Ford hangt ouderwets de held uit
Loensende blikken van wolf in schaapskleren
Cultuur&Kunst Film
Zes vierkante meter oorlog in 'De Bunker'
Catherine Deneuve als
verbitterde oude feeks
■Hn
Modern Hollywood onder
het mes in 'The Player'
DONDERDAG 1 OKTOBER 1992
23
Dinosaurussen
in nieuw film
Spielberg
Het duurt nog een jaar voor Ste
ven Spielberg's Jurassic Park de
bioscoop bereikt, maar reeds nu
is de Film veelbesproken. Door
de zeer complexe special effects
geldt dit 100 miljoen dollar pro
ject als een doorbraakfilm.
Jurassic Park handelt over een
prehistorisch pretpark waar di
nosaurussen amok maken. De
vele prehistorische monsters
zullen met behulp van compu
ter-animatie gestalte krijgen.
Dit maakt Jurassic Park de eer
ste monster-film waarbij geen
beroep meer wordt gedaan op
de traditionele animatie-truca-
Thorn Hoffman (rechts) als verzetsman Gerrit Kleinveld.
Het is nog een beetje wennen, Gerard Soe-
teman achter de camera in plaats van ach
ter een schrijftafel. De man die met zijn sce
nario's voor Paul Verhoeven en Fons Rade
makers een flinke stempel drukte op de Ne
derlandse speelfilmproduktie van de jaren
zeventig en tachtig, maakt nu op 56-jarige
leeftijd met De Bunker zijn speelfilm-regie
debuut.
Gerard Soeteman's plannen voor een ver
filming van Gerrit Kleinveld's oorlogsherin
neringen zijn terug te voeren tot zijn diens-
tijd, toen Soeteman als soldaat gelegerd was
in de Amersfoortse Boskamp. Hier hoorde
hij voor het eerst van 'de bunker', een
zwaarbewaakt cellencomplex dat tijdens de
Tweede Wereldoorlog onderdeel uitmaakte
van het toenmalige gevangenkamp Amers
foort. Met name één verhaal bleef terugke
ren onder bezoekende oorlogsveteranen: de
miraculeuze ontsnapping van Gerrit Klein
veld in de winter van '42/'43. Kleinveld was
opgepakt wegens zijn aandeel in de overval
op het distributiekantoor van Joure. Hij
wachtte een vrijwel zekere executie niet af.
maar begon vanuit 'de bunker' aan zijn ei
gen bevrijding te werken.
'Een daad van verzet' luidt de ondertitel
van De Bunker, maar dit dekt niet echt de
lading. 'Een daad van wilskracht' komt
dichter in de buurt van Kleinveld's wonder
baarlijke uitbraak. De verzetsman, zonder
franje gespeeld door Thorn Hoffman, hield
het hoofd koel, de mond dicht en de oren
open. Zijn minutieus uitgevoerde operatie
is vanzelfsprekend de rode draad van De
Bunker, en Soeteman weet na een wat
moeizame aanloop de spanning goed op te
voeren tot een bevredigende climax.
Terwijl hij het verhaal vertelt, draagt de
regisseur al jaren documentairemaker
nog een aardig stukje geschiedschrijving
aan. Door van Kleinveld's medegevangen
een soort dwarsdoorsnee van Nederland in
verzet te maken, blijft de wereld niet be
perkt tot één cel. De kijker maakt kennis
met Kleinveld's bunkergenoten: een krui
meldief, een Joodse middenstander, een
pacifist, een Waffen-SS'er, een gereformeer
de verzetsman. De bedoeling is goed. maar
deze structuur maakt de film wel topzwaar.
Beter getroffen is de claustrofobische
sfeer van de isolatie, en de daaruit voortko
mende onzekerheid over het verloop van de
oorlog én het eigen lot. Momenten waarop
het verhaal slechts met geluiden (een radio
uitzending, een afstraffing) wordt verteld
versterken de beklemming. Gevoelens van
hoop, angst, wraak, berusting en verdrin
ging zijn zorgvuldig verwerkt in het knappe
scenario, dat Soeteman schreef naar Klein
veld's eigen herinneringen. Als miniatuur
van de bezettingstijd is De Bunker een ge
slaagde en intelligente oorlogsfilm, die een
groot publiek zal aanspreken.
