Ierse premier Reynolds: 'corrupt' maar slim
Geneuzel 'Maastricht' drijft burger verder van Europa
Feiten &Meningen
Bush en de blues van een
niet herkozen president
'Veldmaarschalk' Carville kan bij Democraten niet meer stuk
Strijd met bureaucratie
VRIJDAG 6 NOVEMBER 1992
VS VERKIEZINGSSNIPPERS
Hx-presidenten kostbaar
haarlem» Wanneer Bill Clinton in januari president wordt, be-
sr hikken de Verenigde Staten met George Bush erbij over maar
liefst vijf ex-presidenten. Dat al eens eerder voorgekomen. Be
halve de regerende president Abraham Lincoln waren in het
voorjaar van 1861 ook zijn voorgangers Martin Van Buren, John
Tyler, Millard Fillmore, Franklin Pierce en James Buchanan in
leven. Van Buren de eerste president die op Amerikaanse bo
dem is geboren had als bijnaam Jld Kinderhook', naar zijn
geboorteplaats Kinderhook m New York Sindsdien f eraien we
de uitdrukking 'OK' (okee). Zoveel ex-presidenten beteken een
flinke aanslag op de Amerikaanse schatkist. De heren Bush,
Reagan, Carter, Ford en Nixon krijgen iedereen uitkering van de
staat en worden nog steeds bewaakt door de veiligheidsdienst.
Clinton gaat er flink op vooruit
Washington Als aspirant-president Bill Clinton in januari van
Little Rock naar het Wine Huis verkast, 1 rij^t ln| ii«I v,.n uk «t
geld te besteden. De presidentiele toelage van 340.000 gulden
betekent dat zijn salaris bijna zes keer groter is dan het loon dat
hij in Arkansas verdiende. Dat is niet alles: de nieuwe haan
brengt een groot aantal huisbedienden, koks en werksters om op
te ruimen, met twee Boeing-747's en de geheime dienst die hem
op zijn wenken bedient. Het salaris van de gouverneur van Ar-
i anaaa bedraagt, Ugl bi de wei vast, 60 000 gulden DH is bet
laagste tractement in de Verenigde Staten voor een gouverneur.
Hinde voor spotblad over Quayle
Bridgeport Nu het tandem Bush-Quyale de presidentsverkie
zingen heeft verloren, luidt de doodsklok voor The Quayle
Quarterly. Dat is een tijdschrift dat floreerde op een regelmatig
dieet van kletspraatjes van vice-president Dan Quayle. „Ik reali
seerde me dat zoveel aan Dan Quayle denken als ik heb gedaan,
mijn hersenen begint aan te tasten", aldus redactielid Deborah
Werksman. I iet blad, met een oplage van 12.000, wisselde kriti
sche artikelen over de officiële activiteiten van Quayle af met
een documentatie van zijn bijna dagelijkse blunders. Fr stonden
ook advertenties in voor Quayle-polshorloges met de cijfers
op verkeerde plaats en een Dan-Quayle-Spelling-Checker
voor de computer.
Moed, burger George Bush! Anderen hebben ook het
Witte Huis verloren en overleefd. Zijn er zelfs financieel
en historisch rijker door geworden. Er kunnen boeken
geschreven worden, presidentiële bilbiotheken zijn er te
bouwen en er zijn zoveel mogelijkheden ten dienste te
zijn van de gemeenschap; van commissaris van een be
drijf tot leider van vredesmissies.
WASHINGTON FRED BAYLES
Maar de komende maanden
zullen, bijna-burger Bush, en
uw familie en stafleden in het
Witte Huis de blues van de niet
herkozen president zingen. Na
dat Jimmy Carter niet herkozen
werd, verklaarde zijn adviseur
Stuarl I i/i-nstat het eenszo: „Je
voelt je alsof je werkt in de twi
light zone, het si hemergebied
tussen realiteit en fantasie. Van
af het moment dat een ander
gekozen is wordt de uitgaande
president een vijfde wiel aan de
wagen, wat hij ook probeert."
