Crisistop van EG
levert weinig op
Kas leeg, loon in sokken
Jeltsin blijft Gorbatsjov pesten
Buitenland
Reactor Tsjernobyl
weer opgestart
De top van de mijnsluitingen
Britse rente procent omlaag
In de mist voor Manhattan
ZATERDAG 17 OKTOBER 1992
7
Boze werknemer legt kerncentrale stil
paluel Een ontevreden werknemer heeft de kerncentrale van
Paluel in Normandie 24 uur stilgelegd. Het incident, dat zich
donderdag voordeed, had volgens de directie geen gevolgen
voor de veiligheid. De werknemer was van mening dat hij te
weinig verdiende en drukte uit „wraak" drie noodknoppen in.
waardoor veiligheidssystemen de reactoren uitschakelden. Hij
zal disciplinair worden g
Onderzoek naar leningen Irak
Washington* De gepensioneerde rechter Frederic Lacey is door
het Amerikaanse ministerie van justitie belast met een speciaal
onderzoek naar twijfelachtige bankleningen aan Irak en de rol
die president Bush daarin heeft gespeeld. Met die leningen wa
ren miljarden dollars gemoeid. Dankzij de leningen kon Irak
vóór de Golfoorlog voedsel, maar ook wapens, kopen.
Burgeroorlog in Mozambique voorbij
aaaputo» De Mocambiquaanse president Joaquim Chissano
heeft gisteren officieel bevestigd dat een einde is gekomen aan
de 16 jaar oude burgeroorlog in de voormalige Portugese kolo
nie. Hij sprak duizenden feestvierende inwoners van Maputo
toe. Onlangs ondertekenden Chissano en Afonso Dhlakama, lei
der van de verzetsbeweging Renamo, in Rome een vredesak
koord. De Verenigde Naties zullen op de naleving van dat ak
koord toezien.
Gesprek Savimbi-Dos Santos uitgesteld
luanda Het onderhoud tussen president Dos Santos van Ango
la en Unita-leider Savimbi is uitgesteld tot waarschijnlijk maan
dag. De twee voormalige rivalen zouden gisteren de situatie be
spreken die na de eerste vrije verkiezingen in Angola is ontstaan,
maar het gesprek ging niet door. Wel heeft Savimbi gisteren ge
zegd zich bij zijn verkiezingsnederlaag te zullen neerleggen.
'Fergie' eist 4 miljoen voor blootfoto's
parus Sarah Ferguson, de Britse hertogin van York, en de Ame
rikaanse zakenman John Bryan hebben voor een Franse recht
bank van een Frans foto-bureau en een Frans tijdschrift elk een
schadevergoeding geëist van 11 miljoen frank (ongeveer 4 mil
joen gulden) voor de publikatie van omstreden foto's waarop de
hertogin topless te zien is en in omhelzing met John Bryan. De
rechtbank doet waarschijnlijk uitspraak op 25 november.
Miljoen dollar voor kinderen Joegoslavië
den haag Minister Pronk (ontwikkelingssamenwerking) heeft
een miljoen dollar beschikbaar gesteld aan Unicef, het kinder
fonds van de VN, ten behoeve van kinderen in het voormalige
Joegoslavië. UNicef is met de strijdende partijen voor de eerste
week van november een 'staakt-het-vuren' overeengekomen.
Die periode zal worden gebruikt om ongeveer een miljoen kin
deren in nood van kleding, schoeisel en dekens te voorzien met
het oog op de naderende winter. De totale kqsten voor dit pro
gramma bedragen zes miljoen dollar.
Geen protesten in Oekraïne
moskou/kiev
correspondent
I Ondanks westerse bezorgdheid
heeft Oekraïne gisteren een van
de vier reactoren van de Tsjer
nobyl-centrale opgestart. Vol
gens Mikola Sorokin, directeur
van de centrale, is er geen reden
tot bezorgdheid over de «veilig
heid van de centrale.
In 1986 explodeerde reactor
vier van Tsjernobyl. Het officiële
dodental was 32, maar daarbij
zijn de slachtoffers die in de ja
ren daarna aan de gevolgen van
straling overleden niet meege
rekend. Sorokin sprak gisteren
tegen dat de betonnen sarco
faag waarin de vierde reactor is
verzonken, scheuren zou verto
nen. ..En zelfs als er een kleine
afwijking zou zijn, zou die al
leen effect hebben op de on
middellijke omgeving vande
centrale."
