Stravinsky's muzikale sfeerschildering
Cultuur&Kunst
DONDERDAG 15 OKTOBER 1992
22
REDACTIE: CEES VAN HOORE ANNEMIEK RUYGROK (chef)
THEATERS
DEN HAAG
AT&T DANSTHEATER
vr 16. za 17. wo 21. do 22. 20 15
uur: Nederlands Dans Theater; Pro-
zo 18. 20.15 uur: Scapmo Ballet
Rotterdam; Programma I.
CIRCUSTHEATER
za 17. 19.00 en 23.15 uur; zo 18.
20.15 uur: The Chippendales.
CONCERTEN
Schubert en Franck, 20.15 uur.
DR ANTON PHIUPSZAAl
1 7 en 18oktober Residentieorkest
olv Peter GOlke mmv Theodora Ge-
raets, viool; werken van Schubert,
Samt-Saéns en Mendelssohn. 20.15
nc.,ir Ford er> Xenakis 20 15 u
Forum Filharmonisch met ballet in Stadsgehoorzaal
MUSEA
318. 11.00 u
3ill van Dijk
en Danny de Munk.
DILIGENTIA
vr 16. 20.15 uur: Echte Mannen;
'Hendrik 8', Theatervoorstelling.
do 22. 14.30 uur: Theater 't Appel
tje; 'De Kikkerkoning', kindertheater
voorstelling.
KONINKLIJKE SCHOUWBURG
vr 16. wo 21. do 22. 20.15 uur: Het
Nationale Toneel; 'De koopman van
za 17. zo 18. 20.15 uur: 'The official
tribute to The Blues Brothers', Rock
Soul Revue uit Engeland,
ma 19. 20.15 uur: Willem Breuker
Kollektief en Orkater; 'Deze kant op.
dames!'
di 20. 20.15 uur: Maxime Ie Fores-
tier, Franse Chansons.
NEDERLANDS CONGRESGEBOUW
wo 2120.15 uur: Theatro Lirico Ar-
turo Toscanmi di Mtlano; 'Don Gio-
AMSTERDAM
C.C.AMSTELVEEN
t/m zo 18, 20.15 uur. 'Revue. Re
vue'. musical van Jos Brink en Frank
Sanders.
ma 19. 20.15 uur: 'The official tribu
te to The Blues Brothers'. Rock
Soul Revue uit Engeland,
di 20. 20.15 uur; Het Nationale To
neel; 'De koopman van Venetië',
do 22 (première), 20.15 uur-. La Gran
Scena Opera Company di New York.
MUZIEKTHEATER
za 17. di 20, do 22. 20 00 uur: De
Nederlands Opera; 'Les Brigands' van
Jacques Offenbach,
vr 16. 20.15 uur; zo 18. 14.00 uur;
wo 21.13.30 uur: Het Nationale Bal
let; 'The Sleeping Beauty'.
NIEUWE DE LA MARTHEATER
vr 16. za 17. 20.15 uur; zo 18.
14.00 uur: 'Brutale w
STADSSCHOUWBURG
vr 16. za 17.20.15 uur: Toneelgroep
Amsterdam; 'Toren van kaneel',
zo 18. ma 19. 20.15 uur; Toon Her-
'Ik heb je lief'.
zet.
wo 21, 20.15 uur: Conny Janssen
danst o.a. 'Moving target',
do 22 t/m za 24. 20.15 uur: Het Zui
delijk Toneel; 'Gered' van Edward
Bond.
„Muziek kan niets uitdrukken, dat is een illusie en geen
realiteit. Muziek kan wel bepaalde beelden bij de luiste
raar oproepen," schreef Stravinsky in 1936. Het was de
recalcitrante uitspraak van een componist die zich ver
zette tegen de in het gevoel zwelgende muziek uit de vo
rige eeuw. Als geen ander verstond juist Stravinsky de
kunst uitermate beeldende en de fantasie prikkelende
muziek te schrijven. Dat geldt zeker voor de balletmuziek
waarmee hij in 1910 in één klap wereldberoemd werd.
Het kleurrijke ballet 'Petrouchka, een burleske in vier
scènes' zal op het komende Meesterserieconcert te be
luisteren zijn.
