Handtekeningenjager in de kunst
Amati Ensemble opent
seizoen veelbelovend
Concert in een fantastische kijkdoos
Cultuur&Kunst
Chinese dichter Bei Dao
gastschrijver universiteit
Christie's Londen veilt
werk Pieter de Hooch
The Oom
Maw Maw
moet nog
groeien
I
Vormentaal Hoogervorst in AZL
VRIJDAG 2 OKTOBER 1992
CEES VAN HOORE ANNEMIEK RUYGROK (CHff)
SASK IA STOEI INGA
Pop en jazz bij muziekschool
leiden Jongeren die extra ervaring willen opdoen als pop- of
jazz musicus kunnen terecht bij de streekmuziekschool. Half
oktober beginnen de cursussen en er wordt gerepeteerd in 'Het
gebouw van de lichte muziek', Pieterskerkhof 4a. Inlichtingen bij
coördinator Dick Hermsen, maandagavond tussen acht en ne
gen uur, telefoon 071-141041. Binnenlopen in de school aan het
Rapenburg 22 kan ook op dat tijdstip.
De X vertoont Nosferatu
leiden» 'Nosferatu', de door W.F. Mumau in 1922 gemaakte film,
staat op het programma van cultureel centrum de X aan de
Haarlemmerstraat. Zondagmiddag vanaf vier uur is de film daar
Nieuwslijn
Keramiek in Wassenaar
wassenaar Een tentoonstelling van Nederlandse keramiek is
van 3 tot en met 31 oktober te zien op het landgoed rondom het
Wassenaarse raadhuis De Paauw. De expositie werd samenge
steld voor de tentoonstelling in paleis Pedralras in Barcelona, tij
dens de Olympische Spelen. Te zien zijn werken van onder an
deren Hans van Bentem, David van de Kop, Herman Makkink,
Jan Snoeck en Piet Stockmans.
leiden»
De Chinese dichter Bei Dao is
tien maanden te gast bij de vak
groep talen en culturen van
China van de Leidse universi
teit. Ter gelegenheid komt de
vakgroep op 12 oktober bijeen
om het gastschrijverschap van
de Chinese dichter te vieren. Op
deze bijeenkomst, die wordt ge
houden in het centraal facilitei
tengebouw aan de Cleve-
ringaplaats, draagt Bei Dao voor
uit eigen werk. Aanvang kwart
Bei Dao werd in 1949 in Pe
king geboren. Hij geldt als de
belangrijkste hedendaagse Chi
nese dichter. Sinds de beruchte
zomer van 1989 verblijft hij in
ballingschap. In Nederlandse
vertaling verschenen van hem
de roman 'Golven' en de dicht
bundel 'Bewaarde geheimen'.
Voornaamste doel van het
gastschrijverschap is Bei Dao de
gelegenheid te geven nieuwe li
terair werk te schrijven. Daar
naast zal hij lezingen en colle
ges geven en deelnemen aan li
teraire activiteiten.
amsterdam» anp
plaats van een Huis te Delft' is
afkomstig uit een privé-verza-
meling.
Op dezelfde dag wordt ook
een paneel van Rubens (1577-
1640) geveild. Op dit schilderij
uit 1625 staat het portret van
Madame de Vicq afgebeeld. Het
is een tegenhanger van het por
tret van Henri de Vicq uit het
zelfde jaar, dat in het Louvre in
Parijs hangt. Naar verwachting
brengt de Rubens tussen de 2,5
tot 4 miljoen gulden op.
Het veilinghuis Christie's in
Londen veilt op 11 december
een schilderij van de zeventien
de eeuwse Hollandse meester
Pieter de Hooch (1629-1684).
Naar verwachting brengt het
doek, getiteld 'De Binnenplaats
van een Huis te Delft' (1658),
tussen de 12,5 en 18 miljoen
gulden op. Een vergelijkbaar
schilderij hangt in de National
Gallery in Londen. 'De Binnen-
Lode Pemmelaar op jacht naar schilders
„Mijn grootste misser is Salvador Dali geweest. Het was
op een opening in museum Boymans, in 1968 of zo, waar
hij plotseling kwam opdagen. Ik stond een halve meter
van hem vandaan, maar ik had geen papiertje bij me.
