Operatie 'Sneeuwbal'
Woorden die vlees worden
ZATERDAG 14 NOVEMBER 1992
ZATERDAGS
Stel: u bent vrouw, niet tevreden over de omvang
van uw borsten, maar voelt er absoluut niks voor
om zich ter vergroting aan het mes van een of an
dere chirurg te laten rijgen. U voelt er evenmin
voor uw geld te vergooien aan de dubieuze zalfjes
die om duistere redenen altijd aangeboden wor
den door half-Belgische naar porno riekende post
orderbedrijven via viezige, vaag afgedrukte adver
tenties in boulevardbladen en tv-bodes. Wat voor
alternatief blijft er dan, behalve oplicht-bh 's en
pvc-vullingen, nog over? Het antwoord: 'Tryhyp-
Inosis'.
n plaats van onmiddellijk
de conclusie trekken dat e
bij mij beslist een paar
weerstanden zijn doorgebrand, is de
het wel zo eerlijk als u eerst evi
verder leest. Het verhaal van
borstvergroting door middel v:
hypnose begint aan het einde
van de vijftiger jaren als de on
derzoekers Sinclair- Gieben en
Chalmers in het vooraanstaande middelde toename
medische tijdschrift The Lancet centimeter in borstomtrek,
een artikel publiceren over de
verwijdering van lichaamsweef
sel door middel van hypnose. In
het artikel wordt de hypnotische
behandeling beschreven van 14
patiënten die aan beide kanten
vaten daarin, konden voelen
kloppen. Van de zittingen wer
den bandopnames gemaakt die
huis na-
ook daar naar te luis
teren. Bij zo'n 85% van de vrou
wen bleek na afloop sprake te
zijn van borstvergroting; 46%
moest zelfs aan een grotere maat
bh. De metingen lieten een ge-
3,5
ongeveer 2,5 centimeter in door
snede en van zo'n 1,7 centimeter
hoogte. Deze veranderingen hin
gen niet samen met veranderin
gen in gewicht of met menstrua-
tiecyclus. Sinds de publikatie in
i hun lichaam medisch vrijwel 1977 van deze studie zijn er nog
onbehandelbare wratten had
den. De patiënten werd onder
hypnose de suggestie gegeven
dat de wratten aan de ene kant
i hun lichaam zouden ver
dwijnen, terwijl de andere kant,
i soort van controle, onge
moeid werd gelaten. Binnen e
r andere studies gepubliceerd
met nagenoeg dezelfde resulta-
Hoe borstvergroting door middel
van hypnose precies in zijn werk
gaat is nog onbekend. Mogelijk is
er sprake van een selectieve ve
wijding van bloedvaten in de
kele weken bleken de wratten bij borst waardoor deze voller
i de 14 patiënten aanzienlijk wordt. Mogelijk kan ook zijn dat
te zijn verschrompeld of verdwe-
r alleen aan de behan
delde lichaamszijde. Op de on
behandelde kant zaten nog even
veel wratten als tevoren, behalve
bij een patiënt wiens wratten a
i hormonaal bepaalde a
maak van borstweefsel de oor
zaak is. Hoe dan ook: we zien
hier een opmerkelijk voorbeeld
van hoe het woord vlees kan
worden.
de onbehandelde kant spontaan Over het antwoord op de vraag
verdwenen, zes weken nadat de
behandelde kant wratvrij was.
Dit soort onderzoek werd door
andere onderzoekers, onder
meer aan de Universiteit van
Harvard overgedaan; de uitkom
sten waren vrijwel identiek.
Waarom zo'n ophef gemaakt
r de verdwijning van een paar
wratten door middel van sugges
tie? Wratten zijn tumoren,
goedaardige huiduitgroeisels die
veroorzaakt worden door een vi
rus. Dat virus is overal. Maar niet
iedereen krijgt wratten en dus
moet een bepaald soort im-
muunreactie de meeste mensen
tegen wratten beschermen. De
hypnotische wratbehandeling
werkt vermoedelijk door ofwel
het immuunsysteem te activeren
ofwel door het veranderen van
de bloedstroom naar die uit
groeisels, ofwel door beide.