LEIDEN MIES ALBARDA
Stravinsky's wortels liggen in
het Rusland van vóór de revolu
tie: geboren in 1882 in St. Pe
tersburg als zoon van een pia
niste en operazanger, kreeg hij
compositie- en instrumentatie-
lessen van Rimsky Korsakov.
Deze behoorde met o.a. Mouss-
orgsky, Balakirev en Borodin tot
een groep componisten, die
westerse invloeden verwierpen
en zich bewust richtten op het
eigen karakter van de Russische
muziek. De verbondenheid met
Rusland heeft Stravinsky altijd
behouden al werd hij na de re
volutie een balling die in Parijs,
Zwitserland, en tenslotte Ameri
ka woonde. Folkloristische ele
menten, de liedjes uit zijn jeugd
en de muziek van de Grieks-or
thodoxe kerk spelen in veel van
zijn werken een rol.
Ballet
Diaghilev, leider en choreograaf
van de Ballets Russes te Parijs,
die zeer onder de indruk was
van een van de eerste composi
ties van Stravinsky, 'Feu d'Arti-
ce' (1907), gaf opdracht tot het
schrijven van een aantal ballet
ten. Flet contact met Diaghilev
bracht Stravinsky, die tussen
1910 en 1920 in Zwitserland
woonde, veelvuldig naar Parijs,
waar hij kunstenaars als Debus
sy, Ravel. Satie, lean Cocteau,
en later Picasso ontmoette. Flier
kwam hij in aanraking met de
opvattingen die bekend zijn ge
worden onder de naam 'im
pressionisme'. Schilders als Mo
net, Manet, Renoir en Degas
trachtten niet langer om hun
onderwerpen zo precies moge
lijk weer te geven, maar meer
de sfeer om het onderwerp
heen. Ook in de impressionis
tische muziek wordt de sfeer
'geschilderd' met de klankkleu
ren van het orkest, dat als het
ware een palet voor de compo
nist wordt.
Voor de Ballets Russes schreef
Stravinsky drie balletten: 'De
Gabriele Bellini dirigeert Forum Filharmonisch orkest.
Vuurvogel' (1910), 'Petrouchka'
(1911) en de 'Sacre du Prin-
temps' (1912/13), alle drie geënt
op Russische gegevens. Vooral
'De Vuurvogel' en in al wat
mindere mate 'Petrouchka'
hebben een impressionistische
inslag. 'Petrouchka' was in eer
ste opzet een burleske voor pia
no, geschreven als een 'grapje
tussendoor'. Diaghilev was zo
enthousiast over het verhaal
van de poppen die tot leven ko
men, dat zij gezamenlijk het ge
geven in grote lijnen uitwerkten
tot een volledig ballet.
Petrouchka
Flet verhaal speelt zich af tegen
de achtergrond van een kermis
in camavalstijd. Het is het grap
pige, maar in wezen uiterst tra
gische verhaal van de liefde die
de lelijke maar o zo gevoelige
Petrouchka. de Russische harle
kijn en hoofdpersoon in de Rus
sische poppenkast, koestert
voor de ballerina, mooi maar
leeghoofdig. Hij maakt geen en
kele kans tegenover zijn rivaal,
de lompe maar rijke en fraai
uitgedoste Moor. Wanneer de
poppenkastbaas zijn poppen
door een toverfluit tot leven
wekt, ontrolt zich het drama
naar zijn onafwendbare einde.
Op onnavolgbare wijze karak
teriseert Stravinsky zijn hoofd
personen tegen de woelige ach
tergrond van de kermis. Flarden
muziek laten beelden voorbijf
litsen van dansende
kindermeisjes, koetsiers, zigeu
ners, een man met een orgeltje,
dronkelappen, een man met
een dansende beer. Door het
inéénvlechten van Russische
volks- en kinderliedjes en wals
jes, met soms heel 'beat'-achti-
ge dan weer zeer onregelmatige
ritmen, en een zeer geraffineerd
gebruik van de klanken van het
orkest ontstaat een bont mo
zaïek waarin een element van
humor zeer prominent aanwe
zig is: het banale deuntje van
het zeer realistische draaiorgel
tje, het domme pianowalsje van
de ballerina, en de botte zelfvol
daanheid van de Moor.
