'Een vraag verzinnen die te
beantwoorden is, da's de kunst'
T~^
'Vervelend dat ik zelden
verder kwam dan tipparade'
'Open Deur TV
geknipt voor mij'
Rtv show
MAANDAG 5 OKTOBER 1992
14
Frangois Boulanger en Wim Weyland, gaande en komende quizredacteur
HILVERSUM ANNEMIEK HUYERMAN
en gek kan meer vra-
I gen stellen dan tien
wijzen kunnen beant
woorden. Ónder dat motto
heeft Francois Boulanger vele
honderden vragen bedacht voor
quizzen als TROS Triviant,
Sport Triviant en De Connais-
seur, de cultuurquiz van de
NOS. Officieel hoeft hij die mid
dag niet aanwezig te zijn bij de
opnamen voor De Connaisseur
die in Hilversum plaatshebben.
Zijn functie van eindredacteur
heeft hij dit nieuwe seizoen im
mers ingewisseld voor het pre
sentatorschap bij het spel Lin
go, eind dit jaar. Hij is aanwezig
uit betrokkenheid en als steun
voor zijn opvolger Wim Wey
land.
„Vragen bedenken is niet
moeilijk. De kunst is om vragen
te zinnen die te beantwoorden
zijn", stelt neerlandicus Boulan
ger. Hij werd een paar jaar gele
den quiz-redacteur, nadat hij
voor Triviant een aantal woord
puzzels had bedacht. Als erva
ren vragenmaker weet hij pre
cies wat een goede quizvraag bij
de kandidaat en de kijker thuis
teweeg moet brengen.
„Het gaat erom die vraag te
bedenken waarbij iedereen die
het antwoord niet kent, roept: o
ja!, of wat leuk, dat wist ik hele
maal niet. Of waarbij het ant
woord op de punt van je tong
ligt, maar je komt er net niet op.
De vraag dus die een Aha-Erleb-
nis inhoudt. Bij het opstellen
van vragen nemen we onszelf
als criterium: als wij 'o ja' roe
pen, hopen we maar dat ande
ren dat straks ook doen."
Zakjapanner
Vragen over jaartallen of hoe
veelheden zijn totaal oninteres
sant volgens Boulanger. „Kan
het jou wat schelen wanneer
Rembrandt nou precies dood-
- ging of hoeveel pakjes boter er
in een kilo gaan?" Als uitzonde
ring noemt hij de rekenpuzzel
in Triviant. „Daarop zie je ze al
lemaal zweten. Hoofdrekenen
in de tijd van de zakjapanner
kan niemand meer."
Wat lastiger is, en dat geldt
vooral voor TROS Triviant, is
filmpjes bij de vragen te zoeken.
Het redactieteam put daarvoor
uit o.a. het NOB-filmarchief, het
Polygoonjournaal en uit Ameri
kaanse voorlichtingsfilms.
Daarbij moet er ook op de prijs
gelet worden, want de rechten
van sommige films lopen op tot
honderd dollar per seconde. Nu
Triviant het vijfde seizoen in
gaat, merkt de redactie dat wat
filmmateriaal betreft, de spoe
ling enigszins dun wordt.
In de achter hem liggende
seizoenen heeft Boulanger het
gelukkig slechts een keer mee
gemaakt dat een antwoord dat
werd goedgekeurd, onjuist
bleek. „Voor alle antwoorden op
vragen geldt de ijzeren regel van
check en double check. Zelfs de
Winkler Prins maakt fouten. In
Triviant zat een vraag over de
oorsprong van het woord 'ny
lon'. Wij hadden gevonden dat
het een samentrekking was van
New York en London. Daar kre
gen we verschillende brieven op
van kijkers die allemaal beweer
den dat nylon ontstaan was uit
een acrostichon (naamvers) van
de strijdkreet die Amerikaanse
parachutisten in de Tweede
Wereldoorlog tegen de Japanse
vijand aanhieven: Now You
Lousy Old Nippon! Toen heb
ben we het nogmaals gecheckt
bij verschillende chemici, maar
we hebben de ware achtergrond
nooit kunnen achterhalen."
