De sluiting van
eensupermijn'
'Bescheiden plan, een eerste aanzet, meer is het niet'
Feiten &Meningen
Simons nukkig en hardleers
Kleiner leger maar
meer politieagenten
WOENSDAG 21 OKTOBER 1992
2
'Op tijdelijk baantje als kerstman kwamen 70 sollicitanten
Het Britse Lagerhuis stemt vanmiddag over de In dat geval valt het doek voor tenminste 10
toekomst van de Britse mijnbouw. De regering- mijnen, waaronder de tweede grootste van het
Major zwakte maandag haar aanvankelijke plan land. Een verslag uit het zieke hart van Groot-
af 31 mijnen te sluiten, waarmee de kans geste- Brittannië.
gen is dat het voorstel een meerderheid krijgt
Het bordje zegt: 'Stoke-on-Trent, zusterstad van Dres
den'. En inderdaad, het landschap van oude, verbrokkel
de fabrieken doet Oostduits aan. Gemetselde schoorste
nen priemen als minaretten uit boven de eindeloze rijen
arbeidershuisjes. Op de omliggende heuvels zijn nog al
tijd de kolenmijnen te zien waarvan de raderen spook
achtig afsteken tegen de loodgrijze lucht.
En sindsdien ging de kolenmijn
door het leven als 'de super
mijn'. Nooit eerder in de ge
schiedenis van de Britse mijn
bouw had een enkele kolenmijn
zoveel geproduceerd.
cees vanzweeden
correspondent
Maar zoals in Dresden braken
de schoorstenen niet langer hun
giftige dampen uit en zijn de ra
deren van de kolenmijnen tot
stilstand gekomen. Stoke-on-
Trent zucht onder een werk
loosheid van bijna 10 procent.
Terwijl de traditionele aarde
werk-industrie een doodsstrijd
levert met de recessie, is een
andere industrie aJ aan zijn
zwanezang bezig: de mijnbouw.
Na de oorlog had deze regio in
Midden-Engeland nog 50 ko
lenmijnen; als de regering van
daag haar zin krijgt, is dat er
volgend jaar nog maar één.
Vorig jaar dolven de 1500 mijn
werkers van Trentham Colliery
nog 2,3 miljoen ton steenkool.
Trots
Op zijn vijftiende was Tom
Sempie ondergronds gegaan.
Hij was een van die jongens die
's avond boven zijn eten in
slaap placht te vallen om enkele
uren later wakker te schrikken
en vast te stellen dat zijn avond
weg was. Al wat hem dan restte,
was het bed en opnieuw een
dag harde arbeid in de hete, ge
vaarlijke gangen onder de
grond.
Maar Tom Sempie was trots op
zijn werk; hij behoorde tot de
ziel van de natie. Zijn vader was
mijnwerker geweest, zijn zoons
illustratie tom janssen
zouden ook mijnwerkers wor
den.
In 1986 was hij naar Stoke-on-
Trent gekomen. Zijn oude mijn
in Cumbria was gesloten, maar
in Trentham Colliery waren de
mogelijkheden onbeperkt. „Ze
zeiden dat er genoeg werk was
voor mij en mijn kinderen",
zegt de 33-jarige Sempie.
Vorige week viel het doek voor
de mijn. Met één pennestreek
tekende een minister het dood
vonnis van de 1500 kompels die
sinds 1984 de produktiviteit met
75 procent hadden verhoogd. Er
waren geen afnemers meer voor
de steenkool uit Stoke, zei de
minister. En wat kon hij eraan
doen? De elektriciteitsbedrijven
waren geprivatiseerd, en maak
ten nu hun eigen keuzen.
Hypotheek
Tom Sempie was niet de enige
kompel die afscheid had geno
men van zijn geboortedorp om
een nieuw leven op te bouwen
in verre Stoke-on-Trent. In au
gustus had Steve Kinson met
pijn in het hart Wigan in West-
Engeland verlaten. Zijn oude
mijn, waar George Orwell in het
boek 'The Road to Wigan Pier'
nog over had geschreven, was
dichtgegaan en Trentham Col
liery leek een veelbelovend al
ternatief. De directie van Trent
ham beloofde hem „een baan
voor het leven", zodat Steve
met een gerust hart zijn hypo
theekverplichtingen aanging.
Thans is zijn leven geruïneerd.
Zijn vrouw Elizabeth moest
haar oude baan opzeggen, en
van de werkloosheidsuitkering
zal hij zijn woonlasten niet kun
nen betalen. Door de aanhou
dende recessie is de waarde van
het huis bovendien gekelderd,
zodat Steve met een forse
schuld blijft zitten als hij het
heeft verkocht.