Russische kernwetenschap
pers kwamen begin dit jaar met
foto's en andere bewijzen van
scheuren in het betonnen om
hulsel. De nog werkende reacto
ren waren toen stilgelegd nadat
brand was uitgebroken. Een
Sussende woorden, maar geen oplossingen voor problemen
Drieduizend mijnwerkers marcheerden gisteren naar het centrum v
met de andere leiders van de Europese Gemeenschap.
De Europese regeringsleiders zijn gisteren nauwelijks
dichter bij oplossingen gekomen van de grote politieke
en economische problemen van de Europese Gemeen
schap. De spanningen op de valutamarkten, de oplopen
de werkloosheid in de EG, de stagnerende wereldhandel
en de malaise rond het Verdrag van Maastricht, bleven
onopgelost of werden bezworen met sussende verklarin
gen.
peleton achterblijvers.
Lubbers liet in Birmingham
een nadrukkelijke waarschu
wing horen aan het adres van
Denemarken om snel een op
lossing te vinden voor de Deen
se afwijzing van 'Maastricht'.
ren is er niet, omdat anders ook
andere landen aan het verdrag
gaan tornen.
Het enige concrete besluit dat
op de EG-top viel, behelst het
zenden van medicijnen, tenten,
40 trucks en 120.000 ton voedsel
naar het voormalige Joegosla-
birmingham cees van zweeden
correspondent
Ze waren gekomen om „John
Major en zijn regering te hel
pen", zo had de voorzitter van
de Europese Commissie. Jac
ques Delors, de dag tevoren ge
zegd. Maar toen het circus van
dolende Euro-leiders gister
avond weer opbrak, bleef Major
eenzaam en alleen in Birming
ham achter. Zijn hoogmogende
collega's hadden hem een niets
zeggend document nagelaten,
betogende mijnwerkers hadden
de aandacht van de wereldme
dia gegijzeld en binnen zijn ei
gen partij begonnen de thatche-
risten weer hun messen te slij
pen.
John Major had de Euro-lei
ders naar Birmingham, een we
reldcentrum van industrieel
verval, genood om twee zaken
te regelen. Ten eerste moest
worden vastgelegd welke be
voegdheden vanuit Brussel kun
nen worden teruggeheveld naar
de nationale parlementen, en
voorts moest het ondoorgron
delijke besluitvormingsproces
in de gemeenschap opener
worden. Deze zaken waren zo
dringend, vond Major, dat ze
niet konden wachten. Er moest
een aparte, ingelaste 'noodtop'
komen.
Maar terwijl Major en Delors
gisteren op de afsluitende pers
conferentie uitleg gaven over
het nut van de tussentop. kwam
het echte nieuws uit York. een
paar honderd mijl noordelijker.
Daar. in het hart van de Engelse
mijnstreek, stond de directeur
van het Friargate Museum voor
een moeilijke beslissing. In zijn
wassen-beeldenmuseum prijkte
ook een beeld van Major, dat in
de traditie van de streek was ge
huld in kompelsoverall. Was dit
nog langer betamelijk? De mu
seumstaf vergaderde over de
kwestie en nam het enig juiste
besluit: uit vrees voor „sponta
ne reacties van het publiek"
werd de overall en de helm ver
vangen door de gebruikelijke
werkkleding van de politicus,
het gekrijtstreepte pak.
Tien miljoen gulden had Ma
jor uitgetrokken voor zijn top in
Maastricht. Duizenden 'te
koopborden waren wegge
haald voor de huizen die lagen
langs de weg waarover de Euro-
leiders werden aangevoerd.
Meer dan 3.000 blauwe EG-
vlaggen waren ervoor in de
plaats gekomen. Maar het volk
was slechts in een kwestie geïn
teresseerd: het nakende ontslag
van 31.000 mijnwerkers.
Het besluit om 31.000 kom
pels af te danken kwam afgelo
pen dinsdag als een donderslag.
De mijnindustrie, die na de oor
log nog aan miljoenen werk had
geboden, was al gedecimeerd.
Waarom moest de helft van de
overgebleven mijnen worden
gesloten? En vooral: waarom
nu. in het midden van de lang
ste recessie sinds die van de ja
ren '30?
De vragen stapelden zich snel
op. Conservatieve Lagerhuisle
den daalden af in mijnschach
ten om hun solidariteit met de
kompels te betuigen. De Sun.
die Major in april nog aan zijn
verkiezingszege had geholpen,
vroeg in een hoofdredactioneel
commentaar: 'Beste meneer
Major, heeft u een plan om ons
uit deze verdomde rotzooi te
halen?'
