Jeltsin: Parlement buitenspel zetten
'Europa' haalt hartstocht bondskanselier Kohl naar boven
Buitenland
'Québec snel een eigen staat'
Drijvend Tsjernobyl
John Major
bindt in over
'Maastricht'
'Westen moet veel meer doen
voor vluchtelingen uit Bosnië'
'Myanmar martelt en
doodt op grote schaal'
Ja
Tsjechen en Slowaken
verdeeld over Donau
WOENSDAG 28 OKTOBER 1992
Poging tot redding walvissen
wellington In het noorden van Nieuw-Zeeland pogen vrijwilli
gers ruim 100 gestrande walvissen te redden. Gisteren raakten in
de haven Parengarenga op het North Island opnieuw 50 grien
den aan de grond, nadat daar een dag eerder al een kudde van
ongeveer 90 exemplaren in ondiep water verzeild was geraakt.
Ongeveer 25 walvissen zijn al dood gegaan.
Finnen voor integratie in Europa
Helsinki Het Finse parlement heeft gisteren volgens verwach
ting het verdrag voor de Europese Economische Ruimte geratifi
ceerd de eerste stap tot toetreding tot de Europese Gemeen
schap, zoals minister van buitenlandse handel Salolainen het
noemde. Het EER-verdrag voorziet in verlaging van invoertarie
ven en open grenzen tussen de 19 EG en EVA-landen, die vanaf
1 januari samen een markt van 380 miljoen mensen vormen.
Conflict over Europa in Liechtenstein
vaduz Tegen de wens van vorst Hans Adam heeft de regering
van het mini-staatje Liechtenstein besloten pas op 11 en 13 de
cember een referendum te houden over toetreding tot de Eu
ropese Economische Ruimte. De regering wil dat Liechtenstein
wacht tot Zwitserland, waarmee het een munt-en douaneunie
vormt, zich op 6 december heeft uitgesproken. Hans Adam wil
dat Liechtenstein het voortouw neemt.
Thais parlementslid belaagt cameraploeg
bangkok Een Thais parlementslid heeft gisteren enkele uren
een cameraploeg onder schot gehouden uit woede over een in
terview dat de ploeg maakte met zijn achtjarig dochtertje dat net
na een ontvoering was vrijgekomen. De tv-ploeg kwam pas vrij
nadat de toezegging was gedaan dat de opnamen niet worden
uitgezonden.
Portugal stuurt fregat voor evacuatie
lissabon Portugal stuurt vandaag het fregat Vasco da Gama
naar Kaapverdië, waar het zich gereed zal houden voor de eva
cuatie van een deel van de 40.000 Portugese burgers uit Angola.
De Portugese regering houdt sterk rekening met een hervatting
van de burgeroorlog.
Noodtoestand in deel Cameroun
Yaounde President Biya van Cameroun heeft gisteren bij de
creet voor drie maanden de noodtoestand afgekondigd ii
noordwesten van het land. De maatregel geldt voor het En
gelstalige gebied en zijn hoofdstad Bamenda, waar sinds vrijdag
aanhangers van de oppositieleider John Fru Ndi betogingen
houden. De leider van het Sociaal-Democratische Front betwist
de overwinning van Biya bij de presidentsverkiezingen van 11
oktober, waaraan Fru Ndi ook deelnam.
De Russische president Jeltsin lijkt bereid het parlement
buitenspel te zetten en de presidentiële dictatuur uit te
roepen. Vice-premier Sjochin sloot gisteren niet uit dat
Jeltsin zo zal proberen de hervormingen te redden. Jelt
sin verbood vandaag al de gewapende garde van het par
lement. Hij wil ook het zaterdag opgerichte ultra-rechtse
Front voor Nationale Redding verbieden.
moskou hans geleunse
correspondent
Het verbod van de gewapende
garde van het parlement is een
direkte aanval op parlements-
Fransen pakken
directeur
bloedbank op
PARUS HANS GERT5EN
CORRESPONDENT
Michel Garretta, de voormalige
directeur van de Franse bloed
bank, is vanmorgen bij aan
komst op het vliegveld Roissy
bij Parijs gearresteerd en naar
een gevangenis overgebracht.
Garretta wordt beschouwd als
de hoofdschuldige in het Franse
bloedschandaal dat al aan 256
mensen het leven heeft gekost.