Wat is zijn toekomst nog? „Voor
een tijdelijk baantje als kerst
man, dat 2.50 pond per uur be
taalt, kwamen vorige week 70
sollicitatiebrieven binnen", zegt
haarlem frans nypelsheid) fors omlaag moeten,
smeedt hij plannen die het te
gendeel veroorzaken. Nog er
ger is dat Simons de sterk stij
gende kosten voor zorg stelsel
matig lager raamt dan reëel is.
Voor 1993 gaat het ruwweg
over een bedrag van één mil
jard gulden.
Wie steunt Simons nog in
diens ambitie een basisverze
kering voor zorg in het leven te
roepen? Zijn supportersschare
is sterk uitgedund. Een enke
ling nog maar neemt het voor
de plannen van Simons op.
Zelfs in eigen kring, de PvdA,
wordt de staatssecretaris, eens
gedoodverfd als een politieke
coming man, tegen heug en
meug nog slechts gedoogd.
Is staatssecretaris Simons nog
niet weg? Neen, hij resideert
nog in het Haagse. En af en toe
laat hij van zich horen. Niet
om te roepen dat hij aftreedt,
zoals hij dit voorjaar in de
Tweede Kamer deed toen het
CDA hem de voet dwars zette,
maar om te melden dat door
anderen gelanceerde alterna
tieve plannen „haaks staan"
op de door hem gewenste ba
sisverzekering tegen ziektekos
ten.
De staatssecretaris is nukkig,
eigenwijs en hardleers. Terwijl
bij iedereen in Nederland de
overtuiging veld wint dat col
lectieve lasten (belastingen en
premies voor sociale zeker-
Terwijl de regen met bakken uit de hemel komt, staart deze Britse mijnwerker mistroostig voor zich uit. De
mijn waarin hij werkt, staat op de nominatie te worden gesloten. foto »ap» nigel marple
hij. „De kans dat ik hier werk
vind, is miniem. Maar als wij
opnieuw verhuizen, worden we
een soort van industriële zigeu
ners. Dat wil mijn vrouw niet."
Geen staking
In de Welfare Club naast de ko
lenmijn heerst verslagenheid.
Een honderdtal mannen drinkt
zwijgzaam het plichtmatige glas
bier. De kompels zullen van
daag in Londen demonstreren,
maar hun moraal is gebroken.
Een herhaling van 1984-'85,
toen de mijnwerkers in Groot-
Brittannië maandenlang het
werk neerlegden, zit er nu niet
„Jer
t ook aan de ouderen
denken", zegt de 25-jarige Dar
ren Rawlings. „Een mijnwerker
met 30 jaar ervaring heeft recht
op een afvloeiïngsuitkeringvan
maximaal 37.000 pond. Als hij
ook maar een dag staakt, is-ie
dat kwijt."
Het is deze chantage en de wij
ze waarop de kompels aan de
kant zijn gezet, die volgens
Chris Johnson de publieke ver
ontwaardiging heeft opgewekt.
Johnson: „In vergelijking met de
staking acht jaar geleden is de
steun enorm. We kregen giste
ren honderden telefoontjes van
niet-mijnwerkers die met ons
meewilden naar Londen voor
de betoging. Zelfs de rechtse
boulevardpers staat nu achter
Maar Chris Johnson, die ook
bestuurder is van de mijnwer-
kersbond, vreest dat het onheil
niet meer is af te wenden.
„Waar we het morgen van moe
ten hebben, is een stelletje Con
servatieve dissidenten in het La
gerhuis. Alleen als zij tegen de
regering stemmen, blijft Trent
ham Colliery open. Ik vrees het
ergste."
Buiten het Welfare Center heeft
de kinderbescherming vast een
affiche opgehangen. De tekst
ervan luidt: „Het ergste gevolg
van geldzorgen in het gezin is
nog, dat de kinderen uiteinde
lijk de rekening betalen."
Vermeend optimistisch over plan rentevrijstelling groene beleggingen
den haag harm harkema
Een aardverschuiving in het
land van spaarders en beleg
gers? Wie de hoeveelheid publi
citeit beziet rond het nieuwste
ideetje van PvdA-kamerlid Wil
lem Vermeend en zijn collega's
Van der Vaart en Melkert, zou
althans denken dat zij er bergen
mee willen verzetten. Het idee
betreft het belastingvrij maken
van rente en dividend op beleg
gingen in natuuraanleg en an
dere milieuvriendelijke projec
ten.
Er zijn echter nogal wat twijfels
over het plan. Want wie bepaalt
wat een groene belegging is?
Leidt de regeling niet tot fraude
en tot een omvangrijke bureau
cratie? En bovendien: het ren
dement van beleggen in milieu
is immers zo laag, dat er beslist
geen wonderen van de beoogde
regeling mogen worden ver
wacht. Wie geld wil verdienen,
belegt heus niet in milieu, ook
al zou dat fiscaal aantrekkelijker
worden gemaakt, zo luidde de
kritiek van diverse kanten.
