Demarrage: een ingewikkeld wiekenspel
Vrije tijd
Roetuitslag
bestrijden
Natuur
Tissuebus
Boetseren
Theekistje
VRIJDAC, 16 OKTOBER 1992
9
RIOACTII:HINRIf TTE VAN OER HOEVEN
NIEUWE CD'S
POP/POPULAIR
Stevie Ray Vaughan 'In the beginning' (So
ny)
'In the beginning' is opgenomen in 1980.
DeTexaanse gitarist/zanger Stevie Ray
Vaughan, die in 1990 bij een helikopteron
geluk het leven verloor, had toen nog geen
platencontract en David Bowie moest hem
nog ontdekken en geschikt bevinden voor
de gitaarpartijen op millionseller 'Let's dan-
Na beluistering van deze cd is duidelijk, is
dat Vaughan het geheim van de blues toen
nog doorgrondde. En dat daar later, door
alle faam en rijkdom, een beetje de klad in
is gekomen.
Het 'heilige moeten' klinkt op deze min of
meer toevallig tot stand gekomen cd krach
tig door. Stevie Ray Vaughan schreeuwt
zich de longen uit zijn lijf, soleert als een
bezetene, neemt tegelijk en tussentijds de
slaggitaarpartijen voor zijn rekening en
sleurt net zo lang aan zijn nauwelijks hoor
bare begeleiders een bassist en een
drummer tot ze in zijn tempo spelen. Al
leen op de schitterende ballad 'Tin Pan Al
ley' neemt hij wat gas terug. Tijdens de on
vermijdelijke gitaarsolo op dit nummer, lijkt
het wel alsof zijn latere vriend Eric Clapton
aan het werk is. Van Stevie Ray Vaughan
moet klaarblijkelijk het beste nog op plaat
verschijnen. Dit is al de tweede cd na zijn
dood. Beide overtreffen alle albums die ver
schenen toen hij nog onder ons was in hoge
mate.
Television geen titel (EMI)
Het debuut-album van Television, 'Mar
quee Moon' uit 1977, is tot op de dag van
vandaag een voorbeeldplaat voor tal van gi
taarbandjes. Television, in New York opge
richt, hield na een tegenvallende schijf en
wat jaartjes later op te bestaan. Bandleider
Tom Verlaine maakte nadien een trits ster
ke doch matig verkochte soloplaten. Op dit
titelloze reunie-album zijn alle vier de
bandleden weer bijeen. Tegen de verwach
ting in borduren ze meer voort op Verlai-
ne's solowerk dan op 'Marquee Moon'. Dat
verklaart direct waarom alle nummers on
der de vijf minuten zijn gebleven en lange
gitaarsolo's ontbreken.
Toch is sprake van een gitaarplaatje. Het
grote verschil met 'Marquee Moon' is dat
Richard Lloyd en Tom Verlaine niet meer
duelleren. Hun gitaarspel is op razendknap-
pe wijze ineen gevlochten. Alleen het 'mini
malistische' en veel te lang uitgesponnen
'Rhyme' valt buiten de prijzen. Verder had
er ook best een echt hoesje om deze be
langrijke plaat gemogen.
WK
JAZZ
David Darling—"Cello" (ECM distr.: VIA)
Een typisch voorbeeld van filmmuziek is
het nieuwe album van cellist Darling ge
worden. Dat kan negatief of positief opge
vat worden. Is het muziek van de grootste
gemene deler geworden of is deze solo-cd
geen filmmuziek per se, maar wel opge
dragen aan Jean-Luc Godard een eerlijk
produkt zonder concessies?
Net als bij de films van de Franse regisseur
is wel sprake van een perfectionering van
gangbare technieken: rustig de weg berei
den voor een nieuwe scène, dramatiek sug
gereren door het geluidsvolume langzaam
aan te laten zwellen en de overgangen al
leen waar nodig accentueren. Daar is Dar
ling met zijn vierde album wonderwel in
geslaagd: de elektronica en de overdubbing
worden niet gebruikt om een kunstmatige,
vreemde wereld te presenteren, hoogstens
om de beperkingen van het alleen spelen
op te heffen. Technisch gezien presenteert
de cellist niets nieuws, maar vooral door
zijn vermogen om het meeste te maken van
de resonantie van de acht- en viersnarige
cello. Op hifi-liefhebbers zullen vooral de
bastonen indruk makerr.
