'Meer ouders
in besturen
van scholen'
üüi
'Sport kan arbeidsongeschiktheid juist voorkomen'
Driemaal daags een lach
Binnenland
Oude koran-vertaling
aangepast en opgefrist
Fraudeurs met vaarbewijzen aangehouden
ZATERDAG 17 OKTOBER 1992
Algemeen Nederlands Persbureau GPD Gemeenschappelijke Persdienst
Kosto boos op gevangenispersoneel
den haag Staatssecretaris Kosto (justitie) vindt het onaanvaard
baar dat dinsdag vier verdachten zijn vrijgelaten, omdat bij de
gevangenis Oostereiland in Hoorn niemand aanwezig was om
ze in te schrijven. Kosto verwacht in de toekomst meer souples
se van het gevangenispersoneel. De gevangenis weigerde de
vier, omdat zij door oponthoud in de file na vijf uur arriveerden.
De parketpolitie zag zich genoodzaakt het viertal dan maar op
vrije voeten te stellen. Het ging om veroordeelden die hadden
geweigerd boetes te betalen en een vervangende celstraf hadden
moeten uitzitten.
Dieven op stelten beroven tuinders
klazienaveen Glastuinders in het Drentse Klazienaveen zijn deze
week begonnen met georganiseerde nachtelijke patrouilles rond
de kassen. Aanleiding voor de 'tuinderswacht' is een reeks inbra
ken bij kwekers, waarbij grote hoeveelheden assimilatielampen
en bijbehorende aluminium kappen zijn gestolen. De inbrekers
maken gebruik van stelten om bij de hoge lampen te kunnen.
Volgens de tuinders gaat het om „zorgvuldig voorbereide inbra
ken van de georganiseerde misdaad".
Ter Schure verbiedt KRO-uitzending
hilversum-den bosch» Bisschop Ter Schure van Den Bosch heeft
de KRO-uitzending van een eucharistieviering in de San Salva-
torkerk in Den Bosch verboden. De bisschop heeft een soort ve
torecht over radio- en televisie-uitzendingen die in zijn bisdom
worden gemaakt. Hij let daarbij vooral op de liturgie van de vie
ring, maar dit keer is hij gestruikeld over het feit dat er in de als
progressief bekend staande parochie wel eens mensen voorgaan
die een loopje met het kerkrecht nemen. Pastor F. Bakker heeft
begrepen dat het verbod heeft te maken met een dienst in 1986,
waarin een getrouwde priester assisteerde bij een huwelijk.
Werkloosheid daalt, maar minder snel
Het aantal geregistreerde werklozen bedroeg volgens
het Centraal Bureau voor de Statistiek in de periode juli-septem-
ber 1992 gemiddeld 288.000. Dat is 18.000 minder dan in dezelf
de periode vorig jaar. Het tempo waarin de werkloosheid daalt
neemt af. In het eerste kwartaal van dit jaar was de daling nog
32.000, in het tweede 19.000. Van de werklozen waren er 70.000
jonger dan 25 jaar tegen 73.000 in dezelfde periode vorig jaar.
Leidse arabisten handhaven eigen karakter
leiden «anp
De klassieke Nederlandse ko
ran-vertaling van prof. dr. J.
Kramers heeft een grondige be
werking ondergaan. De Leidse
arabisten drs. A. Jaber en dr. J.
Jansen hebben de uit 1956 date
rende tekst „aangepast
behoeften van de
Koran-lezer".
De vertaling van Kramers is
de eerste Nederlandse vertaling
direct uit het Arabisch. Drie jaar
voor deze editie verscheen, had
de Ahmaddiya-beweging een
eigen vertaling uitgegeven, ge
baseerd op het Engels. In 1989
verscheen een vertaling van de
Groningse arabist dr. F. Leem
huis.
