'Ik heb rust en afzondering nodig'
De poëzie van perspexkunst
Cultuur&Kunst
Percussie in hoofdrol
Weesmeisjes bij Sotheby's
VRIJDAG 30 OKTOBER 1992
REDACTIE: CEES VAN HOORE
Jazzpodium Hot House
leiden Jazzpodium Hot House brengt aanstaande zaterdag op
de planken van De Waag een concert van van de groep Klezmo-
kum. Deze Amerikaanse musici brengen traditionele Joodse
klezmer-muziek in een eigentijds jasje. Het optreden begint om
21.30 uur.
Chanson Noire
leiden In Café The Duke, Oude Singel 2 te Leiden, is aanstaan
de zondag weer een Chanson Noire-middag. Op het programma
staan optredens voor Eric Wisse (Cabareteske liedjes en gedich
ten). Martin Aart de Jong (eveneens liedjes en gedichten) en een
suprise-act. Aanvang 15.00 uur.
Douane houdt Sex van Madonna tegen
tokyo Japan verbiedt de invoer van het omstreden boek 'Sex'
van Madonna omdat er aanstootgevende foto's in staan. Een
woordvoerder van de Japanse douane heeft verklaard vier 'ob
scene afbeeldingen' te hebben ontdekt in een in beslag geno
men exemplaar. De Japanse censor verbiedt afbeeldingen waar
op schaamhaar of geslachtsdelen te zien zijn.
Expositie in Woubrugge
woubrugge In het voormalige gemeentehuis van Woubrugge,
aan Van Hemessenkade 7, wordt van 1 tot 16 november een ex
positie gehouden van het werk van Karenza van Zanten. De 40
schilderijen en plastieken geven een overzicht van haar werk uit
de periode 1987-1992. Openingstijden: di. t/m vr. 10.00-21.00
uur, za. en zo. 12.00-21.00 uur en do. 12 november van 10.00-
17.00 uur.
'Ladies First' in Filmmuseum
Amsterdam Het Nederlands Filmmuseum in Amsterdam ver
toont van 5 november t/m 2 december films van vrouwelijke ci
neasten. Het programma heet 'Ladies First'. Gastprogrammeur
Annette Förster dook in de archieven van het NFM en stelde een
programma samen waarin steeds twee films worden gecombi
neerd, een nieuwe en een oude, die in film- of vertelstijl verwant
aan elkaar zijn. Het programma omvat 28 lange en 6 korte films
uit dertien landen, uit de periode 1916-1991.
Veiling 20ste eeuwse kunst
Amsterdam Christie's Amsterdam houdt op 11 november een
veiling van 20ste eeuwse toegepast kunst. Het aanbod bestaat
uit 350 kunstvoorwerpen. Er zijn meubelen van ontwerpers als
Berlage, Kropholler, Mies van der Rohe en Rietveld, glas van
Daum. Gallé, Lalique en Copier en posters ontworpen door Jan
Sluijters. De kijkdagen zijn op 6,8, 9 en 10 november.
Dalton Trumbo postuum geëerd
los angeles De schrijver Dalton Trumbo, een van de zoge
noemde 'Tien van Hollywood' die in de jaren vijftig op de zwarte
lijst stonden wegens vermeend lidmaatschap van de communis
tische partij, is alsnog geëerd voorde uit 1949 stammende film
'Gun Crazy'. Trumbo, die in 1976 overleed, kwam in de gevange
nis terecht en werd op de zwarte lijst geplaatst omdat hij weiger
de voor het Comité van On-Amerikaanse Activiteiten van het
Huis van Afgevaardigden, onder leiding van communistenjager
Joe McCarthy, een verklaring af te leggen over zijn vermeende
lidmaatschap van de communistische partij. Trumbo bleef on
der pseudoniem schrijven en won in 1956 als Robert Rich een
Oscar voor 'The Brave One'. Na 1960 maakte hij ondermeer de
or 'Spartacus' en 'Exodus'.