Toen ik eindelijk iets had waar hij zijn handtekening op
kon zetten, was hij al afgevoerd. Jammer dat ik hem niet
heb, want nou is-ie dood. En hij was niet moeilijk te be
naderen."
leeuwarden sikke doele
Lode Pemmelaar (50), beeldend
kunstenaar te Leeuwarden,
houdt er een opmerkelijke lief
hebberij op na: hij verzamelt
handtekeningen van bekende
collega's. Hij heeft er nu zo'n
vierhonderd. Picasso, Miró,
Marcel Duchamp, Henry
Moore, Francis Bacon, Christo,
Kounellis, Yoko Ono, Keith Ha
ring, M. C. Escher - noem maar
op. „En van Rob Scholte, die
verzamelt ze zelf ook."
De collectie is tot in de
puntjes verzorgd - geen verras
sing voor wie Pemmelaars eigen
perfectionistische werk kent. El
ke handtekening is opgeplakt
op een vel karton. Daar omheen
enkele reprodukties en zo mo
gelijk een foto van de kunste
naar. Verder de envelop plus
eventuele begeleidende brief,
als het contact met de kunste
naar schriftelijk is geweest. En
dat is voor het merendeel het
geval. Maar toch heeft hij ook
tal van kunstenaars uit zijn ver
zameling persoonlijk
Jazzmusici
„Het begon op school. De hele
klas verzamelde handtekenin
gen. Van voetballers vooral.
Faas Wilkes, Abe Lenstra en zo.
Maar dat zei mij niet zoveel. Ik
wilde wat anders. Jazzmusici
leek mij wel wat. Dus schreef ik
brieven, dat moest via impresa
rio's. Maar dat lukte niet. Jazz
musici schrijven niet. Ze waren
waarschijnlijk ook nooit thuis,
altijd op toemee. Alleen van
Sidney Bechet kreeg ik ant
woord."
„In 1958 ging ik naar de We
reldtentoonstelling in Brussel.
Dat was de eerste keer dat ik
een overzicht van moderne
kunst zag. Ik dacht: ik moet die
schilders hebben, joh. Adressen
kreeg ik van musea. Kees van
Dongen was de eerste die ik
binnen had. Die vond het als
oud-Rotterdammer wel leuk dat
een jongen uit Rotterdam om
zijn handtekening vroeg."
„Soms moest ik een paar keer
schrijven voor ik een reactie
kreeg. Van sommigen hoorde ik
nooit iets. Chagall heb ik vijf
keer geschreven, maar hij deed
het niet. Ik stuurde vaak felicita
ties met hun verjaardag. Dan
zijn ze wat vrolijker dan anders,
dacht ik." Zo kreeg hij in die tijd
de handtekening van Bart van
der Leek (overleden in 1958) en
de Zero-kunstenaar Piero Man-
zoni (in 1963 overleden) die in
dertijd nog tamelijk onbekend
was. Picasso, Braque, Zadkine,
Morandi, Gabo, Severini, Koko-
schka, Bissière - ze bleken alle
maal heel toegankelijk. Bijzon
der zijn ook de autogrammen
van Jean Puy en Charles Ca-
moin, de enige impressionisten
die toen nog in leven waren.
Scheldbrief
Pemmelaar gaat voortvarender
te werk dan vroeger. Als hij geen
reactie krijgt, belt hij op. Cobra
kunstenaar Pierre Alechinsky
belde hij eens om tien uur 's
avonds. Die werd erg kwaad,
want hij lag al in bed. En korte
tijd later kreeg hij een woeden
de scheldbrief uit Brussel. „U
bent een ellendeling, ik ben he
lemaal niet verplicht om uw
handtekeningenmanie te bevre
digen. U bent tyranniek, grof en
onmatig", schreef Alechinsky.
Hij besloot zijn brief met „Je ne
Lode Pemmelaars' collectie is tot in de puntjes verzorgd. Elke handtekening is opgeplakt op e
mogelijk een foto van de kunstenaar.
vous salue pas" (Ik groet u niet)
en zijn handtekening. „Een
opvliegend type," grijnst Lode
Pemmelaar, „maar het is wel
een van de meest uitvoerige re
acties die ik heb gekregen."
