Mees wil Tim z'n
zakmes teruggeven
Cultuur Kunst Film
'Richting Engeland' rekent af met vooroordelen tegen Nederlandse film
Columbus was een artiest, een
Jongetje uit de Provence
redt eer van zijn vader
DONDERDAG 22 OKTOBER 1992
25
Ben Sombogaart maakt ontwapenende kinderfilm
Drie jaar geleden was regisseur Ben Sombogaart de win
naar van het grote kinderfilmfestival van Berlijn. Met zijn
film Mijn Vader Woont in Rio won hij niet alleen een
Gouden Beer maar ook de harten van vele kinderen in
binnen- en buitenland. Hetzelfde gebeurt nu met zijn
nieuwste kinderfilm Het Zakmes, die in première is ge
gaan tijdens het landelijke festival Cinekid. Weliswaar
viel zijn film dit jaar in Berlijn niet in de prijzen, maar de
reacties op Het Zakmes waren even enthousiast als drie
jaar geleden.
derhalf uur in de bioscopen en
fJLMde filmhuizen.
Hoofdpersoon in de film is de
zesjarige Mees Grobbe. Zijn
moeder is een beroemde opera
zangeres die hij vooral kent van
de televisie, terwijl zijn vader als
huisman de fanmail van zijn
vrouw beantwoordt en voor de
opvoeding van Mees zorgt. Ro
de draad in de film is een zak
mes dat Mees op school van
zijn vriend Tim te leen krijgt.
Maar voor hij het kan terugge
ven is Tim verhuisd naar
Flevoland. Mees begint daarna
een hardnekkige zoektocht naar
Tim, maar niets lukt. Totdat hij
het geniale idee krijgt mee te
doen aan een talentenjacht op
de televisie om in de vorm van
een lied zijn boodschap over
het geleende zakmes door te
dam. Mijn vader v
Rialto 1Amsterdam (zo 13.15, do t<
15.15)
Sombogaart bewijst met Het
Zakmes eens te meer dat hij een
van de beste Nederlandse kin
derfilmers van dit moment is.
Samen met televisiemaker Bur-
ny Bos heeft hij de afgelopen
tien jaar een aantal succesvolle
televisieprogramma's voor kin
deren geproduceerd, met in het
verlengde daarvan ook twee
kinderfilms. Mijn Vader Woont
in Rio ging destijds in de bio
scoop in première en werd
daarna in delen door de televi
sie uitgezonden. Bij Het Zakmes
heeft men de zaak omgedraaid:
de film is eerst als serie op de
buis te zien geweest en komt nu
in een speelfilmversie van an-
Een orgineel idee in een in
velerlei opzichten zeer geslaag
de kinderfilm. Een simpel gege
ven, goed doordacht, en op een
humoristische manier uitge
werkt met allerlei kleine, her
kenbare, subtiele (beeld)grap-
pen, die de film ook voor vol
wassenen aantrekkelijk maakt.
Gebaseerd op een boek van
Sjoerd Kuyper, die ook het sce
nario schreef van de film. Een
verhaal dat niet alleen erg ko
misch en speels is, maar al
dan niet gewild ook heel
educatief. De zesjarige Mees
gaat zelf op zoek naar mogelijk
heden om zijn vriendje terug te
vinden en komt zo voor het
eerst zelf in aanraking met aller
lei vormen van communicatie.
Scenarist Sjoerd Kuiper heeft
zich samen met regisseur Som
bogaart goed weten in te leven
in de belevingswereld van een
zesjarige, diens manier van pra
ten, de geheimtaal die je met je
vriendje hanteert, het belang
van zo'n zakmes op die leeftijd.
Met de jonge Olivier Tuinier
heeft Sombogaart een gouden
greep gedaan voor de rol van
Mees. Tuinier is een voor Ne
derlandse begrippen briljant ac-
teurtje, met een groot mimisch
talent. Hij speelt zijn rol alsof ie
al jaren voor de camera staat,
zoals hij dit jaar in Berlijn ook
zonder blikken of blozen aan de
persconferentie meedeed na de
première van de film. Een jon
gen en een film om aan je hart
te drukken.