Het gegeven dat de kandida
ten in Triviant behoren tot het
bevolkingsdeel van de 'Bekende
Nederlanders', maakt dat de re
dactie speciaal die vragen pro
duceert, waarvan het niet verve
lend is als iemand het antwoord
erop niet weet. Boulanger: „Het
is niet erg als Marco Bakker
geen idee zou hebben van wel
ke zanger groot werd met de hit
Manuela. We houden wel reke
ning met hobby's van mensen
en als er sportverslaggevers on
der de kandidaten zijn, zullen
we pittige sportvragen verzin
nen. Maar je moet daar toch
enorm mee oppassen, want het
zou heel pijnlijk worden wan
neer bijvoorbeeld een politicus
een vraag op zijn vakgebied niet
zou kunnen beantwoorden, nog
afgezien van de vraag of wel in
teressant genoeg is'voor de kij
ker. We beschermen mensen
tegen afgaan en je moet als re
dactie daarbij voor ogen blijven
houden dat het in Triviant
slechts over triviale kennis gaat,
het blijft toch een humoristi
sche, luchtige quiz."
Voorbereiding
Vermoeid komt eindredacteur
Wim Weyland uit de tweede op
name van De Connaisseur. Sa
men met twee andere redacteu
ren vormt Weyland ook de jury
ter ondersteuning van de pre
sentator. Door middel van het
opheffen van bordjes met de
teksten 'Goed, fout, onvolledig,
een punt, twee punt' laten de
drie bliksemsnel aan Ad 's-Gra-
vesande, de opvolger van Joop
Koopman, weten of en hoe dit
antwoord gehonoreerd moet
worden.
„Deze quiz vergt een zeer veel
voorbereiding en een enorm
brok research," vertelt Weyland.
„Zes redacteuren zijn constant
bezig met uitgebreide vragen
over bijvoorbeeld een schilderij
of een gebouw op een rijtje te
zetten en van de antwoorden
een goed leesbaar verhaal te
maken. Tijdens de opnamen
wegen wij zo snel mogelijk de
antwoorden van de kandidaten
af. Daarbij moeten wij als jury
altijd meer weten dan alle kan
didaten bij elkaar. Ook op het
geheugen van de presentator
wordt een zwaar beroep ge
daan, want hij moet zoveel mo
gelijk over het onderwerp in zijn
hoofd hebben. Het zijn echt
snelcursussen kunstgeschiede
nis die hij van tevoren heeft ge
had."
De kandidaten voor De Con
naisseur moeten niet alleen
over veel kennis op een bepaald
cultureel terrein beschikken, ze
moeten dat ook nog leuk kun
nen overbrengen. In tegenstel
ling tot Triviant worden de
mensen die zich aanmelden
uitgebreid van tevoren getest.
„Dat gaat heel ongedwongen,
hoor", stelt Weyland gerust,
„het is niet zo dat wij bij de se
lectie kandidaten een examen
afnemen. We proberen op een
ontspannen manier iemands
kennis te testen. Het was overi
gens wel een leuk toeval dat re
dacteur Kees Keyer bij de selec
tie onder de kandidaten voor de
eerste aflevering zijn eigen oud-
docente aantrof bij wie hij zelf
nog examen had gedaan."
Dit derde seizoen is de cul
tuurquiz van de NOS uitgebreid
Wim Weyland en Francois Boulanger „Een vraag moet een Aha-Erlebnis veroorzaken." foto lex van rossen
STRIPS
BOLLEBOOM
met vier nieuwe onderwerpen:
speelfilm, theater, klassieke mu
ziek en Nederlandse literatuur.
De eerste afleveringen gaan
over beeldende kunst en archi
tectuur, beide behoren tot het
vakgebied van Weyland, die in
zijn laatste jaar kunstgeschiede
nis is. Het vragenmateriaal over
dit onderwerp wordt vooral ge
haald uit wat er in Nederland
aan schilderkunst voor handen
is. „De reden daarvoor is dat we
van kandidaten toch wel kun
nen verwachten dat ze al die
kunstwerken in Nederlandse
musea gezien hebben. Vanuit
diezelfde gedachte beperken we
ons bij toneel en theater tot op
voeringen van de laatste tien
jaar. Je kunt er dan veilig vanuit
gaan dat de mensen veel daar
van gezien zullen hebben. Ook
voor de kijker thuis is dat aan
trekkelijker dan allerlei vragen
over een opvoering van dertig
jaar geleden, hoe interessant die
ook was."
„Voor De Connaisseur maken
wij open vragen, en dat is heel
ongebruikelijk in televisieland.
Zie het als een kunstprogram
ma in quizvorm. De nadruk ligt
niet op spanning of snelheid.
Deze quiz is het enige spelpro-
gramma dat de NOS uitzendt.
Daarin wilde men het spelele
ment combineren met educatie.
