Omzet detailhandel stagneert
Ondernemingsraad
bij Van der Valk
hetÖmbacht
Stand van Zaken
Agro-industrie zoekt
ervaren krachten
NIJMAN
WOENSDAG 21 OKTOBER 1992
zakelijk
Onder deze titel verschijnt elke
week op deze pagina een over
zicht van kort zakelijk nieuws
uit de regio's Leiden, Alphen
en de Duin- en Bollenstreek.
Stuur uw berichten voor deze
rubriek naar het Leidsch Dag
blad, Postbus 54, 2300 AB Lei
den, t.a.v. 'Zakelijk'.
Jubilea
LEIDEN De Kamer van
Koophandel en Fabrieken voor
Rijnland viert volgende maand
haar 175-jarig bestaan met de
uitgave van een boek over haar
geschiedenis. Het werk is ge
schreven door oud-voorzitter A.
Koningsveld. Ook de LVI, Vere
niging van Ondernemingen ju
bileert in november. Deze
plaatselijke ondernemersvere
niging viert haar 75-jarig be
staan. De jongste in de rij van
jubilarissen in november is de
Stiel, de Stichting Industrieel
Erfgoed Leiden. Deze organisa
tie viert haar eerste lustrum met
onder meer een tentoonstelling
in het Leidse gemeentearchief
en het boek 'De kunst van het
bewaren Industrieel erfgoed
in Leiden'.
NCW West
REGIO/AMSTELVEEN In het
hoofdkantoor van KPMG (ac
countants) langs de A9 in Am
stelveen wordt op donderdag 29
oktober de algemene ledenver
gadering van het NCW West,
een regionale werkgeversorga
nisatie voor Noord en Zuid-
Holland, gehouden. Het thema
van de bijeenkomst is 'Bestuur
lijke vernieuwing'. NCW-voor-
zitter Blankert, burgemeester
Van Thijn van Amsterdam (te
vens voorzitter Regionaal Or
gaan .Amsterdam, ROA) en mi
nister Chabert van het Brussels
Hoofdstedelijk Gewest zijn~de
sprekers. De bijeenkomst begint
om 14.30 uur. Na afloop volgt
rond 17.30 uur een rondleiding
door het KPMG-gebouw en
vanaf 19.00 uur is een plaats in
geruimd voor het diner, muziek
en een modeshow van Frans
Molenaar. De kosten van de dag
bedragen negentig gulden. Voor
informatie: 070-3500351. Vra
gen naar Saskia Feenstra.
sassenheim eric jan weterincs neelsadviesbedrijf. Het verva
gen van een produktiemede-
De persoonlijkheid van een sol
licitant is voor werkgevers be
langrijker dan zijn of haar oplei
ding en verandering van perso
neel brengt extreem hoge kos
ten met zich mee. Dat zijn twee
opvallende conclusies uit een
onderzoek naar de arbeids
markt in de agro-industrie, de
bedrijfstak die land- en tuin-
bouwprodukten verwerkt.
Het rapport is opgesteld door
het Sassenheimse personeels-
adviesbedrijf Bruins, in samen
werking met het ministerie van
landbouw en de agrarische ho
geschool Delft. Meer dan twee
derde van de 117 geënquêteer
de werkgevers vindt de oplei
ding 'minder belangrijk', terwijl
85 procent meer gewicht hecht
aan de persoonlijkheid van een
nieuwe werkkracht. Vooral
communicatieve vaardigheden
scoren hoog bij werkgevers.
Zorgvuldigheid bij het aanne
men van nieuw personeel is ge
boden luidt een weinig verras
sende conclusie van het perso-
werker kost
maandsalarissen e
lopen tot bijna
maandsalaris
ken en inwerken
genwoordiger. De kosten voor
commerciële arbeidsbemidde
ling vermeldt het rapport niet.
Een tijdelijk probleem in de
agro-industrie is het vinden van
ervaren produktiemedewerkers.