Olivier Tuinier als Mees Grobbe: briljant acteurtje.
Hij was de grote verrassing van de af
gelopen Nederlandse Filmdagen. Zijn
film kreeg de prijs van de kritiek, en
menigeen zei dat het een schande was
dat hij niet ook een Gouden Kalf in
ontvangst mocht nemen. Er werd zelfs
gesproken over het beste dat er in ja
ren in Nederland gemaakt was. Het
gaat allemaal over André van Duren,
en zijn film (van 59 minuten) Richting
Engeland
We kennen de verhalen over de
makke van de Nederlandse film; behal
ve de oorlog lijkt er in ons land nooit
iets gebeurd te zijn dat de moeite van
het verfilmen waard is, de Nederlandse
taal zou zich niet lenen voor filmdra
ma, er zouden geen goeie scenario
schrijvers rondlopen. André van Duren
en zijn scenarioschrijvers Willem Wil
mink en Peter van Gestel rekenen in
één klap met al die vooroordelen af.
Richting Engeland is een juweeltje, vol
kleine, maar scherpe observaties, met
klein, maar menselijk en herkenbaar
leed, met lichte humor, lichte melan
cholie, prachtig spel. Bovendien is dat
alles ook nog eens zeer mooi gefoto-
door Theo Bierkens, wiens
neiging tot stilering nu eens niet wordt
uitgedrukt middels reclame-achtige
lichteffecten, maar via strenge, conse
quente camerastandpunten wat
echt een verademing is om te zien.
Uitgangspunt van Richting Engeland
zijn de mijmeringen van een man die
terugdenkt aan z'n jeugd, ergens in een
plattelandsgemeenschap in de jaren
vijftig. Veel bijzonders herinnert hij
zich niet: hoe de kapper ooit, na in een
jurk ontdekt te zijn door glurende kna
pen, z'n haar kamde en de zee inliep,
'richting Engeland'. Of hoe de tekenle
raar vergeefs probeerde de regen te
schilderen, en hoe dat de lerares En
gels bekoorde. Hoe het meisje dat in
dezelfde straat woonde zo mooi Heine
kon declameren en droomde van een
au pair-bestaan in Parijs. Wat hij zelf
precies vond van dat meisje was min
der helder, maar ze hield hem wel be
zig.
Al die kleine observaties zijn heel
precies uitgewerkt en geven zo een
meerwaarde aan wat eigenlijk een va-
der-zoon verhaal is. Vader (een prach
tige rol van Peter Faber) werkt zich
eerst op de textielfabriek en later als
dropverkoper uit de naad om zoon
(Geert Lageveen) te kunnen laten stu
deren. De film kiest precies de juiste
verhouding tussen de frustraties van
vader, de druk die daardoor op de
zoon ontstaat, en toch ook de kame
raadschap tussen de twee.
Peter Faber is formidabel wanneer
hij z'n zoon meeneemt naar een café
om diens eindexamen te vieren. Dron
ken en eenzaam staat hij voor zichzelf
te oreren, trots en bedroefd ('De krant
heb ik altijd kunnen lezen, en zonder
m'n vinger bij de regels ti
André van Duren blijkt ee
gevoel te hebben voor dat s
teiten en paradoxale
maakt van Richting Engeland een on
gekend warme en intelligente film.
houden.')
geweldig
)rt subtili-
Het
Gérard Depardieu straalt in monumentale film '1492'
Deze maand is het precies vijfhonderd jaar
geleden dat de ontdekkingsreiziger Colum
bus vanuit Spanje koers zette naar het wes
ten, en bij toeval Amerika ontdekte. Op dat
historische gegeven baseerde de Engelse re
gisseur Ridley Scott zijn film 1492: The con
quest of Paradise, die onlangs wereldwijd in
première ging. In de film, die met een bud
get van 45 miljoen dollar de grootste onaf
hankelijke produktie aller tijden is, speelt de
Franse acteur Gérard Depardieu de hoofd
rol.
