'Schaatsen, zitten, eten en lachen'
'U bent nog niet aan de beurt'
Nog geen Madonna-gekte
in Leidse boekhandels
Verveling slaat weer toe
Het Gesprek van de Dag
DONDERDAG 22 OKTOBER 1992
21
Het viertal hangt wat rond tus
sen deboekenstellingen van de
openbare bibliotheek in Kat
wijk. Plukken her en der wat
boeken van de schappen en
leggen ze, na wat geblader,
weer snel terug. Het is duide
lijk: de verveling heeft toege
slagen. Dit deel van de Kat
wijkse jeugd weet geen raad
met zijn herfstvakantie.
„Gisteren hebben we een
beetje zitten computeren. En
toen hebben we wat gevoet
bald en gezwommen", zegt
IJsbrand (12) naar de punten
van zijn gymschoenen kijkend.
„Maar nu hebben we niks te
doen. Er is niet zo veel te bele
ven hier in Katwijk", meldt zijn
vriend Willem 13).
Daarom gaan zij geregeld naar
zijn kamer waar een computer
Amiga staat te pronken. „Mijn
moeder vindt het best wanneer
mijn vriendjes komen spelen."
Willem is duidelijk trots op zijn
machine die in de winkel al
snel een slordige 1300 gulden
kost. „Daar zijn wij ook wel blij
mee", zegt IJsbrand, „want
dan kunnen wij ook daarmee
spelen. Wij doen dan een com
petitie tegen elkaar, wie het
verst in het spelletje komt".
Aldert (13) en Jaap (11) zouden
graag zien dat er eens een leuk
speelpark in Katwijk komt.
„Zoiets als Duinrell. Dat zou
best kunnen bij deTonnen-
dam, waar nu woningen staan
te verkrotten. Ze zeggen al ja
ren dat ze dat gaan slopen,
maar er gebeurt niets." IJs
brand erkent dat zij met z'n al
len daar wel eens 'gaan klie
ren'. Nee, nu niet meer. „Ik
ben daar al twee keer door de
politie gepakt. Dat laat ik nu
wel uit mijn hoofd."
Geen geklier voor Caroline (16)
en Marjolein van der Velden
(12). De Katwijkse zusjes staan
bij een 'elektronische catalo
gus' te zoeken naar boeken.
Geen strips, maar studieboe
ken. „Ik moet over een maand
een scriptie over de Franse re
volutie inleveren en daar heb
ik nog niets voor gedaan", zegt
Caroline die in de 5e van het
vwo zit. Daarnaast zoekt zij
naar een boek over de Wad
denzee vooreen scriptie biolo
gie en boeken voor haar Ne
derlandse lijst.
Nu is Caroline niet de hele dag
bezig met haar school, want
daar heeft zij geen vakantie
voor. De rest van de tijd brengt
zij door met vriendinnen met
wie zij naar de televisie kijkt of
gaat 'stadten'. Haar zus Mar
jolein zit in de brugklas en
heeft nog geen huiswerk. Zij
heeft zich weer eens voorgeno
men om haar fiets te poetsen
en kamer op te ruimen, maar
ook nu komt er waarschijnlijk
niets van. Dan maar in de
kerstvakantie.
het nog veel kouder. Daar is de
herfst al voorbij, de winter heeft
er zijn intrede gedaan. De tem
peratuur is laag, de zon laat zich
niet zien, het is een beetje don
ker en somber. Vlaggetjes in de
nok, harde muziek uit de luid
sprekers en de vrolijk gekleurde
kledij moeten iets van die som
berheid verdrijven.
Er zijn mensen die routineus
over de baan glijden. In een
glimmende, strakke broek, met
de handen op de rug, op zin
gende ijzers. Anderen krabbelen
voorzichtig voorbij. Houden
angstvallig de binnenbocht. Ze
schaatsen niet, ze oefenen. We
are the champions van Queen
zingen ze maar niet mee.
Het is deze dinsdag druk in de
Ijshal aan de Vondellaan in Lei
den. Want het is herfstvakantie.
De ijsbaan is daarom elke mid
dag open. „Dat is elke vakantie
zo", vertelt de vrouw die de en
treekaartjes voor zes gulden per
stuk verkoopt. Vandaag is het
goed weer om te schaatsen, zegt
ze.Als het warmer is, gaan
mensen andere dingen doen.