Kramers' vertaling onder
scheidt zich door de enigszins
bevreemdende taal. De hoogle
raar Arabisch ging ervan uit
„dat de koran niet is gesteld in
zouteloze, vlakke en alledaagse
taal. De korantekst wil heel na
drukkelijk gesteld zijn in de taal
van God en de engelen", schrijft
Jansen. „Daarom heeft Kramers
geprobeerd een bevreemdend
taaleigen te ontwerpen dat bij
de Nederlandse lezer zou op
roepen wat de tijdgenoten van
Mohammed, de apostel van de
islam, moeten hebben gevoeld
toen zij voor het eerst de koran
tekst hebben horen voordra
gen", aldus Jansen. Zo bedacht
Kramers het woord 'genotenge
vers' voor mensen die nu zou
den worden aangeduid als po-
lytheïsten, mensen die geloven
dat er meer dan één God is.
Jansen en Jaber hebben dit
„excentrieke taalgebruik" ge
handhaafd. „Uiteraard is het bij
het vertalen van de koran ook
mogelijk een andere weg te
gaan en te kiezen voor de Ne
derlandse termen die weerge
ven hoe een moderne moslim
in de twintigste eeuw de koran
verstaat." Maar zij hebben de
„kracht van deze monumentale
vertaling niet willen aantasten
met prozaïsche oplossingen".
Werkgroep van CDA:
Hunter 'Patch' Adams heeft op de kinder-oncologische afdeling van het Sint Radboudziekenhuis een clownesk onderonsje met Emile Nelissen uit
FOTO ANP COR MULDER
Als zijn tijd gekomen is, wil hij geen predi
kant, geen humanist, maar een goede
clown aan zijn sterfbed. Mensen doen er
volgens hem goed aan minimaal drie keer
per dag uitbundig te lachen. In het open
baar wel te verstaan, gewoon op straat. Hij
zegt verder, eenmaal als clown verkleed, bij
iedereen van het bord te kunnen eten, al is
het in het duurste restaurant.
De wereld volgens de Amerikaan Hunter
'Patch' Adams (47). Hij hield zijn kijk erop
gistermiddag voor aan een gehoor dat voor
namelijk uit doktoren en verpleegkundigen
van het Nijmeegse Sint Radboudziekenhuis
bestond. Daarna liep hij, als clown verkleed,
langs de bedden van kankerpatiëntjes op de
afdeling kinder-oncologie. Bepaald niet het
makkelijkste deel van het ziekenhuis.
„Ik ga iets vertellen over humor en me
zelf, over humor en groepen en over humor
en de samenleving", begint Adams zijn le
zing: „Maar ik begin met 'humor en onder
zoek'. Ga maar rustig eventjes slapen, dus."
Hij is nauwelijks binnen of hij heeft de zaal
plat.
Later op dreef komen hoeft Adams
niet wisselt hij van broek. Hij ziet er 'nor
maal' ook al vrij clownesk uit: grote ogen,
flinke snor met twee naar boven draaiende
punten en een paardestaart. Zijn sjofele
paarse colbert heeft zwarte stiksels. De wit
te sokken verschillen onmiskenbaar in
kleur, omdat één ervan vaker met de bonte
was meeging.
Daar staat hij dan in een gebloemde on
derbroek die tot bijna op de knieën reikt.
De zaal ligt dubbel van het lachen, Adams
spreekt onverstoorbaar verder. Hij doet een
rode pofbroek aan waarin hij vijf keer past
en trekt die tot over zijn oren, vertellende
dat hij op die manier regelmatig bij een
bushalte in New York vertoeft. „Het lijkt
wel", grapt Adams, „of omstanders denken
dat er geen geluid door deze stof komt. Ze
staan pal naast me en vragen zich hardop af
of die tomaat soms gek is geworden, of zo."
Adams noemt zich het liefst straatclown,
omdat hij zich op straat het meest in zijn
element voelt. In een collegezaal kan hij het
ook, dat moet gezegd. 'Patch' clownt 30 jaar
en is ruim 21 jaar arts. Beide professies weet
hij op bijzondere wijze te combineren.
