Museum erft Griekse kunst
Verdi's Don Carlos, muziekdrama met actueel thema
Cultuur&Kunst
Lucette Snellenburg
wint Swing Award
Nationaal Ballet heeft
primeur met werk Graham
Lenin op kunstbeurs
WOENSDAG 28 OKTOBER 1992
Theatersport in De X
leiden Dc LeidseTheatersportvereniging Moeders Mooiste
treedt op vrijdag 30 oktober op in Cultureel Centrum De X aan
de Haarlemmerstraat 52. Theatersport is een tamelijk nieuw fe
nomeen. hen wedstrijd in improvisatie, tussen twee teams,
waarbij ook het publiek actief meedoet door het geven van spel-
suggesties en jurering. De voorstelling begint om 20.30 uur.
Vara Leids Cabaret Festival
leiden Traditiegetrouw is in februari in de Leidse Schouwburg
weer het Vara Leids Cabaret Festival. Vele groepen en solisten
debuteerden dc afgelopen jaren tijdens dit festival, zoals: Dub
bel en Dwars met Jack Spijkerman, Cabaret Zak en As met Erik
van Muiswinkel, De Types, Verrecken Pleijsier, Lebbis en Jan
sen, Vincent Bijlo, Hester Macrander en De Gemeentereiniging.
Tot 31 januari kan men zich weer aanmelden voor het festival
bij Steekprodukties, Postbus 246, 2300 AE Leiden (tel. 071 -
226763).
World on Ice in Den Haag
den haag De groots opgezette Amerikaanse ijsshow Walt Dis
ney's World on Ice komt voor de zesde keer naar Nederland. Van
dinsdag 22 tot en met maandag 28 december is de show te zien
in de Statenhal van het Congresgebouw in Den Haag. Peter Pan
en vele andere Disney-figuren zijn van de partij. Kaarten (vari
ërend van 20 tot 50 gulden) zijn te bestellen bij het Nederlands
Congresgebouw (070-3520304), het bespreekbureau van de
Haagsche Courant (070-3656806) en via de landelijke Reser-
veerlijn (070-3617710).
Cursus geluidstechniek in LVC
leiden Het LVC organiseert voor belangstellenden een work
shop waarin de belangrijkste zaken op het gebied van het rege
len van geluid tijdens concerten wordt behandeld. In vier lessen
wordt uitgelegd wat een P.A. (spreek uit: pie is en hoe je er
mee moet werken. Ook het gebruik van onder meer microfoons,
monitors, versterkers en effecten komen aan de orde. De cursus
begint op woensdag 11 november om 20.00 uur in het LVC. In
schrijvingen of meer informatie: Breestraat 66 in Leiden (tel.
071-146449).
Exposities in Velvet en Lijn 3
leiden» ln Café Lijn 3, aan de Middelstegracht 61 in Leiden,
wordt vanaf 1 november een tentoonstelling gehouden van
schilderijen en etsen van Karei Hakkert. De tentoonstelling
duurt tot 17 december. De cd-winkel Velvet, aan de Nieuwe Rijn
27 in Leiden, exposeert vanaf 1 november schilderijen van Jan
Willem ReugebrinL
Dichtersfestival in het Volkshuis
leiden In het Volkshuis wordt aanstaande vrijdag voor de twee
de keer een Dichtersfestival gehouden voor iedereen die weieens
iets wil voorlezen uit eigen werk (gedichten of verhalen). Het
programma wordt afgewisseld met hartverscheurende zeemans
liederen van het smartlappenkoor 'Tussen de Wal en het Schip'.
Het programma begint om 20.00 uur.
Gedichtenbundel van Wakelkamp
leiden» In sociëteit De Burcht, aan de Burgsteeg 14 in Leiden, is
aanslaande zondag de presentatie van de gedichtenbundel 'De
voorsprong van het water op het uitzicht over de rivier' van
Guus Wakelkamp. Dc bijeenkomst begint om 15.00 uur. Wakel
kamp zal de middag besluiten met een kleine voordracht. Na af
loop is er gelegenheid een gesigneerd exemplaar te kopen.