Den Haag
„Columbus was een artiest; een ziener. Hij
durfde te beweren dat de aarde niet plat
was, maar rond. In die tijd werden mensen
voor minder tot de brandstapel veroor
deeld. Hij moest veertien jaar wachten
voordat hij toestemming kreeg om de reis
waar hij van droomde te maken. Ik vind
hem een artiest, omdat hij zijn passie volg
de. Zijn droom van een nieuwe, betere we
reld, van een paradijs", zo verwoordt acteur
Gérard Depardieu zijn opmerkelijke visie
op de ontdekkingsreiziger.
Toen de Engelse regisseur en producent
Ridley Scott Blade Runner, Thelma Loui
se) hem benaderde voor de hoofdrol in zijn
film over het leven van Columbus, hoefde
Depardieu niet lang na te denken. „Met
Ridley Scott klikte het meteen. Toen ik me
in Columbus ging verdiepen, kwam ik er
heel snel achter dat het om een heel com
plex en raadselachtig karakter ging. Voor
mij is hij een ten onrechte miskend figuur.
Een modern mens op het breukvlak van de
donkere middeleeuwen en de renaissance.
Op een bepaalde manier kondigt hij de re
naissance aan. Hij is bijna net zo belangrijk
als Jezus Christus".
De rol van Columbus lijkt Gérard Depar
dieu op het lijf geschreven. De acteur zegt
veel van zichzelf te herkennen in de ont
dekkingsreiziger. „Columbus zocht het pa
radijs; een betere wereld. Ik probeer de
mensen er altijd van te overtuigen dat er
een betere wereld is. Ik geloof in het goede
van de menselijke aard, ondanks alles. Ik
ben er van overtuigd dat Columbus dat ook
deed."
Maar gaat het niet te ver om Columbus af
te schilderen als een ziener, een utopist? Hij
was toch ook verantwoordelijk voor het ver
moorden van talloze indianen?
„Ja en nee. De ontdekking van de nieuwe
wereld was voor de indianen een ramp. De
Gérard Depardieu: „Columbus is bijna net zo belangrijk als Jezus Christus."
Spanjaarden brachten nieuwe, onbekende
ziektes mee die een ravage aanrichtten. En
de Spanjaarden waren bepaald geen zacht
aardige kolonisatoren. Dat kun je Colum
bus niet aanrekenen. Einstein was er niet
verantwoordelijk voor dat ene Truman later
met zijn snotterige vinger op een knop
drukte en 200.000 Japanners de dood in
joeg. Columbus had het beste met de india
nen voor. Uit zijn brieven aan de Spaanse
koningin blijkt dat ook. Maar de goede ver
standhouding veranderde al snel omdat de
Spanjaarden de indianen als slaven wilden
gebruiken en hun goud wilden stelen".
In de film zet Depardieu een gedreven
Columbus neer. Maar geen halve heilige.
De Columbus die Depardieu speelt, is een
man van vlees en bloed. „Natuurlijk heeft
hij fouten gemaakt. Zijn grootste was mis
schien wel dat hij de macht wilde uitoefe
nen in de nieuwe wereld. Hij liet zichzelf tot
onderkoning bombarderen, maar was niet
in staat om de koloniën werkelijk te runnen.
Hij jaagde binnen de kortste keren iedereen
tegen zich in het harnas en werd uiteinde
lijk als gevangene afgevoerd naar Spanje."
„Hij was echter wel degene die de weg
opende voor heel veel anderen. Hij is wel
eens vergeleken met een astronaut, een
ruimtereiziger. Die vergelijking gaat slechts
half op. Zelfs de eerste astronauten wisten
heel goed wat hen te wachten stond. De
landing op de'maan was tot op de meter
naiiwkeurig uitgerekend. Columbus wist to
taal niet waar hij zou eindigen. Hij had het
lef om de Oceaan dwars over te steken in
een tijd dat schepen nooit verder dan 25
mijl uit de kust durfden te gaan, omdat hij
heel diep van binnen wist dat hij gelijk
had."
