Noodtoestand Colombia
na bloedig weekeinde
Eieren en stenen voor Kohl en Von Weizsacker
Buitenland
Dubcek wilde samenleving menselijk gezicht geven
YN-hulp bereikt Sarajevo
niet vanwege gevechten
MAANDAG 9 NOVEMBER 19925
AFP A^eocf France Pmse ANP Algemeen Nede<Unds Pmburaau AP Associated Press
OPA Deutsche Presse Agentu' CPD Gemeenschappefctke Pe»sd*nst
ind The independent IPS Inter Press Serwre RTR Reuter
De steun van Dubcek voor het 'Burgerforum' van Védav Havel hielp de 'fluwelen revolutie' van 1989 te sla
gen. archieffoto opa
Vergeefs probeerde Dubcek in 1968 bij de Sovjet-leiders (links Brejzn-
jev, rechts Soeslov) begrip te kweken voor zijn hervormingen.
ARCHIEFFOTO ANP
haarlem hans jacobs
„Wij zullen alles in het werk
stellen en wij zijn ervan over
tuigd daarin te zullen slagen
om de middelen, wegen en mo
gelijkheden te vinden om met u
allen een politiek te realiseren
die uiteindelijk tot een normale
toestand zal leiden". Met ver
stikte stem sprak Alexander
Dubcek op 27 augustus 1968 tot
zijn landgenoten.
Enkele dagen eerder waren
troepen van de socialistische
broederstaten'Tsjecho-Slowa-
kije binnengevallen om een ein
de te maken aan de hervor
mingspolitiek van Dubcek. Sa
men met andere leden van zijn
regering was de populaire,
vriendelijkesecretaris-generaal
van de Communistische Partij
gearresteerd en naar Moskou
ontvoerd.
Daar kreeg hij een dictaat opge
legd van Sovjet-leider Brezjnjev.
Dubcek weigerde aanvankelijk
te buigen, maar moest, ver
doofd door medicijnen en nog
steeds in shocktoestand, uitein
delijk wijken voor het geweld.
Dubcek mocht na bemiddeling
van de Tsjecho-Slowaakse pre
sident Svoboda aanblijven,
maar de boodschap die hij
meebracht naar Praag was de
doodsteek voor zijn 'socialisme
met een menselijk gezicht'.
„Onze wapens zijn het krijt, de
pen, het woord en de minach
ting", alduis de RudePravo,
maar ook dat was snel afgelo
pen.
Binnen twee jaar na de 'Praagse
lente' was Dubcek geheel uitge
rangeerd. Van partijsecretaris
werd hij dag en nacht bewaakte
partijloze ambtenaar van de
boswachterij in Slowakije. Hij
moest bijna twintig jaar wach
ten alvorens de normale toe
stand die hij de Tsjechen en
Slowaken beloofde werd be
werkstelligd. „Goed dat hij dat
nog heeft mogen meemaken",
zei de toekomstige Amerikaanse
president Bill Clinton gisteren
in een reactie op het overlijden
van Dubcek.
In eigen land was de reactie lau
wer. Dubcek heeft zijn popula
riteit uit 1968 nooit meer kun
nen herwinnen. Hem werd ver
weten na de inval niet te zijn af
getreden. Anderen wilden hem
voor zijn communistische verle
den vervolgen. „Eens een com
munist, altijd een communist".
Zijn ideeën waren voor een an
dere tijd, voor een andere gene
ratie.
Het hoogtepunt in Alexander
Dubceks carrière kwam drie
jaar geleden, in november 1989
toen de 'fluwelen' revolutie uit
brak. Nadat de communistische
machthebbers in Warschau,
Budapest en Oost-Berlijn
vandaag drie jaar geleden ging
de Muur voor het eerst open
van hun voetstuk waren ge
haald, gingen ook de Tsjechen
en Slowaken de straat op om
vrijheid en democratie te eisen.
Dubcek was nog niet vergeten,
al kenden de meeste betogers
zijn naam slechts uit verhalen
van hun ouders. Honderddui
zenden mensen juichten hem
toe op het Wenceslasplein in
Praag. De terugkeer van Dubcek
signaleerde de ommekeer in de
geschiedenis van Tsjecho-Slo-
wakije. Er kwam een einde aan
het communistische bewind.