Ronald Shannon Jackson The Decoding So
ciety „Raven Rock" (DIW distr.: Dureco)
Drummer Jackson behoorde meer dan tien
jaar geleden tot de voorhoede van de zoe-
geheten 'free funk'. Met zijn Decoding So
ciety heeft hij een gestage evolutie doorge
maakt die vreemd genoeg tot een soort
conservatisme heeft geleid in het geluids
beeld. Gebleven zijn de vrij langzaam verlo
pende melodielijnen en het vaak opwin
dende, hyperactieve bekkenwerk van de lei
der. In plaats van twee interagerende bla
zers, één snel, één traag, hebben we nu een
min of meer standaard-fusiongroep met
twee gitaristen en 'slechts' één basgitarist.
Met het toenemen van de precisie in het
spel lijkt het wel of Jackson cum suis nood
gedwongen een nauwer klankbeeld als uit
gangspunt hebben genomen. Dit neemt
niet weg dat het samenspel tussen de slag
werker enerzijds en de gitaren Jef Lee
Johnson en David "Fuze" Fiuczynski an
derzijds van een kwaliteit is die je elders in
de jazz of de rock zelden aantreft. Voor
Jackson is dit een overgangs-cd die verstok
te liefhebbers van gitaarrock toch nog een
lesje kan leren.
KV
KLASSIEK
Mahler Symfonieën nrs. 110, Liederaus
Des Knaben Wunderhorn, Das klagende Lied,
Liedereines fahrenden Gesellen, Kindertoten-
lieder. Solisten, Groot Omroepkoor, Concert
gebouworkest o.l.v. Bernard Haitink. (Philips)
Nu Haitink tijdens de kerstdagen weer met
Mahler in het Concertgebouw te horen is
(met het Rotterdams Philharmonisch Or
kest), komt de Nederlandse Klassieke Vak-
handel met een opmerkelijk presentje. In
een fraaie doos en tegen een heel schappe
lijke prijs bieden zij de complete Mahlercy-
clus aan die Haitink tussen 1966 en 1983 in
Amsterdam opnam, aangevuld met enkele
grote vocale werken (helaas niet Das Lied
von der Erde) en twee cycli orkestliederen
in de vertolking van Hermann Prey.
Natuurlijk maakt ook Haitink een artistieke
groei door. Zo vinden we hier een opname
van de Vierde Symfonie uit '83, die superi
eur is aan een oudere versie uit 1967, en zo
ziet het er naar uit dat de cyclus die Haitink
momenteel in Berlijn opneemt, zeker op
een aantal punten te prefereren zal zijn. Dat
neemt niet weg dat met deze Amsterdamse
cyclus geschiedenis geschreven werd in een
tijd toen Mahler nog lang niet zo populair
was als nu. Bovendien heeft deze cyclus er
niet weinig toe bijgedragen dat het Con
certgebouworkest definitief een plaats ver
overde onder de beste orkesten ter wereld,
en inderdaad: wat een klankcultuur, maar
ook in schitterende opnamen vastgelegd.
Deze cyclus vormt een doorlopend bewijs
voor het feit dat digitale technieken slechts
een heel ondergeschikte rol spelen. Het
gaat om de uitvoering èn om het artistiek
inzicht van de opnamestaf en beide zijn
hier superieur. Het hoogtepunt vormt een
magistrale opname van de Zevende uit '82,
die zelfs mijn herinnering aan de livecon
certen doet verbleken.
Sjostakovitsj Symfonie nr. 1, op. 10. Stra
vinsky Le Sacre du printemps. Koninklijk
Concertgebouworkest o.l.v. Sir Georg Solti.
(Decca)
Donderdag a.s. wordt Sir Georg Solti tachtig
jaar en Decca zet dat luister bij met deze li
ve-opnamen die in september vorig jaar in
Amsterdam gemaakt werden. Het applaus
wordt heel snel weggedraaid en daardoor
kan men zich moeilijk een oordeel vormen
over het enthousiasme van het publiek.