Nu loopt het lekker. Hele fami
lies komen binnen."
De Leidse Carol Versteeg is met
twee kinderen van haarzelf en
vier kinderen van anderen naar
de ijshal getogen. Het duurt
even voordat alle veters in de
juiste schaatsen zitten. „Ijs
koud", heeft ze het inmiddels
Katwijkse jeugd weet geen raad met herfstvakantie
Buiten is het koud, binnen is
Parijs en Londen staan op hun kop, maar in Lei
den is alles nog onder controle. In de Breestraat
geen lange rijen en vechtende mensen voor een
exemplaar van het fotoboek van popster Madon
na. De Leidse boekhandel Ginsberg noteerde al
eerder welgeteld één bestelling en gisteren meld
de zich één belangstellende. En dat is dan waar
schijnlijk nog de verslaggever van deze krant ge
weest.
Een verkoopster van Vroom Dreesmann rea
geert zeer gepikeerd wanneer naar het omstreden
boek wordt gevraagd. „Het is niet te hopen dat
wij dat boek in de zaak krijgen. Het is zo schun
nig. Dat past niet in ons assortiment", zegt zij
met een vies gezicht. Woordvoerder Kieviet van
de afdeling inkoop boeken in Amsterdam rea
geert op zijn beurt geschokt. „Die opmerking
slaat nergens op. Wij hebben geen enkele reden
om voor de koper te censureren. Dat boek komt
gewoon in de verkoop."
Wanneer dat precies is, kan hij niet zeggen.
„Wij zijn verrast door de grote run die in het bui
tenland op het boek is ontstaan. Dat had ik niet
verwacht voor een boek dat 85 gulden moet kos
ten en waarvan toch al het nodige is gepubli
ceerd. De mensen zijn nieuwsgieriger dat ik ver
wachtte." Het Leidse filiaal krijgt 4 a 6 boeken, af
hankelijk van de hoeveelheid die importeur
Nillson Lamm het, warenhuis toebedeelt.
Over de hoeveelheid tast ook boekhandel Gins-
>erg nog in het duister. „Wij hebben er 10 be
steld", zegt medewerker Rutger van der Heijden.
„Maar ik denk dat we met 5 exemplaren blij mo
gen zijn. Ik vermoed dat wij die niet vóór maan
dag of dinsdag in huis hebben." Van der Heijden
denkt dat uiteindelijk ook in Nederland de be
langstelling op gang zal komen. „De gekte in het
buitenland maakt ook Nederlanders steeds
nieuwsgieriger. Dat komt echter pas
boek in de winkel ligt."
MEINDERT VAN DER KAAU
gekregen. „We zijn vorig jaar
een paar keer geweest en dit
jaar wil ik wat vaker gaan, want
wij vinden het belangrijk dat
onze kinderen goed leren
schaatsen. Bovendien leidt de
ijsbaan een noodlijdend be
staan en zo dragen we ons
steentje bij."
Het is niet zo dat ze haar kinde
ren uit wanhoop heeft meege
nomen, omdat ze zich anders
alleen maar vervelen in de va
kantie. „Eerlijk gezegd zijn mijn
kinderen heel makkelijk. Maar
we gaan wel vaker iets doen,
omdat dat bijna niet kan als ze
gewoon naar school moeten. In
vakanties bekijken we iets in
een andere stad, of in Leiden
zelf. Dan gaan we naar een mu-
Comelieke Hoogendoom, Chantal van den Helder, Angie van den Helder
bekijken en vervolgens poffertjes eten met griesmeelpudding toe.
seum of naar molen De Valk."
Annelies van Duijvenbode (13)
en Zsofi Merth (14) uit Leiden
zijn naar de ijsbaan gegaan om
dat die zo dichtbij is en in de
hoop dat ze er bekenden zien.
Alleen als het slecht weer is, ver
velen ze zich in de vakantie,
zeggen ze. En dan mogen er wat
de twee Leidse scholieren be
treft wel meer disco's en buurt
feesten worden gehouden.
Vorig jaar waren Cees de Mooy
(14) en Arend Paauw (16) uit
Rijnsburg elke vrijdagmiddag
op de overdekte ijsbaan te vin
den. Vanwege financiële proble
men is de hal dit seizoen alleen
op woensdagmiddag open.
