Walcott: fenomenaal taalgevoel
Cultuur&Kunst
Als paddestoelen
in een heksenkring
Exposities
in Artopa
VRIJDAG 9 OKTOBER 1992
ruycrok cc hit11
Literaire wandeling door Leiden
leiden In samenwerking met Stichting Kunstkring de Burcht
wordt zondag een literaire wandeling door Leiden georgani
seerd. Peter van Zonneveld, auteur van het voor deze gelegen
heid herdrukte boekje 'Literaire wandeling door Leiden', zal
tweemaal (om 12.00 en om 13.30) een inleiding over de wande
ling houden, waama (om 12.30 en om 14.00) het parcours twee
keer kan worden gelopen o.l.v. studenten Nederlands. Vertrek
punt: Sociëteit De Burcht.
Minimal Art-cadeau KröHer-Müller
otterloo Rijksmuseum Kröller-Müller heeft een minimal art-
kunstwerk van Walter De Maria cadeau gekregen. De schenking
werd gedaan door verzamelaar Geertjan Visser. Het betreft het
werk Nonagon uit 1974. Het Kröller-Müller heeft al vier sculptu
ren en veertien tekeningen van deze kunstenaar.
Pan Sok op tentoonstelling
den haag Pan Sok is 25 jaar theaterfotograaf. Hij was een van
de eersten die 'het toneel in actie' fotografeerden. Ter gelegn-
heid van zijn zilveren jubileum opende de acteur Gijs Scholten
van Aschat gisteren in de koninklijke Schouwburg in Den Haag
de tentoonstelling 'Pan Sok Theaterfotografie', een selectie uil
zijn meest recente werk. Pan Sok zelf selecteerde hiertoe zestig
foto's. De tentoonstelling duurt t/m 30 november en is 's mid
dags tussen 12-15 uur en 's avonds voor bezoekers aan voorstel
lingen te bezichtigen.
Expositie beelden op landgoed De Paauw
beeldende kunst
beelden van Hans van Bentem. Rob
Brandt. Dora Dolz, Vilma Henkelman, Da-
i de Kop. Herman Makkink. Jan
De Paauw, Wassena;
Het is een vale, grauwe och
tend. De lucht is loodzwaar;
mijn schoenen zijn nat van de
regendruppels op het gras. Niet
een dag waarop beeldende
kunst in de buitenlucht goed tot
zijn recht komt, zou je denken.
Niets blijkt echter minder waar:
de keramische beelden op land
goed De Paauw stralen je in fel
le kleuren van verre tegemoet.
Liefhebbers van monumenta
le sculptuur in de Leidse regio
hebben een buitenkansje. Zij
krijgen de gelegenheid om beel
den van toonaangevende Ne
derlandse beeldhouwers te zien.
Dat blijkt onder meer uit de in
ternationale belangstelling voor
de 'Wassenaarse' collectie. De
beelden maakten eerder dit jaar
deel uit van de Culturele Olym
piade in Barcelona en waren
ook te zien in het Spaanse
Castellon. Zelfs in grauw weer is
niet moeilijk voor te stellen hoe
krachtig de bontgeglazuurde
werken van Paul Snoeck en Do-
ra Dolz moeten werken in het
zonnige Spaanse klimaat.
Sommige werken zijn bijzon
der verrassend door de manier
Paul Acket (1923-1992)
den haag john oomkes
Die kromgebogen gestalte in
dat te ruim vallende grijze kos
tuum zullen we missen. Het si-
garettepijpje, de zwaargerande
bril en het ondeugende, jon
gensachtige gegrinnik óók.
Maar met het overlijden van
Paul Acket valt veel meer te be
treuren dan de organisator van
de grootste Nederlandse jazz
festivals.
Acket is op 69-jarige leeftijd ge
storven in het harnas. Hij gaf
leiding aan Acket Associates,
een in Den Haag gevestigd or
ganisatiebureau dat de groot
ste, vaak door hemzelf gecre-
eerde festivals bestierd heeft.
Eind deze maand zal dan ook
op Pauls uitdrukkelijk verzoek
de derde editie van Jazz Mecca
in Maastricht voortgang vinden
al was het maar om aan te
tonen dat de muziek verder
gaat.
