Orkestfusie van de baan
Heieen van Kempen geeft
het alledaagse bezieling
Cultuur&Kunst
.r f i 'Land in zmcht' thema
Vele Ul€llS€fl Wilden wel iets nieuws pvooeven van Kinderboekenweek
Rubens zal miljoenen opbrengen
WOENSDAG 7 OKTOBER 1992
20
REDACTIE: CEES V
Bijna twee ton
Oscar Lennon
De Oscar die John Lennon in
1970 kreeg voor de hit en de
film 'Let it Be' is deze week op
een veiling in New York ver
kocht voor 110.000 dollar
(173.000 gulden). De koper wil
de niet dat zijn naam bekend
werd. Veilingmeester Herman
Darvick zei dat het een grote
Beatlefan is.
In 1976 was dezelfde Oscar al
eens geveild en had toen 600
dollar opgebracht. Het beeldje
was toen ter veiling aangeboden
door een school voor gehandi
capten in de staat Connecticut,
die de Oscar van Lennon per
soonlijk had gekregen.
Alle vier Beatles kregen in
1970 een Oscar voor hun muzi
kale prestatie in de documen
taire 'Let it Be' waarin een van
de laatste opnamesessies van de
groep is vastgelegd.
Lennon werd op 8 december
1980 bij zijn woning in het cen
trum van New York doodge
schoten.
Cultuurprijs
voor Boymans
rotterdam anp
Het Rotterdamse museum Boy
mans-van Beuningen heeft gis
teren van het Prins Bernhard-
fonds de Museumprijs 1992,
groot 100.000 gulden, gekregen.
Het museum krijgt de prijs
vooral voor de presentatie van
de verzameling kunstnijverheid
en industriële vormgeving in
het vorig jaar geopende nieuwe
paviljoen van het bestaande ge
bouw.
De jury van de prijs noemt de
presentatie van de collectie-
voorbeeldig, overzichtelijk,
functioneel, fraai vormgegeven
en zeer goed belicht. Samen
met de herschikking van de
oorspronkelijke opstelling in het
oude gebouw is een aaneenge
sloten en gaaf beeld ontstaan
van de ontwikkeling van kunst
nijverheid naar industriële
vormgeving. De nieuwe vleugel
heet Paviljoen Van Beuningen -
de Vriese en is vernoemd naar
de collectie die een belangrijk
onderdeel vormt van de ten
toonstelling.
Boymans heeft de prijs opge
dragen aan de eind vorige week
overleden conservator Alma
Ruempol. Zij kwam in 1983 in
dienst van het museum toen
duidelijk was geworden dat de
collectie Van Beuningen-de
Vriese aan Boymans zou wor
den toevertrouwd. Zij regi
streerde de omvangrijke collec
tie en zette een waardevol do
cumentatiesysteem op. Zij is
ook nauw betrokken geweest bij
de bouw en inrichting van het
paviljoen. Kort voor haar dood
hoorde zij van de toekenning
door het Prins Bemhardfonds.
londen Charles Allsopp, veilingmeester van Christie's, poseert vrolijk bij het portret van Madame de Vicq dat Rubens schilderde. 'Madame'
gaat op een veiling in december onder de hamer. Verwachte opbrengst: meer dan een miljoen Britse ponden, ondanks de devaluatie toch ruim
2,5 miljoen gulden. FOTO EPA
Lot van HGO en Opera Forum in handen van minister d'Ancona/
De onderhandelingen nissen het Gelders Orkest (HGO)
en Opera Forum over de vorming van een oostelijk sym
fonieorkest zijn mislukt. Beide partijen gaan vermoede
lijk nog deze week naar minister d'Ancona van wvc, die
voor 1 januari over de kwestie moet beslissen.
enschede cpd
Directeur Hans Hierck van het
HGO toonde zich gisteren ui
terst teleurgesteld. Volgens hem
zijn de onderhandelingen niet
stukgelopen op de standplaats
kwestie („Daar zijn we niet eens
aan toegekomen"), maar op 'ar
tistieke zaken'. „Bij Forum be
staan totaal andere ideeën over
de artistieke invulling van dat
nieuwe symfonieorkest. Over de
vraag hoe dat orkest zou moe
ten werken, wat het zou moeten
doen."