De premier sloeg gisteren te
rug met een verlaging van de
rentevoet, waar de thatcheristi-
sche rechtervleugel van zijn
partij maandenlang om had ge
schreeuwd. Maar de maatregel
werd onmiddellijk afgedaan als
„paniekvoetbal" en het pond
zakte verder weg in het moeras.
Een fotograaf die in Birming
ham klaagde over het hete licht
van de televisielampen, kreeg
van Major het volgende ant
woord: „Als u denKt dat uw
baan heet is. dan moet u de
mijne eens een weekje doen."
birmingham peter d
tweede reactor zal volgende
maand worden opgestart.
Oekraïne had aangekondigd
Tsjernobyl in 1993 geheel te
sluiten. Maar volgens het pers
bureau Tass menen experts dat
het onmogelijk was de centrale
stil te leggen nu de winter op
komst is en Oekraïne de energie
hard nodig heeft vanwege de
energieschaarste.
Een woordvoerster van de
Oekraïnse milieubeweging
'Groen Licht' zei gisteren desge
vraagd dat er geen sprake was
van volksprotesten tegen het
opstarten van de reactoren.
Groen Licht heeft zich beperkt
tot een protestbrief aan regering
en parlement.
Het Duitse parlement heeft
de regering in Bonn gisteren ge
vraagd werk te maken van het
plan van de zeven belangrijkste
industrielanden (G7) voor de
beveiliging van kerncentrales in
de ex-Sovjetunie. Minister Klaus
Töpfer van milieu zei in een
vraaggesprek dat het risico van
ongelukken door het opnieuw
in gebruik nemen van Tsjer
nobyl wordt vergroot.
correspondent eg
Premier Lubbers putte echter
moed uit het feit dat op de top
„de rijen zijn gesloten" en er
geen zichtbare verdeeldheid
was. Lubbers en de Britse pre
mier Major meenden dat de top
nog eens duidelijk heeft ge
maakt dat de 12 EG-landen ge
zamenlijk verder willen werken
aan politieke en economische
eenwording, en dat het niet de
bedoeling is dat de EG breekt in
een rijke kopgroep en een
Schip Greenpeace
bevond zich niet
in Russisch water
moskou gpd
De Russische autoriteiten heb
ben gisteren hun bewering in
getrokken dat het Greenpeace-
schip Solo zich in Russische
territoriale wateren heeft be
vonden. De commandant van
de kustwacht in Moermansk
zei gisteren niet te verwachten
dat de Solo voor zondag in de
Russische havenstad arriveert.
Moskou liet gisteren weten
dat de aanhouding van de Solo
het gevolg is van een actie op
maandag, toen een snelle rub
berboot van het Greenpeace-
schip probeerde een dum-
plaats van radioactief afval te
bereiken. Mogelijk heeft
Greenpeace ook voet aan wal
gezeL „Er zijn aan boord van
de Solo water-en landmonsters
aangetroffen", aldus regerings
woordvoerder Jastrzjembski.
vië. Daar wordt meteen 480 mil
joen gulden voor uitgetrokken,
ongeveer de helft van wat nodig
In diplomatieke kringen heer
ste gisteren opluchting dat
Frankrijk zich op de top mee
gaand opstelde in het slepende
Amerikaans-Europese handels
overleg. Tot nu toe gold Parijs
als stoorzender in de GATT-on-
derhandelingen, die gezien
worden als een sleutel tot her
stel van de wereldeconomie. In
Birmingham zei president Mit
terrand „open te staan" voor
een akkoord, maar niet te kun
nen garanderen dat zijn parle
ment dat slikt. Daarmee krijgt
EG-ondcrhandelaar Andriessen
(de Nederlandse EG-commissa-
ris voor buitenlandse handel)
het groene licht verder te praten
met de VS. in de hoop nog voor
de Amerikaanse verkiezingen
een akkoord te sluiten.
birmingham» cees v
correspondent
De Britse regering heeft gisteren
de rentevoet met één procent
verlaagd. De stap werd door de
oppositiepartijen afgedaan als
„een paniekmaatregel", maar
de werkgeversorganisatie CBI
verklaarde: „Dit is de juiste weg
voorwaarts."
Met 8 procent heeft het Vere
nigd Koninkrijk nu de laagste
rentevoet in de Europese Ge
meenschap. Het is de tweede
keer dat de regering de rente
met een procent heeft verlaagd
sinds het pond sterling op
'Zwarte Woensdag' door zijn
vloer in het Europees Monetair
Stelsel zakte.