Quist ontwerpt Amstelveens museum
Amstelveen De architect W. Quist (1930) is door de gemeente
Amstelveen gevraagd een schetsontwerp te maken voor het Am
stelveens Museum voor Moderne Kunst. De bouw van het mu
seum maakt deel uit van de herinrichting van het stadshart van
Amstelveen. In februari 1993 moet de gemeenteraad over de re
alisering daarvan een definitief besluit nemen. Als alles volgens
plan verloopt wordt het museum in het najaar van 1995 ge
opend. In het museum wordt onder meer de Cobra-collectie van
Karei van Stuijvenberg ondergebracht. Het gaat daarbij om wer
ken van Appel, Comeille, Constant, Lucebert, Rooskens en Wol-
vecamp. Architect Quist is onder meer verantwoordelijk voor
voor de nieuwbouw van het Maritiem Museum in Rotterdam.
Vijf kanshebbers voor Publieksprijs
amsterdam De Stichting Collectieve Propaganda van het Neder
landse Boek heeft de titels bekendgemaakt van vijfhoeken die
meedingen naar de Publieksprijs voor het Nederlandse Boek.
Het gaat om de boeken 'Heren van thee' van Hella Haasse.
'Zwemmen met droog haar' van Kees van Kooten, 'ln een sluier
gevangen' van Betty Mahmoody, 'Eerst grijs, dan wit, dan blauw'
van Margriet de Moor en 'De Wetten' van Connie Palmen. De
prijs bestaat uit een geldbedrag van 15.000 gulden en een sculp
tuur van Jeroen Henneman. Op vijf november wordt bekendge
maakt, welke boek de meeste stemmen van het publiek heeft ge
kregen. Vorige jaar won Annie M.G. Schmidt de prijs.
Erftemeijer werkte in klooster aan Het schetsboek van Spinoza
Een klein groen exemplaar ligt op een boekenmolentje
bij de schrijver thuis. 'Het schetsboek van Spinoza' staat
op de kaft te lezen. Naast het molentje staat de trotse au
teur: de Leidse schrijver Antoon Erftemeijer toont zijn li
teraire debuut, uitgegeven door de Leidse uitgeverij Ba-
rabinsk in een oplage van 500 exemplaren.
leiden wilfred simons
De 38-jarige Erftemeijer werkt
in het dagelijks leven op de af
deling publiekszaken van het
Haarlemse Frans Halsmuseum.
'Het Schetsboek van Spinoza'
schreef hij op vrije middagen en
in de avonduren. Het viel hem
niet altijd mee: „Ik heb rust en
afzondering nodig om te schrij
ven", zegt hij. In het dagelijks
leven kan hij die rust vaak niet
vinden: daarom heeft hij ook
bezoeken aan kloosters ge
bracht om in de stilte van het
gastenverblijf aan zijn verhalen
te kunnen werken. „Het was al
met al een enorm karwei", zegt
hij nu. „Ik ben er sinds 1987
mee bezig geweest."
Sch rij flessen
Antoon Erftemeijer is een seri
eus mens. Hij zegt veel na te
denken over theologische en fi
losofische kwesties. Toch wilde
hij daarover nu eens geen
zwaar, bloedserieus traktaat
schrijven. „Ik dacht: wat heb je
eraan? Het leek me een beter
idee om die dingen eens op een
luchtige en vrolijke manier aan
te pakken. Bovendien kun je die
vaak zweverige en abstracte on
derwerpen concreet maken
door ze te koppelen aan de da
gelijkse werkelijkheid. Dat heb
ik in mijn verhalen gepro
beerd."
Erftemeijer schrijft al sinds
zijn jeugd, maar pas in het mid
den van de jaren tachtig besloot
hij zijn literaire ambities serieus
te gaan najagen. Hij volgde een
literaire workshop bij het LAK
en publiceerde in het tijdschrift
'Literop'. Ondanks dit veelbelo
vende begin, stokte Erftemeijers
literaire ontwikkeling. „Zomaar
fictie schrijven is niet gemakke
lijk en dus besloot ik dat ik
schrijflessen moest nemen."