De onderhandelingen tussen
Forum en het HGO zijn een ge
volg van het Tweede Kunsten
plan. Beide orkesten worden
daarin verplicht tot een fusie,
die per 1 januari gerealiseerd
moet zijn. Uitgangspunt is de
vorming van een groot oostelijk
symfonieorkest van 145 musici,
dat zowel een symfonische taak
krijgt als de opera's begeleidt
van de in Enschede te vestigen
e reisopera.
Volgens vice-voorzitter B.
Schmidz van het Forum-be
stuur bestond er bij het HGO
onvoldoende begrip voor de
dubbele taak van het nieuwe or
kest. Met name „de scherpe in
zichten" van HGO-directeur
Hierck over de taakverdeling
zouden de onderhandelingen
hebben bemoeilijkt. „Het HGO
denkt primair aan de symfo
nische taak, niet aan de opera.
Men hield daar te zeer vast aan
de vorming van twee afzonder
lijke, niet inwisselbare ensem
bles met een eigen taak: een
groot orkest voor symfonie in
Arnhem, een kleiner operabege-
leidingsorkest in Enschede. Dat
was voor ons onaanvaardbaar."
Forum heeft zich, aldus
Schmidz, steeds op het stand
punt gesteld dat er twee gelijk
waardige orkesten moesten ko
men. „Het mag niet zo zijn dat
het ene orkest wordt uitgekleed
ten koste van het andere. Wij
wilden twee ensembles, welis
waar met een primaire taak,
maar met musici die uitwissel
baar zijn. Daar viel niet over te
praten."
Ondanks de meningsverschil
len hebben beide partijen op
een aantal punten wel degelijk
overeenstemming bereikt. Zo is
er besloten tot de vorming van
één bestuur, één organisatie en
één artistieke leiding. Ook op
het punt van de ontslagen de
fusie kost circa veertig musici
hun baan zou er enige voor
uitgang zijn geboekt, zij het dat
deze kwestie niet uitvoerig is
besproken.
Zowel Het Gelders Orkest als
Forum zeggen de afgelopen we
ken 'tot het uiterste' te zijn ge
daan om binnen de grenzen van
de eigen uitgangspunten de fu
siebesprekingen te laten slagen.
„Maar de standpunten lagen
uiteindelijk toch te ver uiteen",
aldus HGO-voorzitter Berkhout
gistermiddag tijdens een pers
conferentie, waar vertegen
woordigers van de provincie
Gelderland, de gemeente Am-
hem en het orkest zelf geza
menlijk ingingen op het afket
sen van het overleg tussen bei
de ensembles.
Waar ligt de grens tussen het afbeelden van sim
pele voorwerpen, zoals een ketel, een lucifer, een
kam of een dames-tas, en een betekenisvolle
weergave? De confrontatie met de grote kleurrijke
schilderijen van Heieen van Kempen stelt menig
bezoeker voor de vraag of het alledaagse wel tot
kunst verheven kan worden. De expositie bij het
LAK laat er geen twijfel over bestaan dat Heieen
van Kempen de gave bezit om dagelijkse dingen
ongewone bezieling te geven.
Felle kleurcontrasten en vereenvoudigde vor
men zijn direct in het oog springende eigen
schappen van de serie schilderijen die zowel ui
terlijk als inhoudelijk een grote eenheid vertoont.
Elk schilderij is opgebouwd uit een gekleurd vlak
waarin de contouren van een of meer voorwer
pen uitgespaard zijn. De plaats van de vorm op
het doek doet vrij willekeurig aan, zoals de kam
en het Japanse mesje die tegen de rode achter
grond zwevend, een eigen leven gaan leiden.
Door de verhoudingen te overdrijven krijgen
sommige objecten menselijke trekjes; de gieter
met twee waterdruppels uit de veel te grote tuit
heeft iets droevigs en brandende lucifer en em
mer (als symbolen voor water en vuur bedoeld?)
verbeelden tegengestelde karakters.