Van de Belgische schilder Ge
orge Vantongerloo ontving hij
een zonderlinge brief. Die had
weinig op met andere kunste
naars en waarschuwde: „Ik voel
mij verplicht u te zeggen dat er
zich veel oplichters en parasie
ten onder mijn zogenaamde
confrères bevinden." Karei Ap
pel wilde zijn handtekening niet
op een blanco stuk papier zet
ten omdat hij bang was dat het ling naar New York ging en daar
bij vervalsingen van zijn werk wereldberoemd werd, heeft tot
nu toe niet gereageerd. „Na veel
speuren heb ik een vrouw ge
vonden, die eens per week bij
hem komt. Maar ik heb gehoord
dat hij de ziekte van Alzheimer
heeft, dus ik denk niet dat het er
nog in zit."
kunnen worden gebruikt.
Hij zette zijn naam op een an
sichtkaart.
Of hij Willem de Kooning nog
aan zijn collectie kan toevoe
gen, is twijfelachtig. De oud-
Rotterdammer, die als versteke-
van Winanda van Vliet (sopraan), Liesbeth
Haring (alt), Gabriel Oostvogel (tenor),
Hans Cassa (bas) Gehoord in de Stads
schouwburg. 1/10, Leiden. Nog te horen
De zangers en zangeressen van
The Oom Maw Maw zingen ge
makkelijk. Althans dat lijkt zo,
want het is meteen duidelijk dat
er flink is gezweet om de hei
dens moeilijke akkoorden, de
klanken, de ritmes en de ge
luidseffecten zó mooi en zó pre
cies getimed over het voetlicht
te brengen. De leden van de a
capella-groep bezitten die per
fecte techniek en die muzikali
teit. En bovenal bezitten ze toe
wijding aan de muziek.
Maar voor een werkelijk over
tuigende voorstelling zijn dit
slechts voorwaarden. Om het
publiek mee te slepen is meer
m
The Oom Maw Maw.
nodig: persoonlijkheid, emotie,
stage-presence. Op dit punt
moet The Oom Maw Maw echt
nog groeien. Op sommige mo
menten maken ze al grote in
druk, maar vooral voor de pau
ze zongen ze nog vaak alleen
virtuoos. Het was wel luchtig en
vrolijk, maar met al die ingestu
deerde pasjes ook vaak een
beetje tuttig en onzinnig. Meer
iets voor een cocktail-party dan
voor de schouwburg. Pas op het
moment dat ze El Niiio Mudo
van de Chileense componist Pa
tricio Wang zongen voelde ik:
dit is een prachtig lied en zó
moet het worden gezongen.
Na de pauze kreeg die emotie
bij mij steeds meer de over
hand. De techniek en de virtuo-
FOTO MAXIM MEEKES
siteit geven de groep steun,
maar op het moment dat het
erop aankomt is het: stemvork
tegen de slaap, toon voorzin
gen, diep ademhalen en dan
maar zien wat ervan komt. De
zaal voelde aan dat The Oom
Maw Maw dit risico nam en
leefde, naarmate de avond vor
derde, steeds meer met de
groep mee.
Smith (zang. gitaar), Simon Gallup (bas.
toetsen), Por! Thompson (gitaar). Perry
Bamonte (gitaar) en Boris Williams
(drums) Voorprogamma: The Cranes.
Vanavond herhaling (is uitverkocht)
Van het bijna uitverkochte
Ahoy' mocht het best iets meer
zijn. maar The Cure hield het
gisteravond op afgepast. Zoals
zo vaak, kan er meteen aan
worden toegevoegd, want op
het podium zijn de Britse neo-
vcteranen eigenlijk nooit zo uit
bundig uit hun slof geschoten.
Aan de dolle fratsen die zanger
gitarist Robert Smith en de zij
nen in hun doorgaans interes
sante videoclips uithalen wagen
ze zich op toemee helaas nooit.
The Cure is na een kleine zes
tien jaar (ofwel dertien albums)
nog steeds een rockfenomeen
in beweging. Vooral op grond
van de jongste boodschappen
(cd 'Wish') staan de voormalige
zwartkijkers thans wel onder
ernstige verdenking van een
doelbewuste commerciële
marsroute. Onbetwist opper
hoofd Smith (pas 33) heeft die
beschuldiging geprobeerd te
weerleggen door te beweren dat
niet zijn excentrieke bandje stil
aan mainstream is geworden,
maar dat de 'brede midden-
smaak' zich zo langzamerhand
heeft aangepast aan The Cure.
