Ruzie, samen eten en romantiek
in snelle beelden en straffe ritmes
Rtv show
'Ik naar een ziekenhuis? Bent U helemaal gek'
Annie Schmidt nog niet van
plan om pen neer te leggen
T
c
Sonja's eigen 06-nummer
10
Documentaire van de KRO over Riagg
Vierdelige serie over schrijfster bij de AVRO
Annie M.G. Schmidt,
probeer over zo'n
talent maar eens
een goed en allesomvattende
documentaire te maken. In haar
lange leven heeft deze schrijf
ster van kinderboeken, versjes,
hoorspelen, cabaret en poëzie
zóveel aan het papier toever
trouwd, dat ze gemeten naar
menselijke maatstaven de 200
al gepasseerd had moeten zijn.
Maar ze is pas 81 en blijkens
uitspraken nog lang niet van
plan om de pen erbij neer te
gooien.
De AVRO begint zondagmid
dag aan een ambitieuze docu
mentairereeks over leven en
werk van Neerlands meest pro
ductieve en waarschijnlijk be
kendste schrijfster. In drie delen
wordt een chronologisch beeld
geschetst over haar eerste pen-
nevruchten op 14-jarige leeftijd,
haar tijd bij dagblad Het Parool
waar z.ij op de afdeling docu
mentatie begon en het journa
listencabaret, waarvoor zij de
teksten schreef. Er wordt ook
ruim aandacht besteed aan de
bekende radioserie Familie
Doorsnee, die op dit moment
overigens door de VPRO-radio
wordt herhaald.
In deel twee (18 oktober) ko
men haar musicals aan de
beurt. Ook in deze aflevering
ruime aandacht voor de televi-
Pension Hommeles en
Ja Zuster Nee Zuster, die des
tijds door de VARA werden uit
gezonden. In het derde deel
worden Annie Schmidts kinder
boeken belicht. Onder andere
het bekende Pluk van de Pet-
teflet. In deel drie van de serie
ook aandacht voor de vraag hoe
Schmidt denkt over 'het métier'
en haar privé-leven. De serie
wordt afgesloten met een uitge
breid interview met Schmidt
door Ischa Meijer.
Kinderen
De eerste drie delen bestaat
voornamelijk uit oude (soms
zwart/witte) televisie-interviews
afgewisseld met recente opna
men. Zo zien we Annie Schmidt
samen in beeld met Adriaan
van Dis, Wim Bosboom, Ivo
Nieho, Wim lbo en onder ande
re Simon Carmiggelt. Ivo Niehe
vraagt haar op zeker moment of
zij van kinderen houdt. Haar
antwoord is bekend, maar blijft
leuk om naar te luisteren. „He
lemaal niet. Maar ik zal ze niet
schoppen. Nee, ik ben niet spe
ciaal dol op kinderen. Ik heb
wel een hekel aan volwasse
nen".
En Wim Bosboom bekijkt sa
men met haar een schoolrap
port. Mooie cijfers prijken daar
op. Behalve voor het vak Neder
lands. Een twee. Hoe kan dat,
wil Bosboom weten. Schmidt:
„Natuurlijk door die klootzak
van een leraar". En Simon Car
miggelt zegt daarop: „Ik had
Carmiggelt behoort tot dege
nen die veel met haar hebben
samengewerkt. Daarnaast ko
men ook de tekenares Fiep
Westendorp, cabaret- 'professor'
Wim lbo en uitgever Reinold
Kuipers aan het woord. Ook zij
hebben een belangrijke bedrage
geleverd aan het werk van An
nie Schmidt.
De uitspraken van Schmidt in
de documentaire zijn allen
symptomatisch voor haar. En in
alle afleveringen hoor je die ty
pische, aanstekelijke opmerkin
gen die zo bij haar passen. Of
het nou over haar jeugd gaat
(,Ik was niet zo geluktóg, want ik
sprak het Zeeuwse dialect niet'),
of over haar vader (die was pre
dikant) en haar moeder, ze weet
de informatie te verpakken in
origineel, geestig woordgebruik.