Vermeend blijft opgewekt onder
alle opgeworpen twijfels, vraag
tekens, kanttekeningen en kri
tiek. Zelf is hij de eerste om te
beamen dat het om een be
scheiden plan gaat, waarvan
geen grote wonderen mogen
worden verwacht. „Mensen die
het hoogste rendement voor
hun belegging willen, kiezen
natuurlijk niet voor groene pro
jecten. Er zijn fondsen met een
rendement van 12 procent, dat
nooit zal worden gehaald op
groene projecten. Ons voorstel
is dan ook gebouwd op idealis-
Zetje in rug
„Maar ik denk dat dat idealisme
ook onder de bevolking leeft. En
dat er dus mensen zijn die ge
noegen nemen met een wal ge
ringer rendement op hun beleg-
Behoud en aanleg van natuurgebieden kost geld, veel geld, Als het aan Vermeend ligt, wordt investeren in milieuvriendelijke projecten de moeite
waard. Op de foto de duinen bij het Noordhollandse Castricum.
foto united photos de boer olaf kraak
ging, omdat er iets mee gedaan
wordt dat goed is voor het
milieu. Zo'n fiscale regeling die
wij nu willen, kan daartoe een
zetje in de rug zijn. Voor bij
voorbeeld mensen die hun ren
tevrijstelling niet helemaal be
nutten, of nu geld stoppen in
een belastingvrije verzekering.
En dan is er een halfjaar gele
den nog een enquête geweest
onder beleggers. Daaruit bleek
dat zestig procent niet afwij
zend stond tegen beleggen in
groene projecten."
Vermeend vervolgt: „We moe
ten ook niet vergeten dat het
milieu een van de belangrijkste
problemen van de komende de
cennia blijft. Tegelijkertijd zie je
uit cijfers van het Sociaal Cultu
reel Planbureau dat de belang
stelling ervoor weliswaar nog
groot is, maar wel licht daalt.
Dat komt ook omdat milieube
leid wordt geassocieerd met
heffingen, lastenstijgingen en
verboden. Het draagvlak voor
milieubeleid kalft daardoor af.
Ons voorstel gaat uit van een
positieve benadering. Datje,
om een voorbeeld te noemen,
met je geld deelneemt in een
een fonds waaruit een bos
wordt aangelegd. Dat verhoogt
ook de directe betrokkenheid
van de burger. Maar nogn-
maals, ons voorstel is dus niet
meer dan een eerste, beschei
den aanzet."
Alles goed en wel, maar wegen
die bescheiden positieve effec
ten dan nog wel op tegen moge
lijke fraude en de bureaucrati
sche rompslomp die de regeling
met zich mee zou kunnen bren
gen?
Vermeend: „Ons voorstel is he
lemaal niet fraudegevoelig en
leidt evenmin tot bureaucratie.
Vorig jaar is het wetsvoorstel
van Melkert en mij in werking
getreden dat het mogelijk
maakt milieuvriendelijke inves
teringen vrij af te schrijven.
Toen we dat voorstel indienden,
werden we geconfronteerd met
dezelfde kritiek. Maar in de
praktijk is gebleken dat het
voortreffelijk werkt. Er is een
commissie van deskundigen in
gesteld die beoordeelt welke in
vestering milieuvriendelijk is en
welke niet. Tot bureaucratie
heeft dat niet geleid. Zo'n com
missie dient er ook te komen
voor de uitvoering van ons
nieuwe voorstel. Die expertise is
er wel, het zou wellicht zelfs de
zelfde commissie kunnen zijn."
„Die commissie beoordeelt
welk beleggingsfonds milieu
vriendelijk is en welk niet. Daar
zijn criteria en voorwaarden
voor te bedenken. Dat is zo
moeilijk niet. Vervolgens wordt
er een openbare lijst gemaakt
van fondsen die zijn aangewe
zen als milieuvriendelijk, waar
voor fiscale vrijstelling geldt.
Wie in een van die fondsen be
legt, krijgt vrijstelling. De belas
tingdienst heeft daar geen extra
werk van, die hoeft alleen dat
lijstje naast de belastingaangifte
te houden."
„Hetzelfde principe geldt nu
ook al voor beleggingen in be
paalde participatiemaatschap
pijen met een verruimde divi
dendvrijstelling. Daar is ook
zo'n lijstje van. Het is gewoon
heel simpel."
amsterdam wouter gortzak
medewerker
Militaire dienstplicht was altijd
vervelend, maar dienstbaar aan
de natie en, in dubbele zin, aan
de democratie, 't Is plicht dat
ied're jongen aan d'onafhanke- maar om investeringen in de
tige ontbreekt behoeft de be
roeps hem niet af te richten, en
als er geen vijand is hoeft de be
roepsmilitair ons niet daartegen
te beschermen. De nieuwe situ
atie vraagt niet oin een be
roepsleger van enige omvang,
lijkheid, van het geliefde vader
land zijn beste krachten wijdt.