„Dan moeten we naar school.
En op zaterdag is het meestal te
druk, dus gaan we niet meer zo
vaak." Misschien dat ze deze
week ook vrijdag nog gaan
schaatsen. De twee Rijnsburgers
zouden wel willen dat er meer
te doen was. „Schaatswedstrij
den of zo", doet Arend Paauw
en Inez Hoogerwerf uit Nieuwkoop: i
een suggestie. Maar die zijn er
niet en daarom wil Cees de
Mooy de andere vrije dagen ge
bruiken om 'mijn boot uit het
water te halen en schoon te ma
ken'. Arend Paauw is van plan
veel naar zijn vriendin te gaan.
Vier Nieuwkoopse vriendinnen
hebben voor deze dag een heel
programma. Eerst heeft een van
de vaders de vier naar de Leidse
ijsbaan gebracht, waar ze
'schaatsen, zitten, eten en la
chen'. Vervolgens huren ze een
eerst schaatsen, dan een videofilm
FOTO HIELCO KUIPERS
paar videofilms en dan poffer
tjes eten met griesmeelpudding
toe. Vervelen doen ze zich niet
en daarom hebben ze aan extra
activiteiten geen behoefte. „Die
zijn er in de zomervakantie wel.
In de herfstvakantie is dat niet
nodig, want die duurt niet zo
lang.En bovendien kun je al-
i tijd nog je kamer gaan doen,
zegt de 15-jarige Chantal van
den Helder.
JANET VAN PUK
ARCHIEFFOTO CPD
bij WVC aan de bel getrokken.
Aan de hand van een enquête
van die organisatie zijn de zeer
lange wachttijden aan het licht
gekomen. De stichting pleit
daarom voor een flinke uitbrei
ding van de capaciteit.
I LAAT ONS EVEN
MEEDENKEN.
|T KAN U ZOVEEL
SCHELEN
fclDEN DAAS
Ziekenhuizen: premies voor
smartegeld rijzen de pan uit
LEIDEN JAN WESTERLAKEN
De premies, die ziekenhuizen
moeten betalen voor verzekeren
van medische aansprakelijkheid
(smartegeld), rijzen de pan uit.
De vier ziekenhuizen in Leiden
en omgeving klagen over de
hoogte ervan. Het Academisch
Ziekenhuis Leiden, dat tonnen
betaalt, spreekt van exorbitante
bedragen.
Als reden voor die hoge premies
meldt de Bond van Verzeke
raars in Den Haag, dat er steeds
vaker smartegeld moet worden
uitgekeerd voor fouten in het
medisch circuit. Nog niet zo
lang geleden verhoogden de
verzekeraars als gevolg daarvan
de premie met maar liefst 300
procent.
De verzekeraars geven toe dat
die verhoging fors was, maar
noodzakelijk. Werkeloos toe
zien, zeggen ze, zou dramati
sche gevolgen hebben. De in
komsten aan premies zouden
dan ver achterblijven bij de
schadeclaims. „Als het verho
gen van de premies geen gelijke
tred zou houden met een stij
gend aantal uitkeringen, kun
nen de verzekeraars deze speci
fieke groep niet meer bedie
nen", aldus de Bond van Verze
keraars.
De bedragen die worden uit
betaald, worden ook steeds ho
ger, zegt Anky van Leeuwen van
de bond. „Onlangs nog heeft de
rechter een forse claim toege
kend aan iemand bij wie de ste
rilisatie was mislukt. Dan praat
je over bedragen die ver boven
de 100.000 gulden liggen."
De Leidse ziekenhuizen zeg
gen dat de hoogte van de pre
mie niet in verhouding staat tot
de claims. Het academisch zie
kenhuis stelt vast, dat het 'ge
lukkig nooit' een extreem hoge
claim om smartegeld heeft ge
had. Het Elisabeth Ziekenhuis
in Leiderdorp en ziekenhuis
Rijnoord in Alphen hebben nog
nooit smartegeld hoeven uit te
keren. Incidenteel, vertelt een
woordvoerster, is er wel eens
schade vergoed.