Alle geïnterviewden zijn vol lof
over haar en haar werk. Toch
zijn er ook 'wanklanken' te ho
ren. De dichter Adriaan Morriën
vond destijds het woordgebruik
van haar gedichten „voorspel
baar" en te „gemakkelijk". Ze
moest daar maar mee ophou
den, adviseerde Morriën haar in
een recensie. En ze deed het.
Nu heeft ze er, jaren na dato,
spijt van naar het advies van
Morriën te hebben geluisterd.
(Uitzending: zondag 11 okto
ber, 17.05 uur, Nederland 1)
STRIPS
BOLLEBOOM
BOES
HILVERSUM JAN PREENEN
De Riagg is zo gek nog niet.
Dat geldt in het algemeen
ook voor degenen die door
de Regionale Instelling voor Ambulante
Geestelijke Gezondheidszorg worden ge
holpen. Of zoals Marjan Nijssen, direc
teur van Riagg Westhage in Den Haag,
stelt: „Jaarlijks ldoppen zo'n vierhon
derdduizend mensen aan bij een van de
58 Riagg's in Nederland. Er wordt vaak
gedacht dat dat alleen maar gekken zijn.
Of mensen met luxeproblemen. Bij ons
komen allerlei cliënten met de meest uit-
eenlopendemoeilijkheden."
Dat blijkt ook duidelijk uit de driedeli
ge serie 'Denkt u dat ik gek ben..' die de
KRO in het kader van het tienjarige be
staan van de Riagg's vanaf vrijdag uit
zendt. Daarin wordt onder meer aan
dacht besteed aan relatieproblemen, de
gevolgen van drugs, een inbewaarstelling
van een jongen, een poging tot zelf
moord, maar ook aan angst voor spin
nen.
Zo zit een vrouw van bijna 30 al vanaf
haar jeugd geestelijk in het web van die
voor velen zo afschrikwekkende vliegen-
en muggenvangers. Met behulp van
plaatjes in boeken en plastic spinnen is
ze een heel klein beetje vertrouwd ge
maakt met deze 'ondieren'. De volgende
stap is de confrontatie, van afstand, met
levende spinnen. Eerst kleine, daarna
grote met haren, ,,'t Is wel een griezel
tje", merkt de therapeut ogenschijnlijk
verre van tactisch op als de vrouw de
spin met een balpen uit een glazen pot
moet halen. Die operatie slaagt ondanks
veel gebibber vrij vlot. Sneller in elk geval
dan de opdracht om het sprintfenomeen
weer veilig op te bergen.
Gek
In dat geval is het niet zo verwonderlijk
dat de betrokkene zelf in beeld wil ko
men. Anders ligt het als een veipleeg-
kundige en een psychiater op verzoek
van de GGD op bezoek gaan bij een
vrouw die zichzelf en haar woning zo
heeft verwaarloosd dat het scherm ei
genlijk bruin zou moeten uitslaan. „Het
is beter dat u weer naar het ziekenhuis
gaat mevrouw", zo probeert de verpleeg
kundige de vrouw duidelijk te maken dat
ze niet langer alleen kan wonen. „Ik naar
een ziekenhuis? Bent U helemaal gek."
In zo'n geval zou het veel meer voor de
hand liggen om met acteurs te werken,
zoals tijdens de documentaire 'De rij
dende psychiater', die de VPRO vorig
jaar uitzond. Van die aanpak heeft pro
ducent René Stokvis echter bewust afge
zien: „Daar prik je als kijker in dertig se
conden doorheen. Deze situaties moet je
echt laten zien." Marjan Nijssen is het
daar mee eens: „Er zijn veel omstandig
heden die je niet kunt bedenken. De film
wint juist aan kracht door iedereen ge
woon aan het werk te zien, net alsof er
geen camera in de buurt is. We hebben
wel hele discussies gehad: moet je dit
wel zo doen. Je grijpt toch diep in in het
leven van mensen. Als voorwaarde heb
ben we gesteld dat iedereen toestem
ming moest geven."
Daardoor moesten de programmama
kers van een aantal opnamen afzien. In
één geval besloten zij zelf niet tot uitzen
ding over te gaan, omdat dat volgens re
gisseur Martijn Schroevers een verte
kend beeld zou hebben opgeleverd. Een
12-jarige jongen die heeft geprobeerd
zelfmoord te plegen, werd op de rug ge
filmd.