Sinds 1976 was Acket verant
woordelijk voor het North Sea
jazz Festival, driejaar geleden
kwam daar Jazz Mecca bij en
vorig jaar het Drum Rhythm
Festival in Amsterdam. Zijn
energieke houding, de stress,
zijn driftige natuur en zijn inge
bakken rusteloosheid zullen
bijgedragen hebben aan het
ziekteproces (kanker) dat zich
twee jaar terug voor het eerst
openbaarde. Afgelopen zomer
volgde Paul 'zijn' North Sea al
op afstand en het was prompt
alsof er bij die gigantische jam
sessie die het festival is niet al
leen Miles Davis ontbrak.
Na afloop van het festival in
Maastricht zullen de geassoci
eerden (Paul Dankmeyer. Theo
van den Hoek) en erfgenamen
(vooral Pauls weduwe en
steunpilaar Jos) bepalen óf en
hoe er in de toekomst met die
nalatenschap wordt omge
sprongen. Voor het Amster
damse en Haagse festival be
staan langjarige contracten met
sponsors. Er zijn nog meer
overwegingen aangaande de
erfenis.
De voorgeschiedenis (Paul
Acket was in 1991 vijftig jaar
actief als impresario) en het
economisch belang (in 1991
bepaalde een onafhankelijk
economisch onderzoek de
'spin-off van North Sea op zo'n
15,7 miljoen per jaar) maakt
opheffen slechts tot een acade
mische mogelijkheid. Boven
dien is het Haagse festival het
grootste evenement in zijn
soort.
Ackets verleden als uitgever
stond ruime erkenning van zijn
werkelijke culturele verdiensten
in de weg. In 1975 had hij Mu
ziek Express en Pop Foto voor
miljoenen overgedaan aan de
VNU; zijn belangen in de pop
sector werden voortaan behar
tigd door Mojo Concerts in
Delft. Al eerder had hij het re
guliere impresariaatswerk er
aan gegeven.
Zowel de overheidsinstanties
als een deel van de media ble
ven in hem vooral de zaken
man zien. In werkelijkheid viel
er niets aan North Sea Jazz te
verdienen dan aanzien en res
pect. Het festival draaide
meestal nèt quitte en was bo
venal een dure hobby van de
Ackets; elk jaar kon het slechts
doorgang vinden door het hui-
zenbezit als onderpand te laten
dienen.
North Sea afdoen als slechts
een massa-evenement is het
resultaat van een soortgelijk
vooroordeel. Het festival heeft
vanaf het begin meer gediend
dan alleen de gemiddelde
smaak. Het bracht weliswaar de
formule van een supermarkt,
maar dan een met een eigen
slagerij, banketbakkerij, gour
met-afdeling, slijterij, rekken
vol derde wereldprodukten en
allerhande specerijen. Acket
was de man van het grote ge
baar èn hei kleine hartje. De
ijdeltuit en altruïst inéén. De le
verancier van véél èn van bij
zonder.
Zonder noemenswaardige
overheidsmiddelen moest-ie
ook wel. Dank zij zijn jarenlan
ge relaties en zijn diepgaande
liefde voor alle mogelijke jazz-
genres kwamen de groten uit
het vak graag naar Den Haag.
Miles Davis, Dizzy Gillespie, El
la Fitzgerald, Count Basic, Du
ke Ellington, Benny Goodman,
Ray Charles, Charles Mingus,
Stan Getz. Muddy Waters
het merendeel leeft niet eens
meer of is op sterven na dood.
Uitgesproken vernieuwers als
John Scofield, Chick Corea, Ar
chie Shepp en Sam Rivers von
den hier een nieuw publiek. Als
een poeha-evenement als het
Holland Festival op een zelfde
eenduidige kwaliteit gedurende
een reeks van jaren zou kunnen
bogen dan was het nooit in fi
nanciële problemen geweest of
dan was het festivalkarakter
van dat evenement nooit ter
discussie gesteld. In het kleine
kringetje van Nederlandse
kunstpausen en omroepbon-
zen is lang laatdunkend gedaan
over Acket. Pas dit jaar besteed
de 'Hilversum' veel aandacht
aan North Sea Jazz.