De onderzoekers verwachten
dat door automatisering en me
chanisering de vraag naar dit
soort arbeid snel af zal nemen.
Moeilijker wordt het om inter
nationale verkopers te vinden,
vooral omdat ervaren krachten
nauwelijks zijn te vinden.
Moeilijk vervulbare vacatures
leveren nu al vaak een frustre
rend laag aantal sollicitatiebrie
ven op. Drieënzestig procent
van de werkgevers ontvangt
minder dan tien brieven van
kandidaten voor moeilijk ver
vulbare functies. Slechts een
handvol brieven leidt tot een
gesprek.
Op de bollenvelden zal in de toekomst het handwerk steeds meer verdwijnen.
ARCHIEFFOTO WIM DIJKMAN
Leidse winkeliers zijn over het algemeen niet somber
De omzet in de detailhandel viel de eerste drie kwartalen
van het jaar tegen in vergelijking met voorgaande jaren.
Het warme weer, tegenvallende loonstrookjes en negatie
ve berichten over de economie maakten de consument
kopschuw, meldt het Centraal Planbureau (CPB).
REGIO ERIC JAN WETERINCS
Het vierde kwartaal met zijn
'feestdagen' zou veel goed moe
ten maken, zodat de particulie
re consumptie dit jaar uiteinde
lijk nog met 1,5 procent zal stij
gen. Leidse winkeliers merken
ook een lichte terugslag, maar
zijn over het algemeen niet
somber. „In september trok de
verkoop al weer aan."
Vooral in de maanden januari
tot en met mei werd weinig ver
kocht, zo stelde het CPB vast.
De consumptie lag 0,75 procent
lager dan in hetzelfde tijdvak
vorig jaar. De grootste klappen
kregen warenhuizen, die zelfs
3,5 procent moesten inleveren.
Bekende detailhandelsketens
als de Hema en Superconfex
stelden de winstverwachting
naar beneden bij.
Aan de Leidse Hema in de
Haarlemmerstraat is deze lan
delijke trend voorbij gegaan,
verzekert een woordvoerder.
„We hebben net een gigantisch
verbouwing achter de rug,
waardoor wij klaar zijn voor de
komende tien, twintig jaar." Bij
superconfex op de Hoge Rijn
dijk bij Zoeterwoude heeft
manager mevrouw Brands de
landelijke trend wel duidelijk
gevoeld. Volgens het CPB zijn
de consumentenuitgaven voor
kleding dit jaar 'licht gestegen',
terwijl in de laatste jaren nog
een groei van vijf procent werd
gemeten.
„Je ziet in de confectie overal
stagnatie," zegt Brands. „We
zoeken naar redenen, maar nie
mand weet het." Ze heeft haar
hoop nu gevestigd op het kou
dere weer, „want als het wat
kouder wordt trekt de verkoop
direct aan. Dat hebben we deze
week al gemerkt."
Brands denkt dat de lagere
omzetten in de confectiebran-
che voor een deel zijn te verkla
ren uit het veranderende koop
gedrag van de consument „De
mensen gaan liever vaker op va
kantie of hebben een etentje
buiten de deur." Erg hoopvol
over de ontwikkeling van de
koopkracht is ze niet. „Wij krij
gen steeds meer mensen met
een uitkering in de winkel."
In de duurdere kledingbran-
che sloeg de recessie minder
hard toe. „Ik ken het verschijn
sel, maar ik heb er niet veel last
van gehad," zegt de bedrijfslei
der van 'If en Co' uit de Leidse
Haarlemmerstraat. Ook andere
winkeliers uit de 'trendy' sector
bevestigen dat merkkleding nog
steeds erg gewild is. Een aantal
exclusieve merken zou zelfs iets
goedkoper zijn geworden de af
gelopen tijd, terwijl confectie
juist iets duurder werd.