De dissidente schrijver Vaclav
Havel werd kort daarna presi
dent, Dubcek voorzitter van het
federale parlement.
Alexander Dubcek heeft echter
niet veel vreugde kunnen bele
ven aan zijn herwonnen status.
De middelpuntvliedende krach
ten die al in andere Oost-
europese landen aan het werk
waren, bereikten ook de federa
tie van Tsjechen en Slowaken.
Dubcek een Slowaak zette
zich met president Havel in
voor behoud van de federatie.
De Slowaken bleken bij de par
lementsverkiezingen in juni on
gevoelig voor hun argumenten.
Havel trad af, Dubcek was zon
der baan. Misschien dat beiden
na 1 januari president konden
worden van de nieuwe staten, al
wilde de Slowaakse premier
Meciar daar niets van weten.
Alexander Dubcek werd op 27
november 1921 geboren in het
Slowaakse Uhrovec. Zijn ouders
waren enkele maanden eerder
teruggekomen van een verblijf
van tien jaar in de Verenigde
Staten. Vier jaar later vertrok het
gezin naar de Sovjetunie, waar
zijn vader een bolsjewiek
te werk werd gesteld in Kirgis-
tan. Het gezin keerde in 1938
terug naar Slowakije, waar
Alexander ook lid werd van de
Communistische Partij.
Tijdens de Tweede Wereldoor
log ging Dubcek in het verzet.
Met zijn oudere broer lulius
nam hij in 1944 deel aan de Slo
waakse nationale opstand. Juli
us werd gedood. Alexander
raakte gewond. Na de oorlog
steeg Dubcek langzaam en on
opvallend in de partijhiërarchie.
Hij werd in 1963 secretaris-ge
neraal van de Slowaakse Com
munistische Partij. Vijfjaar later
gaf hij die post op toen hij werd
gekozen als secretaris-generaal
van de Tsjecho-Slowaakse par
tij. Hij volgde daarin de stalinist
Antonin Novotnyop.
De goedlachse Dubcek was een
trouw communist, maar met de
mentaliteit van een democraat.
Overreding, niet onderdrukking
was zijn handelsmerk. Hij heeft
de hervormingen waarmee on
der zijn bewind een begin werd
gemaakt niet zelfbedacht, maar
hij heeft ze wel verdedigd en ge
sanctioneerd. Daarvoor heeft nij
persoonlijk een hoge prijs moe
ten betalen, al was hij zeker niet
de enige.
De bevolking begon in hem te
geloven, maar de 'socialistische
broederlanden' schrokken van
de krachten die hij losmaakte.
De buurlanden hadden geen
behoefte aan democratische en
economische experimenten.
Dubcek heeft die weerstand on
derschat. Hij dacht de Sovjets
van zijn gelijk te kunnen over
tuigen. Het antwoord uit Mos
kou kwam op 20 augustus 1968
in de vorm van tanks en solda
ten van het Warschau Pact (mi
nus Roemenië).
Dubceks rol was uitgespeeld.
Van hem werd niet veel meer
gehoord. Pas na een bezoek van
Gorbatsjov aan Tsjecho-Slowa-
kije (1987) kreeg hij weer wat
bewegingsvrijheid. Gorbatsjovs
glasnost en perestrojka waren
zo gaf de ex-Sovjet-leider giste
ren nog eens toe een voort
zetting van Dubceks 'Praagse
lente', maar dan 19 jaar later.
Voor Alexander Dubcek bete
kende het een rehabilitatie. Hij
had niet voor niets gestreden
voor een samenleving met een
menselijk gezicht
'Bemanning beschiet verstekelingen'
le havre De bemanning van een Oekraïns schip heeft dit week
einde in het Franse Le Havre zeven verstekelingen van boord ge
gooid en daarna beschoten. Dat zegt een verstekeling die aan de
schietpartij is ontsnapt. De bemanning is gearresteerd.