BIOSCOPEN
AMSTERDAM
ALFA 1 tel. 6278806
The Player a.l., dag. 14, 19.30,22.
za zo 13.30, 16,19.30, 22
ALFA 2
Light Sleeper 12 j., dag. 14,19.30,
22, za zo 13.30,16, 19.30,22
ALFA 3
Night on earth 16 j., dag. 14,18.45,
21.30, za zo 13, 15.30,18.45,
21.30
ALFA 4
Fried green tomatoes a.l., dag. 14,
18.45, 21.30, za zo 13,15.30,
18.45,21.30
ALHAMBRA1 tel. 6233192
Howards end a.l., dag. 14, 20.30, zo
13.30, 17,20.30
ALHAMBRA 2
Basic Instinct 16 j„ dag. 18.45,
21.30, ma di ook 14
Peter Pan do vr za zo wo 13.45
BELLEVUE CINERAMA tel. 6234876
Patriot Games 12 j., dag. 14, 19.15,
22, zo 13.30, 16.15, 19.15, 22
CINERAMA 2
Universal soldier 16 j., dag. 14,
19.15, 22, zo 13.30, 16.15, 19.15,
22
CALYPSO 1 tel. 6234876
Bitter moon 16 j., dag. 13.45,
18.45, 21.30, zo 13.15,.16, 18.45,
21.30
CALYPSO 2
Wayne's World 12 j., dag. 13.45,
18.45, 21.30, zo 13.15, 16, 18.45,
21.30
CINECENTER-CINEMACORALINE
Lijnbaansgracht 236 tel. 6236615
Paris s'eveille 16 j., dag. 14.30,17,
19.30,22
CINECENTER-CINEMA PEPPE-NAPPA
Sweet Emma, dear Böbe 16 j., dag.
14.30, 17, 19.30, 22.15
CINECENTER-PIERROT
Tous les matins du monde a.l., dag.
14.30, 17, 19.30,22.15
CINECENTER-CINEMA JEAN VIGO
Delicatessen a,I., dag. 14.30,17.15.
19.45,22
CINEMA 1 INTERN, tel. 6151243
Boomerang a.l., dag. 19, 21.45, do
t/mzoook 15
21.30, do t/m zo ook 14.30
CITY 1 tel. 6234579
Boomerang a.l., dag. 14, 18.45,
21.30, zo 13, 15.45, 18.45, 21.30
CITY 2
Strictly ballroom a l dag. 13.45,
19. 21.30, zo 13.15, 15.45, 19,
21.30
CITY 3
Batman a l., dag. 14.15, 18.45, zo
13. 15.45. 18.45
Final analysis 12 j.. dag. 21.30
CITY 4
Medicine man a.l., dag. 14.15, 19,
21.30, zo 13.15, 15.45, 19,21.30
CITY 5
Alien 3 12 j.. dag. 14.15, 18.45,
Lethal weapon 3 12 j., dag. 14.15,
18.45, 21.30, zo 13, 15.45, 18.45,
21.30
CITY 7
Unlawful entry 16 j., dag. 14.15,
18.45, 21.30, zo 13, 15.45,18.45,
21.30
KRITERI0N1 tel. 6231708
High heels dag. 17.15
The player dag. 19.30,21.45
Kalle strop en Grodanbol do t/m zo
13, 15, wo 15
De gebroeders Leeuwenhart do t/m
wo 13
Onderaards geheim do t/m zo 15.15,
19.45
Urgadag. 17.30
Sneak preview di 22.15
RIALTO 1 tel. 6623488
Van Gogh dag. 20.30, zoook 15
Ani Imotodag. 18.45
13
n Rio zo 13.15, do
315, zoook
RIALTO 2
Hardcore dag. 18
Siki dag. 20
Cet obscur objet du désir dag. 22.15
THE MOVIES 1 tel. 6386016
Howards end dag. 18.45,21.30, zo
ook 14.30
THE MOVIES 2
Night on earth dag. 17, 19.30, 22,
zoook 14.45
THE MOVIES 3
Voor een verloren soldaat dag, 17
Raise the red lantern dag. 19.30
De Noorderlingen dag. 17,22
TUSCHINSKI1 tel. 6262633
1492 Conquest of paradise 12 j.,
dag. 14, 20, zo 13, 16.45, 20
TUSCHINSKI 2
Strictly ballroom a.l., dag. 14,
18.45,21.30, zazo alleen 14.