Heieen van Kempen vermijdt overbodige ver
siering en ballast. Het is alsof zij nog steeds het
kinderlijke (in positieve zin) vermogen heeft be
houden om in levenloze objecten een fascineren
de, bezielde wereld te ontdekken.
De fotografische schilderijen van Pauline Prior
bezitten in technische zin sterke overeenkom
sten, maar inhoudelijk tonen zij verschillende in
valshoeken. In het geëxposeerde werk verloo
chent Pauline Prior haar vooropleiding niet.
Voordat zij zich op de beeldende kunst richtte
hield zij zich bezig met textiel- en theatervormge
ving.
In de gezeefdrukte afbeeldingen zijn borduur
werk en weefsels verwerkt die de schilderijen een
persoonlijke toets geven. Voor sommige stukken
dienden oude wandtapijten en patchwork-motie-
ven als directe inspiratiebron. Soms leidt de be
werking van een fragment tot visuele grapjes,
zoals in 'Swingende Eva'. Hiervoor gebruikte
Prior een uitvergroot detail van een wandtapijt
waaraan zij een geborduurde 'legging' toevoegde.
De Eva uit het paradijs klaar voor de disco. Het
theatrale aspect komt het meest tot uitdrukking
in de enscenering van de in toga's gehulde figu
ren uit 'Vrouwengeweld'.
Naast het borduurwerk dient ook het gebruik
van fotografische middelen iets aan het werk toe
te voegen, want niet voor niets noemt Pauline
haar doeken 'fotografische schilderijen'. Het bes
te bewijs hiervoor vond ik in een serie van drie
panelen die een gelijke opbouw vertoonde en als
geheel een patroon vormde. De foto's van men
sen, omringd door rijk gedessineerde stoffen en
tapijten dienden slechts als gegeven of aanlei
ding. Door de voorstelling af te drukken op papier
krijgt het beeld een zelfstandige functie, maar nu
deze een ondergeschikte rol heeft kunnen losse
elementen samen een patroon v
Groot twistpunt tussen de
beide orkesten is de vraag hoe
de maximaal 145 musici binnen
de nieuwe structuur moeten
opereren. Zeker is dat er twee
ensembles komen. Volgens
HGO zouden dat twee vast
staande ensembles moeten
worden, maar Forum streeft
naar een model waarin met
steeds wisselende groepen
wordt gewerkt.
HGO-directeur Hans Hierck
houdt onverkort vast aan de
kwaliteitseisen, waarmee hij
zijn orkest op het huidige peil
heeft gebracht: „Een orkest is
iets meer dan zomaar een voor
raad musici, waar je naar belie
ven over kunt beschikken. Een
orkest dient naar buiten toe
herkenbaar te zijn, en ook moet
er binnen het ensemble zelf een
bepaald gemeenschapsgevoel
heersen. Wanneer je, zoals Fo
rum wil, met de mensen gaat
schuiven, dan gaat dat ontegen
zeggelijk ten koste van de kwali
teit. Als we van de minister de
opdracht krijgen om te fuseren
zijn we best bereid daar over na
té denken en te praten, maar
concessies aan de kwaliteit
doen we zeker niet."
'De ideale huishoudster', fotografie, tekening en weefwerk van Pauline Prior.
Lerares Duits promoveert aan leidse universiteit op Vijftigers
leiden wilfred simons
„Ze kregen honderd gulden per
bundel, dat was inderdaad niet
zo veel. Maar het belangrijkste
was dat de dichters nu eindelijk
konden publiceren. Vóór die
tijd wilde de gevestigde orde
niets van de Vijftigers weten."
Elly Buelens spreekt met en
thousiasme en kennis van za
ken over de poëziestroming die
in de jaren '50 voor veel com
motie zorgde. Verwonderlijk is
dat niet: vandaag is zij aan de
Leidse universiteit gepromo
veerd op het proefschrift Ad den
Besten en de dichters van vijftig.
Den Besten was omstreeks
1950 uitgevers-assistent bij Uit
geversmaatschappij Holland.