„Doktoren en verplegers in de Verenigde
Staten hebben nauwelijks nog plezier in
hun werk. De motivatie is zoek. Weinig of
geen tijd voor de patiënt, alles moet snel,
snel. De situatie in Nederland lijkt me al
niet anders." Adams doet Nederland enkele
dagen aan op doorreis naar Schotland. In
november gaat hij naar Rusland. Overal
geeft hij lezingen en demonstreert hij hoe
humor en vriendschap een belangrijke rol
kunnen spelen in het werk van medici,
maar evenzeer in het genezingsproces van
patiënten.
In 1971 begon hij met dertig bekenden,
onder wie drie medici, een klein ziekenhuis
in de staat West-Virginia. Tot op de dag van
vandaag vormen humor en vriendschap
een belangrijk onderdeel van de medische
behandeling in het instituut dat 'Gesund-
heit' heet. De mensen die er werken, heb
ben dat de eerste twaalf jaar helemaal voor
niets gedaan, full-time en zeven dagen per
week. „Door die ervaring is voor mij vast te
komen te staan dat kwaliteit in het werk
van het grootste belang is. En die krijg je in
belangrijke mate door humor." Hij kust het
voorhoofd van een arts op de eerste rij en
gaat voor een demonstratie naar kinderon-
cologie. Onder daverend applaus. En veel
gelach.
vlissingen anp
De rijkspolitie te water in Vlis-
singen heeft zeventien mensen
aangehouden die worden ver
dacht van fraude met vaarbe
wijzen. Ze komen allen uit Zee
land en Zuid-Holland.
Het onderzoek werd ingesteld
nadat bij controles was geble
ken dat valse vaarbewijzen in
omloop zijn. De politie schat
dat 650 valse vaarbewijzen zijn
gemaakt. De verdachten kun
nen een gevangenisstraf opge
legd krijgen van ten hoogste zes
jaar of een geldboete van maxi
maal 100.000 gulden.
Sinds 1 april 1992 is een klein
vaarbewijs verplicht voor mo
torboten die sneller kunnen va
ren dan twintig kilometer per
uur en voor schepen die langer
zijn dan vijftien meter. Het
vaarbewijs kan alleen worden
verkregen door het afleggen van
een landelijk e
AUTOKRAAN
TRANSPORTEN
De rol van de ouders in de school moet veel groter wor
den. Het zou de schoolbesturen ,,tot eer strekken" als ze
de ouders de meerderheid in het bestuur lieten vormen.
Ook moeten scholen openlijker verantwoording afleggen
over hun doelstellingen en hun prestaties. De scholen
mogen daarnaast veel autonomer worden en het aantal
wetten en regels moet worden beperkt.
Dat schrijft een werkgroep van
het CDA, voorgezeten door par
tijvoorzitter Van Velzen, in het
rapport 'De school aan de ou
ders', dat gisteren werd gepre
senteerd. Het rapport moet deel
gaan uitmaken van het verkie
zingsprogramma.
Volgens de werkgroep zou de
hele onderwijswetgeving kun
nen worden teruggebracht tot
regels op vijf gebieden: het leer
plan, de toelatingsvoorwaarden,
de exameneisen, de vereiste di
ploma's van leraren en hun pri
maire arbeidsvoorwaarden. Dat
betekent een drastische beper
king van het aantal regels.
Net als de PvdA vindt het
CDA dat de scholen veel opener
moeten zijn over hun doelstel
lingen en prestaties. De school
moet laten zien welk 'profiel' ze
kiest: vanuit welke levensover
tuiging het onderwijs wordt ge
geven, welke didactische aan
pak men kiest, welke methoden
worden gebruikt om spijbelen
te voorkomen en om zwakke
leerlingen extra aandacht te ge
ven.
In een jaarverslag moet de
school openlijk verslag doen
van de prestaties, bijvoorbeeld
over hoeveel leerlingen zijn blij
ven zitten, hoeveel examen
hebben gedaan en wat die kin
deren daarna zijn gaan doen.
