'Schrijven heeft iets toverachtigs'
Hommage aan Van Doesburg en De Stijl
Cultuur Kunst
De vrolijke bekering
van Don Juan Tenorio
ZIEKTEKOSTEN? BETER AF BIJ DVZM
'Misdaadroman beter lenen dan kopen'
ZATERDAG 14 NOVEMBER 1992
19
Concert 'Capella' in Groene Kerk
oegstgeest Het koor 'Cappella pro Cantibus' geeft vanavond
een concert in de Groene Kerk in Oegstgeest. Op het programma
staan onder meer de mis van C. Saint-Saëns en bewerkingen
van vier gregoriaanse gezangen van M. Duruflé. Het optreden
begint om 20.15 uur.
Expositie Paul Stikkelorum
den haag De Leidse kunstenaar Paul Stikkelorum exposeert tot
31 januari in het vergadercentrum van het ministerie van ver
keer en waterstaat in Den Haag. De tentoonstelling van diverse
gouaches en pastels is alleen te bezoeken op afspraak (tel. 071-
768154).
THEATER
RECENSIE WUNAND ZEILSTRA
'Don Juan Tenorio' van José Zorrilla Y Mo
ral door het Rotheater. Regie/bewerking-
/decor George van Houts en Leopold
Witte Spel: Guus Dam, Joop Keesmaat,
Paul Kooij, Ruurt De Maesschalck, Han
Oldigs en Stefan de Walle. Gezien: 13/11,
LAK theater,
Aldaar nog te zien: vanavond.
Het hele verhaal rond Don Juan
Tenorio spelen de vijf acteurs
van het Rotheater met een hu
moristische knipoog. In zo'n ge
val kan meligheid op de loer lig
gen. Bij deze produktie valt daar
geen spoor van te bekennen
door het hoge speltempo, de
geestige vondsten en een fijn
gevoel voor maat houden. 'Don
Juan Tenorio' is een hoogst ver
makelijke voorstelling gewor
den.
Don Juan en zijn concurrent
Don Luis Mejfas bespreken de
resultaten van hun wedden
schap die zij een jaar tevoren
hadden gesloten. Omdat een ie
der voor zich de eer van de
overwinning opeist, gooit Don
Juan er nog eens een wedden
schap tegenaan: hij zal de bruid
van Don Luis verleiden en een
nonnetje uit het klooster ont-
Don Juan houdt ziin woord,
maar er komt moord en dood
slag van. Het laatste deel van de
voorstelling toont ons Don Juan
vlak voor zijn sterven. Gaat hij
door zijn zondig leven linea rec
ta naar de hel? Op voorspraak
van het, hem altijd trouw geble
ven, nonnetje krijgt de uiteinde
lijk toch nog berouwvolle Juan
vergeving van zonden. En toen
werd het dus toch nog gezellig.
Tot dat moment namelijk is de
voorstelling bijna ingetogen ge
worden om daarna weer even
met een leuke grap af te sluiten.
De vijf heren nemen alle rollen,
inclusief die van de nonnetjes
en van de bruid van Don Luis,
voor hun rekening. Bovendien
zijn ze zelf de muzikanten die
het verhaal sterk ritmisch bege
leiden. Moeiteloos loopt dat al
lemaal in elkaar over. Het stijl
middel van de lichte overdrij
ving wordt goed in de hand ge
houden. Het resultaat is dan
ook een aantrekkelijk schouw
spel waarin ongecompliceerd
speelplezier voorop lijkt te
staan.
'De Leidse Adonis' viert éénjarig bestaan in X-theater
Het begon als een wild idee
in de kroeg. Een blad op
richten met zowel korte
verhalen als poëzie en be
schouwingen. Het idee
werd echter serieus en
groeide uit tot een literair
tijdschrift. Drie jonge neer
landici leggen intussen
hun eigen pennevruchten
en die van anderen vast in
'De Leidse Adonis'. Opge
richt uit liefde voor het
schrijven en om enige
vorm van censuur te ver
mijden.
LEIDEN INGE RUIGROK
Vanavond wordt vanaf 20.00
uur het éénjarig bestaan van het
tijdschrift gevierd in het Leidse
X-theater. Dan wordt het vijfde
nummer gepresenteerd en zijn
er optredens van het Leidse
Schrijvers en Dichters Collec
tief, een theatergroep en een
strijkkwartet.
