Carel Enkelaar, een halve eeuw ooggetuige
'Telkens denk ik; wat
krijgen we nou weer?'
Verbroedering op de schaats
Rtv show
p
MAANDAG 9 NOVEMBER 1992
12
STARDOM
Gerard Joling blijft relativeren
Het begon pas echt
met het winnen van
de Soundmix-show
in 1985. Daarna ging het snel.
De Zilveren Harp van Conamus,
het Gouden Hart van de Stad
Rotterdam, de Gouden Micro
foon van de Noordhollandse
kranten, de Diamant Award van
de Exportprijs, drie maal de Ve
ronica Award. Er werd een veel
belovend renpaard-veulen naar
hem genoemd en een blauwe
fresia. Ook werd hij vereeuwigd
als wassen beeld bij Madame
Tussaud. Onlangs kwam zijn
nieuwe cd uit: Eye to eye.
Voordat Joling de Soundmix
Show won, was hij al geruime
tijd bezig met zingen. „Ik was er
niet echt van afhankelijk, ik had
m'n baan als kelner. Waarom ik
plotseling succes had? De juiste
tijd en de juiste mensen: dat
heeft een rol gespeeld. Ik heb
m'n hart wel eens vastgehou
den: al die kandidaten bij de
Soundmix Show hadden zulke
hoge verwachtingen Als je het
een beetje vanaf een afstand be
ziet, moet je concluderen: het
kan gewoonweg niet dat alle
deelnemers, zelfs alle winnaars
van de Soundmix Show het ma
ken. Want wie zijn er de afgelo
pen tien jaar echt gebleven: Re-
né Froger en Gordon en een en
keling die ik nu wellicht ver
geet."
„Met mij is het natuurlijk he
lemaal te gek gegaan. Ik had het
geluk dat 'Love is in your eyes'
meteen hoog in de hitparade
kwam en de daarop volgende
twee nummers ook. En toen al
die prijzen: het Gouden Hart, de
Zilveren Roos, ik kreeg prijzen
waarvan ik nog nooit had ge
hoord..."
„Eerst stonden ze in een kast,
maar op een gegeven moment
donderde die kast gewoon om,
echt waar. Toen heb ik hem
maar aan Marco Borsato gege
ven. Ik dacht: die jongen begint
net, die kap er nog iets mee. En
de prijzen heb ik opgeborgen. Je
huis wordt net een sportkanti-
Wassen beeld
Soms wist Joling niet wat hem
overkwam. Het wassen beeld bij
Madame Tussaud bijvoorbeeld.
„Ik geloofde het niet. Moet je je
voorstellen, daar sta je opeens
tussen de koningin en Lubbers.
Ik moest op het kantoor komen
en ik dacht werkelijk dat ik ieder
ogenblik de camera van Banana
Split tevoorschijn zou zien ko
men. Het is natuurlijk hartstikke
leuk, alle 'glamourkantjes'. Op
gehaald worden met een li
mousine met kanten gordijn
tjes, een persconferentie, de
égards. ,Ik zit er bij en ik kijk er
naar. Stomverbaasd. Ik heb nog
steeds van: Wat krijgen we nu
weer?"
„Je moet kunnen relativeren.
Die eerste jaren was ik echt een
popidool met alle hysterische
taferelen van dien. Dat zijn din
gen die ik niet had voorzien. Je
wilt erkenning als zanger, en als
het dan werkelijkheid wordt,
ben je zo gelukkig. Maar van te
voren realiseer je je niet dat je
voortaan altijd, zodra je je bui
ten de deur vertoont, herkend
wordt."
„Ik vergeet het nooit meer: de
avond toen ik de Soundmix
Show won: m'n antwoordappa
raat vol met boodschappen en
meteen al, op straat: de herken
ning. Ik heb me toen gelijk op
een knipseldienst geabonneerd.
Weet je dat ik nu al 140 plak
boeken vol heb? Het is onge
looflijk. Maar je moet de zaken
in juiste proporties blijven zien.
Je moet altijd, hoe dan ook, je
aan je afspraken houden, op tijd
zijn voor optredens. Geen
kapsones hebben, nuchter blij
ven. Ik ben een Noordhollan
der, ik laat me niet zo gauw gek
maken."
Maar genieten doet Joling
wel. „In februari begin ik, voor
het eerst, met een theatershow.
In november ga ik werken aan
een tv-special voor de kerst:
daarvoor ben ik aan het leren
schaatsen. En je moet je stem
op peil houden, ik doe veel aan
hardlopen, 't Is overigens niet
allemaal glamour. Applaus kun
je niet meenemen.
