Cultuur Kunst
Nieuw hoogtepunt De Chatel
iiliraitllllKSl
MMM|
stautenbeeh
rEi 9 |K
ujooncentrum
IIIIMIIÜBJAbI
r«
W H
Lachen om foto's Hardeman
7(Vewondering
DONDERDAG 5 NOVEMBER 1992
23
Film
p Als Martha Coolidge door de
3 Hoofdstraat heupwiegt moet
vader Hillyer de volgende avond alle
mannen van het stadje uit zijn tuin
jagen.
N R'lSDAM SASKIASTOEUNGA
Tijdens lunch gratis naar bios
amsterdam De Cannon Groep Nederland is deze week in drie
theaters in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag, begonnen met
een gratis lunchvoorstelling. In dit drie kwartier durende pro
gramma worden voorproefjes van komende speelfilms vertoond,
aangevuld met een korte Nederlandse film. De voorstellingen
van 12.30 uur tot 13.15 uur zijn te zien inTuschinski (Amster
dam), Odeon (Den Haag) en Lumière (Rotterdam).
'Verloren' Andriessen terecht
haarlem In de muziekcollectie van de organist George Robert
(1890-1971) in Haarlem is een unieke, handgeschreven partituur
aangetroffen van een belangrijke Nederlandse orgelcompositie,
de Sonata Da Pacem van Hendrik Andriessen. Het gaat om een
compositie uit Andriessens vroege scheppingsperiode. De hand
geschreven partituur van het ongepubliceerde werk raakte in de
loop van de tijd uit het zicht. Naspeuringen, door onder andere
de vroegere Haarlemse stadsorganist en Andriessen-leerling Al-
bert de Klerk, waren tot nu toe tevergeefs.
Audrey Hepburn: tumor verwijderd
los anceles Een tumor die eerder deze week verwijderd is uit de
dikke darm van de Amerikaanse actrice Audrey Hepburn, was
kwaadaardig. „De artsen hebben goede hoop dat ze de hele tu
mor verwijderd hebben. Geen enkel orgaan is aangetast", aldus
de woordvoerder van het ziekenhuis waar Hepburn wordt be
handeld. De verwachting is dat de 63-jarige actrice binnen een
week het ziekenhuis kan verlaten.
Paletta I II: aparte dansen voor mannen en vrouwen
dans
recensie maarten baanders
Voorstelling 'Seven Suggesbons/From a
nfle to a prayer", "Vortex', Paletta I II'
door Dansgroep Krisztina de Chêtet. Ge-
r Leiden Aldaar nog
Met 'Paletta' heeft Krisztina de
Chatel weer een nieuw hoogte
punt aan haar repertoire toege
voegd. Het bevat veel nieuws en
toch is de hand van de choreo
grafe er onmiskenbaar in aan
wezig. 'Paletta' bestaat uit twee
delen, waarvan het eerste alleen
door mannen en het tweede al
leen door vrouwen wordt ge
danst. Zoals wel vaker heeft
Krisztina de Chatel samenge
werkt met een beeldend kunste
naar. Deze keer is dat Peter
Vermeulen, die een prachtig de
cor heeft gemaakt, bestaande
uit drie hoge doorzichtige cilin
ders.
Terwijl op de bodem van elke
cilinder een danseres ligt. be
ginnen vier dansers in de ruim
te eromheen te bewegen. Sere
ne beheersing geeft de toon aan
in deze mannendans. Met een
indrukwekkende discipline voe
ren zij een reeks passen uit,
waarin zich telkens veranderin
gen ontwikkelen. De vloer
wordt tot in alle hoeken benut.
Ingenieuze patronen brengen
de dansers telkens in andere
posities ten opzichte van elkaar.
Er wordt voornamelijk met de
benen gewerkt, waarbij strak
heid en soepelheid zo gaaf ge
combineerd worden dat de bo
venlichamen door de ruimte lij
ken te glijden, als schaatsers.
Sterk is ook het tempo in dit
stuk. Elke tempoverhoging
komt harmonisch uit de bewe
gingen voort. De manier waar
op de dansers vanuit stilstand
in een volgende reeks passen
vallen, heeft iets van een rustige
adem. In vergelijking met het
tweede deel lijkt de rol van de
mannen te bestaan uit wijd
heid, expansie en volkomen be
heersing van de ruimte.
