Reddingsplan voor bossen
Controle voorwaarde bij niet afgraven vuilde grond
Jaarmeterkaart
voor controle
Over leven
MILIEUTIP!
Sr .V -
\j v I W&rméÊ&l
DONDERDAG 5 NOVEMBER 1992
REDACTIE MONICAWESSELING
Schoonmaak
Schoonmaken hoeft niet per se
grote schade aan te brengen
aan het milieu. Door een goede
keuze te maken tussen de ver
schillende schoonmaakmidde
len. is verontreiniging te voor
komen.
De ouderwetse zeep. meestal
gemaakt van plantaardige vet
ten, wordt in het water vrij snel
afgebroken. De meeste zeep is
eenter vervangen door syntheti
sche schoonmaakmiddelen, ge
maakt van tensiden. Deze bre
ken veel minder goed af. In na
tuur- en reformwinkels zijn
schoonmaakmiddelen op basis
van zeep te koop (Ecover,
Akwarius, Almacabio en Meta).
AJIesreinigers zijn meestal ge
maakt van aardolie-tensiden en
bevatten vaak zuren of andere
agressieve anti-'viezigheidsmid
delen'. Slecht voor net milieu:
een vloeibare zeep is aanmerke
lijk minder schadelijk.
Fabrikanten van afwasmidde-
len maken goede sier met de
term fosfaatvrij, maar afwas
middelen zijn 'van nature' al
fosfaatvrij, dus dat is onzin.
Ecover en Nixe-H zijn middelen
die bestaan uit plantaardige
tensiden verdienen de voor
keur.
De meeste mensen hebben
een keur aan schoonmaakmid
delen in het aanrechtkastje
staan. Dat is niet nodig: groene
zeep, poederschuurmiddel zon
der chloor, afwasmiddel, azijn,
soda, spiritus, ossegalzeep,
schuurspons, zeem, borstel en
gootsteenontstopper zijn samen
meer dan genoeg. Speciale vlek-
kenreinigers bevatten vaak tri-
chloorethaan en dat tast de
ozonlaag aan. Hij de uitgeverij
Milieudefensie is een brochure
te bestellen over Was- en
schoonmaakmiddelen. Het
werk is voor vijf gulden de be
stellen bij Milieuboek Amster
dam, telefoon 020-6244989.
Tip milieudefensie
Afbreekbaar
Veel fabrikanten maken goede
sier met de term 'biologisch af
breekbaar'. Sommige wasactie-
ve stoffen kunnen inderdaad
worden afgebroken (al duurt
dat soms wel lang). Alle andere
stoffen zoals de geur- en chloor-
bestanddelen, zijn niet afbreek
baar. De term biologisch af
breekbaar geldt dus maar voor
een piepklein deel van het pro-
dukt. Er zit nóg een adder onder
het gras. Bij de biologische af
braak van wasactieve stoffen
gaat veel zuurstof verloren.
Planten en vissen kunnen het
daardoor behoorlijk moeilijk
krijgen. Biologisch afbreekbaar
is dus niet hetzelfde als niet
milieubelastend. Omgekeerd
ook niet: klei is niet afbreekbaar
maar voor 100 procent puur na
tuur.
kan daarop vanaf november tot
april eens per week de stand
van de gas en de elektriciteits
meter worden genoteerd, waar
na het verbruik per week valt af
te Ie/en De huis aan luns hla
MJBL.
De regenbuien van de afgelopen dagen laten ook de hazen niet onberoerd. Dit exemplaar zit doornat bij te komen van een van de talrijke herfstbuien.
FOTO MARTIJN DE JONGE
Dezer dagen valt bij 220.000
huishoudens in Zuid-Holland
een meterkaart in de brieven
bus. I let is de deelnemerskaart
voor de jaarlijkse actie 'Zuinig
stoken/Zuinig aan', plus daarbij
een jaarmeterkaart om meer in
zicht te krijgen in het energie
verbruik thuis.