Acket is woensdag in stilte be
graven. Nee, ik pleit niet voor
een posthume hoge culturele
onderscheiding. Wél voor een
toegift. Het liefst in de vorm
van een eindeloze reeks fijne
festivals.
Grootse dichter uit Caribisch gebied krijgt Nobelprijs
waarop zij in het Wassenaarse
parklandschap zijn geplaatst.
Onder een hoge, eeuwenoude
beuk liggen omgekeerde scho
tels van Piet Stockmans als pad
destoelen in een heksenkring.
Op een open plek daar vlak
naast staan miniatuurhuisjes
van Hans van Bentem op een
rijtje, identiek van vorm, maar
allemaal met een eigen kleur.
Bomen en heesters omkransen
het monumentale beeld 'Clash
of the Titans', ook al van Hans
van Bentem. Het beeld doet
denken aan een oude Griekse
mythe; een grote adelaar pro
beert de hersens uit te pikken
van een Grieks godenhoofd.
Grappig zijn ook twee felge
kleurde beelden van Dora Dolz.
Het ene heet 'Venus' en lijkt wel
een luxe bankje voor in de
woonkamer. Het andere beeld
verhult zelfs in de titel zijn in
spiratiebron niet: 'Chaise Lon
gue II'. Het is uitgerust met een
rolkussentje van keramiek. Bei
de werken zijn prachtig om te
zien, maar natuurlijk ongeschikt
om op te zitten.
Achter de organisatie van de
expositie gaat de Stichting Pro
motie Monumentale Keramiek
(PMK) schuil, die zich sterk
maakt voor deze kunstvorm en
die de beelden ook aan de ge
meente Wassenaar heeft aange
boden. De collectie telt negen
tien beelden, waarvan er twee
door hun kwetsbaarheid in het
gemeentehuis staan opgesteld.
De Russisch/Amerikaanse dichter Joseph Brodsky, zelf
een Nobelprijswinnaar, noemde Derek Walcott enkele ja
ren geleden 'de beste dichter die het Engels taalgebied
vandaag de dag kent'. Ondanks de groeiende internatio
nale erkenning voor het werk van Walcott, is nog geen
boek van zijn hand in het Nederlands leverbaar. Nu be
kend is gemaakt dat hem in december te Stockholm de
Nobelprijs voor Literatuur zal worden uitgereikt (een be
drag van bijna twee miljoen gulden), zal daar echter snel
verandering in komen.
utrecht »ed van eeden
Derek Alton Walcott werd in
1930 geboren in Santa Lucia op
Trinidad, dat toen nog een Brit
se kolonie was. Hij studeerde op
Jamaica, en kreeg in 1957 een
beurs van de Amerikaanse Roc
kefeller Foundation om theater
wetenschappen te gaan stude
ren. Terug in zijn geboorteland
richtte hij de Trinidad Theatre
Workshop op, en maakte hij
zich sterk als theatermaker en
toneelschrijver. Sinds zijn stu
die brengt hij de helft van ieder
jaar door in Trinidad, terwijl hij
de andere helft van het jaar in
de Verenigde Staten doceert
aan de universiteit van Boston.
Zijn toneelstukken, waarvan
'Dream on monkey mountain'
(1970) het meest bekend is,
worden over de hele wereld ge
speeld. De theatergroep De
Nieuw Amsterdam, die eerder al
Walcotts 'Pantomime' en 'Een
tak van de blauwe nijl' op de
planken bracht, gaat nog dit na
jaar Viva Detroit' uitvoeren.
Hoe belangrijk Walcott als thea
terman ook mag zijn, hij is eerst
en vooral een dichter. Dat vond
ook het Nobelcomité, dat hem
bekroonde voor zijn 'helder
poëtisch oeuvre'.
Walcott publiceerde al op zijn
•achttiende een eerste dichtbun
del met Creoolse en Engelse
poëzie. Er volgden nog enkele
bundels, maar pas 'In a green
night' uit 1964 vestigde zijn
naam als dichter definitief. Een
keuze uit zijn vroege werk is te
rug te vinden in de verzamel
bundel 'Collected Poems' 1948-
1984, maar de mooiste gedich
ten van de grootste dichter uit
het Caribisch gebied dateren
van na die periode. Het feno
menale taalgevoel van Walcott
komt eigenlijk pas voor het
eerst ten volle tot uiting in The
Arkansas testament', zijn inter
nationaal bejubelde bundel uit
1987.