Ideaal gesproken zou De Con
naisseur de geinteresseerde kij
ker moeten stimuleren om dat
boek eens erop na te slaan of
naar een bepaald
Mies Bouwman
archieffoto cpd
Sportverkiezing in nieuw jasje
De AVRO steekt de jaarlijkse
uitzending van de verkiezing
van Sportman, Sportvrouw en
Sportploeg van het jaar in een
nieuw jasje. Mies Bouwman zal
in een extra en bijzondere afle
vering van 'In de hoofdrol' be
kend maken wie in 1992 naar
het oordeel van de sportredac
ties van de Nederlandse dagbla
den de beste sportprestaties
hebben geleverd.
Tegelijk zullen de betreffende
sportlieden centraal staan in
deze bijzondere 'In de hoofd
rol'.
De uitverkiezing, die voor de
42ste maal wordt gehouden,
heeft dit jaar plaats op woens
dagavond 23 december (Neder
land 1 om 20.25 uur) in theater
't Spant in Bussum.
Anita Meyer „Door mijn danslessen heb ik geen voeten
BOES
Anita Meyer heeft zich hoorbaar verjongd
AMSTERDAM LOUIS DU MOULIN
Anita Meyer heeft
zich hoorbaar ver
jongd. Met opzet,
maar evenzeer door een gunsti
ge speling van het lot. 's Lands
populairste zangeres was eigen
lijk net op zoek naar nieuwe im
pulsen toen het van René Fro-
ger bekende producersduo John
van Katwijk-Marcel Schim-
scheimer bij haar aanklopte
met het voorstel om eens iets
samen te proberen. Hoe ver
standig het accepteren van die
verrassende uitnodiging is ge
weest blijkt thans uit de ont
vangst van hun eerste visite
kaartje 'Music Music': voor het
eerst sinds jaren spreekt Anita
Meyer in de hitparade weer een
pittig woordje mee.
Over publieke belangstelling
heeft de geboren Rotterdamse
al sinds het doorslaande succes
van 'Why Tell Me Why' (1981)
niet meer te klagen gehad. Zie
onder meer de spontane toe
loop telkens voor haar optre
dens in Ahoy', waar ze in de
cember andermaal drie avon
den zal flink uitpakken.
Haar verschijning op de na
tionale single-ranglijsten stond
evenwel al geruime tijd niet
meer in verhouding tot die
enorme uitstraling als podium
attractie en dat baarde naar eer
lijk gezegd best zorgen. De oor
zaak van haar afgenomen hitge
voeligheid was haar bekend: de
grote nadruk op het degelijke
luisterlied op haar jongste al
bums, met name 'Première'
(1987) en 'Close To You' (1989).
Dus lag een ferme koerswijzi
ging wel voor de hand. De rich
ting liet zich alleen nog even ra
den, omdat haar vaste producer
en voornaamste liedjesleveran
cier Martin Duiser niet direct
met een karrevracht aan frisse
ideeën klaarstond. Het onver
wachte aanbod van 'oude be
kende' John van Katwijk was
dan ook meer dan welkom, be
kent Anita Meyer zonder om
haal. „Normaal laat je je eigen
team natuurlijk niet zo snel in
de steek, maar in dit geval was
het allemaal zo logisch. Aan de
ene kant had je Martin, die zich
na meer dan tien jaar samen
werken toch min of meer op
een dood punt waande. Daarte
genover stonden dan ineens
John en Marcel, die overliepen
van enthousiasme en ook met
de ene bruikbare suggestie na
de andere op de proppen kwa-
geïnspireerd door Anita's verre
gaande vocale mogelijkheden,
zo werd ze zelf om de haverklap
'op fantastisch wijze geprikkeld'
door haar nieuwe vertrouwens
mannen. „Als je heel lang uit
sluitend met bepaalde mensen
werkt loop je toch het risico dat
je op een gegeven moment niet
meer je grenzen verlegt. Omdat
je te veel rekening houdt met
wat je allemaal van elkaar weet.
En daar kom je dus pas achter
als je met anderen aan de slag
gaat. Ik ben nu herhaaldelijk
een paar streepjes verder ge
gaan dan ik gewend was. Was
het niet omdat de songs er om
vroegen, dan was het wel van
wege de recht voor z'n raap-
aanpak van die twee jongens."
Tijdens haar studio-avontuur
werd Anita Meyer moreel ge
steund door Martin Duiser. „Ik
sluit niet uit dat ik in de toe
komst weer eens een conceptal
bum met hem zal maken."
Voorlopig is ze echter heel erg
in haar sas met de kleinschali
ger, meer synthesizer-achtige
aanpak van het duo Van Kat-
wijk-Schimscheimer. Eindelijk
heeft ze weer het idee dat met
haar volgende week verschij
nende album 'Music Music'
haar eigen geluid ook 'helemaal
actueel' is. „Je ziet dat aan de
uitstekende singleverkopen.