'Bourgeois Bust Jeff en llona'
Jeff Koons in Stedelijk Museum
amsterdamIn het Stedelijk Museum in Amsterdam wordt van
2) november tot en met 3 januari een overzichtstentoonstelling
gehouden van het werk van de omstreden Amerikaanse kunste
naar Jeff Koons. De expositie omvat circa 60 werken die een
beeld geven van Koons activiteit in een periode van 14 jaar.
Koons kwam veelvuldig in het nieuws omdat hij industriële pro-
duklen tot kunst verhief, stofzuigers presenteerde in felverlichte
vitrines, grote pornografische foto's toonde of sculpturen van
copulerende paren. In een meer dan levensp-oot houten beeld
toont de kunstenaar ook zichzelf in copulatie met zijn echtgeno
te, de politica en pornoster llona Staller (Cicciolina).
amsterdam gpd
'Verborgen collectie' van Schneider-Herrmann in Rijksmuseum van Oudheden
Ruurd Halbertsma, conservator
Griekse en Romeinse Oudheden
van het Rijksmuseum van Oud
heden (RMO) haalt herinnerin
gen op aan de nagedachtenis
van Gisela Schneider-Herr
mann. Zij was een befaamde
deskundige op het gebied van
Griekse antiquiteiten en een
groot verzamelaar. Bij testa
ment heeft zij haar hele collec
tie keramiek en terracotta aan
het museum vermaakt. De ver
zameling, die zo'n 190 stukken
telt, is tot 10 januari in volle glo
rie in het Leidse
„Twee jaar geleden heb ik mevrouw Schneider-Herr
mann nog eens bezocht. Zij woonde in een prachtige
vrijstaande villa in Den Haag. Ik kwam daar binnen en
stapte in een Egyptisch koningsgraf, zo leek het wel.
Overal stonden de Griekse antiquiteiten; in de venster
bank, op de schoorsteenmantel, op de kasten en de ta
fels. Alleen stond het er ook vol boeken. Nee, dat heb je
in een Egyptisch koningsgraf niet."
'Griekse' steden in het zuiden
van Italië. De terracotta's en de
beelden die in Syracuse, Taren
te, Napels en Metapontum wer
den gemaakt, lijken in veel op
zichten op de Griekse. Toch zijn
er ook andere invloeden in te
zien, die de deskundigen 'Ita
lisch' noemen. „Vanaf de vierde
eeuw voor Christus ontstond in
zuid-Italië een rijke, harokke
vaasschilderstijl. Ook de terra
cotta beeldjes hebben een heel
eigen karakter", meent Hal
bertsma. Juist die verschillen
met de Grielcse kunst boeiden
Schneider-Herrmann zeer.
Ze verzamelde echter niet al
leen kunst uit Italië. Om te kun
nen vergelijken en dateren
kocht zij stukken aan uit alle
Griekse stijlperioden en ook uit
de Romeinse keizertijd. De col
lectie omvat daardoor zeer ver
schillende voorwerpen. Heel
bijzonder is een klein, rond
houten doosje. Halbertsma
zegt: „Uit de Griekse oudheid
zijn praktisch geen houten ob
jecten bekend. Alles is vergaan.
Dit doosje komt echter uit een
graf dat in zuid-Rusland gevon
den is. Alle objecten van die
vondst zijn geconserveerd door
de 'permafrost', de eeuwig be
vroren bodem." In het doosje
liggen twee gouden oorbellen,
versierd met koppen van
lynxen. Halbertsma: „Misschien
was het doosje ooit bedoeld om
juwelen in te bewaren. We we
ten het niet. We hebben de oor
bellen, die ook van mevrouw
Schneider waren, er in gelegd
om te accentueren hoe bijzon
der dit voorwerp is."