Hij trok zich het lot van dichters
als Vinkenoog, Rodenko, An
dreus, Campert, Hanlo, Kouwe-
naar en Polet aan. De gevestig
de orde vond hen maar 'wilde
figuren' en hield hen buiten de
bestaande poëzietijdschriften.
Ze begrepen de nieuwe poëzie
niet, wilden die ook eigenlijk
niet begrijpen. Om aan deze
treurige situatie een einde te
maken besloot Den Besten tot
de oprichting van de poëzie
reeks De Windroos. De reeks
was een groot succes en heeft
bijgedragen aan de grote en
blijvende bekendheid van de
Vijftigers.
Buelens raakte in De Wind
roos geïnteresseerd nadat zij
zelf aan de Universiteit van Am
sterdam bij Den Besten had ge
studeerd. Inmiddels woont de
43-jarige lerares Duits in het
Brabantse Bladel, waar zij ook
schooldekaan is. Over haar be
langstelling voor de Vijftigers
zegt zij: „Het komt vooral voort
uit de behoefte om meer te we
ten over mijn jeugd. Ik wilde er
niet alleen maar over lezen in
de 'Kroniek van vijftig jaar we
reldgeschiedenis' of zo n soort
boek."
Buelens heeft onder leiding
van de leidse hoogleraar Ton
Anbeek zes jaar aan haar disser
tatie gewerkt. Het bronnenon
derzoek kostte haar nog de
minste moeite: „Den Besten
had veel liggen en verder ben ik
geweldig geholpen door het Ne
derlands Letterkundig museum.
Zij zorgden ervoor dat ik de ar
chieven van de dichters kon in
kijken. Den Besten correspon
deerde veel, vooral natuurlijk
met dichters die niet in Amster
dam woonden. Al die brieven
heb ik doorgeworsteld" zegt zij.
Den Besten drukte en ver
kocht de gedichten niet alleen,
als redacteur veranderde hij ook
nogal eens wat: „Dat gaf dan
vaak discussie en die kon ik op
grond van het archiefmateriaal
weer goed volgen," aldus
Buelens.
Hoe verklaart Buelens de
plotselinge doorbraak van de
Vijftigers? Zij zegt: „Omstreeks
1946 en 1947 was er veel 'oor
logspoëzie' verschenen. Zolang
de oorlog in de directe herinne
ring bleef, las men die gedich
ten graag, maar na een paar jaar
begon men toch naar iets an
ders te verlangen. Die poëzie
was tenslotte ook niet zó goed.
Daar kwam bij dat de vooroor
logse poëzie een beetje in dis
krediet was geraakt. Iedereen
riep dat die zo belangrijk was,
maar de Forum- en Criterium
poëzie had de oorlog toch niet
kunnen voorkomen. Er ont
stond een sfeer waarin veel
mensen wel eens iets nieuws
wilden proberen. Toen bleek
dat die dichters heel goed wa
ren, ging de gevestigde orde ook
overstag. Iets dat echt goed is,
kün je uiteindelijk niet tegen
houden."
regio»
'Land in ziiicht' is deze keer het
thema van de jaarlijkse kinder
boekenweek, dit keer van 7 tot
17 oktober. Het thema is geko
zen vanwege het Columbus-
herdenkingsjaar. De jeugdbi
bliotheken staan de komende
week helemaal in het teken van
verre ontdekkingsreizen.
hillegom» De Hillegomse bi
bliotheek houdt in het kader
van de kinderboekenweek een
kleurwedstrijd en een kijkdo-
zenwedstrijd. Kinderen kunnen
een kijkdoos maken over het
thema. De kijkdozen moeten
vóór 10 oktober worden ingele
verd. Tijdens de boekenweek
worden ook Popeye- films ver
toond. Jeugdboekenschrijver
Dolf Verroen komt op 8 okto
ber. In de bibliotheek is een pi-
ratenhol gebouwd dat op 14 ok
tober door 'echte'piraten wordt
bezocht.