'Schrijflust moet leiden tot
leeshonger' vermeldt het eerste
nummer van 'De Leidse Adonis'
als doel. Van schrijflust is gezien
de inhoud van het tijdschrift in
derdaad sprake, of dat leidt tot
leeshonger van een breed pu
bliek valt door het nogal intel
lectuele gehalte te betwijfelen.
Het tijdschrift lijkt bedoeld voor
een selectief publiek, hoewel
volgens initiatiefnemer Arjan
Berben van een doelgroep geen
sprake is. „Iedereen kan lezen.
We zouden onszelf een beper
king opleggen als we een duide
lijke doelgroep voor ogen had
den. Het enige is dat we geen
studentenblad willen zijn."
Arjan Berben (I) en Casper Gijzen: „We zitten niet te wachten op een Gerard Reve-imltatie of een nieuwe Maarten 't Hart" foto jan holvast
Wat de makers in elk geval
willen, is dat het blad gezien
wordt als de nieuwe versie van
'De Rotterdamse Hermes' van
de 18e eeuwse schrijver Jacob
Campo Weyerman. Berben:
„Die man schreef zo leuk. Hij
bracht zowel fictie als non-fictie
en poëzie bij elkaar in één blad
dat hij wekelijks uitgaf. We heb
ben zijn idee gebruikt voor de
opzet van ons tijdschrift. Her
mes was een bode van de go
den. Dat vonden we een beetje
minderwaardig. Daarom heb
ben we er Adonis van gemaakt,
de mooie jongen."
De verhalen in het tijdschrift
moeten volgens de oprichters
oorspronkelijk zijn. „Er zijn wel
eens mensen die een boek lezen
en dat na proberen te doen",
vertelt redactielid Casper Gij
zen. „Maar we zitten niet te
wachten op een Gerard Reve-
imitatie of een nieuwe Maarten
't Hart." Aan welke eisen inge
zonden verhalen moeten vol
doen, is minder duidelijk. Ber
ben: „Er is geen recept voor een
goed verhaal. We willen de kwa
liteit van ons blad hoog houden.
We willen iets dat diep ont
roert."
Naast losse gedichten en kor
te verhalen kent het blad drie
vaste rubrieken. Zo worden in
de rubriek 'Uit de baldadige bi-
bliothèque' interessante we
tenswaardigheden vermeld, ko
men in de 'Bijfljval' recensies
aan de orde en is er de 'Kroniek
van de verleiding', een briefwis
seling tussen een zekere Cicely
en J.C.. Het tijdschrift verschijnt
om de twee a drie maanden,
kost drie gulden vijftig en kent
geen vast aantal pagina's. Van
elk nummer worden ongeveer
honderd exemplaren verkocht
op de universiteit en bij boek
handel Kooyker. Ook is het blad
te vinden in enkele boekwinkels
in Amsterdam en telt het twin
tig abonnees. Kostendekkend
zijn de opbrengsten van de ver
koop echter niet. De redactiele
den moeten ongeveer honderd
gulden per nummer uit eigen
zak betalen, willen ze het tijd
schrift kunnen financieren.
Ondanks dat het blad volgens
de redactie populairder is dan
officiële literaire tijdschriften,
steeg de oplage na een jaar niet.
Volgens Casper Gijzen ont
breekt het de redactie aan 'de
juiste uitgeversmentaliteit'. „Ik
vind het op de eerste plaats leuk
om mijn eigen verhalen te
schrijven en te publiceren. Om
het hele tijdschrift te promoten
is iets anders. Dat heeft niets
met mijn schrijven te maken.
Bovendien heb ik er niet zo'n
behoefte aan om andermans
gedichten of verhalen aan te
prijzen."
Op de vraag of de twee neer
landici het tijdschrift grootser
willen aanpakken en zich willen
wagen op de uitgeversmarkt,
klinken verschillende geluiden.
Arjan Berben: „Met dit blad wil
ik eerst mijn eigen mening kun
nen vormen. Tot nu toe reiken
mijn ambities niet zoveel hoger.
Ik zou het willen houden zoals
het nu gaat." Gijzen ziet het
schrijversschap wel zitten en
hoopt ooit een echte roman op
zijn naam te kunnen zetten.
„Dat lijkt me het mooiste dat er
is. ik wil en kan alleen maar
schrijven. Het heeft iets tover
achtigs."