Garretta was tot 1991 direc
teur van de bloedbank die in de
jaren 1984 en '85 willens en we
tens met AIDS-virus besmet
bloedplasma toediende aan bij
na 2000 hemofilie-patiënten. Al
256 slachtoffers zijn overleden
ruim 1500 andere wacht een ze
kere dood.
Michel Garretta werd afgelo
pen vrijdag tot vier jaar onvoor
waardelijk en een geldboete van
500.000 franc (ruim 165.000 gul
den) veroordeeld wegens 'pro-
duktfraude'.
Blijdschap over afwijzen grondwet Canada
MONTRÉAL Rtr-DPA-ANP
Met teleurstelling, enthousias
me, gelatenheid en opluchting
hebben de Canadezen gerea
geerd op het afwijzen (55,4 pro
cent tegen 42,4 procent) van het
ontwerp voor een nieuwe
grondwet voor Canada. Die
nieuwe grondwet beoogde on
der andere om het Franstalige
Québec een bijzonder staus te
geven binnen de Canadese fe
deratie.
Niet alleen in Québec, maar
ook in vijf andere provincies
stemde een meerderheid van de
bevolking maandag tegen de
ontwerpgrondwet die met veel
pijn en moeite was opgesteld
door de regering in Ottawa, pro
vinciale premiers en leiders van
de autochtone bevolking. In
Ontario behaalden de 'ja'-stem
mers een minimale (50,1 pro
cent) meerderheid.
Separatistische leiders in de
Franstalige provincie waren de
eersten die de uitslag van het
referendum toejuichten. Het
eerstvolgende referendum in
Québec zal gaan over het cre-
eren van een nieuwe staat, zo
verkondigden zij. Hoewel dat
laatste misschien wat voorbarig
is, geloven ook waarnemers dat
de afwijzing de positie van se
paratisten in de Franstalige pro
vincie Québec heeft versterkt.
Ronduit teleurgesteld rea
geerde de Indianenleider Ovide
Mercredi, want het ontwerp
voorzag in zelfbestemmings-
recht voor de Indianen en Inuit
(eskimo's). Hij dreigde met ac
ties van de indianen. „We zul
len het tercht in onze eigen ne
men", aldus Mercredi.
In Québec kunnen de grond
wetsperikelen de toon zetten in
de eerstkomende algemene ver
kiezingen. Die hoeven pas in
1994 gehouden te worden, maar
het is niet uitgesloten dat zij
eerder plaats vinden. Premier
Bourassa van Québec, die twee
jaar lang onderhandelingen
over een andere grondwet boy
cotte, zette veel op het spel door
uiteindelijk toch met de federa
le regering en de Engelstalige
provincies aan tafel te gaan zit
ten en er een compromis te
sluiten. Hij moet nu proberen
de steun die hij daarmee verloor
weer terug te winnen.
Terwijl Bourassa het idee ver
dedigde Québec in een confe
deratie met Canada te houden,
zag Jacques Parizeau, leider van
de Parti Québécois, als enige
mogelijkheden afscheiding of
op zijn minst een totale herzie
ning van de federale regelingen
met de rest van het land. „Deze
keer hebben we gezegd wat wij
niet willen, de volgende keer
zullen wij zeggen wat wij wel
willen", zei hij tot jubelende
aanhangers. „Québécois zijn
een volk, een natie en spoedig
zullen zij een land zijn".
voorzitter Chasboelatov, een
uitgesproken tegenstander van
Jeltsin. De troepenmacht van
5.000 man, die fungeerde als
een soort prive-legertje van
Chasboelatov, is de afgelopen
tijd betrokken geweest bij een
aantal omstreden incidenten.
Jeltsin benadrukte gisteren
nog eens dat het parlementsbe
sluit om op 1 december het
Congres van Volksafgevaardig
den bijeen te roepen volkomen
verkeerd is. Jeltsin wil uitstel
van dit Congres (het hoogste
wetgevende orgaan, dat twee
keer per jaar bijeenkomt). Hij
vreest dat de conservatieve
meerderheid op dit Congres
zijn regering ten val zal brengen
en hem zal beroven van de gro
te presidentiële macht die hem
vorig jaar werd toegekend.
..Ik heb me meer dan eens
uitgesproken voor samenwer
king met onze volksvertegen
woordiging", zei Jeltsin giste
ren. „Maar men kiest daar voor
de aanval."