En daar zit best iets in, alleen
zijn recente niemandalletjes als
'Friday I'm In Love' (dus oppas
sen vanavond bij het tweede
Ahoy'-concert!) wordt er nog
niet mee verantwoord.
Vast staat wel dat in het
steeds toegankelijker en opge
wekter groepsgeluid de gitaar
de synthesizer tot nader order
bijna geheel heeft verdreven.
Met als directe gevolgen een
energieker samenspel en een
minder nonchalante houding
van Sloddervos Smith, die gis
teravond bij de toegiften 'Close
To You' en 'Why Can'r I Be You'
zowaar nog even begon te
'volksmennen'. De betoverende
kracht van de zeven kwartier
durende bloemlezing school
evenwel eerder in de doordach
te visuele omlijsting, die nog
imponerender was dan het
fraaie 'fotoboek' van de Prayer
Tour (1989/1990). De mix van
bewegende beelden in een zui
lendecor met wapperende doe
ken bood aldoor een fantasti
sche kijkdoos, waaraan eigenlijk
maar één ding ontbrak: verras
send uit de band springende
poppetjes.
Nederlandse
oude meesters
naar Spanje
UTRECHT ANP
In het hoofdkantoor van de
Banco de Bilbao Vizcaya in Ma
drid zijn vanaf half oktober 52
zeventiende eeuwse schilderij
en te zien uit de collectie van
het Centraal Museum in
Utrecht. De organiserende bank
wil met de tentoonstelling een
bijdrage leveren aan het feit dat
Madrid dit jaar de Culturele
Hoofdstad van Europa is. Na
Madrid reist de expositie door
naar Barcelona en Bilbao.
De tentoonstelling is getiteld
'Nederlandse meesterwerken
uit de Gouden Eeuw'. Jos de
Meyere, conservator beeldende
kunst van het Centraal Muse
um, heeft de werken in nauw
overleg met zijn collega uit het
Prado-museum in Madrid, prof.
Juan Luna uitgekozen. Onder
de geselecteerde zeventiende
eeuwse schilderijen van „inter
nationale allure" bevinden zich
'De aanbidding der koningen'
van Abraham Bloemaert, 'De
roeping van Mattheus' van
Hendrik ter Brugghen en
'Pronkstilleven' van Jan Davidsz
de Heem.
Naar aanleiding van de ten
toonstelling verschijnt ook een
catalogus, waarin alle 52 schil
derijen in kleur staan afgebeeld.
Daarin wordt ook in hel kort de
geschiedenis van het Centraal
Museum Utrecht - het oudste
stedelijke museum van Neder
land - beschreven.
In Madrid is de tentoonstel
ling van 15 oktober tot 29 no
vember te zien. Daama is van
10 tot 31 december Barcelona
aan de beurt en van 12 januari
tot 3 februari 1993 Bilbao.
UTRECHT Jip en Janneke
zijn binnenkort als standbeeld
te zien aan de Waal in Zaltbom-
mel. Ton Koops maakte het
beeldje, dat zaterdag 10 oktober
wordt onthuld in aanwezigheid
van Annie M.G. Schmidt, de
geestelijk moeder van Jip en
Janneke. Ook Fiep Westendorp,
de tekenares van de al tientallen
jaren populaire kleuters Jip en
Janneke. is aanwezig. Het beeld
is bedoeld als eerbetoon aan
Westendorp, die in Zaltbommel
geboren is.
MUZIEK
RECENSIE UDY VAN DER SPEK
Concert van het Amati Ensemble, Gil
Sharon, viool, Rodica Daniela Ciocoiu.
viool, Georg Haag. altviool, Catalin Ilea
Meier, cello, Raymond Delnoye, fluit, Pe-
Steyvers, hobo. Jan Cober. klarinet,
Met het Amati Ensemble on
der leiding van Gil Sharon
opende de Stichting Comelis de
Vlaming gisteren haar concert
serie in de Oudshoorn se kerk,
die tot de achterste banken ge
vuld was. Dit springlevende, in
het voorjaar in Maastricht opge
richte ensemble van alleszins
ervaren musici getuigt van en
thousiasme, discipline en een
groot gevoel voor samenspel.