21.30
TUSCHINSKI 3
Far and away a.l., dag. 14, 20.30, zo
13.15,17,20.30
TUSCHINSKI 4
Flodder in Amerika a.l., dag. 14,
18.45, 21.30, zo 13.15, 16, 18.45,
21.30
TUSCHINSKI 5
The hand that rocks the craddle 12 j.,
dag. 14, 18.45, 21.30, zo 13.15,
16,18.45,21.30
TUSCHINSKI 6
Housesittera.l., dag. 14, 18.45,
21.30, zo 13.15, 16, 18.45,21.30,
TUSCHINSKI CINEAC
Look who's talking too a I doorlo
pende voorstelling vanaf 11
DE UITKIJK tel. 6237460
The best intentions 1j.. dag 20.45
Richting Engeland 16 j., dag. 18,
Het programma van de Leidse
en Haagse bioscopen staat op
de pagina 'Info'.
FILMS IN LEIDEN
'La Gloire de mon pèrein Studio
OVERZICHT WILFRED SIMONS
La gloire de mon père. Studio Arthouse
special Doen ma t/m wo 19,21 15 uur.
Marcel Pagnol (1895-1974)
heeft in Frankrijk een onaan
tastbare status als volksschrij
ver. Na zijn dood raakte hij aan
vankelijk een beetje in de verge
telheid, maar sinds de ver
filming van Jean de Florette en
Manon des Sources door Claude
Berri is hij helemaal terug. Pag
nol schreef ook toneelstukken
en was regisseur. Zijn films zijn
echter in het vergeetboek ge
raakt; critici doen zijn films af
als 'verfilmd toneel'.
Centraal in Pagnols werk staat
een milde kijk op het leven in
de Franse Provence. Dat leven
is volgens hem hard en vaak
zorgelijk, maar Pagnol bekijkt
het toch altijd van de positieve
kant. Hij ziet ook kleine en grote
vreugden, de warme relaties
tussen vrienden en familieleden
en de mooie natuur. Met zo'n
kijk op de wereld laadt een
mens al gauw de verdenking
van benepen kwezelarij en enge
schattigheid op zich. Maar dat
is bij Pagnol nooit het geval,
want hij uit zich altijd op een
charmante, geestige en vaak
ook ironische manier. Hooguit
zou je hem kunnen verwijten
dat hij soms wat al te naïef in
het leven staat.
De Franse regisseur Yves Ro
bert heeft zich sterk in Pagnols
wereldbeeld verdiept. In 1990
maakte hij twee films, waarin de
opvattingen van de schrijver
over het leven in de Provence
duidelijk naar voren komen: La
Gloire de mon père en Le Cha
teau de ma mère. De eerste film
van dit tweeluik, La gloire de
mon père, is de komende week
in Studio te zien.
Jagen
De kleine Marcel (Julien Ciama-
ca) en zijn vader (Philippe Cau-
bere) brengen hun
kantie door bij oom Jules, die in
een ruwe, tamelijk onherberg
zame Proven^aalse omgeving
woont. Marcel geniet van de
omgeving, sluit vriendschap
met Lili (Joris Molinas), een jon
gen uit de buurt en denkt er
zelfs over om kluizenaar te wor
den. Ook oom Jules blijkt een
vriendelijke vent te zijn die wel
van een grapje houdt.
Toch komt een wolkje deze
hemel verduisteren. Marcel kijkt
op tegen zijn vader, die natuur
lijk 'alles kan'. Maar als hij met
oom Jules wordt geconfron
teerd, begint hij toch te twijfe
len. Oom Jules kan namelijk
goed jagen en zijn vader weet
nauwelijks hoe hij een geweer
moet vasthouden. Hij schuttert
ermee, houdt het ding verkeerd
vast. Kortom, voor Marcel staat
de eer van zijn vader op het
spel. Marcel stelt zich ten doel
die eer te redden en hij slaagt
daar op onverwachtse wijze in.