Als je er goed over nadenkt, is de
manier waarop de psyche deze
behandeling uitvoert, uiterst ele
gant: snel, pijnloos, geen bijwer
kingen en geen littekens. Verge
lijk dat eens met het tamelijk
brute 'invriezen', wegbranden,
wegsnijden of door middel van
tinctuur wegbijten in de 'moder-
medische behandeling. In
drukwekkend is ook wat er alle
maal voor zo'n psychische be
handeling komt kijken. Het brein
moet vage suggesties als 'wratten
gaan weg' vertalen in heel gede
tailleerde krijgsplannen. Chemi
sche boodschappers worden
door de hersenen uitgestuurd
n de cellen van het immuun
systeem te mobiliseren om een
massale aanval uit te voeren op
de viraal veroorzaakte tumor.
Mogelijk ook worden kleine
bloedvaatjes selectief afgesloten,
waardoor de wrat als het ware
wordt doodgehongerd terwijl het
naburige gezonde weefsel ge
spaard wordt.
de 70er jaren be
gonnen onderzoekers zich de
vraag te stellen of je behalve het
wegnemen van lichaamsweefsel
door hypnose, zoals de wratstu
dies aantonen, ook lichaams
weefsel kunt toevoegen door
middel van hypnose. De psycho
loog Willard en zijn groep onder
namen een studie met een wel
heel opmerkelijkdoel: de vergro
ting van borsten door middel van
hypnose. Aan het onderzoek na-
i deel. Vooraf
gaande aan de behandeling werd
bij de vrouwen door onafhanke
lijke beoordelaars heel nauwkeu
rig borsthoogte, -doorsnee en -
omtrek gemeten. De vrouwen
werden vervolgens eenmaal per
week, twaalf weken lang, met
hypnose behandeld. In zittingen
kregen ze suggesties voor diepe
ontspanning en werd hun bij
voorbeeld gesuggereerd dat er
i water over hun borsten
stroomde, dat een straallamp
hun borsten verwarmde en dat
ze hun borsten, of liever de bloe-
of dit soort effecten van hypnose
ook bij bepaalde mannelijke or
ganen te behalen zijn, tasten we
nog in het duister, maar ik wil nu
al vast wel toezeggen to break the
news zo snel mogelijk als daar
meer over bekend wordt!
Suggestie blijkt ook werkzaam
bij andere problemen waarbij de
bloedvaten een belangrijke rol
spelen. In een recente studie
vond Robert Ader de grond
legger van de psychoimmunolo-
gie, de wetenschap van de wis
selwerking tussen psyche en im
muunsysteem dat hoge bloed
druk door suggestie aanzienlijk
verlaagd kan worden. Patiënten
met hoge bloeddruk werden in
eerste instantie behandeld met
'echte' bloeddruk verlagende
middelen. Na een aantal weken
werden deze middelen vervan
gen door pillen, die er hetzelfde
uitzagen maar in werkelijkheid
geen direct chemisch werkzame
stoffen bevatten. Neppillen dus
of, vriendelijker gezegd, place
bo's. Ader vond dat de mensen
die placebo's kregen langer een
gezonde bloeddruk wisten te
houden dan degenen die geen
placebo kregen. Maar hoe kan
nou een onwerkzame pil onze
bloeddruk beïnvloeden? Het ant
woord luidt: conditionering. Als
mensen herhaaldelijk de licha
melijke effecten, zoals bloedvaat-
verwijding, van het innemen van
een 'echte' pil hebben ervaren,
treedt een onbewust leerproces
op waarbij op de duur het ritueel
van innemen.van een pil al vol
doende kan zijn om diezelfde li
chaamsreacties op te roepen.
Dat gebeurt overigens alleen als
de medicatie eerst een tijdje is
ingenomen in het geloof en met
de ervaring dat deze werkt.
De betekenis van dit soort stu
dies is enorm. Periodieke vervan
ging van medicamenten door
placebo's zou patiënten in staat
kunnen stellen dezelfde thera
peutische effecten te bereiken
maar nu met een minimale
('echte') medicatie en dus met
heel weinig of geen bijwerkingen.
Het zou bovendien een aanzien
lijk effect op de kosten hebben.
Wat maar weer eens, of het nou
gaat om gezondheidzorg of eco
nomie, bewijs levert voor de stel
ling: Alles is psychisch, hoewel
psychisch natuurlijk niet alles is.