Zonder meer een teken dat
'Music Music' de jeugd aan
spreekt, want alleen jongeren
kopen tegenwoordig nog sing
les. Ik ben daar geweldig blij
om. Ik ben zelf natuurlijk ook
nog niet zo oud ben. Ik heb het
best vervelend gevonden dat ik
de afgelopen jaren nooit verder
kwam dan de tipparade."
In haar 'winning mood' heeft
Anita Meyer het aantal Ahoy'-
concerten opgevoerd tot drie. In
eerste instantie dacht ze dat
twee avonden dit keer voldoen
de zouden zijn, maar de kaart
verkoop is de afgelopen weken
veel vlotter gelopen dan ver
wacht. „Toch wel een hele ge
ruststelling, omdat het finan
cieel een behoorlijk hachelijke
onderneming blijft", bekent ze.
„Dat geldt nu meer dan ooit,
want deze produktie is veel en
veel groter dan de vorige. Om te
beginnen heb ik straks de be
schikking over het Metropole
Orkest en dat scheelt in vergelij
king met de Jan Rietman Band
vanzelfsprekend een slok op
een borrel."
Over de speciale gastenlijst
voor haar Rotterdamse drie
daagse (op vrijdag 11, zaterdag
12 en zondag 13 december) in
Ahoy' moet Anita Meyer nog
even vaag blijven. „De enige
naam die al vaststaat is die van
Gerard Joling. Wie daar dan ver
der nog bijkomt zien we wel. In
elk geval zitten we niet direct
om gasten verlegen, want we
hebben al spectaculaire ideeën
genoeg. Zo ben ik bijvoorbeeld
al weken zo druk bezig met
danslessen dat ik haast geen
voeten meer over heb. Dat soort
eigen stuntwerk krijgt dus so
wieso voorrang. Voeg daarbij je
hits die je fans toch altijd willen
horen plus een groot deel van je
nieuwe album dat je zelf zo
graag laat horen, dan ben je er
al. Je kunt natuurlijk altijd zelf
wel wat inleveren, maar ook
weer niet te veel. Want uitein
delijk komt iedereen toch voor
Anita Meyer."
Klaas Vos staat open voor iedereen
HILVERSUM CPD
Wat mij het meest
aansprak was
dat we nu kun
nen zien wat de kijker écht be
zielt. Tot dusverre zien we de
kijkers slechts als klapvee, of als
onderdeel van een amuse
mentsshow of quiz, met ogen
die hebzucht naar de te winnen
prijs uitstralen", zegt VPRO-
programmamaker Klaas Vos.
Sinds maandag is zijn program
ma Open Deur TV te zien, een
soort Achterwerk in de kast voor
volwassenen.
Een tot tv-studio omgebouw
de bibliotheekbus rijdt al enige
tijd door Nederland. De VPRO
maakt vandaaruit mini-pro
gramma's met mensen die iets
kwijt willen: Open Deur TV, de
volwassen tegenhanger van het
bij de jeugd populaire Achter
werk in de kast. Bijna alles mag:
een ontboezeming over een
hobby, een protest, een actuele
kwestie, een gedicht, een lied,
een dans. Maar politieke praat
jes, reclameboodschappen en
verwerpelijke ideeën zijn ta-
boe.rm.
Theologie
Klaas Vos. Ex-dominee, ex-
OAD-busreisleider, ex-coördi
nator van discussiegroepen, ex-
verpleeghuispastor en wat al
niet meer. Momenteel mede
werker van de VPRO. „Ik ben
geboren in Huizen, in 't Gooi.
Theologie gestudeerd en domi
nee geworden, want opgegroeid
in een 'stevig kerkelijk milieu.
De Gereformeerde Bond, zoals
heel Huizen. Eerst kweekschool.
Maar buiten een paar inval
beurten heb ik nooit voor de
klas gestaan. De VPRO? Daar
luisterde je niet naar als gerefor
meerde bonder. Dominee Spel
berg, die tot in de jaren zestig
de leiding had, was taboe in het
milieu waarin ik opgroeide."
„Aan de Rijksuniversiteit in
Utrecht ben ik theologie gaan
studeren. Tussentijds, in '78 en
'79, heb ik in Roemenië gestu
deerd. De Koude Oorlog woed
de nog in volle omvang. Wij
streefden naar uitwisseling van
gedachten tussen West en Oost
en we wilden de onderdrukte
kerk in de Oostbloklanden een
steun in de rug geven. In
Utrecht heb ik de studie afge
maakt."