Explosies in Franse raffinaderij
parus Explosies in een olieraffinaderij in de buurt van de Fran
se havenstad Marseille hebben vandaag aan drie mensen het le
ven gekost. Vier mensen worden nog vermist. De ontploffingen
zijn veroorzaakt door een gaslek.
Vredesoverleg Cambodja mislukt
pekinc Besprekingen in de Chinese hoofdstad Peking om het
vastgelopen vredesproces in Cambodja vlot te trekken, zijn gis
teren mislukt. De Rode Khmer blijft weigeren de wapens in te le
veren en zijn troepen te demobiliseren.
Franse media boycotten Le Pen
parijs Bij een bijeenkomst van het Franse extreem-rechtse
Front National in Parijs zijn gisteren journalisten door rechts-ra-
dicalen bespuwd en geslagen. De media besloten hierop tot een
boycot van de slotrede van partijleider Le Pen.
'Joden medeschuldig aan vervolging'
Dresden - Ongeveer 27 procent van de Duitsers vindt dat de jo
den medeschuldig zijn aan hun vervolging. Nog eens 9 procent
vindt de joden zelfs in belangrijke mate medeschuldig aan hun
lot. Dat blijkt uit een onderzoek in opdracht van de Mitteldeut-
scher Rundfunk.
'Rechter bedreigde ex-vriendin'
new vork» De hoogste rechter van de Amerikaanse staat New
Vork, Sol Wachtler, is zaterdag gearresteerd. Hij zou een ex-
vriendin en haar 14-jarige dochter telefonisch hebben bedreigd.
De 62-jarige man is in afwachting van een hoorzitting op een
psychiatrische afdeling van een ziekenhuis opgenomen.
Noorse Arbeiderspartij achter EG
Oslo» De regerende Noorse Arbeiderspartij heeft zich uitge
sproken voor het aanvragen van het lidmaatschap van de Eu
ropese Gemeenschap. Óp het partijcongres dat gisteren werd
gehouden, stemden 183 afgevaardigden voor en 106 tegen de
aanvraag.
China: Helikopter stort in menigte
peking Een ongeval met een helikopter heeft in de Chinese
provincie Henan aan 33 mensen het leven gekost. De helikopter
vloog te laag over een warenhuis in de stad Yuanyang. Het toe
stel raakte het dak en stortte neer in een mensenmenigte. De he
likopter was door het warenhuis ingehuurd om reclamefolders
uit te strooien.
Israël eist AIDS-test van buitenlanders
telaviv» Israël stelt vanaf 1 januari een AIDS-test verplicht voor
buitenlanders die langer dan drie maanden in het land willen
blijven. Wie aan AIDS lijdt, of seropositief is, wordt uitgewezen
naar het land van herkomst.
Vier doden bij onlusten in Macedonië
Zeker 30 doden bij aanslagen links verzet
De Colombiaanse president Cesar Gaviria heeft gisteren
de noodtoestand uitgeroepen, nadat linkse rebellen
overal in het land bomaanslagen hadden gepleegd. Daar
bij zijn zeker 30 doden en 70 gewonden gevallen.
BOGOTA »AP-AFP-Rtr-DPA
Gaviria nam het besluit na
spoedoverleg met de nationale
veiligheidsraad. De noodtoe
stand zal voorlopig 90 dagen
van kracht zijn. In deze periode
krijgen regering en leger buiten
gewone bevoegdheden. Zo zal
Gaviria acties tegen de rebellen
kunnen gelasten zonder dat
daar toestemming van parle
ment of rechter voor nodig is.
Verder mogen de media geen
verklaringen van het linkse ver
zet publiceren, wordt het beta
len van losgeld aan rebellen of
ontvoerders strafbaar, worden
de veiligheidsmaatregelen rond
militairen en politiemensen op
gevoerd en is er een beloning
gezet op informatie die leidt tot
aanhouding van de leiders van
de twee belangrijkste verzets
groepen, het Nationaal Bevrij
dingsleger (ELN) en de Colom
biaanse Revolutionaire Strijd
krachten (FARC).