Dé natie verdedigd tegen dé vij
and, democratisch Nederland
politie.
Vrijheid en veiligheid in Neder
land worden vooral bedreigd
door kleine en grote criminali-
beschermd tegen een agressief- teit, ons ontbreekt een doeltref-
expansionistisch communisme, fend apparaat om daar het
Met een dienstplichtigenleger.
Al staat ook het beroepsleger
onder commando van de poli
tiek, zo'n gewapende kaste kan
de gehoorzaamheid opzeggen
en de democratie bedreigen.
Volgens ex-minister Luns heb
ben in na-oorlogs Nederland
zelfs bevelhebbers van ons
dienstplichtigenleger van zo'n
staatsgreep gedroomd.
De argumenten voor dienst
plicht hebben hun geldigheid
inmiddels verloren. De nationa
le zelfstandigheid wordt niet
langer bedreigd door
pend buitenland,
hoogstens door het
Verdrag van Maas
tricht. En die drei
ging wordt niet te
gengegaan door
strijdkrachten, maar
is afgewend als het
parlement besluit
het verdrag niet te
ratificeren.
Ook onze democra-
tie is gevrijwaard
voor aanslagen van buiten. Het
hoofd aan te bieden. Herken
baar Nederlands belang leidt
daarom tot forse uitbreiding
van de politie, onder gelijktijdi
ge ontmanteling van het leger.
Tot zo'n dramatische herschik
king van gelden zal het wel niet
komen omdat gevestigde belan
gen zich met succes tegen snel
le afbraak van de strijdkrachten
zullen verzetten. De ene partij
wijst er op dat in Oost-Europa
voor het communisme een hek
senketel in de plaats kwam, dat
daar oorlogen dreigen, dat wij
gewa- daarbij niet betrokken moeten
raken en dat we
daarom, ook in de
toekomst, een
dienstplichtigenle
ger nódig hebben.
De andere partij
echter wil die oorlo
gen juist verhinde
ren en is daarom
voorstander van een
wend- en kostbaar
beroepsleger, dat
door interventie
Beroeps op
dit moment
alleen nog
nodig voor
de sier
(met anderen) voorkomt dat
communisme is dood en begra- Oosteuropeanen (of Afrikanen
Heilige Oorlog
van het Islamitisch fundamen
talisme tegen het christelijk
Avondland geloofde zelfs Kho-
meiny niet. Als waarborg tegen
putschlustige militairen hebben
de dienstplichtige militair
of Aziaten) elkaar de hals afsnij
den.
Een groot diensplichtigenleger
om ons de Oosteuropeanen van
het lijf te houden? Het lijkt me
onzin. Zelfs een NAVO-met-
minder-soldaten moet Turkije
ook al niet meer nodig. Dergelij- en Griekenland buiten een Bal-
ke aspiraties komen uitsluitend kan- of Kaukasus-oorlog kun-
tot ontwikkeling bij zeer onsta
biele, binnenlands-politieke
verhoudingen. Daar is in ons
land geen sprake van. Als ons
politieke klimaat al te wensen
overlaat, dan eerder door ge
brek aan belangstelling voor dc
publieke zaak, dan' door de
overspannen betrokkenheid
daarbij die tot onevenwichtig
heid leidt.
Kunnen we de dienstplichtige
nen houden. En dat de Oost
europeanen, na elkaar ver
moord te hebben, op West-Eu
ropa zullen lostrekken, lijkt me
uitgesloten.
Een klein beroepsleger dan, om
te voorkomen dat anderen el
kaar uitmoorden? Het is een no
bel streven waar weinig van te-
recht zal komen. De misère in
'Joegoslavië' is nog redelijk
overzichtelijk, we hadden de
militair dus missen, ook aan de beste bedoelingen en laten het
beroeps is nauwelijks nog be
hoefte. Een beetje voor de sier
blijven ze nodig, voor het cere
monieel met Prinsjesdag, en
misschien kan een beperkt ge
zelschap incidenteel z'n goede
diensten aanbieden als het er-
daar al voornamelijk afweten.
Veel landen erkenden Bosnië-
Hercegovina, maar vrijwel geen
enkele natie had de moed in de
hoofdstad Serajevo een ambas
sade te openen. Zo'n simpel be
wijs van solidariteit had op de
gens vreselijk misgaat en de VN Serviërs waarschijnlijk meer in-
wil dat Nederland zich ermee
bemoeit.
Maar daarmee hebben we het
l, want als de dienstplich-
druk gemaakt dan de duizen
den buitenlandse militairen die,
als blauwhelm, voornamelijk tot
passiviteit gedoemd zijn.
Dienstplichtige militairen kunnen we missen, r
nauwelijks nog behoefte.