Stravinsky's Sacre is ooit wel eens met meer
dreiging en bezetenheid vertolkt, maar
wordt mooi gedetailleerd weergegeven, al
ontbreekt hier en daar toch de technische
perfectie die men van zowel Solti als de
Amsterdammers zou verwachten. Hetzelfde
geldt voor de eerste symfonie van Sjostako
vitsj, maar wel is aan alles te horen dat Solti
merkbaar geniet van de klank van het or
kest. Reden genoeg om uit te kijken naar
zijn terugkomst, begin december, met Ma-
hlers Lied van der Erde, dat'eveneens zal
worden vastgelegd.
Mahler Symfonie nr. 4. Barbara Hendricks
(sopraan), Los Angeles Philharmonic o.l.v. Esa-
Pekka Salonen. (Sony)
De jonge Finse dirigent Esa Pekka Salonen
verkeert in wat Solti noemt: 'de eerste pe
riode van een dirigent'. Logisch op die leef
tijd, maar waarom een nog onrijpe uitvoe
ring ook moeten worden vastgelegd, blijft
een raadsel. In de concertzaal is het prima,
daar moet iedereen het vak leren, en met de
Los Angeles Philharmonic, een ware 'Rolls-
Royce' onder de orkesten, is het resultaat
klanktechnisch uitmuntend, maar daar
blijft het bij. Aan Mahler is Salonen nog niet
toe en dit blijft een gemaniëreerde uitvoe
ring zonder diepgang voor liefhebbers van
gepolijste orkestcultuur. De solo van Barba
ra Hendricks in het slotdeel straalt al even
weinig v
DOE HET ZELF
Roet (creosoot) ontstaat bij een
niet volledige verbranding van
rookgassen en door condensatie
daarvan in de schoorsteen. Het
is een verschijnsel waaraan ie
mand die vaste brandstof stookt
meestal zelf schuldig is: öf het
schoorsteenkanaal is te wijd
dan wel te nauw, öf hij tempert
de kachel (open haard) te snel,
öf hij stookt vochtige of onge
schikte brandstof. Vaak is er
sprake van een combinatie van
oorzaken.
Bij de moderne gasgestookte
huisverwarming zal nauwelijks
roetvorming optreden. Creosoot
ontstaat eerder bij het stoken
van kolen, hout of olie. Het zet
zich af tegen de wanden van het
rookkanaal en wordt op den
duur voor een deel min of meer
vloeibaar.
Het kruipt als een soort teer
door het metselwerk naar een
plek waar het minder heet is.
Die plaats is dan de zogeheten
boezem, het deel van de
schoorsteenconstructie dat zich
boven de schoorsteenmantel
bevindt. Ook kan uitslag op de
buitengevel voorkomen, daar
waar de schoorsteen is gemet
seld. Soms zet de uitslag zich
ook voort in naastgelegen bui
ten- of binnenmuren.
Roetvorming kan worden voor
komen door een juiste manier
van stoken. Maar als er al roet-
afzetting aanwezig is, moet die
worden verwijderd. Heel vroe
ger ging men roetuitslag te lijf
met ossebloed, dat eenvoudig
in enkele lagen over de roetlaag
werd gesmeerd. Een paarde-
middel dat uit hygiënische
overwegingen niet is aan te be
velen.
Verrassend is het resultaat dat
wordt bereikt met aluminium-
verf of wegenverf. De roetuitslag
moet eerst zorgvuldig worden
weggeborsteld, het voegwerk
hersteld, en de verf in minstens
drie lagen opgezet. Elke laag
moet een week drogen. De drie
voudige verflaag kan vervolgens
met een gewone synthetische of
dispersieverf worden overge
schilderd.
Een andere, voor honderd pro
cent zekere methode is die
waarbij een vloeistof op basis
van silicaat ofwel 'waterglas'
wordt gebruikt. Bij voorbeeld
Sikalite Waterproof, een vloei
stof die in de door de fabrikant
aangegeven verhouding met
water wordt verdund en wordt
toegevoegd aan de pleisterspe
cie waarmee de vervuilde plaat
sen opnieuw worden bepleis
terd. De plekken moeten eerst
goed schoon, stofvrij en daarna
vochtig zijn gemaakt. Zo'n mid
del is te koop bij de bouwmate-
rialenhandel of een impregne-
ringsbedrijf.