De kosten van de gezondheidszorg blijven stijgen.
Daardoor zullen ook de premies van de meeste ziek
tekostenverzekeringen omhoog gaan. DVZ Verzeke
ringen doet dat slechts bij hoge uitzondering: zo gaat
de toch al scherpe premie voor de Direct Effect Polis
van DVZ dit jaar niet omhoog!
VRAAG GRATIS OFFERTE AAN!
DVZ is specialist in ziektekosten verzekeren. Dat levert voordelen op voor
u als consument. Een voorbeeld: de premie voor de populaire Direct
Effect Polis begint al bij 25,85 (excl. wettelijke heffingen). Waarbij u
toch een zeer brede dekking heeft. Bovendien kunt u kiezen uit verschei
dene eigen-risicobedragen. Vraag met de bon een vrijblijvende offerte
aan. Dan rekenen we u voor wat u kunt besparen! Of bel: 01718 - 29881
Ja, ik wil zo snel mogelijk een gratis offerte ontvangen.
Stuur mij ook uw infopakket ziektekostenverzekeringen.
postcode/wpl.:
telefoon:leeftijd man:Ift. vrouw:
leeftijd kinderen: 1234
Zend deze bon in een enveloppe aan DVZ, Antwoordnummer
14029, VK Katwijk. Een postzegel is niet nodig.
Een hommage aan De Stijl, de
internationale kunstenaars
groep die in 1917 rond Theo
van Doesburg, Piet Mondriaan
en J.P. Oud in Leiden werd op
gericht. Dat hadden Maarten
Kersten van galerie Liga Nieuw
Beelden en kunstenaar Sjef 01-
theten in gedachten toen zij be
sloten elf kleine gevelobjecten
te plaatsen in de kleuren van de
Stijl. Vanaf 19 november kan
deze 'stijl-volle' route in Leiden
worden afgelegd. Tot 17 januari,
een symbolische datum omdat
Theo van Doesburg toen het
pand aan het Kort Galgewater 3
betrok. Kort daarna hield hij
daar De Stijl als kunstrichting
en internationaal kunst-ideolo
gisch tijdschrift ten doop.
Het begin van de manifestatie
valt samen met de onthulling
van een straattableau in het pla
veisel vóór Kort Galgewater 3.
Het is een kopie van een typo
grafisch ontwerp van Van Does
burg, die het samen met Huszar
ontwierp. Ben Walenkamp,
voormalig galeriehouder, nam
het initiatief hiertoe. Ook bracht
Walenkamp met onder anderen
de kunstenaar Jan-Willem
Bruins een replica van een werk
van Lissitzky - eveneens een re
presentant van De Stijl - aan op
de 40 meter hoge gevel van de
Het straat-tableau in het plaveisel voor het huis Kort Galgewater 3, v
De Stijl oprichtte.
Oude Meelfabriek. Deze hom
mage aan de Stijl, zo is de be
doeling, moet veel bezoekers
naar Leiden trekken. De elf pan
den zijn voor de gevelconstruc
ties uitgekozen, omdat zij vrij
wel allemaal iets te maken heb
ben met de oorsprong van De
Stijl.
De route gaat van het VW
naar de President Steijnstraat
14, waar galerie Liga Nieuw
Beelden is gevestigd en vervol
gens naar de Joubertstraat 8,
waar Oltheten zijn eigen huis
met een kunstwerk in 'de stijl'
heeft verfraaid. Dan volgt een
bezoek aan de Da Costastraat 9,
het eerste Leidse woonadres
van Van Doesburg. Kort Galge
water 3 is vervolgens aan de
beurt, om via Blauwpoortsbrug
richting Aalmarkt 2 te gaan.
Daar is drukkerij lansen geves
tigd, indertijd de huisdrukkerij
van De Stijl. Hier is een gevel-
constructie aangebracht evenals
op het pand van de Oude Har
monie aan de Breestraat. Daar
was indertijd de eerste expositie
van de kring rond Van Does
burg te zien.
In 'In Den Vergulde Turk'
werd ooit de eerste poëzie-
voordracht en lezing door Van
Doesburg gehouden, vandaar
dat ook hier een buisconstructie
in primaire kleuren is aange
bracht. De Stadhouderslaan 23
werd door van Doesburg be
woond alvorens hij naar het
Kort Galgewater verhuisde. Op
steenworp afstand hiervan is de
Vreewijkstraat 11waar zijn
vriendin lena Milius woonde.