Het is geen schande slechts één
presidentstermijn uit te mogen
dienen. Zovelen zijn u al voor
gegaan, burger Bush. In de afge
lopen 32 jaar wist alleen Ronald
Reagan twee termijnen vol te
maken. Maar ja, dat geeft wei
nig troost als op de verkiezings
dag de kiezers zich tegen je
richten. .Afgewezen worden,
zowel persoonlijk als politiek
doet vreselijk pijn", aldus Bert
Lance, een vriend van Carter en
destijds lid van diens regering.
In zijn biografie Keeping Faith
schreef Carter na zijn nederlaag
tegen Reagan in 1980 dat „nie
mand het leuk vindt afgewezen
te worden door een volk waar je
van houdt". Ook schreef Carter
dat, ofschoon hij er rekening
mee hield te verliezen, de klap
nog veel harder aankwam dan
waar hij zich op had ingesteld.
Robert Hartmann, een van de
adviseurs van Gerald Ford die
in 1976 door Carter werd versla
gen, herinnert zich dat Ford zijn
kenmerkende levenslust ver
loor. „De dag na de verkiezin
gen jammerde hij enkele din
gen. Het was emotioneel. Ford
zat daar en knikte wat. Op zo n
moment verstar je. Ik geloof dat
de emotionele reactie getem
perd wordt door pure ver
moeidheid". aldus Hartman.
Ook first lady's kunnen eraan
onderdoor gaan. Volgens Lance
had Rosalynn Carter het er nog
moeilijker mee dan haar echt
genoot. En de moeilijkheden
van Betty Ford met drugs en al
cohol na 1976 zijn welbekend.
„Ik was vermorzeld door de ne
derlaag en voelde mij ontzet
tend alleen", zei eens in een
interview.
Na de verkiezingen komen de
dagen dat de weggestemde pre
sident het gevoel heeft dat het
er allemaal niets meer toe doet.
„F.r zijn zaken waar je je bezig
mee kunt houden, maar het
blijft een tamelijk saaie perio
de", aldus Hartman. „Ook de
pers is verdwenen en kampeert
voor de deur van de nieuwe
In januari telt Amerika maar liefst vijf voormalige presidenten: Bush, Reagan, Carter, Ford en Nixon (op foto
van links naar rechts, met Lady Bird Johnson, Barbara Bush en Nancy Reagan) archieffoto afp» hal garb
president."
Carter hield zich bezig met de
onderhandelingen over de vrij
lating van de Amerikaanse gij
zelaars in Iran en sliep vaak op
de bank in zijn kantoor. „Dat
verzachtte de wonden een
beetje. Het hield hem betrok
ken", meent Lance.
Tegen de tijd dat de nieuwe
president beëdigd gaat worden
is de waarheid niet meer te om
zeilen. Vooral de uren na de in
auguratie zijn keihard; alle aan
dacht voorde nieuwe president,
terwijl de oude de stad verlaat
met onbekende bestemming.
Eizenstat herinnert zich de sfeer
in het vliegtuig van Carter naar
zijn woonplaats Plains als een
soort dodenwake: „Iedereen
probeerde elkaar op te vrolij
ken." Ook het afscheid van me
dewerkers en personeel is vol
emoties.
Maar tijd heelt alle wonden. In
de weken en maanden die vol
gen beginnen voormalige presi
denten aan de toekomst te den
ken. Ze treden op als gast in te
levisieshows of overwegen hun
memoires te schrijven. Vast on
derdeel in de post-presidentiele
periode is het opbouwen van de
eigen bibliotheek als monu
ment voor de eigen geschiede
nis. „Ze putten hoop uit dit bi-
bliotheek-grdoe", zegt Hart
man. „Het is een concreet pro
ject waarin ze zich direct kun
nen vastbijten. Oude vrienden
moeten opgezocht worden om
geld in te zamelen en dat houdt
de cirkel van politieke vrienden
overeind."