FILMSIN LEIDEN
'Tristanavan Bunuel in Kijkhuis
OVERZICHT WILFRED SIMONS
Ossessione. Te zien: LAKcinema, Cleve-
ringaplaats 1, Leiden Ma 5/10 Aanvang
vang 20,22.15 u
Normaal gesproken draait LAK
cinema alleen op dinsdagavond
twee films, maar op maandag 5
oktober krijgen filmliefhebbers
de gelegenheid om Ossessione
van Luchino Visconti te zien. In
1942 was Ossessione een heel
bijzondere, om niet te zeggen
revolutionaire film. Visconti ge
bruikte realistische decors en
portretteerde mensen die echt
konden bestaan. Dat bracht
hem in conflict met het bewind
van Mussolini, want de cultuur
pausen van het fascistische Ita
lië hadden een voorkeur voor de
zogeheten Witte Telefoonjilms.
Dit waren gladde, oppervlakkige
films, gemaakt met prachtige,
luxueuze decors. De helden en
heldinnen maakten op cruciale
momenten gebruik van het
summum van luxe in die tijd:
een witte telefoon.
Het thema van The Postman
Always Rings Twice dat Visconti
gebruikte, paste niet in de op
vattingen die fascistische cen
sors over film hadden en zij ver
knipten de film dan ook rigou
reus.
Dominerend
In het Kijkhuis draait volgende
week ook al een klassieker: Tris
tana van Luis Bunuel. In de film
komt vooral de typische manier
naar voren waarop hij aankijkt
tegen de verhouding tussen
man en vrouw. Een korte in
druk van het verhaal duidt hier
al op. Het weesmeisje Tristana
(Catherine Deneuve) begint een
relatie met de veel oudere Don
Lope (Fernando Rey). Na een
tijdje gaat zij er echter vandoor
met kunstschilder Horacio
(Franco Nero). Ziek, en met een
geamputeerd been keert zij
naar Don Lope terug en trouwt
met hem. Vervolgens wordt zij
de dominerende partner in de
relatie.
Het script was gebaseerd op
de gelijknamige roman van Be
nito Perez Galdos, maar Bunuel
bracht we) veranderingen aan.
Zelf vatte hij in een interview
het gegeven samen: „Ik heb het
boek teruggebracht tot een ont
moeting tussen twee individu
en, waardoor beiden sterk ver
anderen. Zij ten kwade, hij ten
goede". Inderdaad is Don Lope
aan het eind van de film een
oud, vriendelijk mannetje dat
over zich laat lopen en Tristana
een harde, verbitterde feeks.
Tijdens de montage knipte
Bunuel de begin- en eindbeel
den van alle shots af. Daardoor
komt de toeschouwer steeds
midden in de volgende scène
terecht en er zijn dus geen
vloeiende overgangen. Het be
doelde effect hiervan is dat de
kijkers Tristana niet ontspan
nen kunnen bekijken: het ver
haal staat op de voorgrond en is
niet 'mooi' verfilmd. Niettemin
was Tristana meteen bij ver
schijning een doorslaand sue-
FILMTIPS VOOR VOLGENDE WEEK
oslecht oomatig oooredelijk oooogoed ooooouitstekend
THE FISHER KING «KIJKHUIS OOOOO
Radiopresentator Jack Lucas (Jeff Bridges) wordt gekweld door wroeging nadat een
bellende luisteraar zich op zijn advies van het leven berooft. Hij wil van de brug
springen, maar een zwerver (Robin Williams) weerhoudt hem daarvan. Na verloop
van tijd herwint Lucas zijn zelfrespect. Modern sprookje van ex-Python Terry Gilli-
ams is mooi en ontroerend, maar ook sentimenteel en oppervlakkig.
OSSESSIONE LAK OOOO
Beroemde, eerste film van Luchino Visconti uit 1942 werd in Hollywood opnieuw
verfilmd als 'The Postman Always Rings Twice'. Een werkloze man begint een ver
houding met de vrouw van een eigenaar van een herberg. Hij denkt de moord op de
herbergier goed gecamoufleerd te hebben, totdat een chanteur opduikt. Ossessi
s verknipt, maar gaf toch d
it het naoorlogse
werd door de fascisti
Italiaanse neo-realisme.