Aan het Utrechts Jaagpad 17
was indertijd het secretariaat
van De Stijl gevestigd en daar
kwam de Dada-reeks 'Mécano'
tot stand. Het pand besluit de
Stijl-route.
Tegelijk met de hierboven ge
noemde manifestaties is in ste
delijk museum Qelakenhal een
mini-expositie over Van Does
burg en De Stijl ingericht. Deze
tentoonstelling duurt tot eind
januari.
Thomas Ross en Chris Rippen in bibliotheek Morskwartier
ACHTERGROND
LEIDEN ANNEMIEK RUYGROK
LEIPEN CONNY VAN DER ZANDE
Misdaadromans en porno-ban
den hebben één ding gemeen.
Ze verkopen nauwelijks, maar
ze worden in groten getale ge
leend. Omdat er in de biblio
theek van het Morskwartier een
ongekend hoge vraag is naar
misdaadromans, besloot de or
ganisatie twee Nederlandse
misdaadauteurs uit te nodigen:
Chris Rippen en Thomas Ross.
De eerste schrijver kreeg vorige
maand voor zijn boek 'Play
back' de Gouden Strop, de prijs
voor het beste en spannendste
Nederlandstalige misdaadboek.
Thomas Ross is vooral bekend
van zijn roman 'Walhalla'.
Ross had wel een verklaring
voor de lage verkoopcijfers van
de misdaadromans. „Een mis
daadroman laat zich lezen als
een kruiswoordpuzzel. Als je de
oplossing gevonden hebt, dan is
de lol eraf. Het is een boek dat
je maar één keer leest. Zo'n
boek kun je dus beter lenen dan
kopen." Zelf probeert Ross in
zijn boeken een diepere laag
aan te brengen door maat
schappelijke problemen aan de
kaak te stellen. Hij hoopt dat
zijn boeken ook bij herlezing
nog interessant zijn. De consu
ment zit hier echter niet op te
wachten. Ross: „Ik noem dat
het Ron-Brandstedereffect. De
lezer wil na een dag hard wer
ken niet nadenken over maat
schappelijke problemen. Hij wil
vermaakt worden door een Kwis
op de tv of hij gaat onderuit met
een spannend boek. Neem de
boeken van Agatha Christie, de
meest succesvolle misdaadau
teur aller tijden. Zij schreef haar
boeken in de jaren twintig en
dertig, toen er een crisis in En
geland was. In haar romans
vind je daarvan niets terug."
Geen knieval
Toch wil Ross geen knieval ma
ken voor het publiek en ook
Chris Rippen wil aan zijn verha
len een extra dimensie toevoe
gen. Zijn nieuwe roman 'Los
zand' is geïnspireerd op het
milieu-schandaal in Alphen aan
den Rijn. Rippen gaat echter uit
van verzonnen personen en hij
noemt de plaats Barwoude om
dat hij geen zin heeft in proble-
OPROEP
Het Centrum voor Humaan
Geneesmiddel Onderzoek
(Academisch Ziekenhuis Leiden
zoekt contact met
vrouwen na de
overgang (menopauze).
In verband met een onderzoek naar een middel dat wordt
gebruikt door mensen met klachten die verband houden
met de overgang. Vrouwen die tenminste 1 jaar geleden
voor het laatst menstrueerden worden
gevraagd te reageren.
Gezocht wordt naar deelnemers (met of zonder
overgangsklachten), die tenminste sinds 2 weken geen
hormoonpreparaten gebruiken, of die in het geheel
niet gebruiken.
Het onderzoek is weinig belastend en neemt 3 dagen in
beslag. Deelnemers ontvangen een
ongemakkenvergoeding.
Voor informatie (geheel vrijblijvend) kunt u bellen:
071 - 26 19 15 of 26 80 04.
Leiden pikt gratis graantje mee
men met gemeenteraadsleden, verschijnen. Hiermee had de bi-
De auteur las een klein stuk bliotheek van het Morskwartier
voor uit zijn boek dat nog moet een wereldprimeur.