In het bestuur van de scholen
wil het CDA niet te veel ingrij
pend veranderen. De werkgroep
spoort de bijzondere scholen
wel met nadruk aan veel meer
ouders in het bestuur op te ne
men, maar ze wil daarvoor geen
regels stellen. Ook het bestuur
van het openbaar onderwijs wil
het CDA zo laten als het is: bij
de gemeente. De werkgroep
wijst het idee van staatssecreta
ris Wallage om de openbare
scholen te laten besturen door
een 'onderwijsschap' af. Het
rapport pleit wel voor aanpas
sing van de zogenoemde over
schrijdingsregeling. Volgens die
regel mogen gemeenten open
bare scholen alleen extra geld
geven als ze dezelfde bedragen
ook uitkeren aan alle bijzondere
scholen in de buurt. Soms leidt
die regel tot onbillijkheid, vindt
het CDA nu. Dat is volgens het
rapport het geval als een ge
meente wat extra's wil doen
voor een openbare school, om
dat daar bijvoorbeeld veel kin
deren met achterstanden op zit
ten. Van Velzen vindt dat in die
gevallen de gemeente die kos
ten niet hoeft door te berekenen
aan het bijzonder onderwijs.
Man dwingt eega tot prostitutie
utrecht anphij haar geregeld met geweld er
mee door te gaan.
Bij de politie had zij verklaard
dat de man haar gehele ver
dienste inpikte. Hij sloeg haar
met alles wat hij tegenkwam.
Ook bonkte hij haar met haar
hoofd tegen de muur. Hij kneep
haar keel dicht en bedreigde
haar met een pistool en een
mes. Dat zij hem niet verliet,
kwam doordat zij geheel murw
was geslagen.
Verdediger mr. K. ten Have
vroeg voor beide gevallen vrij
spraak. Een getuige heeft een
keer gezien dat de man zijn
vrouw bij haar keel greep. En
dat was alles. Aldus de advocaat
Officier van justitie mr. A. Maan
heeft gisteren voor de recht
bank in Utrecht vier jaar gevan
genisstraf geëist tegen een 41-
jarige man, die in een periode
van tien jaar zijn vrouw tot
prostitutie zou hebben gedwon
gen en haar geregeld zou heb
ben mishandeld.
Tien jaar geleden ontmoette
hij de veel jongere vrouw. Zij
trouwden en de man wist haar
geleidelijk over te halen in de
prostitutie te gaan om hem te
helpen bij het oplossen van zijn
financiële problemen. Toen zij
er mee wilde stoppen, dwong
haarlem jan preenen
Sporten is goed, als werkgevers
daar maar geen last van heb
ben. Wat je in je vrije tijd doet,
moet je zelf weten, zolang je je
maandagmorgen maar okselfris
en vooral ongebroken op het
werk meldt. Lukt dat niet en be
land je in de WAO, dan moet je
daar zelf de gevolgen van on
dervinden.
Zo komt het standpunt over
van de werkgevers die er niets
voor voelen om op te draaien
voor de kosten als iemand bui
ten het .werk om arbeidsonge
schikt wordt. Met ingang van 1
maart van dit jaar moeten zij
drie tot zes maanden salaris be
talen voor iedere werknemer
die in de WAO moet. Op 1 janu
ari wordt dat waarschijnlijk
maximaal een jaarsalaris.
„Arbeidsongeschiktheid heeft
in de meeste gevallen een socia
le oorzaak, waaraan de werkge
ver niets kan doen. Sportblessu
res spelen daarbij een grote rol.
Daarom hebben wij deze dis
cussie aangezwengeld."
Met die opvatting solliciteert
voorzitter A. Rinnooy Kan van
het Verbond van Nederlandse
Ondernemingen (VNO) nadruk
kelijk naar een rode kaart van
sportarts C. Weidema van het
Sportmedisch Adviescentrum
(SMA) Haarlem: „Werkgevers
profiteren ook van het sporten.