Petrouchka echter, de
clownspop met zijn stereotiepe
uiterlijk als omhulsel van een
gevoelig! ziel, wordt muzikaal
tot levei gewekt door middel
van een heel simpel melodietje,
dat schrijnend klinkt door de
combinatie van twee geheel
verschillende toonsoorten. Het
symboliseert de dubbele bodem
van het verhaal, en van de
hoofdpersoon.
0 D I U M B L I K
22 oktober Blues 'n Trouble, 22.00
STADSGEHOORZAAL
17 oktober Forum Phllharmonisch Or
kest olv Gabnele Bellini, 20.15 uur.
del, De Boismortier, De Fesch en De
Vienne. 19.00 uur.
PIETERSKERK
17 oktober Jubileumconcert Chr. Ora
toriumver. Con Amore, 20.00 uur.
ALPHEN
HET KASTEEL
17 oktober Magic Frankie met The
Blues Disease, 21.00 uur.
KATWIJK
DORPSKERK
Locatelli gespeeld op rr
menten. 20.15 uur.
OEGSTGEEST
GROENE KERK
18 oktober Strijktrio L'Archibudelli;
Vera Beths. viool. Jürgen Kussmaul,
altviool en Anner Bijlsma. violoncel;
werken van Van Beethoven, 20 15
WASSENAAR
RAADHUIS DE PAAUW
18 oktober Koffieconcert: Triq Oante:
i. Bruch,
Brahms en Schumann, 12.00 uur.
AMSTERDAM
CONCERTGEBOUW
16 oktober Residentie Orkest olv Pe
ter Gülke mmv Theodora Geraets,
viool; werken van Schubert en Saint-
Saêns, 20.15 uur.
17 oktober Radio Filharmonisch Or
kest olv Edo de Waart mmv Jean-Yves
Thibaudet, piano; werken van Schat
en Mahler, TV-opname, 15.00 uur.
17 oktober Koninklijk Concertge
bouworkest olv Riccardo Chailly mmv
Edita Gruberova, sopraan; werken van
o.a Rossini en Donizetti. Galacon
cert. 20.15 uur.
r Koninklijk Concertge-
Diepenbrock en Stravinsky. 14.15
18 oktober Alfred Brendel, piano; Van
Beethoven-programma. 20.15 uur.
20 oktober K.C O.V. Excelsior. Rand
stedelijk Begeleidingsorkest olv Thijs
Kramer mmv vocale en instrumentale
solisten; Handel Oratorium 'Susanna',
20.00 uur.
21 oktober Nieuw Sinfonietta Amster
dam olv Lev Markiz mmv Alexander
Barantschick, viool; werken van Sil-
vestrov. Paganini en Sjostakowitsj, ra
dio-opname, 20.15 uur.
DEN HAAG
DILIGENTIA
18 oktober Melos Quartett; werken
t Haydn en Schubert, 14.30 u
LEIDEN
LEIDSE SCHOUWBURG
OUDE VEST 43
TELEFOON 131943/131944
PERSIFLAGE
Een persiflage op de opera en het
bedrijf eromheen. La Gran Scena
Opera Company Di New York
steekt de draak met de vaak ab
surde verhaallijnen, (onhebbe
lijkheden van de diva en gekun
stelde regie-aanwijzingen. Vorig
jaar maakte dit gezelschap een
succesvol Nederlands debuut.
Nu is het tweede programma,
waarin alle rollen door mannen
worden gezongen, ook in Leiden
te zien en vooral te horen.
Vrijdag 16 oktober.
MICKEY MOUSE
Bolek Polivka, met Jango
Edwards één van de grondleggers
van het Festival of Fools, heeft
als komiek en mimespeler eigen
programma's. Zijn nieuwste pro-
duktie heet 'Mickey Mouse, Don
Quijote and others' en gaat over
een ontwenningskliniek waar
cliënten op alternatieve manier
van hun verslaving worden afge
holpen.
Zaterdag 17 oktober.
DE MARKIEZIN
Van Noel Coward is 'De Markie
zin'. Anne Wil Blankers, Willem
Nijholt en Allard van der Scheer
spelen de hoofdrollen in deze on
deugende komedie die zich af
speelt tijdens de vroege Rococo
in Frankrijk.
Maandag 19 oktober t/m woens
dag 21 oktober.