Dat laatste doet ook het Front
van Nationale Redding, dat felle
kritiek heeft op Jeltsins beleid
en wil dat hij onmiddellijk op
stapt. Jeltsin zei gisteren dat het
Front uit is op een greep naar
de macht. „In het Westen wordt
het gevaar van deze krachten
zwaar onderschat", aldus Jelt
sin. Het Front reageerde giste
ren verheugd op de uitlatingen
van Jeltsin. „Jeltsin had ons
geen betere dienst kunnen be
wijzen", aldus kolonel Victor
Aleksnis, een extremistische na
tionalist. „Het bewijst dat hij
ons als een echt gevaar ziet".
Een van de Frontleiders, kolo
nel Terechov van de Unie van
Officieren, ging er eerder dit
jaar al prat op dat de blauw
drukken voor een staatsgreep
tegen Jeltsin gereed lagen. De
paniek die politiek Moskou nu
al bijna een week in de greep
PARUS-TOKYO* Het actieschip 'Beluga' van
Greenpeace is vanmorgen kort na acht uur
door twee schepen van de Franse marine de
haven van Cherbourg uitgesleept. Het schip
ligt nu buitengaats voor anker. Vlak voor de
marine tot actie overging, stapte de beman
ning over op een tweede Greenpeace-schip, de
'Moby Dick', dat nog in de haven ligt.
Greenpeace protesteert tegen een groot schip
transport van 1,7 ton uiterst giftig plutonium
naar Japan. Het inademen van een microgram
plutonium is reeds dodelijk. In Tokyo wordt
ook gedemonstreerd tegen het transport, dat
wel een 'drijvend Tsjernobyl' wordt genoemd.
De betogers droegen zwarte mijters (foto).
FOTO REUTER KIMIMASA A
houdt, komt echter niet voort
uit angst voor deze ultra-rechtse
coalitie van fascisten en com
munisten. Het Jeltsin-kamp is
vooral beducht voor parlemen
taire samenwerking tussen deze
'onverzoenlijken' en de gema
tigd rechtse oppositie, die zich
heeft verenigd in de Burger
Unie.
Een verbod op het Front en
het buitenspel zetten van het
parlement moeten dit gevaar af
wenden.
LONDEN DPA
De Britse premier John Major
heeft zijn dreigement ingetrok
ken om nieuwe verkiezingen uit
te schrijven als het Britse Lager
huis volgende week het Verdrag
van Maastricht afwijst.
Major stond onder toene
mende druk vanuit zijn eigen
Conservatieve partij. Een aantal
ministers en parlementariërs
had er gisteren bij hem op aan
gedrongen de confrontatie bin
nen de partij over het Verdrag
van Maastricht niet verder op te
voeren.
Enkele Conservatieve afge
vaardigden hekelde het optre
den van Major maandagavond
tijdens een bijeenkomst van de
rechtervleugel van de partij, de
zogenaamde Committee 92.
Major bepleitte daar steun voor
'Maastricht'
Een groep kabinetsleden on
der leiding van minister Kenne
th Clarke (binnenlandse zaken)
eiste gisteren ook beëindiging
van de confrontatietaktiek. Zij
drong er bij Major op aan
doortastend leiderschap te to
nen waar het overgrote deel van
de fractie achter kan staan.
Na een voorbereidend debat
volgende week woensdag stemt
het parlement in december over
het verdrag. Sommige Conser
vatieven verwachten dat dertig
tot veertig afgevaardigden tegen
'Maastricht' zullen stemmen,
voldoende om het kabinet een
nederlaag te bezorgen.
VN-rapporteur Mazowiecki doet opnieuw dramatische oproep
SARAJEVO-BRUSSEL DPA-Rtr-AFP
De voormalige Poolse premier
Tadeusz Mazowiecki heeft gis
teren andermaal een dramati
sche oproep aan het Westen ge
daan om meer vluchtelingen uit
Bosnië-Hercegovina op te ne
men.
De VN-rapporteur voor de
mensenrechten in het voorma
lige Joegoslavië zei in een vraag
gesprek met het Franse dagblad
Le Monde dat van de ruim
30.000 vluchtelingen in Bosnië
éénderde zich in levensgevaar
bevindt. „En één ding is zeker.
Het zijn de moslims die de be
langrijkste slachtoffers van deze
oorlog zijn".
Mazowiecki benadrukte dat
alle strijdende partijen gewelda-
digheden en gruwelijkheden
begaan, maar zei hij: „Verant
woordelijk voor dit conflict zijn
degenen die de politiek van et
nische zuivering uitvoeren. En
dat zijn dus de Serviërs". Mazo
wiecki's pleidooi werd onder
steund door het Hoge Commis
sariaat voor Vluchtelingen
(Uhncr) en de beide internatio
nale bemiddelaars die in Joego
slavië vrede proberen te be
werkstellingen, Lord Owen (EG)
en Cyrus Vance (VN).