Rebellen pleegden het afgelo
pen weekeinde tientallen bom
aanslagen bij overheidsgebou
wen en banken in Bogota, Me-
dellin, Cucuta, Armenia, Perei-
ra, Turbo en andere steden.
Strijders van de koepelorganisa
tie Simon Bolivar Guerrilla Co
ordinator begonnen zaterdag
het bloedige offensief met het
doden van 26 politiemannen,
die in het zuiden van het land
oliewinplaatsen beschermden.
In de hoofdstad Bogota en
andere steden ontstond grote
materiële schade door bomaan
slagen op banken en winkelcen
tra. Alleen al in Medellin pleeg
den FARC-aanhangers zo'n 25
bomaanslagen, waarbij vier do
den vielen. Door een aanslag op
een pijplijn in het noordelijke
oerwoudgebied stroomde meer
dan 800.000 liter ruwe olie weg.
Intussen schoten huurlingen
van de drugsbaronnen in Me
dellin drie agenten dood.
SARAJEVO» AP
Opnieuw heeft een hulpkonvooi
van de VN met bestemming de
Bosnische hoofdstad Sarajevo
gisteren wegens hevige gevech
ten in het nabijgelegen Mostar
rechtsomkeert moeten maken.
In voorsteden en bij het vlieg
veld van Sarajevo werden felle
artillerieduels uitgevochten. Het
vliegveld is gisteren enkele uren
gesloten geweest.
Volgens Radio Sarajevo von
den gisteren de felste gevechten
plaats rond Olovo en Maglaj,
ten noordwesten van de hoofd
stad en in Mostar en Caljina, in
het westen van Bosnië. Ook in
Gradacac, Gracanica, Tuzia en
Bihac werd gevochten.
Zaterdag werden nabij Tuzla
Britse VN-militairen beschoten.
Volgens het Britse ministerie
van defensie raakte daarbij nie
mand gewond. De toestand
voor de bevolking in het zwaar
belegerde Sarajevo wordt met
de dag slechter. Opnieuw zaten
zij gisteren zonder water en
elektriciteit. Etnische Koraten
die al enkele dagen wachten om
te worden geëvacueerd, hebben
zaterdag geprobeerd de stad lo
pend te verlaten. Zij werden
echter door gewapende bewa
kers teruggestuurd. Volgens het
Bosnische Rode Kruis werden
zij tegengehouden omdat zich
onder hen mannen tussen de 18
en 60 jaar bevonden. De Bosni
sche autoriteiten vinden dat zij
de stad moeten verdedigen.
In de Macedonische hoofd
stad Skopje zijn vrijdagavond
bij gevechten tussen politie en
etnisch-Albanezen vier doden
en 30 gewonden gevallen. Za
terdag bleef het kalm in Skopje
maar uit voorzorg bewaakte de
oproerpolitie openbare gebou-
BERLUN HANS HOOGENDUK
CORRESPONDENT
Er waren 350.000 deelnemers
bijna vier keer zo veel demon
stranten als verwacht en tóch
heerste er een katerstemming.
Dat is de merkwaardige balans
die gisteren in de Duitse hoofd
stad Berlijn werd opgemaakt na
de grote demonstratie tegen
vreemdelingenhaat.
Een kleine groep van enkele
honderden linkse autonomen
zorgde met hun fluitconcerten,
stenen, eieren en tomaten voor
een onuitwisbare smet op de
vreedzame betoging, waarmee
de Duitsers wilden laten zien
dat ze geen volk van vreemde
lingenhaters zijn.
Tomaten en eieren vlogen
ook toen president Richard von
Weizsacker boven het gefluit
uitriep dat in het eerste artikel
van de grondwet „niet staat dat
de waarde van de Duitser on
aantastbaar is, er staat dat de
waarde van de mens onaantast
baar is. En zo blijft het".
„Huichelaar", brulden de au
tonomen. Politiemannen
stormden het podium op en
vormden een levend schild voor
de eerste man van het land. Met
versteende gezichten hoorden
de paar prominenten naast Von
Weiszacker het geschreeuw aan.
Onder hen de voorzitter van de
centrale joodse raad, Ignatz Bu-
bis, en oud-minister van bui
tenlandse zaken Hans-Dietrich
Genscher.