Yvonne Keeley heeft het al
weer gezien in Amerika. Enkele
maanden geleden vestigde ze
zich in New York. Keeley heeft
altijd een intieme band gehad
met haar zus en hartsvriendin
Patricia Paay, en ze vond dat aan
het contact meer inhoud moest
worden gegeven dan wat vrijblij
vende telefoontjes en faxjes. De
zangeres verbleef enkele maan
den in de onmiddellijke nabij
heid van zus Paay en zwager
Adam Curry, maar inmiddels
'trekt' Nederland en meer be
paald Rotterdam. Anders gezegd:
Yvonne Keeley heeft heimwee en
komt daarom als spijtoptante te
rug naar Nederland.
De acteurs, actrices of zo u
wilt tekstopzeggers van Goede
Tijden Slechte Tijden zijn blijk
baar sportieve types. Vooral hoc
key doet het goed onder de mee
spelenden. Reinout Oerlemans
alias Arnie Alberts mag bij het
Haagse HCKZ geregeld opdraven
als linkerspits. En Ingeborg Wie
ten zoekt het nu ook in de deftige
hockeywereld. Na haar mislukte
romance met Antonie Kamerling
(Peter) heeft ze inmiddels de fy
siotherapeut van het Nederland
se hockeyteam aan de haak ge
slagen. Letterlijk, want sinds
Wieten in het geheim het ja
woord gaf aan Mare Haak heet ze
mevrouw Haak.
Is dat even een tegenvaller!
Boudewijn Büch zegt niet langer
van plan te zijn verliefd te wor
den. Sterker nog, de bedrijvige
boekenwurm schijnt de sex te
hebben afgezworen. Te veel te
leurstellingen in z'n leven gehad.
Onlangs deed Büch een boekje
open over zijn liefdesleven in een
studentenblad.Ik ben geen lid
van de bond van a-seksuelen,
maar het liefdesleven heeft me
buitengewoon vernietigd."
Ze kenden elkaar al geruime
tijd, maar eigenlijk hadden ze
nooit echt oog voor elkaar. Maar
nu, nu is de vonk dan overge
sprongen. De zanger Gordon is
verliefd op een dame, die luistert
naar de naam Kathy. En het
schijnt wederzijds te zijn. Kathy
heeft een geweldige morele
steun aan Gordon gehad, na de
SLM-vliegramp van drie jaar te
rug. Destijds kwam haar vriend
om.
Het lijken allemaal van die
onberispelijke Amerikaanse rijke-
luikinderen, de types die de kij
kers tegenkomen in de populaire
tv-serie Beverly Hills 90210. De
geanimeerde sfeer op film blijkt
een illusie, in werkelijkheid vol
trekken de opnamen zich in een
ambiance van animositeit. Op de
set schijnen de jeugdige acteurs
en actrices eikaars aanwezigheid
absoluut niet te verdragen. Eerst
sijpelden vanuit Hollywood be
richten door over kijvende hoofd
rolspeelsters. Eerst had Shannen
Doherty, die Brenda speelt, mot
met Jennie Garth (Kelly) en Ga-
brielle Carteris (Andrea). En pas
sant merkte ze op dat Tori Spel
ling de rol van Donna alleen maar
dankte aan het feit dat haar va
der Aaron de producent van de
serie was. En nu schijnt het zover
te zijn dat de hele cast zich
mateloos stoort aan de sterallu
res van de zo alleraardigst ogen
de 'Brenda'. Neem Jason Priest
ley, die in Beverly Hills 90210
haar tweelingbroer speelt. Priest
ley kan na een dag draaien Do
herty niet meer zien. En wat te
denken ook Luke Perry, in de se
rie de persoon die Bren op de
zoetgevooisde toon van een
slijmbal op vrijersvoeten het hof
maakt? In Los Angeles wordt ge
fluisterd dat Perry de vedet
teneigingen van Shannen Doher
ty meer dan zat is. Naar verluidt
zou hij er bij de scriptschrijvers
op hebben aangedrongen zijn rol
wat bij te sturen. Opdat hij niet
meer zo dikwijls het pad van Do
herty hoeft te kruisen. De reactie
van Doherty: ,,lk wil helemaal
niet het kreng uithangen. Ik kom
gewoon voor mezelf op."
Tja, maar zo gaat wel een veel
bekeken tv-serie naar de ratsmo-
dee.