Het is de achtste keer dat het
nutsbedrijf EWR een spaaractie
heeft. De afgelopen jaren deed
telkens zo n dertien procent van
de huishoudens van begin tot
eind mee met de actie. Elk jaar
beginnen veel meer mensen
met goede moed aan de bespa
ringsactie, maar onderweg val
len er nogal wat af. De actie en
de kaart zijn dit jaar het resul
taat van samenwerking tussen
twaalf gas-, stroom- en waterlei
dingbedrijven. Deze bedrijven
willen gas. stroom en water ver
kopen, maar stellen zich daarbij
ten doel dat de consument er zo
zuinig mogelijk mee omspringt.
Het Is de eerste keer dat de
nutsbedrijven op zo'n grote
schaal met elkaar samenwer
ken.
De spaarkaart 1992/'93 ziet er
anders uit dan voorgaande ja
ren. Het ene gedeelte van de
meterkaart zal het publiek be
kend voorkomen. Zoals elk jaar
den publiceren elke week de
streefcijfers van het gas- en
stroomverbruik. Dat is het ver
bruik zoals het zou moeten zijn,
rekening houdend met de
weersomstandigheden.
De andere kant van de kaart
wordt jaarmeterkaart genoemd.
Daarop kunnen het hele jaar
door meterstanden worden ge
noteerd van gas, elektriciteit en
bovendien water. Hiermee
krijgt de bewoner een goed
overzicht van het verbruik over
een heel jaar.
Doel van de actie is het be
sparen van energie en water ten
behoeve van het milieu. Bij de
produktie van elektriciteit komt
door verbranding van gas en
olie kooldioxide vrij, een stof die
in de dampkring de warmte van
de aarde vasthoudt en voor het
ongewenste broeikaseffect
zorgt. Bovendien dragen vrijko
mende zwavel- en stikstofdioxy-
den bij aan de zure regen.
Door de hoge waterconsump
tie dreigt op sommige plaatsen
de natuur uit te drogen en wa
terzuivering is ook nog eens be
lastend voor het milieu.
Regeringscommissaris moet gaan toezien op uitvoering
De stichting Natuur en Milieu heeft premier Lubbers een
overlevingsplan voor de bossen aangeboden. Het plan
bevat zestien maatregelen. Die moeten zo snel mogelijk
worden genomen om het Nederlandse bos te redden.
Bovendien moet er een regeringscommissaris worden
aangesteld die het plan verder moet uitwerken en die op
de uitvoering moet toezien. Deze commissaris moet on
der directe verantwoordelijkheid van Lubbers vergaande
bevoegdheden krijgen.
tuurbeheer en visserij naar de
levenskracht van de Nederland
se bossen, aldus Natuur en
Milieu.
Natuur en Milieu heeft recht
streeks tot Lubbers gewend,
omdat de politiek het volgens
de organisatie de laatste weken
ernstig heeft laten afweten. De
ze kritiek is gericht op zowel het
parlement als de verantwoorde
lijke bewindslieden (Bukman en
Gabor, Maij en Alders). De poli
tiek heeft onthutsend lauw ge
reageerd op de uitkomst van
het jaarlijkse onderzoek van het
ministerie van landbouw, na-
Mestproduktie
Maatregelen die de stichting
voorstelt zijn onder meer
mindering van de mestproduk
tie, het uitkopen van veehoude
rijbedrijven in bossen er
tuurgebieden (200 tot 250 be
drijven, kosten 200 miljoen gul
den) en het stellen van eisen
aan de uitstoot van elektrici
teitscentrales. Verder moeten
de betrokken ministeries hun
regionale inspecteurs milieuhy
giëne opdracht geven bij de
Raad van State aanvragen voor
een hinderwetvergunning aan
te vechten als die strijdig zijn
met de richtlijn die tot doel
heeft de ammoniakuitstoot
door de veehouderij te beper
ken.