Vooral de verkoop van duur
zame consumptiegoederen
stagneerde dit jaar. Artikelen als
auto's, elektronische appara
tuur en woninginrichting waren
moeilijk aan de man te bren
gen. Een excuus hiervoor zou
den de drie vette jaren die ach
ter ons liggen kunnen zijn. Het
CPB verwacht dat de uitgaven
zich dit jaar zullen stabiliseren.
Audio-zaak Swaak uit de
Haarlemmerstraat heeft de
stagnatie aan den lijve onder
vonden. Volgens woordvoerder
Palm was het vooral de dalende
CD-omzet die de branche par
ten heeft gespeeld. Momenteel
zou de verkoop zich stabilise
ren. „In september is de omzet
van audio-spullen goed aange
trokken. en ik verwacht dat die
stijgende lijn zich voortzet."
Palm is voorzitter van onder
nemersvereniging 'Leiden
Leeft'. Hij heeft de indruk dat
het maar weinig branches goed
gaat, hoewel hij over de naaste
toekomst niet somber is. „Men
sen houden hun geld nog even
in de portemonnaie vanwege de
onrust in Europa," denkt hij.
„Nét dat stukje vertrouwen dat
de consument in de toekomst
moet hebben ontbreekt nog."
E WILLEM SPIERDIJK ERIC JAN WETERIN*
Informatie over
108.000 winkels
in het hele land
Het Distributie-planologisch In
formatie Systeem (DIS) is sinds
kort in het hele land operatio
neel. Dit bestand van de samen
werkende Kamers van Koop
handel bevat gegevens over op
pervlakte en branche van de
ruim 108.000 winkels in Neder
land. De Kamer van Koophan
del voor Rijnland is tien jaar ge
leden al met de invoering van
het systeem begonnen.
In samenwerking met het mi
nisterie van economische zaken
hebben de kamers meer dan 16
miljoen vierkante kilometer
winkelverkoopvloeroppervlakte
opgemeten. Het systeem stelt
bedrijven en de overheid in
staat om plannen voor de vesti
ging van nieuwe winkels goed
te onderbouwen. Daarbij ko
men niet alleen vraagstukken
over ruimtelijke ordening aan
de orde. Ondernemers raadple
gen het bestand ook vaak voor
marketing- en reclamedoelein
den.
Menukaarten
in braille
bij McDonalds
LEIDEN
De Leidse vestiging van ha-
merburgergigant McDo
nalds beschikt vanaf deze
week over menukaarten in
braille. De kaart voor blin
den en slechtzienden is in
twee versies beschikbaar
een van hard plastic, be
doeld voor gebruik in het
restaurant en een karton
nen kaart die de klant mee
mag nemen.
Of de kaart een succes is
kan de vestigingsmanager
nog niet zeggen. „Wc zijn er
net een paar dagen mee be
zig." Ook bij de andere 76
vestigingen van de fast-
food keten in Nederland is
de kaart deze week inge
voerd.
Na tien jaar touwtrekken met bonden
„Tegenwoordig is het bijna allemaal graniet wat we ge
bruiken. Oude marmersoorten worden te veel door het
weer aangetast, de letters en cijfers gaan slijten. Bij de
soorten natuursteen die nu worden gebruikt is onder
meer Palisander. Nee, niet te verwarren met de hout
soort. Die steen kan maar een paar weken per jaar uit
de rotsen worden gekliefd. In Zwitserland, want de ber
gen waar die steen vandaan wordt gehaald, liggen voor
het grootste deel van het jaar onder de sneeuw.
De stenen die we binnen krijgen, komen trouwens uit
alle windstreken. Uit vrijwel alle landen, behalve Ne
derland. Hier hebben we geen natuursteen, ook in
Limburg niet, dat is mergel. Maar slechts een paar kilo
meter onder Maastricht, over de grens in België, zijn al
stenen te krijgen.