De lagere rentevoet moet
Groot-Brittannië uit de
sleuren waarin het land al bijna
drie jaar verkeert. De vraag is
echter of de regering het spook
van de inflatie in de fles kan
houden, nu de Britse rente lager
is dan die van alle andere EG-
landen.
Hel pond sterling verloor
ruim een pfennig van zijn waar
de onmiddellijk na de bekend
making in Londen. Een verdere
val van het pond. dat al met 15
procent is gedevalueerd ten op
zichte van de D-mark. brengt
het anti-inflatie beleid in ge-
De renteverlaging komt op
een moment dat de regering-
Major in het nauw zit. Het be
sluit om 31.000 mijnwerkers op
straat te zetten, ontketende de
ze week een storm van protest.
Drieduizend mijnwerkers mar-
China duwt staatsbedrijven de markt op
peking yvonne van der heupen
Voor de ingang van een me
trostation in Peking zitten een
paar kooplui op de grond. Ze
kijken wat treurig uit over hun
handel. Vandaag liggen er sok
ken op de stukken doek. De
mannen blijken geen daklozen
te zijn, of helers, of werklozen.
Ze verdienen eigenlijk niet eens
de naam 'handelaar'. Het zijn
gewoon textielarbeiders. Het
bijzondere is dat ze deze week
hun loon uitbetaald hebben ge
kregen in sokken, omdat de kas
van het staatsbedrijf waar ze
werken leeg is.
De hervorming van de staats-
industrie geldt als het grootste
probleem dat China bij het op
zetten van een nieuw econo
misch stelsel moet oplossen.
„We moeten de manier waarop
de staatsbedrijven werken, ver
anderen en de bedrijven de
markt opduwen", aldus partij
leider Jiang Zemin in zijn ope
ningsrede op het veertiende
partijcongres eerder deze week.
Hoe de verandering in de
staatssector, die officieel 55 pro
cent van de industrielë produk-
tie verzorgt, moet worden be
werkstelligd, is onduidelijk. De
staatsbedrijven zullen worden
omgesmeed tot zelfstandige
eenheden die zelf besluiten mo
gen nemen over bijvoorbeeld
investeringen, maar ook zelf
verantwoordelijk worden voor
winst en verlies. De functies van
de overheid en het manage
ment zullen worden geschei
den. Ook in China is het papier
geduldig en hoe de voorstellen
in de praktijk gaan uitpakken,
weet niemand.
Een derde deel van de staats
bedrijven is zwaar verlieslij
dend. Eigenlijk zouden die on
dernemingen gewoon failliet
moeten worden verklaard. Dat
betekent echter massaontslagen
bedrijven met tienduizenden
arbeiders zijn geen uitzonde
ring en sociale onrust. De
partijleiding denkt dan ook in
een andere richting en kiest
voor een 'gecontroleerd aantal
faillissementen'. Daarop volgt
steeds een fusie van een bank
roete onderneming met een ge
zond bedrijf.
Dat lost het probleem aller
minst op. Immers, het goedlo
pend bedrijf dat zijn fusie
partner niet zelf kan uitzoeken
ziet ineens zijn aantal werk
nemers verdubbeld. Voor de ex
tra arbeidskrachten hebben ze
geen werk maar ze moeten hen
wel salaris uitbetalen. Met de
verouderde machines en de on
verkoopbare voorraden valt
niets te beginnen. Kortom: het
winstgevende bedrijf wordt
voor zijn goede prestaties ge
straft.
Het moeten hele sterke on
dernemingen zijn die die last
kunnen dragen. Het voordeel is
vooralsnog dat de sociale struc
tuur een bedrijf verzorgt ook
de goedkope huisvesting, gratis
onderwijs en medische hulp
overeind blijft.
cheerden gisteren naar het cen
trum van Birmingham, waar
Major vergaderde met de ande
re leiders van de Europese Ge
meenschap.
Anders dan tijdens de bittere
mijnwerkersstaking van 1985-
'86 kunnen de kompels thans
op steun uit alle geledingen van
de maatschappij rekenen. Tal
rijke Conservatieven hebben
zich openlijk tegen het besluit
gekeerd.
Een Britse rechtbank besloot
gisteren overigens dat de slui
ting van de zes mijnen moet
worden uitgesteld. Volgende
week dinsdag zal de rechter een
oordeel vellen over de rechtma
tigheid van de mijnsluitingen.
In afwachting daarva
de zes mijnen open blijven
Duitse politie
onderschept
2,2 kg uranium
De Duitse politie heeft in
Beieren 2.2 kilo uranium in be
slag genomen. Zeven mensen
zijn gearresteerd, zo is gisteren
bekendgemaakt.