De dans van de vrouwen in
deel 2 gaat juist uit van beper
king van de ruimte. Zij zijn op
gesloten in de cilinders. Dat
geeft een gevoel van groot isole
ment. alsof ze niet geboren
kunnen worden, maar het op
merkelijke is dat hun gevangen
schap ook de omstandigheid is
waarin zij een grote rijkdom aan
bewegingen kunnen ontwikke
len en zelfs tot een tempera
mentvolle passage komen. In de
beperkte ruimte krijgen zij iets
groots. Door de belichting lijken
zij gewichtloos. Zij richten zich
ondersteboven op en pas later
staan zij op hun benen. Hun
bewegingen zijn rond, warm,
dromerig en totaler en minder
afgemeten dan de dans van de
mannen. Ze doen denken aan
sierlijke, stille vissen in een
aquarium.
Op het programma staat ook
'Seven suggestions/From a rifle
Boeken
/- Betty Mahmoody
2 O maakte geschiede
nis door haar boek 'Not
without my daughter' over
haar ontsnapping uit Iran.
Een interview.
to a prayer' van gastchoreograaf
Kevin Wynn. Het contrast is
enorm. Hoewel de dansers ook
hier grote prestaties leveren,
blijft ait dansstuk hangen in een
onophoudelijke drukte zonder
oplossing. Wel nemen de dan
sers in groepjes regelmatig po
ses aan. als een beeldengroep
waarin iets dramatisch' gesug
gereerd wordt, maar hierdoor
wordt de vlakheid van het ge
heel toch niet doorbroken.
Het programma bevat ook
nog ma noria* uk i'<hh, Yor-
texeen solostuk dat Krisztina
de Chêtel gemaakt heeft voor
danser Oenn Matern. Het is een
magistraal werk. waarin de dan
ser zijn hele palet aan bewegin
gen en temperament kwijt kan.
Volgend jaar
meer subsidie
voor het LAK
Het Lcids Academisch
Kunstcentrum (LAK) knjgt
volgend ÉH WtHrtlllfPd
gulden extra subsidie van de
gemeente. In totaal komt er
82 duizend gulden ter be
schikking, het bedrag waar
om hal LAK had gewaagd
Het extra geld wordt gehaald
uit de gelden voor het ate-
lieibeleid I t.iarvoor Nijlt vol
gend jaar 32 duizend gulden
•vet i ir genu iM wfl aam
wachten op een documenta
tiesysteem van beeldende
kunstenaars, dat volgend jaar
moet uitwijzen hoeveel ate
liers er in leiden nodig zijn.
Daama wordt opnieuw be
slist over besteding van het
ateliergeld.
Onze vestiging in Leiderdorp ruimt
op! De gehele 'oude' Interlübke
kollektte wordt vervangen door
nieuwe modellen van dit topmerk.
Met kortingen van 25 tot 40% knjgt
u nu de kans om uw interieur te
verfraaien. Graag tot ziens in
Leiderdorp.
Wim Hardeman speelt met haar foto's. Het van bovenaf gezien bijna kaalgeschoren vrouwenhoofd, waar de
witte hoofdhuid om en om onderbroken wordt door de donkere vlakken van het schaakbord met de bijbeho
rende stukken is een werkstukje van spel en plezier. foto wim hardeman
Vermakelijk expositie in De Kleine Kuip
BEELDENDE KUNST
RECENSIE BEN WAGEMAKER
Expositie Wim Hardeman t/m 1 decem
ber Fotogalerie 'de Kleine Klup', Nieuwe
Rijn 1. Leiden Openingstijden zo 12 00-
22 00 u ma t/m za 10 00-22 00 u
In het spel met schijn en werke
lijkheid loopt men al snel het
gevaar op het verkeerde been te
belanden. Dit spel nu lijkt het
handelsmerk van Wim Harde
man (1958). De foto 'Dame
Gambiet' is wellicht juist om die
reden ook goed gekozen op het
tentoonstellingsaffiche van fo
togalerie 'de Kleine Klup'. Want
gambiet komt van het Italiaanse
'gambetto' waarvan de beteke
nis, figuurlijk, neerkomt op
beentje lichten. Hardeman
speelt met haar foto's. Het van
bovenaf gezien bijna kaalge
schoren vrouwenhoofd, waar de
witte hoofdhuid om en om on
derbroken wordt door de don
kere vlakken van het schaak
bord met de bijbehorende stuk
ken is een werkstukje van spel
en plezier.