HIGH HEELS KIJKHUIS OOO
De Spaanse regisseur Pedro Almodóvar stapelt in zijn film de ene intrige op de ande
re, waardoor het resultaat grillig en onwaarschijnlijk is. Dochter Rebecca (Victoria
Abril) ontmoet in Madrid haar moeder (Marisa Paredes), die zij vijftien jaar niet ge
zien heeft. Als Rebecca live op tv bekent dat zij haar man die ook haar moeders
minnaar is heeft vermoord, gaat de rechter op onderzoek uit. Hij ontdekt dat de
zaak ingewikkeld in elkaar steekt.
CAMILLECLAUDEL« KIJKHUIS OOO
Beeldhouwster Camille Claudel (Isabelle Adjani) gaat in de leer bij Auguste Rodin
(Gérard Depardieu) en wordt al gauw zijn minnares. De twee onderhouden vijftien
jaar lang een ontstuimige relatie, maar als Camille zwanger raakt, grijpt Rodins
vrouw in. Camille moet weg en na veel tegenslag komt zij uiteindelijk in een gesticht
terecht. Film van Bruno Nuytten is drakerig en heeft ongeloofwaardige momenten,
maar ook schitterend camerawerk.
REGARDING HENRY KIJKHUIS OOO
Henry, (Harrison Ford) een keiharde carrière-advocaat, gaat 's avonds een pakje si
garetten halen en wordt door zijn hoofd geschoten door een straatrover. Hij raakt z'n
geheugen kwijt, herkent zijn vrouw niet meer en ontdekt pas na een lang revaluatie
proces waar het in het leven allemaal om draait: vrienden, een goed huwelijk, integ
riteit. Melodramatische onderwerp is door regisseur Mike Nichols clichématig uitge-
Patriot Games: gekwelde huisvader bij geheime dienst
In Patriot Games mag Har
rison Ford weer eens ou
derwets de held uithangen.
Een rol die hem op het lijf
geschreven is sinds zijn op
treden als Indiana Jones en
Han Solo in de Star Wars-
cyclus. Ditmaal speelt hij
Jack Ryan, een ex-mede
werker van de CIA, die tij
dens zijn vakantie in Enge
land getuige is van een
aanslag op een lid van de
koninklijke familie door
IRA-terroristen.
In plaats van net als iedereen
plat op zijn buik te gaan liggen
bij de schietpartij gaat Ryan
zich ermee bemoeien en krijgt
vervolgens de IRA op z'n nek. In
de spectaculair gefilmde aan
slag schiet Jack de jongere broer
neer van terroristenleider Sean.
En die maakt er daarna een per
soonlijke vendetta van om Jack
te laten bloeden voor deze
daad. Jack wordt natuurlijk door
de Engelsen als een held be
schouwd en onderscheiden
voor zijn moedige daad, maar
intussen loert wel achter elke
vuilnisbak gevaar. Een reden
voor de CIA om Jack weer in te
lijven bij de organisatie en zich
nu voor de verandering eens
met de IRA te gaan bezig hou
den.
Jack overleeft een aanslag,
maar zijn vrouw en dochter ko
men in het ziekenhuis terecht,
na een achtervolging op de au
toweg door de wraakzuchtige
9«lt
Harrison Ford in vuurgevecht met de
Sean. Op dat moment slaan ook
bij Jack de stoppen door en wil
hij kostte wat kost de IRA een
kopje kleiner maken. Wraak dus
aan twee kanten: bij Sean om
de moord op zijn jongere broer
en bij Jack omdat Sean het op
zijn vrouw en dochter gemunt
heeft. Het sterke van de film is
dat de terroristen niet per defi
nitie als slechterikken worden
als
IRA.
Ieren tegen de Engelsen, die nu
al tientallen jaren lang de drijf
veer is voor talrijke IRA-aansla-
gen.
Regisseur Phillip Noyce weet
het terrein te verbreden door de
CIA erin te betrekken, waardoor
je als toeschouwer ook een kijk
je in de keuken krijgt bij het be
strijden van internationale ter
roristenorganisaties. Zo weet
men aan de hand van satelliet
foto's de IRA-kopstukken op te
sporen. Dat is niet echt geloof
waardig maar het doet de film
geen kwaad, al is het wel
vreemd dat die kopstukken
daama toch weer in Amerika
opduiken voor de eindafreke
ning.
