de
Antillen getoond. Dat gaat
meestal in subtiele bewoordin
gen. Koningin Beatrix spreekt
dan in algemene zin over de al
eeuwenlang sterke band tussen
Nederland en de Antillen. Ook
haar medeleven met de nabe
staanden van de Bijlmerramp
foto anp heeft die betrokkenheid opnieuw
duidelijk laten zien. Prins Wil-
lem-Alexander was deze week bij een bezoek
aan de olieraffinaderij op Curasao nog iets
duidelijker. „Ik hoop hier nog vele malen t
rug te komen", zei hij in een dankwoord tot
et lijkt wel een referen-
H dum', zegt een. hoge amb-
JL JÊL tenaar als hij met de ko
ninklijke familie door de Cura^aose volkswijk
Otrobanda wandelt. Duizenden mensen stro
men de straat op. Kleine kinderen klampen
zich vast aan de prinsen en de menigte gilt
onophoudelijk 'Leve de koningin'. Deze mas
sale opkomst is meer dan koninginnedag in
de tropen. De bewoners van de verpauperde
wijk Otrobanda vragen steun van de konin
gin en leggen haar onbeschroomd hun klach-
Een woordvoerder van de winkeliersvere
niging van Otrobanda klimt op het podium
waar het koninklijk gezelschap kokosmelk
nuttigt en vraagt directe hulp aan koningin
Beatrix, want de wijk krijgt te weinig aan
dacht. Zijn gebaar is typerend voor dit werk
bezoek. Tussen de zingende schoolkinderen
en de dansende folkloregroepen door grijpen
de Antillianen iedere gelegenheid aan om
hun wensen kenbaar te maken in de hoop
dat de koningin er persoonlijk iets mee doet.
Milieu
Zo ook tijdens de deftige lunch van de voltal
lige koninklijke familie in het landhuis Kar-
pata op Bonaire. Een gelegenheid waar een
woordvoerster van de milieuvereniging Ami-
gu di Tera haar kans grijpt. Voorkomen moet
worden dat Bonaire ten prooi valt aan mas
satoerisme, zo vertelt mevrouw Strauss-Mar-
cena aan de koningin. „Voor sommigen is
het moeilijk om over te schakelen van kwan
titeit naar kwaliteit." En dan, direct tot de ko
ningin, „we hopen in de toekomst op uw bij
zondere aandacht te kunnen rekenen".
De slogan waarmee Bonaire toeristen trekt
is Unhurried, unspoiled en unforgettable,
maar het eiland heeft meer dan alleen toeris
ten nodig om zichzelf te kunnen bedruipen.
En dat brengt het eilandsbestuur in een
tweeslachtige positie. Terwijl op het plein
voor het bestuurskantoor een soort carnaval
losbarst, inclusief gekostumeerde dansers,
legt gedeputeerde mevrouw N. Gomes bin
nen aan de koningin uit dat van het bestuur
een dubbelzinnig beleid wordt verlangd. Aan
de ene kant moet het eiland bedrijvigheid en
meer toeristen trekken, maar dat mag het na
tuurschoon niet aantasten. Ook het eilands
bestuur doet een beroep op de koningin.
Gomes: „Wij missen nu de overbruggings
hulp om de toekomst redelijk en levend te
halen. De steun van de Nederlandse regering
is onontbeerlijk."
Minister Hirsch Ballin, die Antillaanse za-
De voltallige koninklijke fa
milie verblijft op de Antillen.
Een werkbezoek van twee
weken dat nu op de helft is.
Op de eilanden leeft de hoop
dat koningin Beatrix na te
rugkeer in Nederland haar
persoonlijke invloed kan
aanwenden om lokale pro- fjf
blemen aan te kaarten, üèa'
Onderzoekinstituut test medicijnen
"v. N
Directeur Jonkman: „De proefpersonen lopen
geen enkel risico."
fcifn Noordnederlands Fotopersburo
MARISKA FRERIKS
Het gastenverblijf heeft iets weg
van een groot hotel dat van alle
faciliteiten is voorzien. In een
hoek van de zaal leggen jongens een kaartje,
anderen kijken tv en in een zithoek wordt ge
discussieerd. De tijdelijke bewoners verblij
ven er op basis van vol pension, maar hier
voor betalen de gasten niets. Sterker nog: ze
krijgen zelfs geld toe.
De enige tegenprestatie die van hen wordt
verlangd is, dat zij zich ter beschikking stellen
van de wetenschap. Ze zijn beschikbaar als
proefkonijnen, op wie dagelijks medicijnen
worden uitgeprobeerd die nog op de markt
moeten komen; ze worden midden in de
nacht uit bed gehaald, omdat artsen hun
bloed af willen nemen. Vaak wekken ver
pleegkundigen de gasten allemaal jongens
een paar uur later opnieuw om de activi
teit van hun hart te kunnen meten. De gasten
van 'hotel' Zuidlaren zijn betaalde proefko
nijnen voor het onderzoekinstituut Pharma
Bio Research.
Over hun betaling laaide begin september in
de Tweede Kamer een discussie op. D66-ka-
merlid Kohnstamm wil niet dat proefperso
nen die meedoen aan medische experimen
ten nog langer betaald worden. Bloeddono
ren en draagmoeders krijgen immers ook
geen geld voor hun bijdrage, redeneerde het
kamerlid. Directeur J. Jonkman van Pharma
Bio Research vindt deze vergelijking niet te
recht. Hij verwijst naar de slechte regeling in
het buitenland: „Daar krijg je wel geld voor
het afstaan van bloed en organen. Met als ge
volg dat zich ook ongezonde mensen melden
die in geldnood verkeren. Er komen dan
slechte organen en slecht bloed op de
markt."
