Meer
actie
De terugkeer van de oude glorie
globetrotters
Toerisme
Braziliaans vuurwerk
in Middellandse Zee
A
Rectificatie
Skiën voor
beginners
Telefonisch
boeken van
skireizen
t
TP
ZATERDAG 3 OKTOBER 1992
N DEN DOBBELSTEEN
Snoepjes van hellingen in de Alpes Vaudoises
REISBERICHTEN
Hotel De Wilmersberg
Hotel Wilmersberg: English style in Tukkerland.
Een succesformule blijkbaar. Het ene, midden in de Twentse na
tuur gelegen hotel is nog niet geopend of het volgende staat al
weer in de steigers. De laatste nieuwkomer in het onderhand vrij
lange rijtje is vooralsnog De Wilmersberg. Het in English style
opgetrokken hotel ligt op een 11 hectare groot landgoed tussen
Oldenzaal en De Lutte, is omringd door een spinneweb van
wandel- en fietspaden en beroept zich op een voortreffelijke
keuken. Natuurlijk ligt er een golfbaan om de hoek (kwartiertje
rijden), kunnen er rijwielen worden gehuurd en heeft het twee
eigen tennisbanen. De nabijheid van een in de regio befaamd
arboretum (bomentuin) verschaft De Wilmersberg iets extra's.
Omroepmuseum breidt uit
Het Nederlands Omroepmuseum in Hilversum wordt tien keer
zo groot. Dat was wel nodig ook. Niet alleen lag de verzameling
verspreid over zeven verschillende locaties maar ook was de toe
loop van belangstellenden zo groot dat er naar een nieuwe be
huizing werd uitgezien. Die werd gevonden aan de Oude Amers-
foortseweg 121-131. Nu 'woont' het NOB er nog in, komend
voorjaar na een verbouwing die meerdere miljoenen gaat
kosten wordt het Omroepmuseum met het Fonografisch Mu
seum samengevoegd. Wie nog een keer het oude pand aan het
Melkpad wil bezoeken, dient zich dus te haasten. De afscheids-
tentoonstelling (van 17 oktober tot en met 25 oktober) gaat over
25 jaar kleurentelevisie.
Info: 035-77 37 56.
Cultuurwandelingen
Kleinschalig noemen ze zoiets. Maar juist dat maakt de wande
lingen van Louis van Stekelenburg, Titia Tas en Leonie Raayma-
kers zo aantrekkelijk. Onder de naam Carpe Diem organiseert
het drietal tochten waarin natuur, geschiedenis en/of cultuur
een belangrijke plaats innemen. Zo hebben ze op zaterdag 3 ok
tober een 15 kilometer lange tocht langs de voormalige vesting
werken van de Grebbelinie op het programma staan en begin
nen ze op woensdag 14 oktober aan een vijfdaagse tussen het
schitterende Arras en Amiens in Noord-Frankrijk. Ook zijn er
wandelingen gepland in de omgeving van Ootmarsum, het
Geuldal, het Monterferland, Groenlo en de Hoge Venen in Bel
gië. Maximaal aantal deelnemers per wandeling: nooit meer dan
12.
Info: Carpe Diem, Antwoordnummer 3402,5800 VJ Siebenge-
wald (L).
Wintergids Finland
't Is er koud en 't is er nog vrij duur ook, maar voor de echte lief
hebbers is er geen mooier winterland dan Finland. Eerst
langlaufen, sneeuwscooteren en ijsvissen en tot slot de sauna in.
Iets heerlijkers bestaat er voor een Finland-fan niet. Aardige bij
komstigheid: de scherpe kantjes van het soms onbehooorlijk ho
ge prijspeil zijn er na de devaluatie (15 procent) van de Finse
mark enigszins af. Hetgeen valt op te maken uit de Finland Win
tergids die voor geïnteresseerden klaar ligt bij het Fins Verkeers
bureau, Stadhouderskade 69,1072 AD Amsterdam, telefoon 020-
671 98 76.