Accijns
Op het gebied van verkeer en
vervoer stelt Natuur en Milieu
onder andere een maximum
snelheid van 90 kilometer op
autosnelwegen voor, versnelling
van investering in het openbaar
stads- en streekvervoer en de
spoorwegen (Rail 21), verhoging
van de accijns op diesel met
vijftien cent per liter, invoering
van een accijns op LPG van
twintig cent per liter en een on
middellijk verbod op binnen
landse lijnvluchten en sport- en
reclamevluchten.
Bedrijven met meer dan vijf
tig werknemers zouden volgens
Natuur en Milieu moeten wor
den verplicht tot het maken van
een vervoersplan. Binnen een
half jaar moet een plan op tafel
komen voor het beroepsgoede-
renvervoer. Daarin moet wor
den gekeken naar de invoering
van schonere motoren, het ver
minderen van het aantal kilo
meters van het vervoer over de
weg en het bevorderen van
schoner vervoer (schip, trein,
gecombineerd). Natuur en
Milieu pleit voor een regeling
die het gebruik van schonere
machines, bijvoorbeeld in de
bouw en de landbouw, stimu
leert.
Om te voorkomen dat de
grond nog verder verdroogt
moet volgens Natuur en Milieu
direct worden begonnen met
het actieplan van de regering
om water te besparen. Het ont
trekken van grondwater door de
industrie moet zo snel mogelijk
OEN HAAG MONICA WISSELING
Bodemverontreiniging die in de
grond blijft liggen, bijvoorbeeld
omdat opruimen te duur of
technisch onmogelijk is, moet
worden ingepakt en beheerst
zodat de verontreiniging zich
niet kan verspreiden. laar in
jaar uit moet er een strenge
controle van de verontreiniging
zijn. De provincie Zuid-Holland
wil deze taak opdragen aan de
Stichting Nazorg Afval verwijdc-
ringsinrichtingen (SNA).
Lr wordt daarom nu een
proef gedaan met nazorg door
de SNA van het gesaneerde
I MK terrein in Krimpen aan
den IJstel. De in 1988 opgerich
te stichting SNA had al tot taak
ervoor te zorgen dat nieuwe
vuilstortplaatsen geen veront
reiniging veroorzaken.
Wie verantwoordelijk wordt
voor de praktische uitvoer van
de nazorg van gesaneerde bo
demverontreinigingen is daar
mee bekend. Onduidelijk is
echter nog hoe de komenue de
cennia (want daar praat je over
bij bodemverontreinigingen),
het geld voor de nazorg moet
worden opgehoest. De provin
cie is daarover, samen met an
dere provincies, aan het stegge
len met de rijksoverheid.
Net als andere provincies
kent ook Zuid Holland honder
den meer of minder ernstige ge
vallen van bodemverontreini
ging. J.W. Strookappe van de af
deling bodemsanering van de
prov incie Zuid Holland zet uit -
een dat na het ontdekken van
vervuiling, een aantal oplossin
gen mogelijk is. „We kunnen de
hele zaak weghalen. Dan ben je
er voorgoed vanaf. Dat is echter
lang niet altijd mogelijk en vaak
ook te duur. Soms is het vol
doende gebruiksbepalingen op
te leggen. Een licht verontrei
nigde grond hoeft niet gevaar
lijk te zijn als je maar niet gaat
graven of boren."
Beperkt
Er is een beperkte hoeveelheid
geld beschikbaar voor bodem
sanering. Niet zelden wordt
daarom gekozen voor het ge
heel of ten dele in de grond la
ten liggen van de vuiligheid.
Goede controle is dan onont
beerlijk. „De bewoners moeten
immers de zekerheid hebben
dat de verontreiniging voor hen
en voor natuur en milieu geen
gevaar oplevert", zegt Strookap
pe. Hij geeft daarmee direct aan
dat er alleen voor 'het laten lig
gen van de viezigheid' wordt
gekozen als de garantie kan
worden gegeven dat die viezig
heid zich niet verspreid.