De collectie was voor Schnei
der-Herrmann vooral een stu
diecollectie. In 1975 publiceer
de zij een inventaris van haar
bezit; nadien groeide de collec
tie nauwelijks nog. Geleerden
uit de hele wereld bezochten
haar echter regelmatig om de
stukken te bekijken. Zo ontdek-
Halbertsma heeft de
stelling Een verborgen collectie
Griekse kunst genoemd. De re
den daarvan is eenvoudig: „Zij
had al die fascinerende topstuk
ken gewoon bij haar thuis
staan. Bij de kenners was haar
collectie natuurlijk wel bekend,
maar het grote publiek wist er
Beeldjes
Gisela Schneider-Herrmann
werd in 1893 in Berlijn geboren.
Zij was een joodse en moest in
de jaren dertig vluchten voor
het naziregime. In Den Haag
begonnen zij en haar man een
nieuw leven. Vooral in de jaren
rond de Tweede Wereldoorlog
was zij vaak in het Leidse muse
um te vinden: „Zij bewaarde
goede herinneringen aan haar
bezoeken aan de bibliotheek en
ook aan de contacten met de
hoogleraren A. Byvanck en C.
Lunsingh Scheurleer", zegt Hal
bertsma. „Die herinneringen
waren zelfs zó goed, dat ze twee
jaar geleden heeft besloten haar
kunstcollectie en haar boeken
na te laten aan het museum."
Ze stierf eerder dit jaar op 99-ja-
rige leeftijd.
Schneider-Herrmann was
vooral geïnteresseerd in de
Gisela Schneider-Herrmann tijdens een studiereis in de jaren '40. Vlak na de Tweede Wereldoorlog legde zij
de basis voor haar omvangrijke verzameling Griekse kunst foto rmo
te de Australische geleerde A.
Trendall op grond van een
schildering op een amfora (een
vaas) de Schneider-Herrmann-
Maatschappelijk
engagement
terug in theater
amsterdam gpd
De nieuwe uitgave van het The
aterjaarboek staat dit keer in het
teken van de terugkeer van
maatschappelijk engagement.
Dit begrip is lange tijd uit het
theater verdwenen, maar wint
de laatste jaren weer aan bete
kenis. Het krijgt echter op een
andere manier vorm dan in het
politieke theater van de jaren
zeventig. In een terugblik op het
seizoen 1991-1992 constateert
de redactie dat theatermakers
in tegenstelling tot de jaren ze
ventig nu eerder vragen stellen
dan antwoorden geven.
Marijn van der Jagt wijst erop
dat televisie en film de afgelo
pen decennia steeds sneller en
directei over het wereldleed zijn
gaan berichten. Vergeleken
daarmee speelt het theater zich
vaak in een vacuüm af. Theater
is op die manier „een afgesloten
doos waar het wereldnieuws
hoogstens als een verre, verre
echo in weerklinkt".
Nadat het politieke theater uit
de mode was geraakt, hebben
Nederlandse theatermakers
zich een tijd laten leiden door
de dwingende tekstinterpretatie
van de Duitse dramaturgie.
Maatschappij Discordia nam
vervolgens het voortouw in een
zoektocht naar abstractie.
Van der Jagt signaleerde in
het afgelopen seizoen een te
genbeweging met opvallend
veel voorstellingen waarin het
„abstracte theatermaken" werd
verlaten. Als voorbeeld noemt
zij onder meer 'Een Zwarte
Pool' van Karst Woudstra (Na
tionale Toneel) en 'Kuschwarda
City' van Herbert Achtembusch
(Theatergroep Hollandia).