Walenkamp staat tevens aan het hoofd van
een projectgroep (waarvan Caroline Griep,
Jan-Willem Bruins en Piet van Veen deel
uitmaken) die buiten deze initiatieven ook
met het plan kwam voor een straat-tableau
in het plaveisel voor Kort Galgewater 3, het
huis waar Van Doesburg enkele jaren ver
toefde. Dat tableau, uitgevoerd in witte en
zwarte betonstenen, is Ontworpen naar
voorbeeld van het omslag van tijdschrift 'De
Stijl'.
Ook brengt deze projectgroep terzelfdertijd
een replica van het werk van Stijl vertegen
woordiger El Lissitzky aan op de gevel van
de Oude Meelfabriek. En alsof het allemaal
nog niet genoeg is: in stedelijk museum De
Lakenhal gaat op 19 november een exposi
tie lopen waar de tekeningen die Van Does
burg van de Blauwpoortsbrug maakte te
zien zijn. Ook enkele glas-in-Iood ramen
van zijn hand alsmede een op de Stijl geïn
spireerde constructie van Oltheten zijn te
bewonderen.
Als klap op de vuurpijl klopte ex-raadslid
('Leiden weer gezellig') en kunstenaar-in-
wording Bernard Stöxen bij de gemeente
aan om de fontein die van Doesburg ooit
ontwierp voor het station in. Leeuwarden -
een ontwerp dat overigens nooit is uitge
voerd - opnieuw te maken en deze bij net
nieuw te bouwen station te plaatsen.
Over zoveel initiatief vallen op bet stadhuis
Elf panden in Leiden die allemaal iets
met de kunstgroep De Stijl te maken
hebben, worden de komende tijd opge
sierd met kunstwerken in de stijl van
deze groep, die rond de persoon van
Theo van Doesburg 75 jaar geleden in
Leiden ontstond. En daarmee is Leiden
naast een Rembrandt-route een Stijl
wandeling rijker. Initiatiefnemers zijn
Maarten Kersten (Galerie Liga Nieuw
Beelden), Sjef Oltheten (de uitvoerend
kunstenaar) en Ben Walenkamp (hij
kwam met het idee).
natuurlijk de ambtenaren van schrik van
hun stoel. Geld is er nooit genoeg en zoveel
eer voor De Stijl is dat niet een beetje te veel
van het goede? Juist op het moment dat
'tout Leiden' de heropening van de Blauw
poortsbrug dient te vieren? Zou dat de aan
dacht niet te veel afleiden van de wethou
ders die bij een dergelijke gelegenheid lin
ten dienen door te knippen om vervolgens
samen met de aannemer van een beschaafd
glaasje namaak-champagne te genieten?
De gemeente hield dus de boot af. Die ten
toonstelling in De Lakenhal, nu ja dat kon
er nog vanaf. En een paar straatmakers die
toch aan de Blauwpoortsbrug aan het met
selen zijn een straat-tableau laten leggen,
ach. dat moet kunnen. Zeker als de aanne
mer een duit In de sponsorzak doet. Maar
meewerken aan tableaus op maar liefst elf
gevels? En zorgen dat een metershoge repli
ca van een fontein ook daadwerkelijk wordt
uitgevoerd, dat is toch echt te veel van het
goede, moet men op het stadhuis hebben
gedacht. Om nog maar niet te spreken van
gemeentelijke medewerking aan waaghal
zerij als een gevelconstructie aan de 40 me
ter hoge oude Meelfabriek.
En zo kan het gebeuren dat het initiatief
van een aantal Leidse kunstliefhebbers van
zeer particuliere aard is geworden. Maar de
gemeente strijkt wel met de eer. Want wie
onthult behalve de Blauwpoortsbrug ook
het straattableau ('vignet' noemt men het
bij de gemeente) op het Kort (.algewater?
Precies: Tjeerd van Rij, wethouder van
volkshuisvestingen ruimtelijke ordening.
En waar wordt na afloop van deze rillerige
bedoening een glaasje gedronken om de
notabelen op te warmen? Natuurlijk in ste
delijk (lees: gemeentelijk) museum De la
kenhal. Waar de genodigden zich aan de
kunst van de Stijl kunnen vergapen.
De gevclroutc en de constructie aan de
Meelfabriek kunnen wel eens een nationale
trekpleister worden: de routebeschrijving is
bij de VW verkrijgbaar. De gemeente pikt
hiervan zeker een graantje mee. Noemen ze
dat niet voor een dubbeltje op de eerste
rang zitten?