MATILDA
Roald Dahl schreef 'Matilda' en
jeugdtheatergroep Spoenk be
werkte dit boek tot een toneel
stuk. Matilda pikt niet zomaar al
les, bedenkt strenge straffen voor
haar egoïstische ouders en voor
het vreselijke schoolhoofd.
Donderdagmiddag 22 oktober.
Juffrouw Bulstronk, het vreselijke schoolhoofd, In 'Matilda' r
groep Spoenk.
r Roald Dahl, gespeeld door jeugdtheater- lakth eater
foto marjolein stahl cleveringaplaats 1
telefoon 124890
Het Concert In de Meesterserie
is op zaterdag 17 oktober in de
Stadsgehoorzaal te Leiden.
Uitvoerenden: Forum Filhar
monisch Orkest o.l.v. Gabriele
Bellini, m.m.v. Samuel Coles
fluit. Programma: Rossini Ou
verture Semiramide, Mozart
Fluitconcert no.2 K.V.314, Ba
lakirev Ouverture over drie
Russische volksliederen, Stra
vinsky ballet Petrouchka.
LEIDEN
NATIONAAL NATUURHISTORISCH
MUSEUM
Pesthuislaan 1, di t/m za 10-17,
zo 12-17 uur. 'Topstukken in
Stelling', t/m 25/10.
MUSEUM BOERHAAVE
Lange Agnietenstraat 10, Exposi
tie 'Oog in oog', diagnostische ont
wikkelingen in de oogheelkunde,
t/m 29/11, do t/m za 10-17 uur,
zo 12-17 uur, elke zondag om 14
en 15 uur gratis rondleidingen.
MOLENMUSEUM DE VALK
2de Binnenvestgracht 1. Di t/m za
10-17 uur, zo 13-17 uur.
RIJKSMUSEUM VAN OUDHEDEN
Rapenburg 28, di t/m za 10-17
uur, zon- en feestdagen 12-17
uur. Elke eerste zondag van de
maand archeologisch spreekuur.
Zondag 18 oktober: lezing door
prof. dr. H.D. Schneider, conser
vator van de Egyptische afdeling
over 'Maja, schatbewaarder van de
farao', 15.00 uur, Reuvenszaal.
RIJKSMUSEUM VOOR VOLKEN
KUNDE
Steenstraat 1. Tentoonstellingen:
'Insulinde in Leiden, voorbij de Ja-
vazee' en 'Boeddha en Shiva op
Java' t/m 31/10; di t/m za 10-17
uur, zo 13-17 uur; rondleidingen
elke di om 14 uur (Voorbij de Ja-
vazee) en zo om 14 uur (Voorbij de
Javazee en Boeddha en Shiva).
Dagelijks filmvoorstellingen (15
uur).
'Religieuze feesten in de Hima
laya' (fototentoonstelling t/m
1/11'Peranakan Chinezen in
Indonesië', fototentoonstel ling t/m
31/10.
Zondag 18 oktober: Films over
Indonesië van Mannus Franken,
documentaire in het kader van de
serie films uit de Lamster-collec
tie, 13.00 uur.
ACADEMISCH HISTORISCH MUSE
UM
Rapenburg 73, woe t/m vr 13-17
HORTUS BOTANICUS
Rapenburg 73, ma t/m za 9-17
uur, zo 10-17 uur. Kassen ge
opend ma t/m za 9-17 uur. Clusi-
ustuin geopend ma t/m vr 10-
12.30 uur en 13.30-16 uur.
DE LAKENHAL
Oude Singel 28-32, do t/m za 10-
17 uur, zo 13-17 uur. Fototen
toonstelling 'Het begin van deze
eeuw', Leiden gefotografeerd door
Katherina Behrend, t/m 10/1; Het
perkament van Krikor Momdjian'
t/m 10/1.
PRENTENKABINET
Rapenburg 65, dit/m vr 14-17
PUPENKABINET
Oude Vest 159 a, zo 13-17 uur.
'De pijp als Oranjepropaganda'
t/m 22/11.
KONINKLIJK PENNINGKABINET
Rapenburg 28.di t/m za 10-17
uur, zo 12-17 uur. 'Nederlandse
Penningkunst 1890-1990', t/m
25/10.