Het Diaconessenhuis zegt wel
eens met claims te worden ge
confronteerd. Soms gaat het om
medische of verpleegkundige
missers, soms sneuvelt iemands
kunstgebit. Een feit is wel, zegt
een woordvoerster van het zie
kenhuis, dat het verzekeren
hiervan een peperdure kwestie
is.
Dagtoerisme
in Leidse
regio in de lift
LEIDEN «JAN WESTERLAKEN
Het ^dagtoerisme naar Lei
den, bezoek aan de Zuidhol
landse kust en watersport op
de plassen, zitten nog altijd
in de lift. Na 1994, als het ar
cheologisch themapark Ar-
cheon in Alphen open gaat,
zullen nog meer dagjesmen
sen de Leidse regio aandoen.
Dat verwacht de VW van
Zuid-Holland. Ze constateert
dat het aandeel van de pro
vincie in de binnenlandse
vakantiemarkt stijgt. De
laatste vijf jaar brachten
steeds .meer Nederlanders
een korte of lange vakantie in
Zuid-Holland door.
De VW komt tot deze con
clusie in het provinciaal
imago-onderzoek 1991. Doel
van dit onderzoek is het in
kaart brengen van vakanties
in eigen land. Vergeleken
met vijf jaar geleden is het
doorbrengen van de vakantie
in eigen land met ruim veer
tig procent gestegen. Een
stijging, die met name te
danken is aan de groei van
korte vakanties.
Verdubbeling
De VW spreekt de verwach
ting uit dat de groei een
beetje uit de binnenlandse
vakantiemarkt is. Maar,
voegt zij daar onmiddellijk
aan toe, Zuid-Holland merkt
daar niets van. In vijf jaar
was er sprake van meer dan
een verdubbeling van het
aantal vakanties. Over de he
le linie was de provincie de
afgelopen vijf jaar een van de
sterkste groeiers op de bin
nenlandse vakantiemarkt.
Zuid-Holland scoort vooral
op de punten 'veel mooie
stranden en duinen', 'zeer
geschikt voor zwemmen en
alle vormen van watersport'
en 'veel mogelijkheden tot
vermaak voor kinderen'.
Minder goed scoren het
'mooie landschap' en 'vrien
delijke en gastvrije bevol
king'. In het onderzoek doet
de VW de suggestie dat de
horeca, het toeristisch be
drijfsleven en de VW's de
taak hebben dit imago van
Zuid-Holland te verbeteren.
Wachttijd voor hartoperatie in AZL meer dan een jaar Huizenbouw GrOCne Hart
niet helemaal uitgesloten
Minister Alders (volkshuisves
ting en ruimtelijke ordening)
geeft geen harde garantie dat er
in het Groene Hart van Holland
niet wordt gebouwd. Nieuwe
cijfers over een toenemende
woningbehoefte de komende
decennia dwingen de bewinds
man tot een voorzichtige bena
dering.
„Er is te weinig ruimte in dit
land. Bebouwing van het Groe
ne Hart wil ik wel proberen te
voorkomen, wijziging van het
beleid ligt niet in de rede, maar
een harde garantie geven kan ik
niet," aldus Alders gisteren tij
dens de behandeling van de be
groting volkshuisvesting en
ruimtelijke ordening in de
Tweede Kamer.
In de Vinex, de vierde nota
ruimtelijke ordening extra, heeft
de regering een terughoudend
beleid over de bebouwing van
het Groene Hart vastgelegd. Te
genover steeds meer bebou
wing in de Randstad, dient dit
gebied volgens de regering ge
vrijwaard te worden van hui
zenbouw. Maar de laatste cijfers
over een groeiende woningbe
hoefte, vastgelegd in een dit na
jaar te verschijnen trendrapport
Volkshuisvesting, hebben het
kabinet voorzichtiger gemaakt.
Voorspeld is dat door toene
mende migratie, de individuali
sering van de samenleving en
gezinshereniging tot het jaar
2015 nog zo'n 300.000 tot
500.000 extra woningen nodig
zijn. Het bouwprogramma zal
drastisch moeten worden aan
gepast, omdat het huidige be
leid is geënt op een dalende wo
ningbehoefte. Daarom voorzien
de huidige plannen in minder
woningbouw en in het afbou
wen van subsidies. Een bijstel
ling van dit beleid is op basis
van de nieuwste cijfers drin
gend noodzakelijk.