De specieverhouding is 1 deel
portlandcement op 4 delen
droog zilverzand. (Bii gebruik
van nat zand wordt de verdun
ningsfactor tussen silicaat en
water verstoord.) De specie
moet binnen twee uur worden
verwerkt. Na droging wordt
over de pleisterlaag een primer
aangebracht die de alkali in de
pleister neutraliseert, waarna
kan worden geschilderd of be
hangen.
Metaalreinigers
Produkten om metalen te reini
gen en nieuwe glans te geven
waren tot dusver grotendeels op
basis van chemische stoffen sa
mengesteld en bevatten schu
rende stoffen. De Duitse fabri
kant Beckmann heeft nu twee
glansreinigers ontwikkeld, res
pectievelijk voor koper en mes
sing, zilver en tin, die geen che
micaliën bevatten.
De basisstof is een synthetische,
voor bijna honderd procent bio
logisch afbreekbare zeep en er
is een camaubawas aan toege
voegd. De met de glansreinigers
behandelde voorwerpen (zoals
verchroomde kranen, decora
tieve voorwerpen en dergelijke)
behouden na het poetsen lange
tijd een goede weerstand tegen
nieuwe aanslag, dank zij het
wasachtige huidje dat achter
blijft. Bij drogisterijen zijn beide
produkten voor ongeveer vijf
gulden te koop.
Verwisselbaar
Dit bureauklokje kun je aanpassen aan je stemming of aan een andere inrich
ting van de kamer want het frame waarin het klokje wordt gemonteerd is ver
wisselbaar. De prijs, inclusief plaatjes is ƒ99,50. Meer informatiednspiration,
Katwijk telefoon 01718 - 2 33 34.
Zwetend en zwoegend in het zadel rond de tafel
DINGEN
Beeldend kunstenares Anneke Joël liet zich inspireren
door alles wat leeft en groeit voor deze serie broches.
Vogels, zonsondergangen een kikker enzovoort 'ving'
zij in zilver. De serie gemaakt in opdracht van Niekerk
goud- en zilversmeden heet EccoArt. De prijs: 95 gul
den. Meer informatie: J. van Niekerk BV, telefoon
01823-8 34 44.
Te oordelen naar het aantal Neder
landers dat jaarlijks de Tour de
France bijwoont, is wielrennen be
hoorlijk populair. Vanaf nu hoeven
de fanaten echter niet meer naar
het zuiden af te reizen. Met het
Jumbospel Demarrage kunnen zij
gewoon thuis, aan tafel de Tour,
Parijs Roubaix, Luik-Bastenaken-
Luik en Giro d'Italia meemaken.
Demarrage is een bijzonder in
gewikkeld spel waarmee je niet zo
maar kunt beginnen. Het lijvig
spelregelboekje moet eerst worden
doorgeworsteld en tijdens het spe
len nog regelmatig ter hand wor
den genomen.
In de doos zit een speelbord met
daarop een wegtraject, 20 renners
(4 ploegen van 4 renners en 4 gele
truidragers), 56 krachtenkaarten,
22 kanskaarten, 6 fotokaarten, 2
dobbelstenen, wedstrijdformulie
ren en -reglement.
De spelregels zijn verdeeld in
twee delen: amateurs en professio
nals. Pas als je het amateurgedeel
te onder de knie hebt, kun je je op
het professionele gedeelte storten.
Het amateurgedeelte bestaat uit
vier speelwijzen, waarin het spel
elke keer wordt uitgebreid. Speel
wijze A (de makkelijkste) is be
doeld om het basisprincipe van het
spel onder de knie te krijgen. In
speelwijze B hoef je alleen reke
ning te houden met het verschil in
wegdek, dat door verschillende
kleuren op het speelbord wordt
aangegeven. In speelwijze C ko
men de krachtenkaarten er bij en
in speelwijze D gaan de kanskaar
ten meespelen. Daarna begint het
professonele gedeelte.
Alle ploegleiders (spelers dus)
ontvangen 1 wielerploeg van 4 ren
ners. Bovendien krijgt ieder een
gele-truidrager, die alleen wordt
gebruikt voor de professionals. Het
is belangrijk te weten dat Demar
rage een ploegenspel is. Het gaat er
niet om welke renner als eerste
over de finish flitst, maar welke
ploeg de meeste punten bijeen
rijdt.