„De beste baan in de wereld is
de baan van voormalig Ameri
kaans president. Het enige pro
bleem is dat je snel je draai
moet zien te vinden", besluit
Lance.
illustratie tom janssen
lames Carville, de grote man achter
de overwinning die Bill Clinton deze
week heeft behaald bij de Amerikaan
se presidentsverkiezingen, heeft geen
ambitie om lid te worden van de rege
ring. Tegen verslaggevers riep Carville
die naar eigen zeggen ruim een
week lang niet van ondergoed wissel
de om Clinton geluk te bezorgen
gisteren bij zijn vertrek bij wijze van
grap: „jongens, ze hebben mij het mi
nisterie van buitenlandse zaken niet
gegeven. Wat moet ik zeggen? Ik
neemontsl.ig!
WASHINGTON DAVID USBORNE
THE INDEPENDENT
Op het slagveld van de Amerikaanse
politiek kan geen man meer gevreesd
worden dan James Carville. Als je te
genover legers staat die groter zijn dan
die van jou en de hoop op een over
winning ver weg is, is hij de man die je
hebben moet.
Carville (47) is beter bekend als Ragin'
Cajun (Razende Cajun) vanwege de
wortels die hij heeft in Louisiana (Ca-
juns zijn afstammelingen van de Fran
se kolonisten) en zijn soms 'razende'
gebrek aan eerbied. Hij was de veld
maarschalk van Clintons campagne,
bepaalde de strategie en zorgde ervoor
dat die werd uitgevoerd.
Zijn speciale talent is het winnen van
verkiezingen. Hij deed dat vorig jaar,
tegen alle verwachtingen in voor de
Democraat Harris Wofford. Die ver
sloeg in de strijd om de senaatszetel
van Pennsylvania Bush' voormalige
minister van justitie DickThomburgh.
Nu heeft hij het gedaan voor gouver
neur Bill. Nu de klus is geklaard, neemt
hij even vakantie in Venetië en
wacht hij op de volgende uitdaging.
Binnen enkele seconden nadat je met
hem hebt kennisgemaakt, weet je dat
Carville een man is om rekening mee
te houden. Zijn scherpzinnigheid en
intellect dringt door zijn ongewone
verschijning heen. Met zijn blote en
kels en gebruikelijke sweat-shirt en
spijkerbroek, ziet hij er groot en ge
meen uit. Hij heeft echt de ogen van
een sfinx.
Sinds de overwinning van dinsdag
nacht zijn steeds meer bijzonderheden
van zijn strijdplan bekend geworden.
De centrale taak, zo zei hij tegen ver
slaggevers. was van het begin af aan te
bekijken voor welke van de 50 staten
het hardste nodig was om intensief
campagne te voeren, welke staten voor
Clinton een verloren zaak waren en
welke zo zeker leken dat ze weinig aan
dacht behoefden. Hij richtte zich op 32
staten waaraan de gouverneur moest
werken. Daarvan heeft hij alleen North
Carolina niet gewonnen.
Carville was ook degene die de cam
pagne trainde in de kunst van het snel
reageren ter verdediging. Wanneer Ge
orge Bush aanvalt, vuur terug met dub
bel geweld. Of nog beter, wees erop
voorbereid. „Wij reageerden heel vroeg
en heel agressief op zijn aanvallen", zei
Carville woensdag en voegde eraan toe
dat tegen het einde van de campagne
de steken van Bush aan kracht hadden
ingeboet. „Het was net als een boks
wedstrijd. Ik denk dat zijn handen de
laatste tien dagen zwaar waren".
Terugkijkend op de overwinning
schrijft Carville die eerst toe aan de
campagne als geheel en daarna aan de
kandidaat, die hij in juni bijvoorbeeld
f;elaste niet langer met een brede glim-
ach in de camera's te kijken. Onder
zoek had uitgewezen dat de kiezers de
lachende Clinton niet vertrouwden. „Ik
heb nooit eerder meegedaan in een
presidentscampagne die zo n strategi
sche eenheid vormde", zei hij als blijk
van waardering voor zijn collega's.
Maar uiteindelijk geeft hij toe: „Ik denk
dat deze man gedreven was. Ik denk
dat Bill Clinton de beste presidents
kandidaat was die in in mijn hele leven
zal meemaken."
En nu naar Venetië in het romantische
gezelschap, zo mag gezegd worden,
van Mary Matalin, nota bene de plaats
vervangend campagneleider van Bush.
De laatste maanden hebben de twee
elkaar nauwelijks gezien of gesproken.