Een van de locatie waar dat
laatste het geval is omdat weg
halen geen zin heeft, is de Cou
pé-polder. De grond is vervuild
met stoffen die er niet uit te ha
len zijn. Reinigen van de grond
van de polder is niet mogelijk.
„Het beste wat we kunnen be
reiken is dus dat we de grond
opgraven en ergens anders
neerleggen. Zo maak je dus er
gens anders een nieuwe Coupé
polder. Dat is nutteloos. Een ty
pisch geval van IBC, Isoleren,
pot
dat
de
IN 'T VELD
worden verminderd. Het ge
bruik voor laagwaardige doel
einden moet worden gestopt. In
de landinrichting zijn in de visie
van de stichting projekten die
leiden tot verdere ontwatering
voortaan taboe. Provincies en
waterschappen zouden geen
vergunningen meer mogen ge
ven voor beregening of onttrek
king van grondwater voor
drinkwaterbereiding.
Bos raad
De Bosraad, een club deskundi
gen die de regering gevraagd en
ongevraagd adviseert over bos
sen en bosbouw, onderschrijft
de stellingen van Natuur en
Milieu. „Het bos is echt in ge
vaar. Nog langer praten heeft
geen zin. Er is al te lang niets
gedaan. Er moeten harde maat
regelen worden genomen. Zo'n
commissaris die de zaak con
troleert is een prima idee", al
dus J. Borgman, voorzitter van
de Bosraad.
Ik heb een geheim bos en ik
venei lekker niemand (dus
zelfs u niet) waar het ligt.
Want dat bos is mij dier
baar om zijn boOTSfge
schoonheid, maar vooral
om zijn rust. En dat moet
zo blijven. Vroeger, toen ik
nog tijd had, ging ik daar
zeker twee keer per week
wandelen. Nu gebeurt dat
nog maar zelden, maar de
spanning om er weer terug
te komen is dan ook twee
keer zo groot
Ik heb in dat bos al fantasti
sche dingen gezien. Zoals
die keer dat ik oog in oog
kwam te staan met een we
zeltje dat zich duidelijk
door mij betrapt voelde op
het moment dat hij uit zijn
holletje schoot. Minuten
lang - of waren het slechts
seconden? - keken we el
kaar aan, doodstil allebei
Waarschijnlijk maakte ik de
eerste beweging, alleen
maar een knippering met
de ogen misschien, want
ineens was hij weg. En ik
had werkelijk niet gezien
waarheen, zo flitsend snel
ging dat.
Maar het allermooiste in
mijn geheime bos vind ik
nog altijd de adelaarsva-
rens, die zo'n twee meter
oprijzen uit de bosgrond. In
de zomer tenminste, want
's winters stort dat forse,
hardgroene loof ineen tot
een roestbruin tapijt. In het
voorjaar zie je de vraagte
kens omhoogkomen: de
jonge, nieuwe scheuten.
Niet de toppen breken door
het bladerdek heen, maar
de stevige stengel. Als die
zich uit de grond heeft ge
wurmd, strekt het vraagte
ken zich uit tot een uitroep
teken en kan het tere, nieu
we blad zich uitspreiden.
Varens hebben vroeger al
tijd iets magisch uitge
straald. Waarom? Heel een
voudig: als je iets niet be
grijpt, is er iets vreemds,
iets bovennatuurlijks aan
de hand. En dus waren va1
rens duivelse planten. Want
hoe kan een plant zich
voortplanten zonder bloe
men en dus zonder zaad?
Die bruine doosjes aan de
onderkant van het blad lij»
ken immers op zaad, maar
als je inhoud in de grond
stopt, gebeurt er niets.