noordwukerhout» Ook de
Noordwijkerhoutse bibliotheek
organiseert tijdens de kinder
boekenweek een aantal activi
teiten. Kinderen krijgen in de
bieb een kleurplaat van jeugd
boeken-illustrator Wim Hof
man. Voor oudere kinderen is er
een puzzelkleurplaat. In de bi
bliotheek hebben de leerlingen
van de Ireneschool over het the
ma 'Land in ziiicht' een ten
toonstelling ingericht.
katwuk Poppenkast, spelletjes,
een kleurwedstrijd. een knutsel-
middag. Dat alles staat op het
programma voor de kinderboe
kenweek in de Katwijkse biblio
theken.
usse Op de voorleeszolder van
de Lissese bibliotheek worden
tijdens de kinderboekenweek
dia's vertoond. Er is ook een
tentoonstelling over ontdek
kingsreizen. Met het bouwen
van een verrekijker kunnen kin
deren in Lisse een echte verre
kijker winnen.
noordwuk Tijdens de kinder
boekenweek kunnen kinderen
in Noordwijk onder meer uit
stapjes maken naar de vuurto
ren, het botenhuis van de Ko
ninklijke Nederlandse Redding-
Maatschappij (KNRM) en een
model boten bouwer. Een
spelochtend met het thema
'Ontdek Amerika' staat voor 10
oktober op het programma.
Kinderen kunnen zich ook laten
schmincken als piraat. Tijdens
een Zeemansliederenavond op
15 oktober zingen de 'Zeester
ren' over het leven op zee.
runsburg» Op basisscholen in
Rijnsburg is in het kader van de
kinderboekenweek een kleur
plaat uitgedeeld. De drie mooist
gekleurde platen worden be
loond met een prijs. In de bibli-
iotheek zijn legoboten tentoon
gesteld.
sassenheim Ook in de Sassen-
heimse bibliotheek staan verre
zeereizen centraal tijdens de
kinderboekenweek. Er wordt op
7 oktober een boot geknutseld
en gekleurd. Een diaserie over
een verhaal op zee staat voor 14
oktober op het programma. De
zeeverkenners van Tjarda heb
ben een tentoonstelling inge
richt met modelschepen en zei-
lattributen.
Bijzondere tekeningen Rijksarchief
den haag Het Algemeen Rijksarchief heeft vandaag het hele ar
chief van ontwerp- en werktekeningen van de Rijksgebouwen
dienst in bezit gekregen. Het gaat om tienduizenden tekeningen
voor rijksgebouwen uit de periode 1824-1945. Het bestand bevat
dus ook de voorbereidingen van de belangrijkste Nederlandse
monumenten, waaronder tekeningen van F. Cuypers voor het
Rijksmuseum. Het hele bestand werd de afgelopen zes jaar op
orde gebracht en op microfiche gezet.
Friesland draagt bij aan Buchmesse
Leeuwarden De provincie Friesland gaat 30.000 gulden besteden
aan de Frankfurter Buchmesse van volgend jaar. Nederland en
Vlaanderen zijn samen 'Schwerpunkt', oftewel themaland van
deze boekenbeurs. Ook voor de Friese taal is er aparte aandacht.
Lr wordt in het Nederlandse paviljoen een Fries hoekje ingericht
en er zal een nog aan te wijzen Friese auteur worden afgevaar
digd. Medewerking aan de boekenbeurs wordt verder verleend
door het Fries Letterkundig Museum en Documentatiecentrum.
Nobelprijs literatuur morgen bekend
Stockholm De winnaar van de Nobelprijs voor literatuur van
1992 zal morgen in Stockholm bekendgemaakt worden. De
Vlaams/Nederlandse schrijver Hugo Claus is één van de geno
mineerden. De prijs, waaraan een bedrag van 6.5 miljoen
Zweedse kronen (1,9 miljoen gulden) verbonden is. wordt op 10
december in de Zweedse hoofdstad overhandigd. In 1991 werd
hij uitgereikt aan de Zuidafrikaanse schrijfster Nadine Gordimer.
Donkersteeg 13 - 15, Leiden
Nubuck leder dames laarsje.
Kleuren zwart en bruin.
Maten 36 t/m 42.
Normaal 99.95