Het dagelijkse wereldnieuws
klonk daarin door als „veel
meer dan een verre echo". De
actualiteit vormde echter niet
zoals bij het politieke theater de
leidraad voor het drama, maar
drong toch binnen via de zij
deuren van taal en spel. Van der
Jagt vindt dat een goede bena
dering, omdat een te directe
confrontatie met het wereldleed
het afweermechanisme zou op
roepen dat we allemaal kennen
bij een 'overkill' aan gruwelijk
nieuws in de media.
schilder, een kunstenaar met spreid. Het RMO heeft nu ech-
een heel eigen, herkenbare stijl, ter het 'naamgevende stuk' en
De andere amfora's staan in Halbertsma is er niet weinig
musea over de hele wereld ver- trots op.
Het Theaterjaarboek is een
uitgave van het Nederlands
Theaterinstituut en kost f 25.
Opera van Litouwen in Haags Congresgebouw
s frusch
De staat als een bedreiging. Hoe actu
eel is dit thema van Verdi's Don Carlos
voor de Opera van Litouwen! Amper
twee jaar nadat het land zich aan de
wurgende greep van het machtige sys
teem in Moskou had ontrukt, begint
zijn nationaal operagezelschap in Ne
derland aan een aantal uitvoeringen
van dit meeslepende muziekdrama.
Morgenavond staat de Litouwse opera
in het Haagse Congresgebouw.
„Een goed kunstwerk is altijd actu
eel", lacht directiemedewerkster en
tolk Ingrida Sulzickiene. Ze vertelt over
de toernee door Duitsland, vorig jaar,
met hetzelfde werk, toen vele critici in
de vertwijfelde Philips II Michael Gor-
batsjov meenden te moeten zien. Maar
de Opera van Litouwen laat bij zijn
programmakeuze alleen artistieke
overwegingen tellen, verzekert Ingrida.
Al spelen de politieke en economische
ontwikkelingen van de laatste jaren
ook het operagezelschap parten: er is
nauwelijks geld voor nieuwe dingen en
vorige week nog moest een voorstelling
in het imposante theater in het cen
trum van de stad worden afgelast om
dat het te koud was in de zaal.
Don Carlos is, in een tijd dat de dis
cussie over de Europese eenwording in
volle gang is, ook opvallend actueel.
Daar wijst Huub van 't Hek in het uit
gebreide programmaboek dat in het
kader van de Nederlandse tournee is
verschenen, ook nog eens op. Het is
immers de geest van Karei V - één gro
te Europese staat met één centraal ge
zag geleid door één centraal geloof -
die rondwaart in Verdi's opera.
De Opera van Litouwen brengt Don
Carlos in de Italiaanse versie uit 1884.
Het gezelschap heeft al sinds zijn op
richting in 1920 grote affiniteit met het
Italiaanse repertoire, al ging het jaren
lang - ook op het gebied van program
makeuze - gebukt onder het ideolo
gisch juk van Moskou. Na het herstel
van Litouwen als onafhankelijke staat
heeft de Opera zijn vizier gericht op
het Westen, wat resulteerde in concert
reizen naar Duitsland (1991) en Italië
en Nederland (1992), terwijl volgend
jaar een toernee door Finland op het
programma staat.
De harde valuta lokken. „Een solist
krijgt voor één avond zingen in Neder
land even veel als een maandsalaris
hier," vertelt Ingrida Sulzickiene. „Als
we de salarissen en de kosten betaald
hebben, houden we nog een bedrag
over dat we in het gezelschap kunnen
investeren. Vorig jaar hebben we van
de inkomsten van de reis naar Duits
land twee hoorns gekocht voor 18.000
DM. Dat zou anders absoluut onbe
taalbaar voor ons zijn geweest.
In totaal beschikt het gezelschap
momenteel over 35 zangers, 75 dan
sers, 80 koorleden, ruim honderd mu
sici en een aantal regisseurs en dirigen
ten. Sinds 1990 is Juozas Sirvinskas,
een componist van kamer- en filmmu
ziek, artistiek leider van het gezel
schap. dat vrijwel volledig door de staat
wordt onderhouden. „We krijgen net
genoeg om mee rond te komen", laat
de directeur weten. „Met de eigen in
komsten kunnen we extra dingen
doen." Zo'n extraatje is het aantrekken
van dirigent Gintaras Rinkevicius, 32
pas, maar in Vilnius al vijf jaar lang ar
tistiek leider van het Litouws Staats
Symfonie Orkest en omwille van zijn
avontuurlijke programma's en uitbun
dige dirigeerwijze zeer geliefd bij het
jongere publiek.