De 'cast' van Beverly Hills 90210. Alsof ze van elkaar houden. De wer
kelijkheid is wel anders. foto
Oost en West ontmoeten elkaar bij Holiday on Ice
Nikolay ölanov is de
bescheidenheid zel
ve en tegelijk het
droomideaal van de Russische
jeugd. De 16-jarige zoon van de
Olympische schaatskampioe
nen Alexey Ulanov (43) en Liud-
mila Smimova (40) vertolkt een
hoofdrol in de show van Holi
day on Ice, die deze en volgen
de maand Nederland aandoet.
De leergierige knaap blijkt het
schaatstalent van zijn ouders te
hebben geërfd en ontpopt zich
als een top-artiest.
Direct na de perestrojka van
de ex-president Gorbatsjov ga
ven de autoriteiten het gezin
toestemming voor het onderte
kenen van een meerjarencon-
tract met Holiday on Ice. „Ruim
twee jaar toeren we nu al over
de aardbol", vertelde Alexey
Ulanov (in 1972 wereld- en
Olympisch kampioen) onlangs
na afloop van de première van
de show in Metz in Frankrijk.
„Verschrikkelijk vermoeiend,
maar tegelijk zeer dankbaar.
Overal klinkt het applaus warm
en is de ontvangst gastvrij."
Liudmila (Olympisch zilver):
„Ons gezin heeft mede door de
versoepeling van het regime
een nieuwe richting kunnen in
slaan. Fantastisch dat Holiday
on Ice ons direct opnam. Een
wereldkans, die zich zonder de
hervorming in ons land nooit
had voorgedaan."
Het echtpaar is in Moskou ge
boren en getogen. Ondanks hun
wereldprestaties, kregen ze des
tijds in eigen land geen grote er
kenning en werden 'weggeran-
geerd' naar Leningrad, waar ze
ventien jaar werd doorgebracht
met lesgeven op het ijs aan de
jeugd. Alexey Ulanof: „Liudmila
en ik pasten niet in het commu
nistische regime. Daarom had
men niet veel met ons op."
Schouderophalend: „Maar
goed, de kans is nu toch geko
men. Ondanks onze gevordere
leeftijd, kunnen we uitstekend
mee. Zolang als maar mogelijk
is gaan we dan ook door. De
westerse wereld bevalt ons uit
stekend."
Talent
Eveneens uit Rusland afkomstig
is Oleg Efimov, jarenlang solist
van het Leningrads IJsballet. Hij
liet zich de kans van de open
grenzen niet ontgaan en heeft
net als de Ulanovs een stevig
contract. Zij zijn de eerste Rus
sen die door het van oorsprong
Amerikaanse ijscircus zijn inge
lijfd.
Toch zijn de Ulanovs niet de
topattractie in 'Bajo's en Ba
lalaika's', zoals de nieuwe show
Holiday on Ice: een ijsshow vol gral
heet. Ze schaatsen gedegen,
maar zonder risico en uitslui
tend op een perfecte techniek.
Sprongkracht is er nauwelijks
en als de schaatsen dan toch
van het ijs gaan dan is het
slechts van korte duur. Hun telg
Nikolay kan het ver schoppen.
Hij bulkt van het talent en dat
laat hij ook zien in de tal van
glamourscenes waaraan hij
meedoet.
De onbetwiste ster van de
show is dit keer de charmante
en dynamische Anita Curtis uit
Engeland. Haar uitstraling en
fabuleuze schaats- en sprong-
techniek zijn een lust voor het
oog. Verder verlenen de Ameri
kaan Garey Daye, de kampioe
ne van Tsjecho-Slowakije Ingrid
Spiegl, en de Canadese virtuoos
Eddie Vallon hun medewerking
aan de show. De Duitse kam
pioen Günter Fischer met zijn
superwheels en de wereldbe
roemde muzikale clownsfamilie
The Rastelli's zorgen voor de
variatie in het programma.
De ontspanning tussen Oost
en West wordt in de show verte
derend tot uitdrukking gebracht
door een ontmoeting tussen
een Amerikaanse teddybeer en
een Russische soortgenoot. De
toeschouwer wordt meegevoerd
naar het Rode Plein in Moskou,
waar op muziek van Tsjaikovsky
wordt gefeest met klassiek ballet
en sleerijden. Onmiddelijk
daarna verplaatsen beeld en
ballet zich naar het jazzdecor
van New Orleans met nostaligi-
sche herinneringen aan 'Show
Boat'.
Onder leiding van de Broad-
way-choreograaf Ted Shuffle
heeft de show opnieuw het flit-
foto pr
sende en onverwachte karakter
gekregen dat zo eigen is aan
Holiday on Ice. Toch biedt deze
show niet veel nieuws onder de
zon. Wie al jarenlang de shows
bezoekt, zal in sommige acts
bekende stukjes terugzien, zoals
bij The Rastelli's.