„In augustus 1980 ben ik als
predikant van de Hervormde
Gemeente in Vreeland be
noemd. In mijn studietijd was
ik getrouwd, maar via een psy
cho-analyse kwam ik er achter
dat ik homofiel ben. Ik heb
open kaart gespeeld met de ge
meente. Ik ging ook scheiden
van mijn vrouw. In de gemeen
te ontstonden twee kampen, de
verlichten en de conservatie
ven."
„In 1982 ben ik er weggegaan.
Ik vertrok naar Wieringen in
Noord-Holland, naar een expe
rimentele gemeente, met werk
groepen en aparte kerkdiensten
voor buitenkerkelijken. Ik was
de theoloog die de werkgroepen
begeleidde. Maar ik doopte ook,
sprak op begrafenissen en trou
werijen. Een halve-tijd-baan. De
rest van de week was ik ver
pleeghuis-pastor in Purmer-
end."
Zak vuilnis
„Tussen de jaren 1982 en 1985
voltrok zich een proces dat een
tweede grote verandering in
mijn leven tot gevolg had. Ik
kwam tot de ontdekking dat
mijn vroegere vroomheid te
maken had met het verdringen
van homoseksuele gevoelens.
De kerk kwam me de strot uTt.
In 1985 ben ik naar Amsterdam
verhuisd. Een jaar heb ik me be
zig gehouden met het commu
nicatieproject Midden-Oosten.
We brachten op conferenties jo
den en Palestijnen samen. Na
een jaar ben ik als een zak vuil
nis buiten de deur gezet. Van
wege mijn homoseksualiteit en
omgang met een congresgan
ger."
„In 1986 had ik helemaal niks
meer. Ja, in Amsterdamse thea
tertjes speelde ik voorstellingen
met amateurgroepen. Ik richtte
de stichting ProSit, Op 't Leven
dus, op. Om het theater uit
Oostbloklanden hier te promo
ten. Ik maakte een reis naar
Praag. We zijn, heel voor cle
hand liggend, begonnen met
Havel, die was toen nog dissi
dent. Maar 't liep niet goed."
„In 1987 stond er een oproep
van het VPRO-radioprogramma
Het Gebouw in de krant. Er
werden mensen gezocht die ra-
dioreizen naar Oostbloklanden
als Hongarije, Roemenië en Joe
goslavië wilden meemaken. Ik
heb opgebeld. Vooral ook om
dat ik de taal van die landen
sprak. Ik maakte kennis met
programmamaker Ronald van
den Boogaard. Na afloop van
die reis zeiden ze bij de VPRO:
we moeten wat met die jongen
doen. maar wat?"
De VPRO-reizen werden met
OAD-bussen gemaakt. Een
chauffeur herinnerde zich mij
toen er reisleiders werden ge
zocht. In 1988/'89 maakte ik als
reisleider klassieke Italië-reizen.
In 1990 deed ik via Van den
Boogaard bij de VPRO-radio het
voorstel om in het voetspoor
van Jac. P. Thijsse nog eens een
route uit een van zijn beroemde
Verkade-albums af te leggen.
De keus viel op de reis rond de
Zuiderzee."
Dorpshotel
„De vijfdelige documentaire
sloeg aan. In het najaar heb ik
nog twee verhalen van Nescio
nagereisd en het verhaal 'Wie
rook en tranen' van Ward Ruys-
linck. Ik oktober werd ik een
paar keer gevraagd om Max Sip-
kes vanaf een standplaats te
vervangen. De eerste uitzending
kwam van de Oosterbegraaf
plaats in Amsterdam. Dat leek
me een geschikte plek."
„Het beviel zo goed, dat ze
me vroegen dat vaker te doen.
En zo ging ik elke vrijdagmor
gen vroeg op stap. De reporta
ges werden rechtstreeks uitge
zonden. Op donderdagavond
zocht ik meestal een klein
dorpshotelletje op. Ik hou van
die dorpshotelletjes en Neder
land heeft er meer van dan men
denkt."
„Komend najaar ga ik, naast
dat tv-programma, met mijn
vroege tochten voor Het Ge
bouw door, maar dan ga ik geen
dorpen meer bezoeken. Mis
schien worden het nu oude,
monumentale gebouwen. Ik
voel me,bij de VPRO-radio als
een vis in het water. Maar ik
wilde méér dan een dag radio.
Open Deur TV leek mij, gelet op
mijn ervaringen met mensen in
het verleden, geknipt voor mij.
Wat mensen bezielt spreekt mij
Klaas Vos: „Wat mensen bezielt spreekt mij