Een ander punt van discussie in de kamer is
dat geldgebrek een reden kan zijn voor deel
neming. Dit zou proefpersonen in geldnood
afhankelijk maken van deelneming aan me
dische experimenten, vreesde het PvdA-ka-
merlid Netelenbos. „Deelnemers mogen
maximaal drie keer per jaar meedoen aan
onze studies. Dus echt rijk word je er niet
van", verweert Jonkman zich. „Bovendien
verdienen de proefpersonen op uurbasis niet
meer dan het minimumloon."
Pharma Bio test de medicijnen van zijn op
drachtgevers, de farmateutische industrie,
jaarlijks op ongeveer 950 mensen. Vroeger
waren dit alleen studenten, tegenwoordig
zijn er ook zo'n 285 ouderen die meedoen
aan de medische experimenten. Dat was een
eis van de overheid omdat bij voorbeeld mid
delen tegen dementie op de uiteindelijke
doelgroep moeten worden getest.
Op vrouwen worden nauwelijks medicijnen
getest.Als een vrouw hoofdpijn krijgt, kun je
er nooit zeker van zijn of dat met het medi
cijn heeft te maken of met de hormonale cy
clus ".zegt Jonkman.
De proefpersonen bij Pharma Bio dienen
zich aan strenge huisregels te onderwerpen.
Ze mogen het terrein van het instituut niet af.
Alcohol, sigaretten en koffie zijn taboe. Ver
der dienen de meesten zich aan een uitge
kiend dieet te houden.
De twintigjarige Edwin Odink is aan zijn
laatste 'werkdag' bij Pharma Bio begonnen.
„Morgen mag ik weer naar huis", zegt de En-
schedese student. „Ik heb geen moeite met
het speciale eten hier. Ontbijt en lunch zijn
erg lekker. Het avondeten was minder sma
kelijk. Ik verlang wel weer naar een kop koffie
met suiker en melk. Maar goed. je weet voor
af waaraan je begint."
Het is voor de vijfde keer in twee jaar tijds dat
Odink zich acht dagen door de farmaceuti
sche industrie laat opsluiten. Hij zegt van zijn
bijbaantje te houden. „Het is reuze gezellig
met de jongens en ik heb het gevoel dat ik
iets nuttigs doe. Bovendien houd ik voldoen
de tijd over om hier te studeren", vertelt de
heao-student. „Morgen ga ik met elfhonderd
gulden naar huis. Wat wil je nog meer...?!"
Edwin Odink doet niet zo maar met ieder on
derzoek mee. ,Als het medicijn je gestel zou
kunnen aantasten, haak ik af. Ik voel er niets
voor geneesmiddelen te testen tegen de ziek
te van Alzheimer of spul te gebruiken waar
mee je hormoonhuishouding in de war raakt.
Voor ik ja zeg, denk ik er eerst goed over na."
De laatste weken heeft Pharma Bio hem als
proefkonijn ingezet voor het uitproberèn van
een medicijn dat mogelijk aangetaste zenu
wen kan helen. „Dat vind ik niet gevaarlijk."
Volgens Pharma Bio zijn 'de studies' onge
vaarlijk. Directeur Jonkman: „Onbekende
stoffen worden nooit direct op mensen uitge
probeerd. Jarenlang onderzoek gaat daaraan
vooraf. Eerst worden proeven genomen op
cellen, organen en dieren. Dan weten we ze
ker dat het nieuwe middel niet giftig is en
geen gevaarlijke bijwerkingen kent. Daarna
pas starten we met de zogenoemde Fase-1 -
studies, die moeten aantonen of het middel
bij mensen werkt. Bijwerkingen als hoofdpijn
of misselijkheid kunnen bij dieren moeilijk
worden waargenomen."
De overheid werkt al tien jaar aan wetgeving
waarin strenge richtlijnen zijn opgenomen
voor het toestaan van medische experimen
ten. „Voor ons zal er niets veranderen. Wij
werken namelijk al jaren volgens de strenge
Amerikaanse richtlijnen van de Food and
Drug Administration", zegt Jonkman. .Alle
onderzoeken dienen vooraf goedgekeurd te
worden door een onafhankelijke commisssie.
Hierin zitten een hoogleraar medische
ethiek, twee artsen, een internist, een jurist
en zes andere deskundigen. Er is nog nooit
een onderzoeksvoorstel afgewezen".
Bedrijven die een medicijn op de markt wil
len brengen kunnen niet om die commissie
heen. „De producent krijgt anders geen regi
stratie en die is noodzakelijk voor de intro-
duktie van een nieuw middel. Zelfs als met
het nieuwe preparaat alleen publicatie in een
toonaangevend vaktijdschrift wordt beoogd,
dient het medicijn eerst te zijn getest."
Jonkman en een aantal van zijn medewerkers
zijn in hun studententijd zelf ook wel eens
proefkonijn geweest. „En ik zou het zo weer
doen. De proefpersonen lopen geen enkel ri
sico. Iedere dag worden hun bloed en urine
gecontroleerd en voor en na het onderzoek
ondergaan ze ook nog eens een keuring, die
net zo zwaar is als voor het afsluiten van een
levensverzekering Mensen komen bij ons
kerngezond binnen en zo gaan ze ook weer
weg Veiligheid staat voorop."