Mensen die sporten zijn vitaler,
langer valide en belanden min
der snel in de WAO. Ik geef bij
het SMA wel eens advies om te
laten opereren, maar dan praat
je over sporters die hooguit zes
weken zijn uitgeschakeld. Na
tuurlijk zijn er uitzonderingen,
maar dat zijn er niet veel."
Dergelijke reacties komen
niet alleen uit de sportwereld,
maar bijvoorbeeld ook van C.
Knol, 'informant over het socia
le stelsel' bij het Gemeenschap
pelijk Administratiekantoor
(GXK) in Leiden. Hij heeft welis
waar begrip voor de positie van
de werkgevers, maar tegelijker
tijd wijst hij op de eenzijdige
benadering.
„Sport kan WAO ook voorko
men. Dat geldt zeker voor jon
geren die op basis van de studie
die ze net achter de rug hebben,
veel te snel te grote verantwoor
delijkheid krijgen. Dat levert
een zware psychische druk op,
waartegen veel mensen niet zijn
bestand. Zouden zij sporten,
dan zouden zij een uitlaatklep
voor die spanningen hebben en
zouden ze minder snel in de
WAO komen. Ik zie overigens
niet zoveel in het bonus-malus
systeem waarvoor nu is geko
zen. Het is goed dat werkgevers
een premie krijgen als ze een
arbeidsongeschikte in dienst
nemen, maar over de boete kun
je redetwisten. Wanneer eindigt
het werk en wanneer begint de
vrije tijd? Zelf zie ik meer in het
verlagen van de uitkeringen,
ook al is zo'n maatregel niet
sympathiek."
Sportletsels
Afgaande op het aantal sportlet
sels lijken de werkgevers het ge
vecht dat zij zijn aangegaan met
staatssecretaris Ter Veld van so
ciale zaken om de boetes van
tafel te krijgen, gemakkelijk te
winnen. Jaarlijks raken volgens
de Limburgse onderzoekers Van
Galen en Diederiks 2,7 miljoen
sporters geblesseerd, van wie er
1,2 miljoen voor behandeling
naar huisarts, specialist of fysio
therapeut moeten. „Maar in die
cijfers zit alles: van schramme
tjes tot breuken. Voor veel men
sen betekent het dat zij een dag
niet kunnen sporten, of dat zij
een aantal dagen niet kunnen
werken. Maar een heel klein
deel raakt arbeidsongeschikt.
Geen reden in elk geval om
werknemers voor die kosten te
laten opdraaien", aldus M.
Koornneef, coördinator sport-
medische begeleiding bij het
ministerie van WVC.
Hoeveel mensen precies door
de sport in de WAO terechtko
men, is niet bekend. Ook niet
bij Rinnooy Kan: „Ik ken geen
percentages. Ik weet ook niet
welke sporten meer risico met
zich meebrengen dan andere.
Laat ik me daar niet aan wa
gen."
In 1982 heeft D. de Pater, me
disch adviseur van het GAK in
Amsterdam, vastgesteld dat elk
jaar een miljoen arbeidsdagen
door sportblessures verloren
gaan. Aan uitkeringen kostte dat
de gemeenschap toen ongeveer
honderd miljoen gulden per
jaar. In 1990 kwamen Van Ga
len en Diederiks tot ongeveer
vijfhonderd miljoen aan behan-
delingskosten en ziekteverzuim.
In bijna 1,2 procent van de ge
vallen was volgens De Pater met
het herstel van blessures meer
dan twaalf maanden gemoeid.
Na een jaar gaan mensen van
de Ziektewet over in de WAO.
De Pater heeft echter niet aan
gegeven hoeveel mensen met
langdurige blessures niet meer
konden werken.