Robert heeft La Gloire de mon
père heel mooi verfilmd. Zijn
plaatjes van de Proven^aalse
natuur zijn romantisch, pitto
resk en warm. Soms lijken ze
haast wel toeristische propa
ganda. Aanvankelijk vertoont de
film weinig verband. We zien
een aantal grappige scènes, die
door een voice over aan elkaar
worden gepraat. Pas halverwege
de film komt het verhaal op
gang. Robert zet zijn karakters
realistisch neer, maar soms ook
een beetje clownesk.
Van verschillende kanten zijn
Roberts films aangeprezen als
meesterwerken. Vooral in
Frankrijk riep La Gloire de mon
père bij verschijnen nostalgie op
naar het veronderstelde intie
me, burgerlijke Franse leven
van twee generaties terug. Hen
Nederlands publiek voelt dat
ongetwijfeld anders aan. Wie
zich echter niet stoort aan een
zekere naïviteit krijgt een
amusante film te zien vol grap
pige en gezellige voorvallen. Bo
vendien wordt er uitstekend in
geacteerd.
Vriendschap in Provencaalse omgeving.
FILMTIPS VOOR VOLGENDE WEEK
oslecht oomatig oooredelijk oooogoed ooooouitstekend
PETER PAN. LIDO 2. EURO 3 OOOOO
Walt Disney's held uit 1953 vliegt weer. Op een avond breekt Peter Pan in in de keu
rige slaapkamer van Wendy, Michiel en Jan om er zi|n schaduw te zoeken. Dan
neemt hij de kinderen mee naar het eiland Nooitgedacht. waar zij avonturen beleven
met Kapitein Haak, de Verloren Jongens, Indianen en zeemeerminnen.
HEARTS OF DARKNESS KIJKHUIS OOOO
Voor wie van 'Apocalypse Now' nog geen genoeg had. John Mihus script voor de ver
filming van Conrads roman 'Heart of Darkness' maakte een lange tocht langs de
Amerikaanse studio's, totdat Francis Ford Coppola er ten slotte zelf maar aan begon
Vrouw Eleanor maakte opnamen van de set. Fax Bahr en George Hickenlooper vul
den die aan tot een complete film.
UNIVERSAL SOLDIER EURO 4 OOO
De twee soldaten Luc en Scott (Jean-Claude van Damme en Dolph Lundgren), die in
de Vietnamoorlog zijn 'omgekomen', worden na 25 jaar door het Pentagon omge
bouwd tot Unisols. onsterfelijke, hersenloze vechtmachines. Uiteindelijk raakt Van
Damme door het zien van een vrouwenbeen aan de kook e
en persoonlijkheid. Regisseur Roland Emmerich vertelt di
verhaal op droogkomische, vlotte wijze.
THE UNBELIEVABLE TRUTH KIJKHUIS OOO
Verrassende, maar tot nu toe haast onopgemerkte film van Hal Hartley Een in het
zwart geklede jonge automonteur keert na zijn gevangenisstraf terug naar zijn ge
boortepiaats op Long Island. Daar ontmoet hij een 17-jarige mhihste (Adrienne Shei
ly). Samen binden ze de stri|d aan met de kleinsteedse roddelcultuur in hun dorp en
overwinnen door hun naïviteit
BOOMERANG LIDO 1EURO 1 OO
Nieuwe film van Eddie Murphy is een oervervelende aaneenrijging van machismo,
seksistische en andere domme grappen. Markus Graham (Eddie Murphy) is een ge
slaagde marketing manager in een cosmeticabedrijf. Toch wordt hij bij een promotie
gepasseerd door een vrouw, Jacqueline geheten (Robin Givens). Er zit voor Graham
maar één ding op: hij moet zijn zelfrespect herwinnen door haar te versieren