Desondanks is regisseur Phil
lip Noyce erin geslaagd een uit
stekende actie-thriller af te leve
ren. Harrison Ford ziet er ge-
kwelder uit dan ooit, maar is
mede daardoor heel geloof
waardig als de CIA-man Jack
Ryan. En hij krijgt voortreffelijk
tegenspel van onder anderen
Sean Bean en Patrick Bergin als
IRA-leiders. Voor de liefhebbers
van het genre is het ten slotte
prettig om te weten dat Patriot
Games de eerste is uit een serie
van drie films rond CIA-man
Jack Ryan en met uiteraard in
alledrie superman Harrison
Ford als de held.
Altman bedrijft briljante satire
Tim Robbins als studiobaas in Hollywood: jong, eerzuchtig en manipulerend.
Na het gigantische succes van Fatal Attraction is het
thema van de 'wolf in schaapskleren' op alle mogelijke
manieren uitgemolken. Michael Douglas werd in Basic
Instinct verliefd op wat heel wel een koele moordenares
zou kunnen zijn, Al Pacino overkwam in Sea of Love
hetzelfde, in The Hand that Rocks the Cradle deugde
het lieftallige kindermeisje niet en in Final Analysis wis
ten Kim Basinger en Richard Gere ook al niet precies
wat ze van elkaar moesten denken. Unlawful Entry, van
regisseur Jonathan Kaplan, bewijst nu dat de succesfor
mule op z'n laatste benen loopt.
De film laat zich bijna presenteren als een scenario-
les, zo schematisch is hij opgezet. Ruimdenkende,
hardwerkende en succesvolle Michael Carr en uiterst
charmante echtgenote Karen worden op een nacht op
geschrikt door een (zwarte) indringer. De man weet te
ontsnappen na de vrouw des huizes een mes op de keel
te hebben gezet, terwijl Michael enkel machteloos kon
toezien. Wanneer de politie arriveert is agent Pete Da-
vis buitengewoon attent. Hij stelt de echtelieden op
hun gemak, zorgt voor het juiste alarmsysteem en raapt
zelfs een stukje glas van de grond, juist voor verwarde
Karen haar voet er op zet.
Deze Pete Davis lijkt zo weggelopen uit een recla
mespotje dat de politie als onze beste vriend verkoopt;
hij nodigt Michael uit voor een nachtelijke patrouille als
verzetje en loopt nog eens langs het zwembad om Ka
ren op te vrolijken. Achter de glimlachende, knappe Pe
te gaat natuurlijk een gefrustreerd monster schuil, dat
langzaam maar zeker het leven van het echtpaar Carr
in een hel verandert. Dat had een aardige film op kun
nen leveren, ware het niet dat Unlawful Entry in sjablo
nen blijft steken. Jonathan Kaplan weet niets beters te
bedenken dan wat loensende blikken van Pete naar Ka
ren: hij wil haar en zet een gefaseerd plan op om Mi
chael het leven onmogelijk te maken.
Het is opvallend dat er in Hollywood nog maar wei
nig regisseurs te vinden zijn die zo'n gegeven nog enige
diepgang kunnen geven. Fatal Attraction lokte een
openbaar debat uit over de huwelijksmoraal, ook al
omdat de film midden in de aids-discussie uitkwam.
Iets dergelijks is voor Unlawful Entry niet weggelegd.
Jonathan Kaplan verwijst in een scène weliswaar naar
het inmiddels bekende, racistische en uiterst geweldda
dige optreden van de politie van Los Angeles, maar hij
blijft toch aan de veilige kant door het dappere doorzet
tingsvermogen van het echtpaar alle aandacht te geven.
Dat Helen niet eens echt voor Pete valt, en er dus geen
sprake is van echte schuld en boete of een gecastreerd
mannelijk ego, geeft aan hoe groot de kansen zijn die
hier gemist worden.