De volgorde waarin de renners
worden verplaatst, wordt bepaald
door de positie die zij innemen. De
renner die voorop ligt, mag dus als
eerste worden verplaatst.
Zo worden papieren zakdoekjes nooit meer vochtig en verkreuke
len ze niet. De bus, wat langere dan de gewone bussen, koop je ge
vuld. De bus kost dan ƒ16,95. Meer informatie Brabantia: 04904 -
8 22 33.
Dit is Dolly (ƒ54,95) met 'boetseermiddel-
haar'. De poppemoeder kan dat haar laten
groeien door Dolly's arm te draaien. Daarna
kan het haar worden 'bewerkt'. De door
Play-Doh bijgeleverde boetseerkleuren zijn
rood, geel en oranje. Meer informatie tele
foon 030-80 96 09.
Een verkleind model van de kisten waarin
thee wordt aangevoerd, is voor een leuke
cadeauprijs ƒ19,90 te koop. De kist is gevuld
met 500 gram Assam-thee. Meer informatie
:02945 -24 36.
SPELLETJES
FOTO •PR
veel van het goede voor jonge
spelfanaten. Bovendien willen die
het liefst meteen aan de slag in
plaats van eerst de spelregels door
werken.
De grootste yitdaging is ooit de
professionele status te bereiken,
maar dat is minder eenvoudig dan
het lijkt. Het amateurgedeelte is
zeker in het begin moeilijk genoeg.
Je hebt zelfs na enkele keren nog
steeds het spelregelboekje nodig.
De moeilijksheidsgraad van het
spel is zowel een voor- als een na
deel. Het maakt het spel bijzonder
interressant maar kan er ook toe
leiden dat Demarrage na enkele
moeizaam verlopen spelronden in
de kast verdwijnt. Of net er dan zo
snel weer wordt uitgehaald, is nog
maar de vraag.
Demarrage van Jumbo. Geschikt
voor spelers vanaf 8 jaar. Richt
prijs: 45 gulden.
Als de eerste renner is verplaatst,
staat de renner in het vakje direct
achter hem voor een belangrijke
keuze. Hij mag zijn voorganger na
melijk volgen zonder dat hij hoeft
te gooien.
Het verschil in wegdek wordt
aangegeven door de kleuren rood
(beklimming), oker (afdaling) en
groen (kasseien). Een renner die
van een rood vakje vertrekt, moet
het cijfer, vermeld op dat vakje,
van zijn worp aftrekken. Een ren
ner die van een oker vakje vertrekt,
mag het daarop vermelde cijfer bij
zijn worp optellen. Het groene vak
je (kasseien) zorgt ook voor proble
men. De renner die van een groen
vak vertrekt, moet het cijfer daarop
vermeld van zijn worp aftrekken.
De krachtkaarten, die een of bei
de dobbelstenen kunnen vervan
gen, zijn 5 of 6 punten waard. Ze
kunnen worden ingezet als een
renner helemaal alleen aan kop ligt
of helemaal achteraan rijdt; als de
koploper zijn hele ploeg naar vo
ren wil sleuren; of als een renner
wil demarreren (wil ontsnappen).
De kanskaarten, die moeten
worden getrokken als met de dob
belstenen 7 ogen wordt gegooid,
kan variëren van steenpuist op bil
tot massale valpartij.
Na het doorlopen van de ama-
teurstatus kunnen de spelers pro
beren of ze toe zijn aan het profes
sionele gedeelte. Door invoeren
van regels als hangen aan de volg
auto, sprints, gele trui, combine rij
den en het organiseren van een
etappekoers wordt het spel er nog
boeiender op.
Demarrage is een zeer goed uit
gedacht spel. Het ziet er verzorgd
uit en is geschikt voor 2 tot 4 per
sonen. Het is echter niet een twee
drie uit te leggen aan spelers die
het nog nooit hebben gedaan. Je
moet daarvoor flink wat tijd uit
trekken.
Ook voor het spel zelf trouwens.
Met een gemiddelde speelduur
van 90 minuten misschien iets te
Het wielrenspel Demarrage niet 'eventjes' te spelen.