Mijn vader is ongeveer 60 jaar geleden begonnen met
het bedrijf. Eerst op de Rhijnhoflaan, vervolgens aan de
Hoge Morsweg en nu sinds 1988 hier op het industrie
terrein bij de Stevenshof. Alles werd de eerste jaren met
de hand gemaakt, dat was echt monnikenwerk. In 1960
kwam de eerste graveermachine en zoals je nu ziet,
gaat vrijwel alles machinaal en watergekoeld. We heb
ben nu zelfs een computer die via een ingenieus appa
raat op stroken rubber, letters inbrandt Die letters
De klompenmaker doet zijn werk haast
alleen nog maar op braderieën en
demonstraties, terwijl de televisiereparateur
een onmisbare kracht op de arbeidsmarkt is.
Zo zijn in de loop der tijd veel ambachten
verdwenen, maar kwamen er ook veel
nieuwe beroepen bij. In Nederland zijn
109.000 kleine ambachtelijke bedrijven, die
aan 577.000 mensen werk bieden. In deze
serie vertellen mensen met een ambachtelijk
beroep over hun werk. Vandaag Leidenaar J.
.Wagemaker (48), natuursteenhouwer in zijn
eigen bedrijf aan de Kenauweg. „Wie het
goed kan, maakt door zijn slagenritme een
soort muziek."
worden op de graniet gelegd en via het zandstralen
verschijnt dan het opschrift. Het rubber verdwijnt niet
door het zandstralen, maar het graniet wel.
We restaureren en maken niet alleen grafstenen. We
krijgen ook opdrachten voor schouwen, haarden en ge
denkstenen, je weet wel 'eerste steen gelegd door'. Dat
gaat allemaal machinaal. Toch zal er altijd iemand
moeten blijven die hamer en bijtel kan hanteren. Ik
ben nog de enige die het bij ons kan. Niet dat ik elke
week een opdrachtje krijg, maar als er mensen komen,
kan ik ze niet wegsturen. En het gebeurt nog wel eens
dat je een steen moet restaureren bijvoorbeeld op het
kerkhof zelf. Dat je op een familiegraf een naam bij
moet schrijven. Dan moet het wel met de hand. Voor al
dat soort restauratiewerk is er nog een vakopleiding in
Utrecht.
Overal in Leiden kun je ons werk zien. Zo hebben we
stukken Beiers graniet gesplitst, die in het bordes van
het stadhuis zijn verwerkt. We hebben ook stenen gele
verd voor de restauratie van de Blauwpoortsbrug. En
verder zijn er oude gebouwen in de stad waarvan we
de stenen opnieuw moeten scharreren, zeg maar een
streepjespatroon erin kerven. Wie dat goed kan, maakt
door zijn slagenritme een soort muziek. Ik ben er eer
lijk gezegd een beetje uit, er zit bij mij pu geen muziek
tekst loman leefmans
FOTO HIELCO KUVfJKS
REGIO ERIC JAN WETERINCS
Het horeca-concem Van der
Valk krijgt eindelijk een onder
nemingsraad (OR). Na tien jaar
touwtrekken met de vakbonden
staat voor 24 van 39 vestigingen
vast dat dit overlegorgaan tus
sen personeel en directie er
moet komen. Voor de overige
15 vestigingen onderzoekt het
bedrijfsschap horeca of ze aan
de criteria voldoen. Bij de Van
der Valk-vestigingen in de Leid
se regio lijkt de animo gering.
Manoeuvres
Volgens de wet is een bedrijf
verplicht een OR toe te staan als
er 35 of meer mensen werken.
Ook part-timers die voor eer
derde van de gewone werktijd
of meer op de loonlijst staan tel
len mee. Volgens de vakbonden
wist Van der Valk door procedu
rele manoeuvres in de afgelo
pen tien jaar de oprichting van
de raden steeds uit te stellen.
Een ondernemingsraad is alleen
maar lastig, zo zou het autori
tair geleide concern redeneren.