Slechts zelden heeft zij goed
nieuws voor die patiënten, want
de wachttijden in Leiden voor
een hart-operatie belopen in
middels meer dan een jaar.
„Het is niet bepaald een vrolijke
baan", zegt Huysmans er over,
„Het zijn natuurlijk zeer emo
tionele telefoontjes".
Op de wachtlijst staan in Lei
den een paar honderd mensen.
Die lijst zou eigenlijk nog langer
moeten zijn. „Maar het komt
voor dat we mensen niet eens
op de wachtlijst zetten omdat
ze toch niet aan de beurt ko
men. Wij zoeken dan een tijde
lijke oplossing, zoals het dotte
ren. Maar zo'n behandeling be
tekent in de praktijk vaak uitstel
van een open hartoperatie",
zegt Huysmans
Volgens de Leidse hoogleraar
zijn de wachttijden sinds 1985
langzaam opgelopen. Ook de
hartchirurgie ontkwam niet aan
de bezuinigingen. Huysmans:
„De verwachting was dat door
nieuwe technieken als het dot
teren de behoefte aan open
hartoperaties zou verminderen.
De cardiologie ontwikkelde die
nieuwe methodes, maar de
vraag steeg. Het bleek namelijk
mogelijk om ook oudere men
sen te opereren, met goede re
sultaten".
Er ontstonden daardoor
steeds langere wachtlijsten. Het
academisch ziekenhuis heeft in
De telefoon van de Leidse
hartchirurg prof. H.A.
Huysmans staat dagelijks
roodgloeiend. Patiënten,
familie en huisartsen zor
gen voor een niet aflatende
stroom telefoontjes naar
het Academisch Zieken
huis Leiden. De vraag is
steeds hetzelfde: hoe lang
duurt het nog voordat die
patiënt aan de beurt is voor
een open hartoperatie?
Huysmans heeft er zelfs
een aparte secretaresse
voor moeten aanstellen. Al
een paar jaar doet zij niets
anders dan de meeste pa
tiënten vertellen dat zij nog
even moeten wachten.
LEIDEN WILLEM SPIERDIJK
De Leidse hartchirurg prof. H.A. Huysmans: „Het zijn natuurlijk zeer emotionele telefoontjes".
middels twee van die lijsten ge
maakt: één van acute en één
van minder acute patiënten.
„Als je op de lijst van minder
spoedeisende gevallen staat,
kom je in de praktijk eigenlijk
nooit aan de beurt. Wij hebben
de afgelopen maanden nauwe
lijks niet-acute gevallen geope
reerd. Een patiënt wordt pas ge
holpen als-ie op de andere lijst
terecht is gekomen", zegt Huys
mans.
Volgens de Leidse hoogleraar
komt het voor dat er patiënten
overlijden die te lang op de
wachtlijst staan. „Ik vind het
moeilijk om getallen te noe
men. Dat is bepaald niet goed
voor de gemoedsrust van de pa
tiënten. Het leidt ook vaak tot
oeverloze discussies. Is het
overlijden nu te wijten aan de
lange wachttijd of is er in een
bepaald geval een andere oor
zaak?"
Huysmans verwacht dat het
nog wel even gaat duren voor
dat er aan de lange wachttijden
een einde is gekomen. „De
overheid moet vergunning ver
lenen voor meer operaties.
Daarna moeten ziekenhuizen
en ziektekostenverzekaars over
eenstemming bereiken over de
kosten. Vervolgens moeten wij
onze eigen organisatie op meer
operaties inrichten. Daarbij is
vooral een probleem om aan
gespecialiseerd verpleegkundig
personeel te komen".
ben echter kortere wachttijden.
Volgens Huysmans komt dit
door een andere regio-indeling
die recent is ingevoerd. „Daar
door hebben die ziekenhuizen
nu iets kortere wachttijden,
maar ik verwacht dat ze binnen
afzienbare tijd weer oplopen".
De Gezondheidsraad heeft in
middels een commissie inge
steld die de behoefte aan hart
operaties moet ramen. Een
woordvoerder zegt dat het nog
wel 'enkele maanden tot enkele
jaren' kan duren voordat deze
commissie Hartchirurgie en In
terventie Cardiologie aan de re
gering heeft gerapporteerd.
De Stichting Nederlandse
Hartpatiënten heeft inmiddels