Reis om de wereld
In 24 dagen de wereld rond. Het kan vanaf 12 januari met een
speciaal omgebouwde Boeing 737 van Transavia. De reisorgani
satie Impala Tours tekent voor de organisatie en de 47.000 kilo
meter lange tocht voert de passagiers langs onder meer Kath-
mandu, Hongkong, China] Australië, Fiji, Bali, Kuala Lumpur en
Dubai. Landexcursies zijn er te kust en te keur en de prijs voor
deze Air Cruise bedraagt 28.750 gulden. Door de 'verbouwing'
van het vliegtuig is er slechts plaats voor 60 personen.
Info: Impala Tours, telefoon 03465-5 18 18.
Hellendoorn alle dagen open
Avonturenpark Hellendoorn was voorheen vanaf midden sep
tember tot aan de herfstvakantie altijd gesloten. In die toestand
is verandering gekomen. Het park blijft nu open (dagelijks van
9.30 tot 18.00 uur) tot en met 25 oktober.
Info: 05486-5 55 55.
door uw ad
vertentie op
déze speciale
pagina te
plaatsen.
Bel onze
advertentie-
UUl afdeling.
VAUD INFO
jy
12T600
J i]a|
s'Winters in Leysin en
Chateau d'Oeux
Wachttijden f
in de
gebieden:
II! Bij de dalstations
30 minuten worden gewacht.
Bij de gondel naar de Gletscher
van Le9 Diablerets kan wacht
tijd oplopen tot anderhalf uur.
6 halve dagen skiles:
K/ V f 207,00; kind: 148,00.
I X 6-daagse skipas voor
het hele Vaud-gebied:
261,00; kinderen: 170,00.
6-daagse skipas voor alleen de
dorpen: vanaf 207,00.
onder de Gletscher
Les Diablerets. Het grootste
gebied in Villars met 120 km.
Villars: goed; Chateau
d'Oeux: uitstekend
Verder rodelen,
bowling, squash,
parapente,
ffice du Tourisme du Canton
de Vaud. 60, ave d'Ouchy
I* (tel.09 21 6177202
CH-1006 Lausanne,Zwit.
Zwitsers Nat. Verkeersbureau
Koningsplein 11 (Pb 20.001)
ouderwets gebied die Alpes
Vaudoises. Met Leysin als uit
zondering. Daar de flitsende
bliksems van de moderne tijd;
verderop het krakende, kreu
nende van voorbije dagen.
Maar wel overal verrukkelijke
pistes. Die van de Mayen (Ley
sin), die van de Grand Chamos-
saire (Villars), die van de Meille-
ret (Les Diablerets) en die van
de Mont Chevreuils (Chateau-
d'Oeux). Bovendien is daar in
noodgevallen nog altijd de glet
sjer. Pistes gesloten wegens
krachtig invallende dooi? Dan
vlug naar Reusch gereden van
waar de cabine de skiërs in en
kele minuten naar de eeuwige
sneeuwvelden van de Glacier
des Diablerets gondelt.
Veel mogelijkheden dus in de
Alpes Vaudoises - veel afwisse
ling ook. Nu nog wat overjarig
materiaal vervangen. Wat trou
wens niet zo'n probleem moet
zijn. De vier dorpen immers
mogen de komende tien jaar
200 miljoen Zwitserse francs
verdelen. Les Diablerets heeft
de eerste wensen al op tafel ge
legd, Chateau-d'Oeux even
eens, Villars studeert nog en
Leysin, tsja Leysin is gewoon
begonnen. Pierre Starobinski in
'zijn' ski-inn (een midden tus
sen de liften liggende paardestal
waar je dwars doorheen kunt
skiën onderwijl een glaasje van
't een of 't ander van de tap gris
send), die Pierre Starobinski:
,,Echt waar hoor, de oude glorie
is snel aan het terugkomen
Een zwoele avond. De bevol
king van Santa Lucia viert mas
saal Festa: feest. Het beeld van
de plaatselijke beschermheilige
is uit de kerk gehaald en wordt
door het dorp gevoerd. Indrin
gende muziek, dans, vuurwerk.
Het heeft iets Braziliaans, maar
dit is Malta. Bolwerk in de Mid
dellandse Zee, mengsel van cul
turen.
Air Malta brengt de bezoeker
rechtstreeks van Schiphol naar
een eiland, waar veertig procent
van de bevolking ambtenaar is,
en toerisme de belangrijkste
bron van inkomsten. ,,De eco
nomie van Malta is niet direct
florerend te noemen", stelt de
reisgids niet ten onrechte vast.