Schrijfopleidingen zijn in Ne
derland niet dik gezaaid. Uitein
delijk vond hij onderdak bij de
Haagse stichting 'Taal en Lette
ren'. Daar kreeg hij les van An
neke Reitsma: „We lazen en be
kritiseerden eikaars stukken: dat
was enorm stimulerend. We
werkten in een groepje van on
geveer tien mensen. Over die
cursus ben ik echt enorm te
spreken."
Oefening
'Het Schetsboek van Spinoza'
telt tien verhalen met een magi
sche, mystieke inslag. De mees
te daarvan zijn slechts een paar
bladzijden lang, maar Erfte
meijer vond het moeilijk genoeg
om in zo'n kort bestek een afge
rond geheel te maken. „Je moet
steeds alle gebeurtenissen over
zien en alle eindjes netjes aan kritische lezer wees mij op die
elkaar breien, ln een eerdere fout." Hij is bijzonder nieuws-
versie van één verhaal liet ik de gierig om van critici en lezers te
hoofdpersoon bijvoorbeeld een horen of hij uiteindelijk in zijn
tas afgeven. Een paar pagina's opzet is geslaagd,
verder had hij die tas plotseling
weer. Ik had dat niet gezien, een Erftemeijer rust voorlopig
even uit van zijn titanenwerk,
maar inmiddels maakt hij toch
weer nieuwe plannen. „De afge
lopen jaren heb ik veel nage
dacht over een novelle. Delen
papier genoteerd. De kunst is
nu om die fragmenten tot één
geheel te combineren, daar is
schrijfervaring voor nodig. In
zekere zin beschouw ik 'Het
ervan zijn al geschreven en de schetsboek van Spinoza' als een
rest staat op allerlei snippers oefening voor dit grotere werk."
toch heel wat keren ook al
was het voor een of anderhalf
ondersteunend akkoordje ter
hand. Gelukkig maar want als
Hofstede zonder instrument
staat te zingen is het net een
grijze hobbezak die verschrikke
lijke moeite heeft om zich een
houding te geven.
Het tweede gedeelte van de
avond beginnen de Nits met
een up tempo set. 'The Infinite
Shoeblack' met een avontuurlij
ke vioolpartij hakt er meteen
goed in. De laatste twintig mi
nuten van de show kabbelen te
rustig voort met nieuw, bijna
Philip Glass-achtig materiaal.
Kloet en Meuris kunnen dan
ook geen meerwaarde meer ge
ven. Alleen de klassieker 'Nes-
cio' uitgevoerd met een grappig
balkan-achtig arrangement
doorbreekt een beetje deze
dooie periode. Met een serie ge
weldige toegiften, waaronder
'Home before the Dark', het
met ukelele uitgevoerde 'Ca
bins' en het stuwende 'In the
Dutch Mountains' trekken de
Nits alles weer vrij makkelijk op
het rechte spoor. Met 'Ting'
voegen de Nits een nieuw ei
genzinnig hoofdstuk toe aan
hun inmiddels omvangrijk oeu
vre. Vlak voor de pauze trok de
band symbolisch de middelste
schemerlamp uit. De Nits mo
gen van mij nog lang in het vol
le licht verder gaan.
recensie hans keuzers
The Nits: Henk Hofstede - zang. gitaar,
Robert Jan Stips - toetsen. Rob Kloet -
percussie, Peter Meuris - percussie, viool,
Martin Bakker - bas.
Gezien. 29 oktober, Schouwburg, Lei
den Aldaar nog vanavond te zien.
Zeven grote schemerlampen
vullen het Nits-toneel. Voor op
het toneel staan de gebruikelij
ke toetsen, gitaar en bas en ach
terin, op een verhoogde stella
ge, een groot aantal percussie
instrumenten, waaronder een
drietal pauken, een grote trom,
een uitgebreid drumstel en een
dozijn bekkens in allerlei soor
ten en maten. Gisteren stonden
de hoofdrolspelers eens een
keer achter op het toneel. Rob
Kloet en Peter Meuris gaven een
perfect staaltje van percussie-
samenwerking. Als het moest
geweldig ingetogen met kleine
subtiele bekkentje in "Cars en
Cars', prachtig harmonieus met
het bekken-intro bij 'Train',
maar ook uitbundig en met een
enorme dynamiek bij het oudje
'Bike in Head'.