Met de schaakterm komen we
overigens op een tweede ken
merk van dc Amsterdamse foto
grafe. De fantasie gaat vooraf
aan het maken van de foto's, de
kunstzinnige idee was aanwezig,
voordat in de studio aan dc slag
werd gegaan. Daarmee bekent
Hardeman zich tot de creatieve
fotografie, de fotografie als ex
pressiemiddel. En het is daar
door dat de met een telelens ge
registreerde, realistische weer
gaven van verbazing, vérwon-
dering en ongeloof van naar een
informatiebord kijkende trein
reizigers, een functie krijgen in
de expositie en het spel dat Har
deman speelt. Zonder twijfel
zijn het uitdrukkingen die zij bij
de toeschouwers van haar eigen
werk heeft gesignaleerd. Heel
even ziet de kijker zichzelf gere
flecteerd en de maakster tracht
hem daarmee even zo kort uit
balans te brengen.
Wie zou er immers in eerste
instantie niet verbaasd zijn een
rodekoolblad in plaats van een
vijgeblad aan te treffen voor het
geslacht van een gladde, blanke
mannentors, een dito rijk ge
drapeerde hoed op een vrou
wenhoofd of een complete jurk
van rodekool bladeren. De figu
ren op rodekool I, II en III, allen
tegen een wat schemerige, wol-
kerige achtergrond, het zijn de
bewoners van een fantasiewe
reld. het sprookje ligt nabij.
Illusie en manipulatie. Harde
man fotografeert het wonder
baarlijke. benadert hier en daar
het surrealisme maar toch laat
haar werk zich zo niet definië
ren. Ze is eerder anekdotisch
dan symbolisch of psycholo
gisch. De foto's zijn direct, zon
der diepzinnigheid en dat wil ze
kennelijk ook niet. Hartekonin-
gin, de Vislakei, de Hoedenma
ker. de Maartse Haas, de Herto
gin, het zijn titels die net als de
beelden op de foto's voor zich
zelf spreken, inderdaad eerder
doen denken aan het sprookjes
boek dan aan de uiteindelijk
ondoordringbare, bovenzinne
lijke wereld van het surrealisme.
De veelal gekozen portretvorm
kan de complexiteit van het sur
realisme met al haar attributen
niet dragen, maar haar affiniteit
ermee, of meer in ziin alge
meenheid met de gedroomde
werkelijkheid, lijkt onmisken
baar.
Batman, Ballytable Queen en
Monster versterken de indruk
dat Hardeman plezier heeft in
maskerade. De licht getinte,
vanuit kikvorsperspectief gefo
tografeerde, mombakkessen
zaaien door dc scherpe contou
ren van de brute koppen zelfs
twijfel over de techniek. Is hier
nu sprake van montage, inkleu
ring en bariet? Zijn de maskers
en pruiken zo neergezet dat het
lijkt of er sprake is van werkelijk
gedragen maskers, worden zij
dat, of hoeft het masker zelf iets
menselijks gekregen? Wie 'de
Kleine Klup' verlaat zonder
even gelachen te hebben is in
het spel van Hardeman lelijk op
het verkeerde been gezet.
Dame Gambiet dus.
Wij hebben allebei
gestudeerd aan het
Koninklijk
Conservatorium in
Den Haag. Dat was
aan het begin van de jaren '50,
maar wij hebben elkaar daar
nooit ontmoet. Het begin van
onze samenwerking ontstond in
de trein, toen wij naar een
uitwisselingsconcert gingen van
het Conservatoire de Paris. Er
zijn niet veel ensembles die al
zolang bij elkaar zijn als wij. Er
is één ensemble, ik noem geen
naam, waarvan de leden elkaar
niet meer kunnen luchten of
zien. Zij zijn nog wel bij elkaar,
maar zij reizen en repeteren zo
veel mogelijk gescheiden en
ontmoeten elkaar alleen op het
podium.