Malta doet er dan ook alles aan
het toerisme te bevorderen. Al
wordt direct toegegeven dat
daar grenzen aan zijn. Aan de
schaarse stranden staan grote
hotels en een sieraad voor het
landschap zijn ze niet. Het ten
zuiden van Sicilië gelegen ei
land richt zich dan ook steeds
meer op de toerist die niet de
hele dag in de zon wil liggen
bakken.
En voor hen heeft Malta veel te
bieden. Waar je ook komt: in de
drukke straten van de hoofdstad
Valeria, in een willekeurig stadje
in het binnenland, of in Victoria
op het nabijgelegen eiland Go-
zo, alles ademt de weldadige
sfeer van hei verleden. Monu
menten uit het stenen tijdperk
duiden op een vroege bescha
ving. Arabische invloeden zijn
nog steeds te vinden in onuit
sprekelijke plaatsnamen als
Ta'xbiex, Xghajra of Ghajn Tuf-
fieha. De eeuwenlange heer
schappij van de fohannieter
Ridders leverde het eiland een
schat aan monumenten op. En
de Britse invloeden Malta
werd pas in 1964 onafhankelijk
zijn er nog steeds. Vrijwel ie
dereen spreekt Engels en auto's
rijden links.
Bussen die uit een oude Engelse
tv-serie lijken te zijn weggelo
pen, voeren de toerist via hob
belige wegen'over het eiland. Bij
voorbeeld naar de oude hoofd
stad Mdina, waar de tijd lijkt te
hebben stilgestaan. Autoverkeer
en neonreclame zijn verboden
en een schat aan kerken, fraaie
i «4
f
gebouwen en even mooie plei
nen doen de 20ste eeuw even
vergeten. Het contrast met Va
leria is dan groot: ook Malta
kent files!
Accommodatie biedt het eiland
in verschillende categorieën
Campings ontbreken, maar ver
der is alles mogelijk. De kwali-
teit kan wisselen. Zo bestaat het
ontbijt in het viersterren Grand
Hotel les Lapins uit louter zoe
tigheid. Een bordje cornflakes?
Dat wordt bijbetalen. Naar ma
te de zomer vordert, wordt het
op het vrij kale eiland steeds
warmer en droger. De kleur
groen verdwijnt, maar niette
min leent Malta zich uitstekend
voor een weekje in het najaar.
Info: Nationaal Verkeersbu
reau Malta, Geelvinck Gebouw
4e verdieping, Singel 540, 1017
AZ Amsterdam, 020-620 72 23.
In de info bij het artikel over
Adelboden dat op 19 sep
tember op de pagina Toeris
me werd geplaatst, zijn twee
storende fouten geslopen.
Bier kost er per glas geen 9
gulden maar 3 gulden en het
telefoonnummer van het
Zwitsers Nationaal Verkeers
bureau is 020-622 20 36.
Door de ANWB worden de ko
mende
wintersportreizen georgani
seerd, speciaal voor diegenen
die nooit eerder op de lange lat
ten stonden. Voor alles wordt
gezorgd: ski's, schoenen, stok
ken, skipas en zelfs skikleding.
Alleen handschoenen dienen
zelf te worden meegenomen.
De tocht gaat naar Kramsach
(Tirol, Oostenrijk), er wordt ge
slapen in hotels met bubbelbad
en sauna en men kan. zolang er
met de eigen auto wordt gere
den, kiezen uit drie vertrekdata:
16, 23 en 30 januari.
De prijs bedraagt (op basis van
half pension) 1095 grilden per
persoon. Wie voor de bus (enige
vertrekdatum 16 januari) kiest,
betaalt 1250 gulden (toeslag
Royal-Classstoel 55 gulden per
retour) en eventueel kan er ook
nog per vliegtuig worden ge
reisd. De prijs voor een Tyro-
lean-Airways-retourticket Am-
sterdam-Innsbruck bedraagt
600 gulden. Kramsach ligt op
ongeveer 60 kilometer ten
noordoosten van Innsbruck.
Info: ANWB, afdeling Winter
sport, telefoon 0 70-314 68 82.