Zoals dat gaat wanneer je in vijandige
kampen opereert.
VERTALING LUUTJE NIEMANTSVERDRIET
Premier Lubbers: „Mag ik voor de Handelingen vastleggen dat op dit moment méér bewindslieden dan Kamerleden aanwezig zijn?" foto dijkstra*
fred steenman
DEN HAAG MARGRIET VERMEULEN
Dik twintig uur heeft de Tweede
Kamer deze week gedebatteerd
over het Verdrag van Maas
tricht. De toespraken waren zo
gruwelijk langdradig dat pre
mier Lubbers al na een paar uur
gepikeerd opmerkte: „Mag ik
voor de I landelingen vastleggen
dat op dit moment méér be
windslieden (vier) dan Kamerle-
den aanwaste iflnf Waarop hat
SGP-Kamerlid Van Dis jammer-
dr: „Nu was ik juist met zo'n
prachtig deel van mijn rede be
zig en dat wordt gewoon maar
onderbroken."
Als de Tweede Kamer-leden het
al niet meer kunnen opbrengen
naar elkóór te luisteren, wat ver
wacht men dan nog van de bur
ger? Niks blijkbaar, want het
parlement heeft deze week ook
zijn allerlaatste kans verprutst
om in ons land een debat over
'Maastricht' en de toekomst van
Europa van de grond te krijgen.
De volksvertegenwoordigers
vervielen voor 99 procent in
herhaling. Alle goede voorne
mens na net Franse referendum
ten spijt, toen de Kamerleden
(en vice-premier Kok) nog om 't
hardst riepen dat we zó in Euro-
pa niet konden doorgaan. Maar
in hel goedkeurtngMébit van
deze week werd geen enkele
poging gedaan om Europa de
mocratischer te maken of door
zichtiger of ook maar een centi-
metei dit htei bij de burger te
brengen.
Spannend werd het maar
eventjes. Dat was toen het
PvdA-Kamerlid Melkert zei dat
het nog te vroeg is om te beslui
ten dat de gulden in 1997 of
1999 opgaat in die ene Europe
se munt. „Dat besluit kan nu
onmogelijk worden genomen,
omdat niet alle relevante feiten
bekend zijn", aldus Melkert.
Even leek het erop alsof de
PvdA een ontsnappingsroute
voor de gulden wilde veiligstel
len. Het Verdrag van Maastricht
verplicht de ondertekenaars im
mers tot het inruilen van de na
tionale munt voor de ECU, mits
(Ir nationale mum sterk genoeg
staat. Of die munt sterk genoeg
staat, bepaalt 'Rmssel'. dat wil
zeggen: de Raad van de twaalf
F.G-regeringsleiders. Den Haag
heeft dus (grotendeels) het na
kijken.
Wie nu dacht dat Melkert. sa
men met coalitiepartner CDA.
probeerde die bevoegdheid als
nog in Nederlandse handen te
houden, kwam bedrogen uit. In
een wijzigingsvoorstel op de
goedkeuringswet eisen CDA en
FVdA slechts dat de Nederland
se regering in 1997 of 1999 in
Brussel een standpunt inneemt
dat de instemming heeft van de
Tweede Kamer.
„Een dode mus", noemde het
GPV-Kamerlid Van Middelkoop
het wijzigingsvoorstel, omdat
DA en PvdA voor Hef nemen
dat het laatste woord over het
lot van de gulden wordt gespro
ken in Brussel en niet in Den
Haag. Een fundamenteel debat
over de rolverdeling tussen
Brussel en Den Haag durfden
de regeringsfracties van CDA en
PvdA niet aan. Daarvoor moe
ten we ons oor te luisteren leg
gen bij buurlanden zoals Groot-
Brittannië, Denemarken en
Duitsland.
Symbolisch
De betekenis van het wijzi
gingsvoorstel is uitermate be
perkt, zoniet puur symbolisch.
De regering mag in 1997 of 1999
in Brussel geen ander stand
punt innemen over de toekomst
van de gulden dan het Neder
landse parlement. Is het niet
ondenkbaar dat de Nederlandse
regering in 1997 in Brussel de
gulden 'weggeeft' in de weten
schap dat de Tweede Kamer
daar faliekant tegen is? En als
dat ondenkbare dreigt te gebeu
ren heeft het parlement sowieso
het recht zo'n eigengereide mi
nister naar huis te sturen.