In feite was dit concert een
tryout: op 8 oktober treedt
Amati op in Diligentia in Den
Haag en 18 oktober betreden zij
in deze formatie het Concertge
bouw. We zouden dus kunnen
struikelen over schoonheids
foutjes, gespannenheid, niet op
elkaar ingespeeld zijn. Niets van
dit alles.
Ontspannen en soepel klonk
het Divertimento in D grote
terts voor 2 violen, altviool, twee
hoorns en contrabas. Mozart:
diverterend in de beste zin van
het woord, zowel in de delen
waarin het hele ensemble con
certeerde als in het adagio,
waarin het ensemble werd te
ruggebracht tot een strijkkwar
tet (goed passend bij de naam
van de grote vioolbouwer Ama
ti).
Na de pauze kwam Ludwig
Spohr (17841859) aan bod, die
tijdens zijn leven behoorde tot
de geliefdste Duitse componis
ten, onder meer door zijn ope
ra's, symfonieën en vioolcon
certen. Spohr was zelf een be
roemd vioolvirtuoos, wat zeker
te horen is in zijn Grand Nonet
to in F groot, een compositie vol
verrassingen. In het eerste deel,
allegro, waan je je nog in het
Rijk van Mozart, lichtvoetig en
traditioneel. Het scherzo wordt
romantischer, met vragende
melodielijnen van de blazers en
in het adagio komt Schubert om
de hoek kijken met een wanne
inzet van de violen, versterkt
door de donkere lijn van de
sterke cellopartij. En dan die
dolle finale: of er, na de bijna
populair stotende ritmiek met
snelle loopjes als guirlandes
eromheen gedraaid, een vrolijk
operettekoor zal losbarsten. In
dit vrolijke en virtuoze samen
spel gaf de warme kleurgeving
een extra dimensie aan het ge
heel.
Een zeer feestelijk begin van
een ongetwijfeld spannende
concertserie van de Stichting
Comelis de Vlaming.
BEELDENDE KUNST
Dagelijks geopend van 10-17 uur
In de tekeningen en schilde
rijen van Michel Hoogervorst
is één ding duidelijk: er is
sprake van een zeer persoon
lijke vormentaal. De werken
zijn alle opgebouwd uit een
combinatie van figuratieve en
abstracte vormen in grijze en
zwarte tinten, waar hier en
daar een vleugje groen door
heen sluimert. Hoogervorst
vereenvoudigt vomien, iso
leert ze en herhaalt ze met
een grote regelmaat. De gesti
leerde vormen zijn niet altijd
direct herkenbaar, maar al
staat hun betekenis niet vast,
ze roepen wel associaties op
met concrete objecten. Plat
tegronden, stenen, deuren,
kommetjes en andere voor
werpen staan soms in een
strenge symmetrie naast el
kaar en worden zowel binnen
de tekeningen als in de serie
als geheel herhaald.
Volgens het zaalformulier
zijn de vormen geïnspireerd
op dingen uit zijn dagelijkse
leven: het huis. het atelier en
de stad. Ook wordt daarin ge
sproken over de vomien van
menselijke ribben en longen,
maar dit ontgaat de achteloze
kijker. Deze ziet krachtige en
eenvoudige composities,
waarin vormen soms opge
stapeld worden of als een rits
ineengrijpen. Het vormt ech
ter geen belemmering om
van de tekeningen en schilde
rijen te genieten.
Hoogervorsts zoeken naar
een scnerp uitgebalanceerde
verhouding tussen vormen
afzonderlijk en de plaatsing
ervan in het beeldvlak, levert
genoeg interessante beelden
op. waarbij een directe 'uit
leg' niet noodzakelijk is. Op
ingetogen wijze en met een
grote beheerstheid weet hij
vormen gestileerd, geïso
leerd en hernaald - tot tekens
te veranderen. Tekens die
niet altijd de helderheid van
een verkeersbord bezitten,
maar die naar een nieuwe, ei
gen nog niet gekende vor
mentaal verwijzen, die de
moeite waarde is gekend te
worden.