Vooraf wist Schroevers helemaal niets
van de Riagg. Na zijn verblijf van drie
weken met het camerateam in Riagg
Westhage merkt hij op: „Wat me het
meest is opgevallen, is de grote verschei
denheid aan gevallen. Aan de ene kant
zo'n vrouw die helemaal vervuild, maar
toch gelukldg is. Aan de andere kant si
tuaties die iedereen zich kan voorstellen,
zoals die spinfobie. Problemen, waarmee
iedereen geconfronteerd kan raken."
('Denkt u dat ik gek ben..', vanavond,
22.59 uur, Nederland 1. Het tweede en
derde deel van deze documentaire wor
den uitgezonden op 16 en 30 oktober).
MTV volgt dagelijkse leven van zeven jongeren
AMSTERDAM ANNEMIEK HUYERMAN
his is really bad. You
're gonna die when
.A. you see this!" In ty
pisch Amerikaans jongereni-
dioom geeft Eric, twintig jaar en
fotomodel, blijk van zijn verruk
king over zijn tijdelijk onderko
men op Manhattan. De 'loft',
benaming voor de bij succes
volle Newyorkers zeer gewilde
bovenste verdiepingen van ap
partementsgebouwen, is mo
dieus ingericht en van alle com
fort voorzien. Voor de serie The
Real World van MTV deelt Eric
gedurende dertien weken de flat
met zes leeftijdsgenoten. Came
ra's volgen het zevental bij al
hun bezigheden binnens- en
buitenshuis.
In Amerika was The Real
World afgelopen seizoen het
best gewaardeerde programma
van het jaar. De serie wordt nu
gelanceerd in Europa bij wijze
van test. Oorspronkelijk wilde
MTV voor hun belangrijkste
doelgroep, jongeren tusen 18 en
25 jaar, een klassieke soap ma
ken, compleet met script en
echte acteurs. Dat bleek een te
kostbaar plan. Programmama
kers Jon Murray en Mary Ellis
Bunim, de laatste gepokt en
gemazeld in het genre door
haar werk voor onder meer de
series Santa Barbara en As the
World Turns, besloten toen tot
het goedkopere alternatief van
The Real World. Daarmee lever
den ze een produktie af die zij
zelf bestempelen als een geheel
nieuw soort televisie: een krui
sing tussen soap en documen
taire met een niet professionele
cast.
Het leven van de 'flatmates' heeft veel weg van de videoclips die MTV nonstop uitzendt.
Dynamisch
De vier Amerikaanse jongens en
drie meisjes tussen 19 en 25 jaar
werden zorgvuldig geselecteerd
op de dynamische levensstijl
die het muziekstation uitdraagt.
Een beetje 'weird' mochten ze
wel wezen van de programma
makers. Naast Eric is er Becky,
die als zangeres en tekstschrij
ver naam wil maken. Danseres
Julie is met negentien jaar de
jongste en rechtstreeks afkom
stig uit de zuidelijke staat
Alabama. Kevin is schrijver-
dichter en zwart, net als rap-ar-
tieste Heather B. De 21-jarige
bandleider Andre zoekt in New
York naar betere optreedgele-
genheden en Norman is ont
werper. Doorsnee-beroepen als
secretaresse of verpleger pasten
niet in dit MTV-concept.
Op het stuwende ritme van
de muziek van Guns 'n Roses en
INXS neemt Julie in de eerste
aflevering afscheid van haar fa
milie, stapt in het vliegtuig en
arriveert in New York. Strak ge
monteerde beelden tonen de
zeven vervolgens als ze uitgaan,
ruziën, samen eten, televisie
kijken of discussieren over
vooroordelen, racisme, verliefd
heid en sex. Ondanks de titel
gaat het in The Real World niet
om de alledaagse, vaak grauwe
realiteit. De nadruk ligt op de
glamourzijde van het leven van
aantrekkelijke en talentvolle
grotestadsbewoners.
De kijker wordt meegenomen
naar de geluidsstudio waar He
ather B. haar rapsongs vastlegt.