WAGENMAKERS MUSEUM
Oude Varkenmarkt 13, zo 13-17
REMBRANDT EN ZIJN ATELIER
Kort galgewater 24a, di t/m za 10-
17 uur, zo 12-17 uur. Recon
structie van het Leidse atelier van
Rembrandt, geïnspireerd op het
schilderij 'De schilder en zijn ate
lier'.
EXPOSITIES
Een aantal Newyorkse heren brengt een persiflage op de opera. Alle stemmen zingen zij soms falsetto zelf.
ZOLL.'N GRENSGEVAL
De nieuwe solo-voorstelling van
Mark Kingsford beleeft zijn pre
mière in Leiden. In 'Zoll, 'n
grensgeval' hebben we te maken
met een onvervalste slapstick,
een duel tussen acteur en decor
als symbool voor het duel tussen
de beamte (douanier) en zijn om
geving (grens en boze buitenwe
reld.)
Vrijdag 16 en zaterdag 17 okto
ber.
REIS ZONDER OLIFANT
Voor kinderen vanaf 8 jaar is
'Reis zonder olifant' van Servaes
Nelissen. Cor zit altijd reisverha
len te lezen. Maar het eind van
het boek haalt hij niet, want het
slot verzint hij liever zelf.
Zondagmiddag 18 oktober.
HAARLEMMERSTRAAT 52
WONDERKIND
De Leidse theatergroep Eccentric
Steady Stand speelt 'Wonderkind
in pikante panieksituatie', ge
schreven door Frank Berbeé en
Klaas Bolhuis. In die tekst leg
gen de spelers het publiek het
vuur aan de schenen.
Vrijdag 16 en zaterdag 17 okto
ber, 20.45 uur.
ALPHEN
PARKTHEATER
CORNELIS GEELLAAN 2
TELEFOON 01720-72875
HET INTERVIEW
De directe stijl die haar romans
zo kenmerkt is terug te vinden in
het tot toneelstuk bewerkte 'Het
Interview' van Natalia Ginzburg.
Toneelgroep Carrousel speelt dit
stuk waarin een journalist in tien
jaar tijd tot drie maal toe tracht
een beroemdheid een interview
af te nemen. Steeds vangt hij
bot, ontmoet wel diens vrouw. En
zo tekenen zich op humorvolle
wijze vier mislukte levens af; dat
van de journalist, dat van de
vrouw, van de beroemde man en
de zuster.
Vrijdag 16 oktober.
WASSENAAR
CULTUREEL CENTRUM WARENAR
KERKSTRAAT 75
TELEFOON 01751-18364
HAMLET
Opnieuw twee voorstellingen
door de Centrale Voorstelling
Wassenaar van Shakespeare's
Hamlet. De drie toneelgezel
schappen in Wassenaar staken
de koppen bij elkaar en gaven
Hamlet een nieuw jasje. Resul
taat; totaaltheater.
Vrijdag 16 en zaterdag 17 okto-
TRIPODIA
HOORNESPLEIN 155
TELEFOON 01718-25224
GIJS RADIJS
Gijs Radijs vindt een schatkaart
op zijn radijsveldje. Hij gaat op
zoek en beleeft een lange en
vreemde reis. De schat vindt hij
niet, dus wil hij terug naar zijn
radijsveldje. Maar waar is dat ge
bleven?
Voor kinderen van 4 tot 10 jaar
op donderdagmiddag 22 okto-
'Vögeln', acrylverf op linnen van Jan van der Ploeg. foto pr
LEIDEN
GALERIE LIGA NIEUW BEELDEN
Pres. Steijnstraat L4. Werk van
jonge, net afgestudeerde kunste
naars, t/m 1/11; vr t/m zo 12-18
STELLING
Burgsteeg 14. 'Vögeln', werken
van Jan van der Ploeg, 17/10 t/m
15/11; do t/m za 14-18 uur, zo
14-17 uur.
ARS AEMULA NATURAE
Pieterskerkgracht 9. Expositie vier
nieuwe leden: Jenneke van Doorn,
Corinne Frencken, Nel Ruygrok en
Johan Simon Scherft, t/m 25/10;
ma t/m do 19-22, di en do 10-12,
za en zo 14-16.30 uur.