Het enige voordeel van het
amendement is dat de regering
ook zonder de dreiging van
een kabinetscrisis gedwon
gen kan worden te doen wat het
parlement zegt. „Het amende
ment zet de puntjes op de i",
vond Brouwer (Groen Links).
„Maar laten we niet doen alsof
het meer regelt dan dat."
Met het amendement hebben
CDA en PvdA vooral de sugges
tie willen wekken dat het Ne
derlandse parlement zijn tan
den laat zien. Dat de Tweede
Kamer greep houdt op de ont
wikkelingen in Europa. Maar
niets is minder waar. In princi
pe kan een meerderheid van de
EG-lidstaten Nederland te zijner
tijd dwingen de gulden op te
geven. En hetzelfde geldt voor
Duitsland en de Duitse mark.
Van die afspraak in Maastricht'
hebben zowel Nederland als
Duitsland (juist de landen met
de sterkste munt) achteraf spijt
gekregen. Ook onder Brusselse
bureaucraten dringt het besef
door dat je landen niet tegen
heug en meug de ECU kunt op
dringen. Op de golven van die
ontwikkelingen hadden CDA en
PvdA best wat meer hun nek
kunnen uitsteken.
STANDPLAATS PEKING
„Hebt u een Chinese secretares
se?", vraagt de man van de
persafdeling van het ministerie
van buitenlandse zaken plotse
ling. „Nou, nee". „Heeft u een
auto dan?". „Ook niet". „Dan
heeft u ook geen chauffeur?".
„Klopt". „Dan kunt u de adres
senlijst van ambassades en di
plomaten in Peking niet ko
pen".
in de koude, kale receptieruim
te van het ministerie is het even
stil. Twee keer is mij verzekerd
dat de boekjes hier te koop zijn.
De metershoge stapels achter
de bruine houten balie die
herinnert aan een belastingkan
toor in de jaren vijftig lijken
dat te bevestigen. Dus waarom
ook vandaag weer een 'meiyou',
het Chinees voor 'njet', als ant
woord?
De persvoorlichter geeft toe dat
de adressenlijst hier inderdaad
verkrijgbaar is. „Maar ze moe
ten betaald worden in de ooste
lijke vleugel van dit gebouw en
daar is het verboden toegang
voor buitenlanders". Een situa
tie met Chinese karaktertrek
ken. zullen we dat maar noe
men. Zwijgen en geduld beoefe
nen, luidt dan het parool voor
een oplossing.
De vrouw met wie de ambte
naar heeft staan bakkeleien en
die achter de toonbank in een
stoel hangt, kijkt onverbiddelijk
voor zich uit. Armen over elkaar
geslagen. Ze is niet van plan van
de voorschriften af te wijken op
deze zaterdagmorgen, want bo
vendien staat duidelijk aange
plakt op het loket dat de uitgifte
van de Doekjes alleen maar op
woensdagochtend plaatsvindt.
De jonge persvoorlichter die ze
nuwachtig van zijn tenen op
zijn hakken wipt, concludeert
uiteindelijk dat alleen hij mij uit
deze netelige situatie kan red
den. Hij is tenslotte de enige
Chinees die ik ken, zegt hij zor
gelijk. Ik geef hem de 13 yuan
(vier gulden), zodat hij de vol
gende woensdag een adreslijst
kan kopen.
Tot mijn verbazing gaat hij ech
ter opnieuw in de slag met de
stuurse vrouw, die ergens in de
veertig moet zijn. Het loopt uit
op een schreeuwerige conversa
tie. Ik trek me terug op de gang
zodat geen van beiden gezichts
verlies hoeft te leiden onder de
ogen vap een buitenlander. Vijf
tellen later komt de persvoor
lichter de receptie uitrennen:
een boekje in zijn hand en een
brede glimlach op zijn gezicht.
„Ik kreeg het mee omdat ze mij
hier kennen".