RENE DIEKSTRA
hoogleraar klinische en
gezondheidspsychologie
Overlevingskamp voor doorgewinterde werklozen
Overlevingskamp
voor doorgewinterde
De ijskoude poolnacht en het on
herbergzame landschap van
Noord-Noorwegen hebben de
Afgelopen jaren vijftien doorgewinterde Ne
derlandse werklozen weer aan de slag gekre
gen. De Egmondse jongerenwerker Willem
van Eijk begon in 1990 het experiment 'Ope
ratic Sneeuwbal' met een ploegje werklozen
uil de categorie 'onbemiddelbaar': mensen
die door persoonlijke omstandigheden niet
aan het werk zijn. Na een overlevingskamp in
barre omstandigheden en een intensieve be
geleiding door Van Eijk, arbeidsbureau en so
ciale dienst verdwenen de werklozen uit de
kaartenbakken. Ze werden opgenomen in het
arbeidsproces.
Niet iedereen 'slaagde', maar na drie toch
ten ligt de score op zo'n tachtig procent. Ge
noeg om het project voort te zetten, vond het
Regionaal Bestuur voor de Arbeidsvoorzie
ning (RBA). Volgend jaar worden in januari,
februari en september expedities door het
RBA en deelnemende gemeenten uit Noord-
Kennemerland, Westfriesland en de Noord-
kop gefinancierd. Per deelnemer een investe
ring van circa 10.000 gulden. Een bedrag dat
snel is terugverdiend als de werklozen niet
meer aankloppen voor een uitkering.
Zwaarder middel
Overleven in de Ardennen met friteskramen
en cafés binnen handbereik, dat soort avon-
turenuitstapjes zet vindt Willem van Eijk
geen zoden aan de dijk als je tot het
diepste van de menselijke ziel wilt doordrin
gen. Van Eijk maakte als jongerenwerker
jaarlijks zo'n trip met probleemjongeren. Het
lukte vaak om hun gedrag te beïnvloeden.
Van Eijk wilde echter meer met de 'survival
methode' die ook wordt gebruikt om gedeti
neerden weer in het gareel te krijgen. Volgens
de filosofie van Van Eijk kan dal niet in het
verstedelijkte deel van Europa. Om iemand
aan te pakken die al lange tijd werkloos is en
ontevreden met zichzelf en de wereld, is een
zwaarder middel nodig. Pas dan, is zijn stel
ling, kunnen de blokkaden die iemand op
werpt, worden geslecht.
Van Eijk heeft een paar jaar in Noorwegen
gewoond. Hij wist een geschikte blokhut en
had Noorse kennissen. Bovendien kent hij
het zware poolgebied met zijn toendra's en
bevroren bergmeren. Ruig en extreem. Van
God en alles verlaten en.daarom uitermate
geschikt. Met steun van de gemeenten Eg-
mond en Bergen mocht hij dit 'middel' in
1990 inzetten om een ploegje onbemiddelba-
re werklozen te motiveren weer iets van hun
Operatie 'Sneeuwbal: je
bent werkloos en je
wordt overgeleverd aan
de elementen. Winter
aan het randje van de
poolcirkel. Dikke pakken
sneeuw op de toendra's.
Geen stromend water of
elektriciteit. Geen sterve
ling in de buurt. Overge
leverd aan jezelf in een
eindeloze poolnacht. En
dan maar bedenken wat
je verder wilt met je le
ven. Doorgaan met niks
doen en je hand ophou
den? Of er achter komen
dat je wel wat waard
bent. En daarna dat zelf
respect omzetten in actie
om wat van je leven te
maken. Een project voor
'onbemiddelbare' werk
lozen.
leven te maken. Met succes.
De onbemiddelbare werklozen komen uit
de kaartenbakken van de gemeentelijke soci
ale diensten. Vaak hebben ze afgebroken op
leidingen, of helemaal geen opleiding, of
mislukt op arbeidservaringsplaatsen. Mensen
die hun situatie zelf als uitzichtloos c
Ze willen veranderen, maar kunnen de moed
niet opbrengen.
De sociale dienst maakt de eerste selectie,
daarna volgen gesprekken met Willem van
Eijk of Jolanda Schouten, beiden begeleiders
van de Stichting Nova Holland, die verant
woordelijk is voor de expedities. De tochten
worden gemaakt door mannen en vrouwen
die geen sportieve achtergrond hoeven te
hebben om het tot een goed einde te bren
gen. Willem van Eijk: „De mensen moeten
gemotiveerd zijn, bereidheid tonen om wat
aan hun leven te veranderen. Als dat er is,
maken we met de sociale dienst en de tra
jectbemiddelaar van het arbeidsbureau een
plan de campagne. Die samenwerking met
sociale dienst en arbeidsbureaus is heel be
langrijk. Samen met die diensten en de werk
loze zoeken we een doel om in Noorwegen
naar toe te werken. Er moeten aan het eind
van de rit soms oplossingen worden gekozen
die niet helemaal in het systeem passen.