Zijn verschijnen in de orkestbak van
het operagezelschap is te merken aan
de belangstelling: het bijna 1200 stoe
len tellende theater van Vilnius is voor
tachtig procent bezet. Aan de uitvoe
ring werken enkele zeer goede solisten
mee. De sopraan Irena Milkeviciute
bijvoorbeeld en de tenor Valery Kostin,
momenteel werkzaam in Krakau en
volgend jaar te gast bij Forum als Pin-
kerton in Madama Butterfly.
Don Carlos is morgen, donderdag
29 oktober, te zien in het Congresge
bouw van Den Haag en zaterdag 31
oktober in de Stadsschouwburg van
Groningen.
amsterdam
Het Nationale Ballet in Amster
dam brengt als eerste Europese
gezelschap 'Diversion of Angels'
van Martha Graham (1894-
1991). Artistiek directeur Wayne
Eagling heeft de legendarische
choreografe vlak voor haar
dood gevraagd of hij haar werk
mocht uitvoeren. De onderhan
delingen met de Martha
Graham Dance Company zijn
bijna afgerond, aldus I let Natio
nale Ballet.
Diversion of Angels is een ly
risch en sprankelend dansspel
over de verrukkingen en wee
moed van het verliefd zijn. De
voorstelling zal te zien zijn in fe
bruari/maart.
In het nieuwe seizoen komt
het gezelschap voorts met di
verse premières: een werk van
de Britse choreograaf Laurie
Booth, een produktie van
huischoreograaf en voormalig
artistiek directeur Rudi van
Dantzig, 'Frankenstein' van de
huidige artistiek directeur en
een nieuw ballet van Ted
Brandsen. Naast deze nieuwe
werken presenteert Het Natio
nale Ballet opnieuw 'Bread
Dances' van Edouard Lock.
I Mall Export Swing Award. Aan de jazzprijs, die gister
avond in Amsterdam voor de achtste keer werd uitgereikt, is een
geldbedrag verbonden van 7500 gulden. Altsaxofonist Marco Kegel
won de tweede prijs (3000 gulden) en gitarist Anton Goudsmit
werd derde (vijftienhonderd gulden). De in Arnhem geboren Lucet
te Snellcnburg studeerde dit jaar cum laude af aan het Conservato
rium in Hilversum bij Gé Tltulaer. Ze maakt deel uit van dc beken
de vocalgroup The Sisters. Eerdere Swing Award-winnaars waren
trompettist Jamio Hoogendijk, vibrafonist I-rits Landesbergen,
saxofonist Allard Buwalda en de pianisten Robert Jan Vermeulen,
Kino Haitsma, Peter Beets en Jurai Stanik. Zij maakten onlangs ge
zamenlijk de cd 'Share that Mood'.
Amerikaanse componisten staan
centraal bij Schönberg Ensemble
Ensemble, de Slagwerkgroep
Den Haag en leden van het Ne-
mble derlands Kamerkoor. De con-
izoen certen zijn in Amsterdam. Den
Haag, Utrecht en Enschede.
amsterdam
Het Schönberg
brengt in het nieuwe seizoen
van Louis Andriessen, John
Adams en George Antheil in een
programma dat in het teken
staat van Amerikaanse compo
nisten. Dc serie wordt gebracht
in samenwerking met liet Asko
Het eerste concert is op 10
november in de Beurs van Ber-
lage in Amsterdam. Dan wordt
'De Materie' van Louis An
driessen ten gehore gebracht
parus Een bezoeker passeert een groep van Lenin-beelden en -bustes op een internationale kunstbeurs in Parijs.