Het geld heeft hij nog in zijn
hand, want dat kun je tenslotte
alleen maar op woensdag kwijt
bij de kassa. Ik bedenk terwijl ik
het felbegeerde boekje bijna
een half uur na aankomst in
mijn tas doe, dat het niet mijn
probleem is of de voorraad bij
controle klopt of niet.
Dc leren gaan op 20 november naar
de stembus om een nieuw parlement
te kiezen. Zoals verwacht nam het
parlement gisteren met 88 tegen 77
stemmen een motie van wantrouwen
nnn tegen dc rcgerlng-Reynolds. Een
dag eerder waren de Progressief-De
mocraten uit de coalitie met
Reynolds' Manna Fail-partij gestapt.
Di- verkiezingen vinden plaats op de
zelfde dag dal de leren In een drietal
referenda over abortus s
LONDEN Cl ES VAN ZWIEPEN
CORRESPONDENT
schrce f Albert Reynolds de coalitierc
gering van zijn partij F'ianna I ail met
de Progressief Democraten in 1989.
Maar het 'regclingetje' hield toch lan
ger staand dan de Ierse politicus des
tijds bevroedde. Pas deze week bliezen
de Progressief-Democraten de Ierse re
gering op.
Toen Reynolds zijn opmerking maakte,
was hij nog gewoon minister onder de
illustere Charles Haughey. Maar The
Boss moest opstappen wegens een cor
ruptieschandaal en Reynolds nam de
eerste viool over. Thans moet ook hij
opstappen, en opnieuw, wegens een
corruptiezaak.
In sommige landen struikelen politici
gewoon ovrr seksschandalen, maar
niet in Ierland. In het laatste woorden
boek dat op het groene eiland werd
uitgegeven, kwam het woord 'seks'
zdnnietvooi
Bijzonder bekwaam zijn de Ierse volks
vertegenwoordigers daarentegen op
andere terreinen. Haughey bijvoor
beeld liet in de stijl van Richard Nixon
(Ir telefoons van twee lastige journalis
ten afluisteren. En Reynolds bleek een
heel goede vriend te hebben die zaken
man was in rundvlees.
Op zichzelf kan een premier zich ge
rust ophouden in rundvlees-kringen,
maar Reynolds ging wat erg ver. Als
minister van industrie gaf hij zijn goe
de vriend, Goodman, vergunningen
om rundvlees naar Saddam Hussein te
verschepen. Dat zou nog tot daar aan
toe zijn geweest, als andere rundvlees
handelaren dezelfde exportvergunnin
gen hadden gekregen. Maar dat was
Nu wordt Reynolds beschouwd als een
baken van fatsoen in vergelijking met
zijn voorganger, 'Charlie' Haughey.
Maar hoe bescheiden Reynolds ook bij
zijn voorganger afsteekt, ook zijn bla
zoen was bezoedeld. Nadat hij zijn
vriend Goodman aan de gewraakte ex
portvergunningen had geholpen, had
deze een ton of zes in de partijkas van
Fianna Fail gestort.
In opdracht van het parlement was een
gerechtelijk onderzoek begonnen naar
de rundvlees-zaak. en als een der ge
tuigen had de leider der Progressief-
Democraten milde kritiek op Reynolds
geoefend. Twee weken geleden, toen
het Reynolds' beurt was om voor de
onderzoeksrechter te verschijnen,
sloeg de premier terug. Hij omschreef
de Progressief-Democratische leider
als een „roekeloze, onverantwoordelij
ke en oneerlijke" heer. Deze eiste daar
op dat Reynolds zijn omschrijving in
trok, hetgeen de premier niet deed.
De vraag is echter waarom Reynolds
zijn gewraakte opmerkingen maakte,
en ze vervolgens weigerde in te trek
ken. In Dublin wordt gevreesd dat
Reynolds doelbewust aanstuurde op
nieuwe verkiezingen, omdat deze sa
menvallen met een drietal referenda
over abortus. Onvermijdelijk zal de
verkiezingscampagne nu meer gaan
over het leven van het ongeboren kind
dan over dat van 's lands runderen.
En dat kan nooit nadelig zijn voor
Reynolds.
Albert Reynolds.
fo to reuter kevin l amarque