LAK-GALERIE
Cleveringaplaats 1. Schilderijen
van Heieen van Kempen, t/m
30/10, fotografische doeken van
Pauline Prior, t/m 30/10.
ART ACRYLAAT
Nieuwstraat 53a. Plexiglas objec
ten van Marianne van Schaijk, t/m
7/11; woe tot za en eerste zondag
van de maand 12-17 uur.
GALERIE AMBER
Hooglandse Kerkgracht 8. Teke
ningen en schilderijen van Mark
Claus, t/m 26/10; woe t/m zo 11-
17 uur.
GALERIE AZL
Academisch Ziekenhuis, Gebouw
1Werk van Michel Hoogervorst,
tot 18/10; dagelijks 10-17 uur.
BLEIJENBERG GALERIE
Breestraat 113. Siegfried Bulo,
acryl op papier, beelden en kle
den, t/m 29/10; di t/m za 9-18
uur, le zondag van de maand 12-
17 uur.
BLEIJENBERG BEELDEN
Langebrug61. Vaste opstelling di
verse beelden; vr, za en le zondag
van de maand 12-17 uur.
GALLERIA PROPITIA
Nieuwe Rijn 93. Grafische tech
nieken van Bert Mullenders, t/m
25/10; do t/m zo 13-18 uur.
KLEINTJE KUNST
Groenesteeg 9. Werk van Jori
Hermsen, Lonneke van Vlieten In-
ger Kuin, t/m 31/10; di en vr 10-
14, za 11-17 uur.
DE WAAG
Aalmarkt 21, Recente ontwerpen
Jo Coenen in kader beeldende
kunst en architectuur (&0, t/m
8/11, woe t/m vr 12-17 uur. za en
zo 11-17 uur.
ALPHEN AAN DEN RIJN
t/m
STA A GALERIE
Prinses Irenelaan 88. Wegens ve
bouwinggesloten.
HOFMAN VAN DER ZEE
Hooftstraat 235. Goudsmit
Goudsmit, werk van Lex en Rick
Goudsmit, t/m 13/11, woe en do
13-17 uur. vr 13-21 uur.zall-
17 uur en volgens afspraak..
HAZERSWOUDE
GALERIE LAERKEN
Bent 2. Karei Gomes, bronzen
beelden en Marianne van Dode-
waard, acryl op doek, t/m 24/10;
tevens permanente expositie van
bronzen beelden van Theo Ger
mann; za en zo 11-17 uur, ma
vr na tel. afspraak (01728-9837).
VOORSCHOTEN
GALERIE MERCEDES
Voorstraat 35b (steeg). Olieverf en
aquarel van Winnifred Bastian en
sculpturen van Rinie Otte, t/m
17/10; wo t/m za 11-17 uur.
VOORSCHOTENSE KUNST
KRING
Ambachts- en Baljuwhuis, Voor
straat 12. Jacob Vermeulen,
Ninette Koningen anderen met
'Materie - Beid', t/m 18/10, woe
t/m zo 14-17 uur.
WARMOND
GALERIE DE POMP
Dorpstraat; di 19-21, woe 10-12
en 14-16 uur, dozazo 14-16 uur.
HET OUDE RAADHUIS
Dorpstraat 36; di 19-21wo do zo
14-16 uur, za 11-16 uur.
WASSENAAR
RAADHUIS DE PAAUW
Raadhuislaan 22. Hendrik Jan
Wolter, schilder van licht en kleur,
20/10 t/m 6/12; di t/m vr 10-16,
za en zo 13-17 uur.
GALERIE VERHAAR
Schoolstraat 9. Schilderijen en te
keningen van Antine Zijlstra, t/m
30/10; do t/m zo 13-18 uur.
GALERIE 27
Schoolstraat 27. Werk van Siri
Spronken en Thomas Junghans,
18/10 t/m 14/11, di t/m vr 10-18
uur, za 10-17 uur en volgens af
spraak.
LISSE
ARTOPA
Grevelingstraat 50. 'Bekijk het
maar', fotografie van Koos Schip
pers. keramiek en kleine plastie
ken van Adry Helmus, Nel Reek-
man en Tineke van Teylingen, t/m
18/10; do za zo 13.30-16.30 uur,
doooh 19.30-21.30 uur.