De Nits brachten een groot
aantal nummers van hun nieu
we album 'Ting'. Een album
met een hoofdrol voor de piano
en verrassend een vrijwel
geheel ontbrekende gitaar.
Henk Hofstede nam zijn gitaar
Wat steen was in de prehistorie, is kunststof voor ons
'Drie weesmeisjes', een schilderij van Nicolaas van der Waay (1855-1936) wordt op 2 november geveild bij het Amsterdamse veilinghuis Sothe
by's. De verwachte opbrengst ligt tussen de tien- en vijftienduizend gulden. foto anp
beeldende kunst
plexiglas van Marianne van Schaijk, tot
8/11, wo. t/m zo 12-17 uur, te zien bij
Art Acrylaat, Nieuwstraat 53A, Leiden.
Zal de kunstwereld perspex in
de toekomst leren waarderen
als beeldend materiaal? Wim
van der Beek, recensent van on
der meer het maandblad Kunst
beeld, is daar niet bang voor,
want zo meent hij, computer
kunst is tenslotte ook geaccep
teerd.
Dat perspex al door de kunst
wereld was geannexeerd vóór
dat de term computerkunst was
uitgevonden, is Van der Beek
kennelijk ontgaan. Te denken
valt aan de schitterende 'Lineai
re constructie' van plexiglas en
nylondraad. Gemaakt door
Naum Gabo in 1949 en te zien
in het Stedelijk Museum.
Te hard moet Van der Beek
deze omissie echter niet wor
den aangerekend. Met zijn ope
ningsrede bij Marianne van
Schaijks expositie in Art Acry
laat heeft hij terecht een lans
willen breken voor perspex
kunst. Een kunstvorm die net
als computerkunst overigens
wordt ondergewaardeerd. Sim
pelweg omdat kunststof nog
niet is ingeburgerd als beeldend
materiaal. Het publiek kwalifi-
het onder meer als kil en
zielloos.
Toegegeven. Pespex zingt niet
als glas als je ertegen aan tikt.
Het bezit niet de
hout, noch het eeuwigheidsge
halte van steen. Het karakter
van kunststof ligt besloten in
Het is bij de objecten van Marianne van Schaijk alsof iemand dunne
stroken perspex en metaal in een duizelingwekkende vaart heeft laten
rondcirkelen.
foto Pt
onze moderne wegwerpcultuur prehistorie is kunststof voo
die vrijwel ondenkbaar is zon- ons. Dus
der plastic. Wat steen was in de ertegen?
Vervaardigd via moderne
technieken heeft dit relatief jon
ge materiaal vele kameleonti
sche eigenschappen. Het kan
licht geleiden. Kleuren dragen.
Verwerkt worden tot solide vor
men of juist gewichtloze broze,
die ondanks dat tere uiterlijk
toch stevig zijn.
De meeste van Van Schaijks
objecten behoren tot de laatste
categorie. Het is alsof iemand
dunne stroken perspex en me
taal in een duizelingwekkende
vaart heeft laten rondcirkelen.
Bevroren in die golvende bewe
ging balanceren de fragiele, ver
strengelde linten op hun door
schijnende sokkels.
Voor de buitenobjecten van
Van Schaijk. die vaak zijn gerea
liseerd in combinatie met wa
ter, waren geen plaatsingsmo
gelijkheden in Art Acrylaat.
Wel voor een soort binnen-
boom, gemaakt van doorzichti
ge plexiglasbuizen.
Zes ervan 1
buiten gebogen cirkel van onge
lijke hoogte. Aan de uiteinden
hangen gedraaide bladachtige
vormen. In de voet behoort een
blauwe lamp te branden, ware
het niet dat de techniek het
heeft begeven. De lamp is be
steld en zal inmiddels weer het
feeërieke licht verspreiden dat
galeriehoudster Annet van der
Plas beschrijft bij de nu kleurlo
ze boom. Vooral bij schemering
moet het effect mooi zijn. Dus
iedereen die de poëtische wer
king van Van Schaijks objecten
wil ondergaan, moet de galerie
bij het invallen van de avond
bezoeken.