Anderen zoals kanselier Hel
mut Kohl, oud-SPD-voorzitter
Hans-Jochen Vogel en zijn op
volger Björn Engholm hadden
al eerder kennis gemaakt met
de acties van de ultralinksen.
Kohl werd, toen hij zich bij de
Rijksdag in de stoet voegde,
ontvangen met een regen van
tomaten en eieren. Engholm
werd voor moordenaar uitge
maakt en Vogel werd tegen de
grond gegooid toen hij probeer-
Bondspresident Von Weizsacker
werd getroffen door eieren, foto
reuter sven kreutzman
de met de autonomen te pra
ten.
Met tranen in de ogen en een
verstikte stem reageerden veel
deelnemers op de relschoppen-
de linkse autonomen. „Dit is
vreselijk. Wij zijn met honderd
duizenden gekomen om te la
ten zien dat we best met de bui
tenlanders kunnen en willen le
ven en dan gebeurt er zo iets",
stamelde een jonge vrouw. Haar
huilende kinderen droegen
bordjes met de tekst: 'Wij heb
ben buitenlandse vriendjes'.
De twee optochten, een
vanuit het westelijk en een
vanuit het oostelijk deel van de
stad, waren uiterst vreedzaam
begonnen. Jong en oud, Duit
sers en buitenlanders, liepen zij
aan zij. Maar ook politici uit alle
partijen, kunstenaars, tv-ster-
ren, vakbondsleiders, vooraan
staande industriëlen en top
sporters namen aan de mani
festatie deel. Opvallend groot
was het aantal borden waarop
verzet tegen afschaffing van het
liberale asielartikel in de grond
wet werd aangekondigd.
Enkele honderden op rellen
beluste autonomen hadden
ruim een uur voor het begin van
de afsluitende bijeenkomst stra
tegische plaatsen ingenomen
vlak voor net podium. Pas toen
de Duitse president aan zijn
toespraak wilde beginnen, kwa
men ze in actie.
In het gefluit van de autono
men gingen de pakkende ope
ningszinnen van Von Weizsac
ker verloren. „Laten we ons
niets wijsmaken. Wat in de loop
van dit jaar is gebeurd, heert
zich in onze na oorlogse ge
schiedenis nog nooit voorge
daan. Het is walgelijk: ernstige
aanvallen op tehuizen voor
asielzoekers, een hetze tegen
buitenlanders, aanslagen op
hun kinderen, schendingen van
joodse begraafplaatsen, de ver
woesting van gedenkplaatsen in
Sachsenhausen, Ravensbrück
en Uberlingen, wreed rechts-ex-
tremisme, groeiend geweld te
gen zwakkeren. Brandstichters
en moordenaars zijn onderweg.
Wij moeten ons weren."
Hezbollah slaat
terug na aanval
Israëlische leger
TEL AVtV AD BLOEM ENDAAL
CORRESPONDENT
Vier leden van de pro-Iraanse
Hezbollah zijn gisteren omge
komen, toen Israëlische straal
jagers hun basis in de Libanese
Beka'a-vallei aanvielen. Hezbol
lah reageerde gisteravond met
de lancering van Karyusha-ra-
ketten. Een aantal daarvan
kwam terecht in het noorden
van Israël, maar niemand raakte
gewond. De Israëlische lucht
machtactie in Libanon was de
zesde sinds de vijandelijkheden
twee weken geleden oplaaiden.
Israël heeft vanmorgen de VS
gevraagd te voorkomen dat het
geweld aan de Israëlisch-Liba
nese grens zich uitbreidt. Het
wil dat de Amerikanen druk uit
oefenen op Syrië en Libanon.
Volgens de Israëlische rege
ring heeft Syrië voldoende
macht over Hezbollah om een
eind te maken aan de acties van
die organisatie.
Dubcek terug in Praag. Honderdduizenden verwelkomden de held
plein.
i de 'Praagse lente' op het Wenceslas-
foto ap
ijn leven sleet Dubcek in de anonimiteit, slechts af en toe - zoals hier in 1971 - opgemerkt
fotografen. archieffoto