De show is van 10 tot en met
15 november te zien in het
Beursgebouw in Eindhoven.
Daarna van 18 tot en met 22
november in het Sportpaleis
Ahoy' te Rotterdam en van 24
tot en met 29 november in het
Mecc-centrum te Maastricht.
Van 8 tot en met 20 december
komt de show naar de RAI in
Amsterdam. Van 22 tot en met
28 december wordt de Staten-
hal in het Congresgebouw in
Den Haag aangedaan.
keiaar zelf zegt nooit volledigheid te hebben
nagestreefd, het is zijn stellige overtuiging
dat vijftig jaar in dienst van krant en tv zich
niet laten vangen in 500 pagina's.
Bombast
Carel Enkelaar is altijd een man van uiter
sten geweest. Door de jaren heen wist hij
menigeen voor zich in te nemen, anderen
knapten juist af op zijn bombastische ge
drag. „Als Enkelaar komt, neem ik ontslag",
kondigde bijvoorbeeld in 1966 wijlen Dick
Simons als hoofdredacteur van het Journaal
aan. Maar Enkelaar liet zich benoemen tot
hoofd van NTS-televisie en stelde vervol
gens vast dat Simons aan het publiekelijk
uitgesproken voornemen tot het nemen van
ontslag geen gevolg gaf.
Enkelaar schrijft ongeremd over de con
flicten die literators W.F. Hermans en Gerrit
Komrij met hem uitvochten. W.F. Hermans
bevond een zelf gi.-stelde retorische vraag
over Enkelaar als niet ter zake doende: 'Een
bedrieger of niet goed snik? Overbodige
vraag, want Enkelaar is allebei.."
Met nóg minder vleiende woorden be
schreef Gerrit Komrij de eerste man bij de
Nederlandse Omroep Stichting: „Heel wat
van uw kijkgeld is verdwenen in de zakken
van Carel Enkelaar. Toch heeft hij nooit een
programma gemaakt. Je bent eigenlijk een
officieel goedgekeurde nul."
Als speciale verslaggever reisde Enkelaar
ooit af naar Weert, toen hij hoorde van een
Mariaverschijning in de midden-Limburgse
plaats. Een schildersknecht beweerde in de
buurt van een boom de heilige maagd Ma
ria te hebben 'gezien'. Dertigduizend men
sen stroomden toe om waar te nemen wat
de schildersknecht had gezien. Er zouden
ook foto's zijn gemaakt van de heilige
maagd. Maar wie goed keek zag dat er gei
knoeid was met de kiekjes. Verdwenen was
de publieke hysterie, immens de ontnuch
tering. Totdat ergens op een nabijgelegen
boerderij de ene vreemde gebeurtenis de
andere opvolgde. De plaatselijke mare
chaussee rapporteerde over kruisbeelden
en rozenkransen die om onnaspeurlijke re
denen in stukken braken. De marechaussee
vemam dat de schildersknecht werd ge
zoend en geknuffeld door vrouwen. Er liep
ook nog een geestelijke rond die een intie
me verhouding was begonnen met de echt
genoot van de schilderspatroon. Enkelaar
mocht als speciale verslaggever noteren dat
een aantal aanwezigen het gezicht insmeer
de met schoensmeer. En ook dat mannen
en vrouwen elkaar begonnen af te likken
alsof ze jonge geiten waren.
Hoe een journalist er eind jaren veertig,
begin jaren vijftig voor zorgde dat de lezer
de krant geen dag kon missen!
Soestdijk
Als hoofd van NOS-tv had Enkelaar gere
geld contact met 'Soestdijk'. Bij de Rijks
voorlichtingsdienst wisten ze dat Enkelaar
orangist genoeg was om een deal mee te
sluiten. Prinses Beatrix en Prins Claus stel
den in hoge mate prijs op een rustige beval
ling van hun eerste kind. Nieuwsgierigen,
tot wie uiteraard ook journalisten en foto
grafen behoorden, moesten zo ver mogelijk
op afstand worden gehouden. In het ma
nuscript van 'Ooggetuige' valt te lezen dat
Prins Willem Alexander op 24 april 1967
een bedenkelijk schoonheidsfoutje: Willem
Alexander kwam drie dagen later ter wereld
onder de code 'Camera loopt' ter wereld
kwam.