Het uranium, dat dinsdag op
een parkeerplaats langs de au
tosnelweg bij München werd
onderschept, was voor een half
miljoen dollar op de markt aan
geboden. Een eerste onderzoek
ter plekke wees uit dat het om
hoog verrijkt uranium 234, 235
en 238 gaat. Het materiaal zou
uit Oost-Europa afkomstig zijn
en via Polen naar Duitsland zijn
gSHpul gesmokkeld. De Duitse douane
noemde de vangst een klap
deatoommafia
De politie werd op het spoor
gezet ha de arrestatie van Pool
se smokkelaars, vorige week in
Frankfurt. Zij hadden radioac
tief cesium-137 en strontium-90
in hun bezit.
De Klerk stelt
beperkte
amnestie voor
new york Het lijkt wel een pentekening, zoals het cruiseschip 'Queen Elizabeth 2' pal voor Manhattan opdoemt uit de mist Het schip arriveerde
gisteren vanuit het Engelse Southampton in New York, na een tocht van vijf dagen over de Atlantische Oceaan. foto »Rtr» mike secm
Stichting van Gorbatsjov beschuldigd van belastingontduiking
moskou hans geleunse
correspondent
Het bittere conflict tussen Boris
Jeltsin en Michail Gorbatsjov is
gisteren verder aangescherpt.
Het wetenschappelijke instituut
van de vroegere Sovjet-presi
dent is door het ministerie van
financiën varj belastingontdui
king beschuldigd. En Jeltsins
staf kwam met een nieuwe ver
klaring, dat Gorbatsjov zeker
vanaffebruari 1990 op de hoog
te was van Stalins massamoord
op Poolse officieren in 1940 in
katyn.
Jeltsin ondersteunde zijn
nieuwe verklaring met een ge
heim partijdocument dat Gor
batsjov al in 1990 zou zijn over
handigd. De aanval op de Gor-
batjsov-stichting richt zich op
de commerciële activiteiten van
het fonds. Een speciale onder
zoekscommissie van het minis
terie van financiën haalde uit de
boekhouding dat in het eerste
kwartaal van dit jaar voor onge
veer 40.000 gulden belasting is
ontdoken. Volgens de onder
zoekscomissie had het fonds of
ficieel opgegeven dat het verlies
had geleden. Jeltsin heeft de
stichting al de meeste panden
ontnomen die hij Gorbatsjov
eind december vorig jaar had
toegewezen.
Gorbatsjov vertrok gisteren
verbitterd naar Berlijn, waar hij
vandaag de begrafenis van Willy
Brandt bijwoont. „Ik concen
treer me op het laatste eerbe
toon aan een persoonlijke
vriend en een groot man", zei
hij. Niettemin verweet hij Jeltsin
op de valreep nog niet te luiste
ren naar adviezen van buiten de
eigen kring. „Er zijn krachten in
Rusland met goede program
ma's. Een ervan is de Burger
Unie. Jeltsin kan mensen uit die
kring goed gebruiken."
De Burger Unie wordt geleid
door vice-president Roetskoi en
de industrieel Arkadi Volski, een
vriend van Gorbatsjov. De Bur
ger Unie eiste gisteren dat Jelt
sin een 'coalitie-regering'
vormt, die economisch het roer
moet omgooien. Volgens de
Burger Unie is de radicale poli
tiek van leltsins huidige rege
ring de oorzaak van gierende
inflatie, stijgende werkloosheid
en anarchie in Ruslands deelre
publieken.
De Zuidafrikaanse regering
heeft gisteren een voorstel tot
beperkte amnestie gelanceerd
om het ANC enigszins de wind
uit de zeilen te nemen. De am-
nestlevootstsllen vallen aan
zienlijk minder ruitn uit dan
was voorspeld.
De Algemene Wet op Amnes
tie die door de minister van jus
titie Coetzee aan het parlement
is voorgelegd geeft president De
Klerk het recht politieke tegen
standers vrij te spreken, zij het
wel op advies van een speciale
door de president aangewezen
commissie. De amnestiewet
heeft betrekking op politieke
delicten die voor 8 oktober 1990
zijjn gepleegd. Op die datum
maakte De Klerk een begin met
de afschaffing van apartheid
Het parlement, dat hoofdza
kelijk uit blanken best.i.it al
woensdag het wetsvoorstel in
stemming brengen. Het ANC
heeft bezworen een door blan
ken geïntroduceerde
nooit te zullen accepteren.