Parapente-cursussen bij de Neder
landse Ski Vereniging, foto pr
Sinds 1 september kunnen er
bij de Nederlandse Ski Vereni
ging telefonisch wintersportrei
zen worden geboekt. Het rei-
zenprogramma bevat onder
de skiërs, gevorderden en snow-
boarders, Lapland-treks, jonge
renreizen (Snow Camp), para
pente-cursussen en voor het
eerst dit jaar groepsreizen.
Die laatste trips worden spe
ciaal georganiseerd voor bij
voorbeeld sportverenigingen en
families. Aan speciale wensen
van de groepen zal zo veel mo
gelijk worden voldaan.
Info: Nederlandse Ski Vereni
ging 070-352 58 88.
Wintersportbeurs
Eerst was er slechts één grote
wintersportbeurs in Nederland;
nu zijn net er twee. Na de Ski-
Happ. die al sinds enige jaren in
het Ahoy'-cmplex in Rotterdam
wordt gehouden, begint nu ook
de Ski-inn (Eindhovens Beurs
gebouw) steeds meer publiek te
trekken. Op beide beurzen
wordt veel toeristische informa
tie gegeven door tientallen
WV"s, Verkeersbureaus en an
dere toeristische organisaties
uit de Alpenlanden. Ook krijgt
de bezoeker een goede indruk
van de nouveautés op het ge
bied van skimateriaal en -kle
ding en daarnaast worden op de
twee beurzen op regelmatige
tijdstippen skidemonstraties en
modeshows gehouden.
De Ski-inn vindt plaats van
donderdag 8 tot en met zondag
11 oktober; de Ski-Happ precies
een week later van 15 tot en met
18 oktober. Openingstijden: op
werkdagen van 14.00 tot 22.00
uur en op zaterdag en zondag
van 10.00 tot 18.00 uur. Op za
terdag 10 oktober sluit de Deun»
in Indhovan pas om 22.00 uur.
Loipes
En dan zijn de loipes er natuur
lijk nog; de loipes waarin Cha
teau-d'Oeux zich de kampioen
van de Alpes Vaudoises mag
noemen. Sporen zo ver ais het
oog reikt. Tot ver voorbij het op
15 kilometer gelegen Gstaad; tot
ver voorbij de Rösti Grabe. En
als je moe bent of na een rozig
makend glas Dóle domweg
geen zin meer hebt in het on-
derclippen van de smalle latjes,
wel dan tjoekt ongetwijfeld op
dat moment net het op weer
barstige rails schommelende
treintje van de MOB voorbij.
Gratis voor alle skipashouders
en altijd op tijd. Want we zijn in
het punctuele Zwitserland niet
waar?
Een in zijn algemeenheid wat
onder het iets minder prozaï
sche Domaine Skioble des Alpes
Vaudoises. Voor het in het Ber-
ner Oberland liggende Chateau-
-d'Oex gaat die titel niet hele
maal op, maar daar mag de ski-
ende toerist niet te zwaar aan
tillen. Ook al omdat de vier ge
bieden - daar zijn ze daar vast
van overtuigd - ooit met elkaar
verbonden zullen worden. Pier
re Starobinski, directeur van de
VW van Leysin tekent op een
landkaart in hoe weinig liften
daarvoor nodig zijn. Maar hem
moet je eigenlijk niet rekenen,
Starobinski heeft niet alleen de
energie van een kerncentrale;
hij heeft nog een enorm budget
tot zijn beschikking ook.
Decadent
Alsof in Leysin de portemon-
naie nooit leeg raakt. Trage sle
pers werden in no time vervan
gen door comfortabele stoel-
tjesliften, oude gondels door
pijlsnelle 'omloopbanen' en als
feestelijk fïetskogeltje op de
slagroomtaart verrees op de top
van de Berneuse ook nog eens
een modieus draairestaurant
dat de bezoeker op uiterst deca
dente, maar ook aangename
wijze binnen een uur uitzicht
verschaft op de wond're berg
wereld van Mont Blanc, Eiger
en Dents du Midi. Dat daar tus
sendoor ook nog het blikkeren
de cellofaan van het Meer van
Genève kan worden waargeno
men, verhoogt het genoegen
slechts.