Hoewel de gedichten qua
vorm klassieker zijn dan het
eerdere werk, zijn de stijl en de
Omerosin
Rotterdam
Acteur Joop Keesmaat van
het RO-theater geeft zondag
middag om vijf uur in een
extra voorstelling in de Rot
terdamse Schouwburg een
voordracht van een gedeelte
uit het epische gedicht
'Omeros' van Nobelprijswin
naar Derek Walcott.
zeggingskracht ervan vemieu-
wender dan ooit. De dichter is
een beschouwende buiten
staander geworden. Iemand die
de wijnvlek op Gorbatsjovs
schedel vergelijkt met de kraters
in de maan. Iemand die zich
peinzend afvraagt of de patro
nen in de sterren iets van doen
hebben met de dominostippen
in de handen van gokkers. En
ook iemand die op een inne
mende wijze twijfelt aan zich
zelf en zijn eigen dichterlijke
vermogens, zoals blijkt uit het
door Jan Eijkelboom vertaalde
gedicht 'Cul de Sac Valley':
Een paneel van zonsop
gang/op een winkel tegen de
heuvel/gaf deze coupletten/hun
langiverpige vorm.
Als mijn handwerk gezegend
is,/als deze hand even/nauwkeu
rig is, even eerlijk/als die van
hun timmerman/dan zou elke
lijst, op zijn/hoeken geconfron
teerd, een/echo wezen van dit ge
heel/van ongeverfd hout/terwijl
medeklinkers/opkrullen van
mijn schaaf/in het geurige Cre
ools/van hun inheemse nerf.
In 1990 verscheen 'Omeros',
een bundel die terecht bedolven
werd onder literaire onderschei
dingen, zoals de toonaangeven
de W.H. Smith-prijs. 'Omeros'
bestaat uit één lang, tiendelig
gedicht van 325 bladzijden. Dit
epos ma^ met recht multicultu-
Adriaan Ortee in 'Cerceau' bij Het nationale Toneel, s
11991-1992.
Caribisch' heten. Net
'Clash of the Titans' van Hans van Bentem doet denken aan een oude
Griekse mythe; een grote adelaar probeert de hersens uit te pikken van
een Grieks godenhoofd. fo to hielco kuipers
f OPENBARE THEMA-AVOND
op maandag 12 oktober 1992 om 20 uur
n de Oude Tol, Hoofdstraat 147, Sassenheim
GEZONDHEID TEGEN (W)ELKE PRIJS?
Wat betekenen de ontwikkelingen in de gezondheidszorg
voor u in de praktijk,
sprekers:
Dick Dees, VVD Tweede-Kamerlid
Christian Laffree, dir. Landel. Huisartsenver.
J. Bultman, secr. Ziekenfondsraad
U KOMT TOCH OOK
i>® sol!®® partS" 'tësdSariland]
zoals dat gebeurd is in de West-
indische smeltkroes van talen en
culturen die zijn geboortestreek
is, smeedt Walcott in dit lange
vers een enorme verscheiden
heid aan taal, achtergronden en
invloeden samen tot een nieuwe
verschijningsvorm van ongeken
de schoonheid. Afrikaanse en
Europese historische gegevens
die zijn samengebracht in de
paradijselijke tropische omge
ving van de Antillen: de wereld
van vogelkreten, zoute wind,
woelige straten, mooie mensen
en de onontkoombare zon. Dat
is het decor voor Walcotts poëti
sche vertelling over de vissers
Achille en Philoctete, over de
Odyssee in een eilandenrijk, en
over de wording van Santa Lu-
Waarschijnlijk zal 'Omeros'
het eerste in het Nederlands ver
taalde boek van Walcott wor
den. Toen de Nederlandse dich
ter en vertaler Jan Eijkelboom in
1989 enkele gedichten van Wal
cott vertaalde vanwege diens
komst naar Poetry International,
raakte hij bijzonder onder de in
druk van deze poëzie. Na de ver-
FOTO PAN SOK
schijning van 'Omeros' begon
hij prompt te werken aan een
vertaling. Fen extra stimulans
daarbij is dat het RO Theater ie
der vertaald deel meteen onder
zijn handen vandaan rukt. om
dat door acteur Joop Keesmaat
te laten voordragen in de Rotter
damse Schouwburg. Eijkel-
booms uitgever De Arbeiders
pers had tot nog toe weinig
naast om de vertaalde 'Omeros
aan het eigen fonds toe te voe
gen. Door net Zweedse ingrijpen
zal daar inmiddels wel verande
ring in zijn gekomen.