Een bijtende satire op Holly
wood, waar desalniettemin de
sterren voor in de rij hebben ge
staan: dat moet wel iets bijzon
ders zijn. Klopt, Robert Altman's
The Player is niet alleen de
meest besproken speelfilm van
dit jaar, maar beschikt tevens
over de kwaliteiten om dit waar
te maken.
Een bekende film-agente zei
onlangs in een interview: „In
Hollywood worden geen films
gemaakt, maar deals." Het zou
een uitspraak uit The Player
kunnen zijn, Robert Altman's
terugkeer naar een grote studio.
Hoewel er geen camera in beeld
komt, analyseert The Player de
mechanismen van Hollywood
op een wijze die eigenlijk alleen
in Sunset Boulevard even bevre
digend is gehanteerd. Alleen
was Billy WUder's meesterwerk
een produkt van zijn tijd, en
handelt The Player over het mo
derne filmbedrijf, met studio
bazen die rondrijden met au
tofaxen en zo succesvol zijn als
hun laatste produkt.
Zo ook Griffin Mill (Tim Rob
bins): jong, eerzuchtig, manipu
lerend. Mill maakt zich zorgen,
want een jonge executive (Peter
Gallagher) aast op zijn post, en
hij ontvangst maar steeds dreig
brieven. Een onderzoekje leidt
naar een ooit door hem afgewe
zen scenarist, en tijdens een
handgemeen slaat Griffin de
jongeman dood. Hij lijkt onder
strafvervolging vandaan te kun
nen komen, maar de boze brie
ven blijven komen. Wordt hij
het slachtoffer van een complot,
of krijgt z'n beroepsmatige pa
ranoia nu toch de overhand?
Wie in bovenstaande be
schrijving een thriller herkent,
heeft natuurlijk gelijk. Alleen is
er met The Player meer aan de
hand. De film werkt op verschil
lende niveaus, en op elk niveau
even goed. Ook als satire is The
Player meesterlijk. Altman ont
leedt de werkwijze van het he
dendaagse Hollywood met een
vlijmscherp mes, en eenmaal
ontdaan van haar fraaie ver
schijning blijkt het systeem be
hoorlijk verrot. De bereidwillig
heid van tientallen bekende
filmsterren om hun medewer
king aan The Player te verlenen,
komt direct voort uit de alge
mene onvrede met de wijze
waarop tegenwoordig de stu
dio's gerund worden.
Een derde niveau onthult
vooral Altman's respect voor de
filmhistorie, en tegenover alle
leeghoofdigheid van zijn 'Spe
lers' zet hij z'n eigen filmliefde,
vormgeven in een schier einde
loze reeks citaten, verwijzingen
en knipogen. Toch is dit vooral
aankleding voor een spannend,
knap geconstrueerd verhaal met
voortreffelijke vertolkingen.
Daarbij moet vooral Tim Rob
bins genoemd worden, die zo
wel sympathie als afschuw weet
op te wekken voor zijn karakter.
Ironisch is overigens wel dat
Altman voor The Player zelf de
succes formule hanteert die hij
een studio-baas in de mond
legt: een combinatie van sus
pense. actie, romantiek en
bloot, bekroond met een happy-
end. Kennelijk toch niet zo n
slecht recept.
BIOSCOPEN
21.30. ra to 13. 15 30. 18-45.
21.30
ALFA 2
üght Sleeper 12 j dag. 14. 19.30.
22. ra ro 13.30. 16. 19 30. 22
21.30. i
21.30
ALFA 4
High Heels 16 j.. dag 14. 19.30. ra
ro 13 30. 16. 19.30
Casablanca 12 j dag. 22
ALHAMBRA 1 tel. 6233192
Basic Instinct 16 j.. dag. 14, 18.45,
21.30
ALHAMBRA2
green tc
18 45. 21.30. ro 13.15.16. 18 45.
21.30
CINERAMA 2
Wayne's world 12 j dag. 14. 19.15.
22.ro 13.30. 16.15.19.15. 22
CALYPSO 1
Marn.xstraat 402 tel. 6234876
Howards end a l .dag. 13.45. 20.30,
ro 13.15, 17.20.30
CALYPSO 2
Cape fear 16 j dag 13 45. 18 45.
21 30.ro 13.15. 16.18 45.21.30
CINECENTER-CINEMA CORALINE
LijnbaansgracMt 236 tel. 6236615
Tous les matins du monde a l dag.