Fotomodel Eric treedt op in een
televisieprogramma over de
toelaatbaarheid van sex in tele
visiereclame en toont provoce
rend de welgevormde torso. Ju
lie zien wc in aktie tijdens haar
dansopleiding. Het dagelijks le
ven van Eric en zijn 'flatmates'
heeft wel wat weg van de video
clips die hetzelfde muzieksta
tion nonstop uitzendt.
Romance
The Real World heeft als onder
werp jongeren, inclusief hun as
piraties, onzekerheden, dromen
en verlangens. De clip-achtige
vormgeving, waarin het volle le
ven betrapt moet worden, is
aantrekkelijk om te zien, maar
de echt interessante uitspraken
komen pas los als de hoofdper
sonen heel gewoon voor de ca
mera geinterviewd worden. Dan
vertelt Becky over het optreden
in East Village waar ze van
droomt, en praat ze over haar
tijdelijke huisgenoten, waarbij
ze haar vermoeden uitspreekt
over een romance tussen Eric
en Julie. In een ander interview
komt Julie aan het woord. Ze
vertelt hoe Heather aanvanke
lijk wantrouwen tegen haar, een
Yankee uit Alabama, koesterde
en ze beschrijft haar opluchting
over het feit dat ze toch vrien
dinnen zijn geworden.
Julie, Heather, Kevin en de
anderen gedragen zich alsof ze
voor de camera geboren zijn. Ze
vonden het dan ook verschrik
kelijk toen de opnamen voor de
serie waren afgerond. Julie be
sloot om niet meer terug te ke
ren naar Alabama, maar om
haar geluk te zoeken aan de
West Coast. Mogelijk komt er
een vervolg op The Real World.
Als dat zo is, zal Julie er beslist
weer bij zijn. Want The Real
World bleek vaak spannender
dan de echte wereld.
(The Real World, zaterdag 10
oktober, 17.30 uur, MTV Euro
pe.)
CLOSE UP
Gerard van Putten
onja Barend heeft te-
genwoordig ook haar
eigen 06-nummer,
maar daar is niets vuigs aan. In
elk geval hoeven bellers geen
zwoele stem te verwachten van
een bijklussende omroepmede-
werkster. Ze is wel bereid te
luisteren naar morrend volk,
naar types die iets op hun hart
hebben. Mochten Barend en
haar chaperonne Ellen Blazer
het aangedragen leed of anders
zins smeuiig genoeg voor uit
zending achten, dan kan men er
donder op zeggen dat een uit
nodiging voor een indringend
gesprek onderweg is.
Klagers zijn, naar het schijnt,
sporadisch in nood. Maar wie
de onbedwingbare behoefte
mocht hebben voor de camera
z'n hele hebben en houwen te
vertellen, vindt sinds kort een
gewillig oor bij Sonja Barend.
De Friezen bijvoorbeeld, die
vinden dat Nederland als pro
vincie behoort te worden inge
lijfd. Activisten wier provinciale
chauvinisme zo ver doorslaat
dat ze de nationale tricolore de
deur uit hebben gedaan en uit
sluitend nog het dundoek met
de pompeblêdden uit het raam
hangen. Het zijn de fanatieke
nazaten van Grote Pier, die me
nen dat Johan Cruijff maar een
kreukelaar was vergeleken bij
Aho I onctra PolHorp rpikt nil
verder dan Omroep Fryslan, nu
Sonja zich heeft opgeworpen als
ombudsvrouw voor de verdruk
ten en andere gekwetsten in de
maatschappij.
In de eerste uitzending zat er
ook nog een gouden kalf in de
zaal voornamelijk vervelend te
wezen. Ze schijnt volgens een
jury begiftigd met acteertalent,
maar bij Sonja was ze bezig een
mislukte imitatie weg te geven
van een filmdiva op haar retour.