En dus kwamen er vreemde
verhalen in de wereld. Va
rens zouden wel degelijk
bloemen vertonen, maar
slechts in één nacht, de
nacht van SL Jan. Volgens
de legende zouden varens
zijn ontsproten uit het
bloed van de onthoofde Jo
hannes de Doper. In de
nacht van St. Jan zouden
varens in sneltreinvaart
knoppen krijgen, die zich
binnen het uur tot donker
rode bloemen ontvouwen. -
Om middernacht waren die
op hun mooist, dan zouden
ze een fel merkwaardig licht
uitstralen die de hele omge
ving in gloed zet.
Op dat ogenblik zou de dui
vel op de proppen komen
om de bloemen te plukken
en zo het magische zaad te
bemachtigen. Dat felbe
geerde zaad had allerlei
beheersen en controleren. Op
dit moment wordt bekeken hoe
een goede nazorg gegarandeerd
Als na onderzoek van een
nieuw ontdekte verontreiniging
wordt besloten het vuil te laten
liggen, wordt de verontreiniging
geïsoleerd van de rest van de
grond door de aanleg van dam-
wanden, waterbellen, betonnen
bakken of andere scheidings
middelen. Vervolgens wordt de
viezigheid 'beheerst'. Grondwa
ter of regenwater dat er vanaf
loopt wordt opgevangen.
Laatste maar zeker niet minst
belangrijke stap in het geheel is
de controle: eindeloos meten of
de verontreiniging zich niet ver
spreid. Het trio. samen te vatten
onder de noemer nazorg, ligt
dus in handen van de SNA.
Strookappe legt uit dat bij de
keuze tussen de manieren
waarop een aangetroffen ver
ontreiniging wordt opgeruimd
danwel ingepakt, de mogelijk
heden en vooral ook de kosten
van IBC worden betrokken. „De
Financiën zijn nog een pro
bleem. De kosten van nazorg
voor een fikse stortplaats lopen
snel op. Een miljoen is dan niets
meer. Vraag is hoe je tot in eeu-
wiger dagen hiervoor het geld
kunt vrijstellen. Een methode
zou zijn als het rijk geld stort in
daarvan de nazorg wordt be
taald. Of het rijk daartoe bereid
is en so wie so het geld heeft, is
nog maar de vraag. Daar moe
ten we de komende tijd zien uit
komen."
pen. Het wees de drager
verborgen schatten aan,
maakte hem onzichtbaar.
een jager die het in zijn
wambuis droeg zou nooit
zijn doel missen. En als
men zich er mee in de ogen
wreef, zou men in de kaar
ten van de tegenstander
kunnen kijken.
Jammer eigenlijk dat mo
derne biologen al deze ver
halen hebben ontzenuwd.
Maar, ze hebben ons er ook
een ander - even indruk
wekkend - relaas voor te
ruggegeven. Het voortplan
tingsproces van varens is
een ingewikkeld, maar fas
cinerend gebeuren dat al
leen onder de juiste om
standigheden slaagt. Als
een spore uit zo'n bruin
doosje opder het varenblad
op een gunstige plaats te
rechtkomt, ontstaat er eerst
een hartvormige voorkiem.
Daarop bevinden zich zo
wel mannelijke als vrouwe
lijke voortplantingsorga
nen. stuk voor stuk onme
telijk klein. De mannelijke
spermatozoïden moeten
zien bij de vrouwelijke eicel
te komen en daarvoor heb
ben ze een regenbuitje of
wat dauw nodig Door een
dunne film van vocht
'zwemmen' ze naar hun
doel en vindt de bevruch
ting plaats.
Wat een beestachtig mooie
manier om je voort te plan
ten, vindt u ook niet?
TON INT VELD
onderzocht in de Coupé-polder In Alphen aan den Rijn. Er wordt nu bekeken hoe de vervuiling
FOTO B£N Of BRUYN
Drie jaar geleden werden gifvaten opge«
van de bodem gecontroleerd moet word