Verzekeringsgeneeskundige
P. Klein Obbink, verbonden aan
de Gemeenschappelijke Medi
sche Dienst (GMD) in Utrecht,
is wat verder gaan spitten. Hij
heeft begin dit jaar een onder
zoek afgerond onder voetballers
om na te gaan hoe de effecten
van sport op lange termijn zijn.
Van 108 oud-spelers van de
Utrechtse voetbalclub Desto
werd 25 jaar nadat zij waren ge
stopt, bekeken hoe zij er aan toe
waren. Gebleken is dal van de
voetballers die nu rond de 50
jaar zijn, er vijf in de WAO zit
ten, wat neerkomt op vier pro
cent. Slechts in één geval werd
de arbeidsongeschiktheid ver
oorzaakt door het voetballen.
Klein Obbink: „Vergelijk je die
vier procent met het gemiddel
de in Nederland, dat in de leef
tijdsgroep van 45 tot 64 jaar van
mensen met een lage opleiding
op veertig procent ligt, dan is
dat toch veel minder. Ik moet er
wel bij zeggen dat Desto een
vereniging met hoger opgelei
den is. In die categorie komen
over het algemeen minder
mensen in de WAO. Daar ligt
het percentage op tien."
Rinnooy Kan voelt zich be
paald niet buitenspel gezet door
die cijfers: „Ik vind het geen in
drukwekkende steekproef. Het
onderzoek heeft zich beperkt
tot één vereniging en alleen
maar voetballers." Klein Obbink
geeft toe dat zijn onderzoek
„geen bewijs is, maar ik heb ook
niet kunnen aantonen dat door
de sport meer mensen in de
WAO zouden belanden."
Literatuur
Klein Obbink heeft ook een lite
ratuurstudie verricht om te we
ten te komen hoe sporters op
latere leeftijd er aan toe zijn.
„De algemene tendens is dat
mensen die sporten minder last
hebben van hart- en vaatziek
ten en botontkalking en langer
leven. Bovendien heeft sport
een aantal positieve psychische
effecten. Als je dan weet dat
veertig procent van de mensen
in de WAO psychische proble
men heeft, dan lijkt het me toch
alleen maar goed dat wordt ge
sport."
Dat wordt ook niet bestreden
door Rinnooy Kan. Hij geeft toe
dat „iedereen daarvan profi
teert, dus ook de werkgevers",
maar hij vindl het onjuist dal
werkgevers moeten opdraaien
voor de kosten van sporters die
zich „extreem roekeloos" ge
dragen: „Ik wil de sport niet als
zondebok aanwijzen. Het gaat
mij om die mensen die veel risi
co nemen."
In een interview met NRC
Handelsblad heeft Rinnooy Kan
vorige week onderscheid ge
maakt tussen sport en verkeer
„Dat begrijp ik dan niet", merkt
F. Backx, beleidsmedewerker
van het Nederlands Instituut
voor Sport en Gezondheid
(N1SG), op. „Dat is toch niet
consequent. Over roken en
drinken hoor je hem trouwens
ook niet. Natuurlijk zit er aan
sport een keerzijde, maar het is
een fabeltje te stellen dat men
sen daardoor meer in de WAO
zouden komen."
Rinnooy Kan: „Sport is een
goed voorbeeld van een activi
teit die ie vrijwillig beoefent. Je
kunt ook een goed boek lezen of
schaken. Deelnemen aan het
verkeer kan onvermijdelijk zijn
Ach, roken en drinken zou ik
ook best willen noemen, maar
het is nou eenmaal moeilijk om
het verband met WAO aan te
tonen."
De voorzitter van het VNO
benadrukt dat hij geen strikt
onderscheid wil maken tussen
werk en vrije tijd: „Het verschil
is niet altijd gcmaJtkelijk aan te
geven, maar er zijn situaties,
waarin je het verband tussen
vrije tijd en arbeidsongeschikt
worden wel goed kunt vaststel
len. Moet de werkgever daar
dan voor betalen? Nee zeg ik
dan, hoewel ook ik de voorde
len zie van het sporten."