Nee, haar leeftijd wilde ze niet
zeggen. Subtiel werd de actrice,
„al lang woonachtig in Parijs en
daar veel in filmpjes optre
dend" op haar plaats gezet. Je
kunt voor of tegen haar zijn,
maar dan is Barend vakvrouw
genoeg om via een omtrekken
de beweging het gouden kalf
fijntjes als een over het paard
getild kind in de figuratie te zet
ten. Barend deed dat door Cox
Habbema te vragen of zij soms
ook alle moeite doet om haar
leeftijd te verbergen. Maar nee,
dat doet Habbema niet. Na
tuurlijk niet. En waarom zou ze
ook? Habbema heeft al het een
en ander bewezen, terwijl het
Gouden Kalf ondanks haar on
derscheiding eerst maar eens
moet aantonen of ze in de toe
komst als actrice nog het een en
ander in de melk te brokkelen
heeft. Naar verluidt zijn ze in
Rotterdam massaal de bioscoop
uitgelopen toen het gouden kalf
nifprhptHopk wandplde Dus
dat begint al goed.
Aan praatshows geen gebrek op
televisie, er wordt wat afge-
wauweld voor de camera. In dit
land lijkt televisie te vaak op ra
dio met beeld. Barend was meer
dan een decennium geleden de
eerste die zich tot middelpunt
van een talkshow verhief, daar
na volgden velen. Om maar een
willekeurig aantal personen op
te noemen: Karei van der Graaf,
Dieuwertje Blok, Ivo Niehe, Ur-
sul de Geer, Gert Berg, Tineke,
Han van der Meer, ach wie niet
paradeerden dwars door de her
kenningsmelodie heen. Vrijwel
niemand uitgezonderd wekten
ze dan de suggestie het volk iets
wereldschokkends te komen
verkondigen. En dan brachten
ze vervolgens weer een paar uit
de krant gejatte onderwerpen
ter sprake.
Sonja Barend heeft, het zij toe
gegeven, met haar praatshows
de tongen in den lande geregeld
in beweging gebracht. Af en toe
klodderde er enkele deciliters
verf door het beeld, als kijvende
actievoersters een of ander
vrouwonvriendelijk sujet onder
schot namen. De dag na Sonja
op dinsdag, zondag of wat voor
dag Sonja haar gezicht liet zien,
had Nederland op school en
kantoor weer wat om over na te
praten. Een kreng kon ze zijn in
haar vurige jaren, Sonja. Als
presentratice wenste ze niet de
partijloze stuurster van gesprek
ken te zijn, niet de onpartijdige
intermediair tussen twee kijven
de partijen. Nee, ze kon zonder
pardon partij kiezen. Luisteren
ging Sonja dan moeilijk af, bits
kon ze haar gesprekspartner
overstemmen met steun van
haar niet aflatende applausma
chine in de zaal. Aldus zat de
gewraakte invité er voor Jan Jo
ker bij, gedoemd af te gaan voor
een miljoenenpubliek. En dat
terwijl de persoon in kwestie
niet eens de gelegenheid was
geboden om te laten blijken hoe
apert fout zijn of haar opvattin
gen waren.
Dat drammerige, dat gelijkheb
berige, is er nu een beetje van
af. Sonja is wat milder gewor
den. Nog altijd gaat ze de dis
cussie en confrontatie aan.
Maar meer dan vroeger geeft ze
nu ook degene met wie ze het
zichtbaar oneens is de ruimte
zijn of haar zegje te zeggen.
Ze vermoedt dat haar eigen 06-
nummer praatstof genoeg geeft
om een winterseizoen lang haar
talkshow te vullen. De onder
werpen mogen dan wel wat
spraakmakender. Zal Nederland
wakker liggen van de of andere
keffer, die door de burgemees
ter van Bruinisse ervan wordt
verdacht pittbull te zijn? Niets
aan de hand met dat beest, zei
z'n bazin, heeft alleen maar de
afwijking om gezichten af te
lebberen. Geeft de burgemees
ter dat nou voldoende reden
om Muffin te muilkorven
Sonja als Neerlands visuele
praatpaal. Volgens de VARA
voorziet ze in een behoefte, ge
zien al het leed dat hier ligt uit
gestald. Voelt u zich beknot
door het Nederlands Genoot
schap van Uientelers, rijden er
naar uw mening te veel spook
rijders van roomskatholieke
huize rond, vindt u dat er te veel
Fred van der Speks en te weinig
Deurzakkers buiten camavals-
tijd? Aarzel niet. Bel Sonja: 06-
300488. Als de nood het hoogst
is. is Sonja nabij. Fijn om met
die wetenschap het bed in te
stappen: voor straks lekker sla
pen en morgen gezond weer op.