Lang niet iedereen die zich dagelijks in de
nabijheid van de troon ophield, was even
gecharmeerd van personen die uit hoofde
van hun beroep andere mensen in beeld
brengen. Enkelaar, die zich beschouwde als
paraplu voor z'n medewerkers, moest een
enkele maal ervaren wat voor uitwerking de
camera-allergie van koningin Juliana kon
hebben. „U bent stinkend vervelend", riep
de vorstin op 29 april 1980, toen ze in de
Hilversumse studio haar laatste officiële
toespraak opnam. „Pestkoppen zijn jullie,
allemaal."
De irritatie ontstond, nadat Juliana vrien
delijk was verzocht een passage te herhalen.
Ze had de kikker in haar keel gekregen, van
daar. Maar Juliana stribbelde tegen en riep,
zo ontsluiert Enkelaar in 'Ooggetuige' een
geheim van Soestdijk: „Ik staak."
Op zijn beurt merkte Enkelaar op als op
nameleider die aankondiging wel eerder in
de studio te hebben beluisterd, maar nooit
van een staatshoofd. „Nee", reageerde Juli
ana, „daar hebt u gelijk in, nog nooit in de
ze studio..."
Enkele maanden eerder, op donderdag 30
januari, toen ze voornemens was Nederland
in kennis te stellen van haar abdicatie, had
koningin Juliana Enkelaar en de NOS-men-
sen al verbijsterd met haar uitdrukkelijke
wens haar de papegaai prominent in beeld
te brengen. Voor Enkelaar reden genoeg op
te merken dat het Nederlandse volk haar
toespraak dan wellicht twee keer te horen
zou krijgen. De reactie van koningin Julia
na: „Mijn papegaai kent de tekst niet."
Invloedrijk
Een halve eeuw zat Carel Enkelaar bovenop
het nieuws, de laatste 29 jaar van zijn werk
zame leven als de invloedrijkste man bij de
NOS. Hij heeft veel naar z'n hand weten te
zetten, maar nooit heeft Enkelaar het voor
elkaar gekregen om van de NOS een Neder
landse BBC te maken. Inmiddels al een jaar
of zeven gepensioneerd vindt hij in zijn
boek tussen de regels door ruimte voor zijn
frustraties: „Terwijl de technologie ons
overweldigde met de grootste vreedzame
uitdaging sinds de Tweede Wereldoorlog,
verschrompelde in Nederland het mediabe
leid tot wisselgeld in het Monopolyspel.
Oorzaak was mede de twijfelachtige in
breng van sommige 'mediadeskundigen' in
de Tweede Kamer. Hun deskundigheid
bleek soms te bestaan uit de snelheid,
waarmee men een krant in handen had ge-
kregen."(..)
•Ooggetuige, uitgeverij: Holland Adverti
sing in Den Helder; prijs 49,50
In het voetspoor van de heilige maagd en Juliana
Carel Enkelaar, een halve eeuw ooggetuige
en halve eeuw zat Carel Enke-
I \&ix bovenop het nieuws. Hij be-
zijn journalistieke werkzaam
heden gedurende de oorlogsjaren bij
het verzetsblad Het Parool. Enkelaar
mocht zich vervolgens uitgeven voor
speciale verslaggever van De Volks
krant. De opkomst van de televisie
maakte Enkelaar in de laatste 29 jaar
van z'n werkzame leven mee als
hoofdredacteur van eerst het NTS-
Joumaal en vervolgens het NOS-Jour-
naal.
Het Gooi kent hem als een druk en al
tijd nadrukkelijk aanwezige man. Met
broer Joop, de techneut van de fami
lie, en broer Henk, indertijd de poli
tieke verslaggever, regeerde en do
mineerde Enkelaar in de jaren ze
ventig het omroepkwartier in het al
gemeen en de NOS in het bijzonder.
Met het oog op een staatsbezoek
van koningin Juliana aan Indonesië
veroorloofde de redactie van de
VARA-gids zich de volgende badi
nerende opmerking: „Het mag niet
uitgesloten worden geacht dat tij
dens het bezoek van de familie En
kelaar aan Indonesië ook Hare
Majesteit de Koningin acte de pré-
sence zal geven."
Hij is inmiddels 72 jaar, Enkelaar.
Een leeftijd die hem er blijkbaar
toe inspireerde z'n memoires te
schrijven. Het moet gezegd dat
hij in 'Ooggetuige' niet om woor
den verlegen zit. Het meer dan
500 bladzijden dikke boek, dat
op 12 november in Den Haag
wordt gepresenteerd in Nieuws
poort, wemelt van de anekdo
tes, onthullingen en nieuwsfei
ten over al wat hij 50 jaar bo-
foto pr venop het nieuws beleefde. En-