VN-woordvoerder Fred Eek-
hard zei in Genève dat Vance en
Owen vandaag in de Veilig
heidsraad een grondwet voor
Bosnië presenteren, die volgens
hem niet alle drie partijen zal
aanspreken. Veel details over
het ontwerp liet hij niet los,
maar duidelijk is dat de beide
bemiddelaars Bosnië-Hercego
vina als eenheidsstaat in stand
willen houden: met een centrale
regering waarin alle etnische
groeperingen deelnemen en
met vergaande bevoegdheden
voor provincies en regio's.
De moslims voelen het meest
voor dit plan, hoewel de Bosni
sche president er afgelopen
weekeinde ook voorzichtig af
stand van nam, maar de Bosni
sche Serviërs en Bosnische
Kroaten keuren de grondwet
van Vance en Owen volstrekt af.
Vance en Owen zullen nog deze
week hun plan voor een nieuwe
grondwet voor Bosnië in Belgra
do en Zagreb verdedigen en
daarover gesprekken voeren
met onder meer de Servische
president Slobodan Milosevic
en de Joegoslavische premier en
president, respectievelijk Milan
Panic en Dobrica Cosic.
Servische troepen zetten gis
teren hun massale aanvallen op
het stadje Jajce in het westen
van Bosnië voort.
DEN HAAG ANP
In Myanmar (het voormalige
Burma) worden de mensen
rechten op grote schaal ge
schonden. Duizenden mensen
zijn al het slachtoffer geworden
van het brute optreden van le
ger en politie. Duizenden men
sen zijn vermoord en of gemar
teld onder de staat van beleg die
nog steeds van kracht is. Dat
staat in een rapport van Amnes
ty International dat vandaag is
verschenen.
„De schendingen van de
mensenrechten zitten diepge
worteld en duizenden hebben al
geleden", aldus Amnesty.
„Tienduizenden mensen wer
den gedwongen dienst te ne
men als dragers in oorlogsge
bieden of als arbeiders aan con
structiewerkzaamheden. Velen
zijn zeer slecht behandeld of
naar willekeur gedood door het
leger. Mensen uit alle etnische
en religieuze bevolkinsgroepen
in het land lijden onder de wil
lekeur, zowel leden van de bud-
dhistische meerderheid als die
van de islamitische, christelijke
en hinduïstische minderhe
den", aldus het rapport. De af
gelopen achttien maanden zijn
al 300.000 mensen, voorname
lijk moslims, het land ontvlucht.
ledereen die zich kritisch op
stelt tegenover de militaire rege
ringsraad (SLORC) loopt gevaar
te worden opgepakt, zoals op
positieleider Aung San Suu Kyi.
Volgens Amnesty zijn er in
het land minstens twintig cen
tra waar gevangenen worden
gemarteld. Gedetineerden
wordt voedsel, water en slaap
onthouden. Ze worden geslagen
en krijgen elektrische schokken
toegediend. Sommige gevange
nen zijn waarschijnlijk overle
den na te zijn gemarteld.
Onderonsje tussen bondskanselier Kohl en minister-president Teufel
van Baden-Württemberg tijdens het CDU-partijcongres.
FOTO REUTER RICHARD KRAU5E
DÜSSELDORF HANS HOOGENDUK
CORRESPONDENT
Op de Europese dag van hei
CDU-congres in Düsseldorf be
leefden de duizenden gedele
geerden gisteren een heel an
dere Helmut Kohl dan de dag
ervoor. Toen een voorzichtige,
van papier gelezen, toespraak
over de problemen in eigen
land, nu een hartstochtelijk,
deels geïmproviseerd pleidooi
voor Europa.
De ovatie die hij kreeg deed
hem zichbaar veel meer goed
dan het min of meer plichtmati
ge applaus van maandag. Hier
was de man aan het woord die
als 18-jarige met jonge Fransen
aan de Frans-Duitse grens slag
bomen sloopte en Europese lie
deren zong. Een man die nu bij
na 45 jaar later, zei dat voor
hem met de Europese eenwor
ding binnen handbereik een
droom in vervulling gaat.