14.30. 17. 19 30. 22.15
CINECENTER-CINEMA PEPPE-NAPPA
Sweet Emma, dear Böbe 16 j.. dag.
14 30. 17. 19 30. 22.15
CINECENTER-PIERROT
LaCondanna 16 j.. dag. 14.30, 17,
19.30, 22
CINECENTER-CINEMA JEAN VIGO
Delicatessen 16 j., dag. 14.30.
17.15. 19 45. 22
CINEMA 1 INTERN, tel. 6151243
Patriot Games 12 j.. dag. 19,21.45,
21 30. ra roook 14 30
CITY 1 tel 6234579
Unlawful Entry 16 j.. dag. 14. 18.45,
21.30.ro 13. 15.45. 18.45.21.30
CITY 2
Alien 3 12 j.. dag. 13.45. 18.45.
21.30.rol3, 15.45.18.45.21.30
CITY 3
Final analysis 12 j.. dag. 14.15,
18.45. 21.30. ro 13. 15.45.18.45.
21.30
CITY 4
Batman a l., dag. 14.15, 18.45,21.30,
ro 13, 15.45, 18.45.21.30
CITY 5
Flodder in Amerika a l., dag. 14.15,
ro 13. 15.45
Gladiator 12 j., dag. 18.45, 21.30
CITY 6
Lethal Weapon 3 12 j.. dag. 14 .15,
19.21.30.ro 13.15, 15.45. 19.
21.30
CITY 7
Medicine Man a.L. dag. 14.15. 19.
21.30.ro 13.15. 15.45. 19.21.30
DESMET
Plantage Middenlaan 4a tel.
6273434
De rietfluit dag. 20. 22. ro ook 16.30
Sweet Emma. dear Bóbe, dag. 19.
21.roook 14.15
Late night movie dag. 23
Gay Cinema ra 24.ro 16.15
KRITERION 1
Roetersstraat 170 tel. 6231708
The best intentions dag. 18
The Player dag 21.30
Plppi zet de boel op stelten ra ro wo
15
KRITERION 2
Five girls and a rope, dag 19.45, 22.
di alleen 19 45
Urga dag. 17.30
Sneak preview di 22.15
RIALTO 1 tel. 6623488
Van Gogh dag 20.30, ro ook 15
Life on a string dag 18.30
Mama Mia ra 13 15. wo 15.15
Benny's badkkuip ro 13. wo 15
People of the forest ro 15
RIALTO 2
Pentimentodag. 18
De domeinen Ditvoorts dag 20
Boven de bergen dag 22.15
THE MOVIES 1 tel 6386016
Night on earth dag 19 30.22
Voor een verloren soldaat dag. 17.30
beh. ro.
THE MOVIES 2
Afraid of the dark dag. 18. 20. 22
THE MOVIES 3
Raise the red lantern dag. 17,21.45.
ro aiieen 21 45
De Noorderlingen dag. 19.30
TUSCHINSKI 1 tel 6262633
Far and away a l dag. 14. 20.30. ro
13 15. 17.20 30
TUSCHINSKI 2
De Bunker 16 j dag. 14, 18.45,
21 30.ro 13.15, 16. 18 45.21.30
TUSCHINSKI 3
Housesittera i .dag. 14. 18.45,
21 30.ro 13.15. 16. 18 45.21.30
TUSCHINSKI 4
Flodder in Amerika a.L. dag. 14.
18 45,21 30.ro 13 15. 16. 18 45.
21 30
TUSCHINSKI 5
The hand that rocks the craddle 12 j
dag 14. 18 45. 21.30.ro 13 15.
16. 18 45.21 30
TUSCHINSKI 6
Universal Soldier 16 j .dag. 14.
18.45.21 30. ra 18 45. 21.30. ro
13.15. 16. 1845.21 30
TUSCHINSKI CINEAC
Sleeping with the enemy a l doorlo
pende voorstelling vanaf 11
DE UITKIJK tel 6237460
The best intentions 16 j.. dag 20.45,
roook 15
Truly, madly, deeply 16 j.. dag 18.45
Het programma van Leidse en
Haagse bioscopen staat op de
pagina 'Info'.