Maar daar waar het krachtda
dige Leysin van geen ophouden
weet (het fonkelnieuwe sport
centrum is al gereed en aan het
doortrekken van het treintje
naar de top van de Berneuse
wordt gewerkt) daar lijkt het
dommelende Les Diablerets
pardoes te zijn ingeslapen.
Vooralsnog immers, worden de
gasten van het oude Alpen
dorpje voornamelijk naar boven
gesjord door stokoude sleeper-
tjes.
In het hele gebied - dat van
de gletsjer niet meegeteld -
draait slechts een laakende
stoeltjeslift en van de gondel
naar Isenau is de ouderdom ook
van kilometers afstand af te le
zen. Wat dubbel jammer is
trouwens, want Les Diablerets
heeft net zulke zulke charman-
ZWITSERLAND f~|
ic, de Eiger als het blikkerende
foto rob van den dobbelsteen
te, intieme skipistes als etablis
sementen. Al eens in Les Vioz
een raclette gegeten..?
Niet vlekkeloos
Het verderop gelegen Villars is
iets mondainer. Het plaatsje is
van uit Les Diablerets met de
ski's te bereiken, maar de ver
binding is verre van vlekkeloos.
Op de heenweg dient er danig
met de stokken te worden ge
werkt om op de vlakke stukken
tenminste nog enigszins vooruit
te komen en de vermoeid huis
waarts kerende skiërs worden
na een onoverzichtelijke bocht
zomaar getracteerd op een kort,
maar tamelijk steil en geniepig
smal stukje waarop het achter
in de middag danig druk kan
zijn. Evenals Les Diablerets en
Leysin echter, kan ook Villars
bogen op snoepjes van hellin
gen.
Maar dat geldt misschien nog
het meest voor Chateau-
d'Oeux. Het skigebied van het
ballonvaardersdorp aan de rand
van de Rösti Grabe, de denk
beeldige grens van Duitstalig en
Franstalig Zwitserland, steekt
wat merkwaardig in elkaar. Drie
gebieden liggen versnipperd te
gen de tot om en nabij de 2000
meter hoogte reikende hellin
gen. Maar alleen al aan die van
de Monts-Chevreuils kan zoveel
plezier worden ontleend (vooral
de twee blauwe zijn symfonieën
van wijde, speelse bochten tus
sen het zilver van de besneeuw
de bomen) dat je je er niet snel
zult vervelen.
FRANKRIJK
Het is een race tegen de
tijd. Die ze in Leysin lijken
te gaan winnen, maar
waaraan ze in Les Diable
rets (4.000 bedden, 300
koeien) nog niet eens zijn
begonnen. Hoe lieflijk rij
gen de hellingen zich aan
een boven zowel het eerste
als het tweede dorp en hoe
heerlijk is er het ontwaken
in de tegen de bergen ge
bouwde chalets. Maar hoe
modern ook zijn de trans
portmiddelen in het ene,
en hoe ouderwets in het
tweede plaatsje. Maurice
Werro, de oude gids van
Les Diablerets, loopt al ja
renlang met een waarschu
wende vinger sakkerend
door de straatjes van zijn
dorp. „Als er nu niet vlug
iets gebeurt, is het gedaan
met ons."
Een kleine schets van de situa
tie. Hoog boven het Meer van
Genève, aan het einde van een
weg die zich in lome bochten
van uit Aigle naar boven kurke-
trekkert, ligt het van oudsher
gerenommeerde, maar daarna
enigszins in de vergetelheid
weggezakte kuuroord Leysin.
Sla je reeds bij het gehucht Le
Sépey rechts af, dan rij je na een
kilometer of acht het in bekend
heid ook al wat weggezakte Les
Diablerets binnen en blijf je ver
volgens steeds maar rechts aan
houden, dan arriveer je uitein
delijk in Villars, dat ooit even
zeer een grote reputatie had
hoog te houden.
Vergane glorie? Niet hele
maal. De gestage teruggang beu
zijnde, vormden de drie oorden
samen met het iets noordelijker
gelegen Chateau-d'Oex een jaar
of tien geleden een samenwer
kingsverband. Ooit begonnen
onder de wervende titel Ski a
Go Go - tegenwoordig bekend
Amsterdam -> Keulen. Frankfurt,
Bern, Montreux, Leysin: 990 km
ITALIË
Lugano