Kohl vertrouwt zijn landgeno
ten niet helemaal als het om het
verenigde Europa gaat. Ergens
is hij bang voor nieuwe, zeker in
de ex-DDR al zichtbare, natio
nalistische tendensen. Daarom
ziet hij het na de voltooiing van
de Duitse eenheid als zijn op
dracht Duitsland vast te veran
keren in Europa.
De Duitse Europeaan Kohl trok
een parallel met de Duitse een
wording toen hij zich afvroeg of
Europa zich een langzamer
tempo kan veroorloven. „Als wij
toen eindeloze vergaderingen
hadden gehouden en allerlei
commissies in het leven hadden
geroepen, waren onze landge
noten uit Saksen, Thüringen en
die andere nieuwe deelstaten
nu niet bij ons".
Kohl verder: „In de geschiede
nis doen zich soms unieke kan
sen voor. Dan moet je de moge
lijkheden inschatten en de
moed hebben om te springen.
Dat hebben wij bij de eenwor
ding gedaan en dat moeten we
nu ook in Europa doen. Het is
onze opdracht twijfelaars mee
te slepen, omdat het om hun
toekomst gaat".
Bijna bezwerend had hij het
over het gevaar van opnieuw
opvlammend nationalisme.
„Niemand kan en mag geloven
dat het spookbeeld van natio
nalisme en chauvinisme voor
goed is verdwenen. Niemand,
ook niet in Duitsland, kan be
weren daar immuun voor te
zijn".
Aan het adres van zijn scepti
sche landgenoten zei Kohl dat
Europa de Duitsers welvaart
heeft gebracht, dat het land een
van de grootste profiteurs van
de Europes Gemeenschap is en
van het verenigde Europa zal
zijn. Over de 'heilige D-mark-
koe' was Kohl ook duidelijk: er
moet een centrale Europese
bank komen, bij voorkeur in
Frankfurt, die als enige taak de
zorg voor een stabiele
munteenheid heeft. „Aan de
criteria om opgenomen te mor
den in de monetaire unie vol
doen wij, Duitsers, op het ogen
blik zelf niet", aldus Kohl.
Volgens de CDU-voorzitter gaat
het bij het Verdrag van Maas
tricht om meer dan een mone
taire, economische en politieke
unie. Hij onderstreepte dat het
oude continent de langste
vreedzame periode beleeft sinds
het midden van de vorige eeuw.
In dat verband noemde hij het
illustratief dat bij het Franse re
ferendum over 'Maastricht' de
grensbewoners van Elzas-Lo-
tharingen en de ouderen voor
het zij het magere 'ja' had
den gezorgd. „Uitgerekend de
mensen die het meest hebben
geleden onder de Frans-Duitse
oorlogen", zei Kohl. Vol harts
tocht vervolgde hij: „l.aat toch
niet alles wat we hebben bereikt
kapot praten door diegenen die
niets voor Europa hebben ge
daan".
Dat was de echte Kohl, de man
die als hij wil, mensen kan over
tuigen.
PRAAG AP
De regering van Tsjecho-Slowa-
kije is ernstig verdeeld over de
omlegging van de Donau. De
Slowaken begonnen afgelopen
zaterdag-met de omleiding van
de rivier door een kanaal. Het
water moet een stuwmeer vor
men, waarmee electriciteit kan
worden opgewekt.
De Tsjechische ministers ei
sen onmiddellijke stopzetting
van de werkzaamheden. Het
project heeft de oude spannin
gen tussen Hongarije en Slowa
kije, voornamelijke gestoeld op
de aanwezigheid van een
600.000 man sterke Hongaarse
minderheid in Slowakije, nieuw
leven ingeblazen.
Hongaarse functionarissen
zeggen dat het project de drink
watervoorziening van miljoe
nen mensen in gevaar brengt en
dat grote stukken moerasland
droog zullen vallen, waardoor
talloze plant- en diersoorten
verloren dreigen te gaan. Ook
zou de omlegging een wijziging
teweeg brengen in de gezamen
lijke grens, die momenteel door
de Donau loopt.
Slowakije voert aan dat alleen
de loop van de rivier, niet de
grens, zal veranderen en dat de
reeds gedane investeringen van
naar schatting 100 miljard
kroon (ongeveer zes miljard
gulden) te groot zijn om te wor
den afgeschreven.
De Europese Gemeenschap
heeft de afgelopen dagen steeds
meer pressie uitgeoefend op
Tsjecho-Slowakije. Met name
drong ze er bij Praag op aan al
les te doen om een escalatie te
voorkomen in het conflict met
Hongarije.