Zoals iemand laten studeren met behoud van
uitkering. Als dat helpt dan is dat een geoor
loofd middel om iemand te laten slagen in
het leven."
Verplichting
De deelnemers moeten bereid zijn hard te
werken om hun doel te bereiken. Deelnemen
aan alle onderdelen van het Sneeuwbalpro-
gramma is verplicht. „Ze moeten ook weten
dat we ze niet loslaten als we terugkomen uit
Noorwegen. We zijn een soort vangnet, maar
soms wordt dat ook wel eens een beetje een
dwangbuis. We geven samen met het ar
beidsbureau extra aandacht. Als we maar vol
houden dan drukken we iemand over zijn
drempel heen. We geven mensen niet de
kans om in Noorwegen gemaakte afspraken
niet na te komen. Pas als het echt hopeloos
is, laten we los. Als iemand echt de goot in
wil, dan moet hij dat maar doen. Maar dan
verder ook niet zeuren over subsidies en spe
ciale regelingen. Voor het zo ver is, houden
we lang vol. We hopeg dat drie maanden be
geleiding voldoet, maar we gaan ook wel
eens negen maanden of een jaar door. Zo
lang er maar hoop op verbetering is."
De expeditie begint als een gezellig reisje.
Met het vliegtuig naar Oslo, verder naar Bodö
en dan het binnenland in, waar in een dorpje
wordt overnacht. De volgende dag wordt het
menens. Dan moet er een dag door be
sneeuwde bergen worden gebaggerd om het
kamp in het Saltgebergte aan de rand van de
poolcirkel te bereiken. Met tien kilo bepak
king en voor een groot deel wandelend bij
maanlicht: in de Noorse winter is het alleen
van tien uur 's ochtends tot twee uur 's mid
dags even schemerig dag.
Training
In het kamp krijgen de deelnemers een ski
training en ze leren dingen als ijsvissen, om
gaan met sledehonden, hout hakken, overle
vingstechnieken in de sneeuw, kompaslezen.
Allemaal bedoeld voor het uiteindelijke 'doel'
van de tocht: een driedaags sneeuwbivak. De
reis met sledehonden en ski's, waarbij in ten
ten of in een sneeuwhol met rendierhuid
wordt overnacht, lijkt een overwintering op
Nova Zembla. Van Eijk: „Dat valt wel mee.
ledereen die aan het begin wat terugschrikt,
is er op een gegeven moment wel rijp voor.
De mensen gaan vanzelf grenzen verleggen
en doen dingen die ze nog nooit hebben ge
daan. Want welke Nederlander heeft ooit een
nacht op de poolvlakte doorgebracht onder
een rendierenhuid... Dat is toch prachtig om
later thuis te kunnen vertellen."
Een commando-opleiding lijkt er niets bij,
maar de Stichting Nova Holland heeft een
heel ander doel voor ogen. Van Eijk: „Menta
le training. Het is geen psychoanalyse of zo,
maar de mensen krijgen in die dagen meer
zicht op hun eigen kwaliteiten. En we maken
natuurlijk een plan de campagne over de wij
ze waarop terug in Nederland de draad het
beste kan worden opgepakt."
Daarvoor zijn er veel groepsdiscussies en
individuele gesprekken met de begeleiders.
„Je krijgt vanzelf allerlei groepsgesprekken. Je
zit nu eenmaal met z'n allen in die hut. In het
begin heb je nog wel eens mensen die roepen
dat ze werkloos zijn uit principe. Nou, daar
maken we korte metten mee. We praten over
maatschappijvisies, economie en hoe ze het
vinden om van een uitkering te leven, hoewel
ze gezond en niet bejaard zijn."
De begeleiders zelf blijven bij die discus
sies niet buiten schot. Willem van Eijk: „Je
moet jezelf ook kwetsbaar opstellen. Als ze
alles willen horen over mijn leefsituatie en of
ik mislukkingen heb gehad in mijn leven, dan
krijgen ze daar een eerlijk antwoord op."
Tachtig procent van de onbemiddelbare
werklozen weer weten te motiveren om aan
de slag te gaan. geeft Van Eijk een tevreden
gevoel, maar het kan altijd beter. „Er is altijd
wel iemand van wie je uiteindelijk je handen
af moet trekken. Mensen die ondanks bege
leiding en hulp alles verknallen. Dat is jam-