Hoofdstad Operette: decor en kleding verbrand
berkhout keerplaats in Berkhout. Door nog onbekende oor
zaak brak brand uit. De Hoofdstad Operette zou
nog spelen in Hoorn, Alkmaar, Purmerend, Flaar-
lem en Den Helder. Het is nog onduidelijk of de
Hoofdstad Operette 'Der Vogelnandler' nu defini
tief voor gezien houdt.
De Hoofdstad Operette heeft de toemee van 'Der
Vogelhandler' moeten afgelasten nadat vannacht
een aanhangwagen met alle decorstukken en to-
neelkleding is uitgebrand. De aanhangwagen en
een vrachtwagen stonden onbeheerd op een par-
Nieuw museum
Leiden is sinds kort een muse
um rijker: het drukkerijmuseum
aan de Middelstegracht 89d. De
Leidse drukker C. Schenk, initi
atiefnemer en beheerder,
noemt het een 'werkend muse
um' waarin kan worden ge
drukt. Hij wil het in vijf jaar la
ten uitgroeien tot een volwaar
dig museum. „Er moet een ten
toonstelling komen waarin de
ontwikkelingen in het drukkerij
wezen tussen 1835 en 1960 zijn
te volgen".
Morgen is de officiële ope
ning en zondag worden om
12.00, 13.00. 14.00 en 15.00 uur
demonstraties gegeven over de
produktiewijze van boeken in
de periode van 1800 tot 1850.
Geschil over
filmsubsidies
van de baan
amsterdam anp
Het ministerie van wvc gaat er
nauwlettender op toezien dat
Nederlandse certificaten over
de oorsprong van films niet
worden misbruikt om er subsi
die mee binnen te halen. Dat is
het resultaat van overleg tussen
ambtenaren van wvc, medewer
kers van de Nederlandse Fede
ratie voor de Cinematografie
NFC (voorheen de Bioscoop
bond) en de Spaanse overheid.
Aanleiding waren certificaten
die de Bioscoopbond had afge
geven voor Amerikaanse films
aan distributeurs in Spanje. Die
certificaten bestempelden Ame
rikaanse kassuccessen tot Ne
derlandse produkties. Daardoor
kon de distributeur een Spaanse
subsidie opstrijken die is be
doeld voor de stimulering van
Europese films.
usse sask1a stoeunga
Artopa is een begrip in Lisse.
Hobbyisten, kunstenaars en
muzikanten hebben in dit mu
ziek- en creativiteitscentrum,
dat behoort bij het bedrijf Topa,
de mogelijkheid om hun kun
nen te laten zien. Dit keer een
expositie met foto's, keramiek
en kleine plastieken. De Lissen-
se beroepsfotograaf Koos Schip
pers heeft zich toegelegd op
zwart-wit foto's met een be
paalde lichtval. Water speelt een
grote rol in zijn werk, maar ook
de portretfotografie en de kleine
stillevens zijn onderwerpen
waar Schippers zich in uitleeft.
Hij heeft al eerder exposities ge
had in Warmond. Haarlem en
Nieuw Vennep.
De keramiek en de kleine
plastieken zijn afkomstig van
drie vrouwen: Adry Helmus. Nel
Reckman en Tineke van Teylin-
gen uit Sassenheim. De eerste
twee zijn leerling, de laatste is
de docent. Hoewel het werk van
de leerlingen heel aardig is om
te zien, oogt het werk van Tine
ke van Teylingen toch wat pro
fessioneler. En zo hoort het na
tuurlijk ook. De leerlingen zijn
nog in het leerproces en dat is
duidelijk waarneembaar. Of
zoals Nel Reckman het uitdrukt:
„Dit is mijn eerste expositie. Ik
heb er veel plezier in. het is
S|1,innend en leuk. maar ik als ik
naar het werk van Tineke kijk,
zie ik boe het ook kan.'