Wij hebben nooit ruzie. We zijn
zelfs wel met onze vrouwen
gezamenlijk op vakantie
geweest, dat gaf nooit
problemen. Dat komt omdat
onze muzieksmaak eigenlijk
dezelfde is. Je hebt musici die
eindeloos met elkaar praten
over de juiste interpretatie van
een stuk. Dat doen wij nooit; we
spelen gewoon. Zo hebben we
nooit meningsverschillen over
het tempo. We zetten in en het
gaat meteen goed. Daar komt
bij dat we allebei precies van
aard zijn.
Momenteel repeteren we de
Prélude d l'apres-midi dun
faunevan Claude Debussy. De
meeste mensen kennen het
stuk alleen van de versie voor
fluit en orkest; bijna niemand
weet dat Debussy er eerst een
versie voor fluit en piano van
heeft gemaakt. Het is een
prachtig impressionistisch
kunstwerk! Maar we moeten er
eerlijk bij zeggen dat we het
stuk dat we het laatst gespeeld
hebben altijd het meest
bewonderen. Achteraf zeggen
we wel eens tegen elkaar: 'Nou,
dat was toch eigenlijk een
beetje middelmatig'. De
kwaliteit van een stuk blijkt
vooral uit de repetitietijd die je
eraan besteedt. Als het stuk niet
zo geweldig is, moet je langer
repeteren, langer zoeken naar
een interpretatie die er toch het
beste uit haalt.
Veel mensen denken dat alleen
moderne muziek middelmatig
is en dat de oude composities
per definitie meesterwerken
zijn. Dat is niet zo. Als wij een
programma samenstellen,
wordt altijd om Mozart
gevraagd. Maar er zijn stukken
van johann Hummel, die veel
beter zijn dan die van Mozart.
Als ik dat tegen zo n directeur
zeg, antwoordt hij; 'Ja maar, wie
is Hummel? Die kent niemand,
In deze rubriek komen al of niet bekende streekgenoten aan het woord die hetzij direct
hetzij zijdelings met kunst of cultuur te maken hebben. Zij praten over een
kunstvoorwerp waaraan zij bijzondere waarde hechten. Van de snuifdoos van oma tot
het grijsgedraaide muziekstuk en alles wat daar tussen zit. Vandaag spreken Ian van
der Meer en Koos Verheul hun bewondering uit. Koos Verheul is fluitist en geeft les, Jan
van der Meer pianist en koordirigent. Al bijna veertig jaar vormen zij een hecht duo.
dat kan toch geen goede
muziek zijn?' Het is soms
moeilijk om daar tegenop te
boksen.
Het gaat natuurlijk niet alleen
om de noten. Ze moeten keurig
op hun plaats staan, dat wel,
maar het gaat bij zo n stuk van
Debussy toch vooral om de
sfeer. Ie laat een indruk horen.
Neem bijvoorbeeld zijn
beroemde La rner. Je wilt dan
niet het ruisen van de zee laten
horen, want dan kun je in de
concertzaal net zo goed een
bandje van de branding
opzetten. Nee, het gaat om een
innerlijke uitbeelding; als je de
Middellandse Zee ziet. dan hoor
je de muziek van Debussy
daarbij Bij de Préluded l'apres-
midi dun faune werkt dat
precies zo. Of we erin slagen om
die sfeer ook over te brengen,
kan de luisteraar zelf
beoordelen. Wc voeren de
Prélude namelijk op
zondagmiddag 8 november uit
in De Waag in Leiden.
Wij spelen ook graag moderne
muziek. In 1957 voerden wij al
SmmUww Plan* Bauw
uit en we deden ook al vroeg
imafcfc vnI 'ma anra
Messiaen Muzikaal gezien is de
Prélude daarbij vergeleken een
peuleschil. Eigenlijk is er nog
nooit een muziekstuk geweest
dat wc niet wilden spelen
omdat het te moeilijk was of
omdat het vreemd klonk. Toen
we nog in het Haagse
Residentie Orkest speelden,
kwam het wel eens voor dat we
een nieuw muziekstuk op het
programma namen en dat de
collega's dan reiden:
DM is mis.
onspeelhaar.' Maar
moet het alleen niet
opgeven!" 7
1 *'Tv
0