In de Leidse regio heeft Van der
Valk vestigingen in Voorschoten
(De Gouden Leeuw), Leiden
Het Haagsche Schouw), Alphen
aan den Rijn (Avifauna), Wasse
naar (De Bijhorst) en Sassen
heim (Motel Sassenheim) en
het Brugrestaurant over de snel
weg nabij Nieuw Vennep. Vol
gens woordvoerder B. Kemper
van de horecabond FNV is de
animo om in deze plaatsen on
dernemingsraden op te richten
klein.
Animo
Voordat een ondernemingsraad
kan worden opgericht moet het
betreffende bedrijf eerst een
concept reglement opsturen
naar de FNV. Nadat die het
heeft goedgekeurd kunnen ver
kiezingen worden gehouden.
Momenteel hebben Avifauna en
De Bijhorst een concept opge-
stuurt en dat van De Bijhorst is
zelfs al goedgekeurd. Toch zal
in deze vestiging voorlopig geen
ondernemingsraad komen. „We
hebben ons best gedaan, maar
we konden niet één kandidaat
vinden," zegt een woordvoerder
van de FNV.
De Haagse Schouw en Motel
Sassenheim komen niet in aan
merking, omdat daar minder
dan 35 mensen werken. Over
De Gouden Leeuw in Voorscho
ten zijn bonden en bedrijf het
nog oneens. Volgens "de FNV
onderzoekt het bedrijfschap ho
reca momenteel hoeveel men
sen het bedrijf in dienst heeft,
maar plaatselijk bedrijfsleider
Van der Valk zegt van niets te
weten.
'Geen animo'
Volgens hem is het duidelijk dat
een ondernemingsraad in De
Gouden Leeuw 'niet van toe
passing is'. Veel woorden wil hij
er niet aan vuil maken. „Dat is
al lang geregeld. Er is bij ons he
lemaal geen animo voor." Vol
gens FNV-er Kemper is er een
duidelijke reden waarom on
dernemingsraden bij het con
cern niet van de grond komen:
„Het personeel gedraagt zich
erg kruiperig. Iedereen is bang
voor zijn baantje," verklaart hij.
Een bezoek aan een paar Van
der Valk vestigingen in de regio
leert dat het personeel in ieder
geval de mond niet voorbijpraat
als de baas afwezig is. Een werk
neemster van Het Haagse
Schouw hoort op van het
nieuws over de ondernemings
raden. „Maar dat hebben we
hier ook niet nodig. Alles is hier
lekker klein en als er iets mis is,
ga je gewoon naar je baas toe."
Verder commentaar moet de
baas /HlgBWi maar du- is rr 's
ochtends niet. De meeste per
soneelsleden maken lange
avonden, zodat 's ochtends
maar weinig mensen aanwezig
zijn. Die bedienen een handvol
koffieklanten, veelal oudere da
mes die zich in een behaaglijk
De Gouden Leeuw
Een heel andere atmosfeer
hangt bij De Gouden Leeuw in
Voorschoten. Daar is het zon
overgoten terras 's ochtends
niet alleen gevuld met gefortu
neerde ouderen, maar ook met
lieden in streepjesoverhemd cn
een handvol heren strak in het
pak. De receptioniste weet niets
van ondernemingsraden.
„Daarvoor moet u meneer Van
der Valk hebben en die komt
pas vanmiddag.
Ook Van der Valk's plaatsver
vanger is er niet en dat betekent
dat niemand verder commen
taar kan leveren. Van het perso
neel zullen we verder niets ho
ren, zo blijkt. „Ondernemings
raden? Daar ga ik niet over en ik
heb het veel te druk," zegt een
serveerster die druk in de weer
is op het terras. „En wilt u niet
zo in de weg staan alstublieft?"
IVoees-sturing en -regeling
zijn van die zaken Ii«- om
ISijtnan Elektrotechniek
vragen
ELEKTROTECHNIEK
De enlhou»ia*te ex|M»rt*
