Opvallende televisie voor geestelijk gehandicapten Rtv show Maartje 't Hart: een Geheime en sjieke dame AVRO-serie over leven Annie Schmidt Ontroerende beelden van gecompliceerde bevallingen DONDERDAG 1 OKTOBER 1992 12 Sylvia Millecam: „Ik ben hiervoor gevraagd, omdat ik zo'n opvallen de mimiek heb." FOTO LEX VAN ROSSEN Jij bent Sylvia Millecam van 'Ook dat nog', KRO, Nederland 2 en het duurt van negen uur tot half tien", brulde ben geestelijk gehandicapte in snel tempo toen de actrice voor een proefopname in sen gezinsvervangend tehuis kwam. Aan hankelijk twijfelde ze om mee te werken ^an de serie 'Knoop in je zakdoek', maar na die ontvangst was Millecam in één klap Dvergehaald. i Samen met acteur Mamix Kappers pre- ienteert de actrice het komend seizoen 26 afleveringen van 'Knoop in je zakdoek', het eerste televisieprogramma voor en door geestelijk gehandicapten. Het programma *vordt vanaf zondag 4 oktober door Teleac uitgezonden. utrecht carine neefjes „Wij zijn hiervoor gevraagd, omdat we alle- so'n opvallende mimiek hebben", ver telt Millecam, terwijl ze een gekke bek trekt. .Geestelijk gehandicapten zijn visueel inge steld en nemen de meeste informatie op via lichaamstaal." ppers: „Ik was vreselijk zenuwachtig toen ik de eerste keer naar een gezinsver- hangend tehuis voor geestelijk gehandicap- ging. Gaan ze raar doen? Hoe reageren ze op de camera? Na de eerste opname itond ik perplex. Als acteur heb ik last van ngst, maar geestelijk gehandicapten zitten daar niet mee. Die camera interes seert ze niet." 'Knoop in je zakdoek' is een informatief programma waar in 15 minuten herkenbare thema's als wonen in een groep, je eigen kamer of vriendschap worden behandeld. Maar 'Knoop' biedt ook amusement aan de kijker. Zo is er iedere week een quiz die lijkt Dp het spel 'Memory'. Bewoners uit twee verschillende tehuizen vormen ieder een i en strijden om de meeste punten. Bram, geestelijk gehandicapt, is de vaste as sistent in de quiz. Hij draait de bordjes om ?n reikt de prijzen uit. Kappers: „Bram is zo betrouwbaar als een verlopen vrij natuurlijk. De presentatie van de quiz, vooral in de eerste uitzendingen, vinden de acteurs minder geslaagd. Mille cam: „Vreselijk. Ik leg de spelregels uit als een kleuterjuffrouw." Kappers: „Toen ik mezelf zag, moest ik denken aan een enge oom die vroeger ook altijd zo betuttteld Sylvia Millecam en Marnix Kappers verbaasd over spontaniteit huis. Hij weet precies wanneer hij wat moet doen. Maar van improvisaties raakt hij in de war. Als ik bij de opname tijdens de pauze op zijn plek in de studio ga staan, stuurt hij me weg. Je moet heel duidelijk volgens een vast patroon werken, anders raken ze de draad kwijt." Juiste toon De eerste uitzending gaat over 'wonen in een groep' en Mamix Kappers bevindt zich in een gezinsvervangend tehuis in Best. Hij woont de wekelijkse vergadering bij waar de geestelijk gehandicapten met elkaar de taken verdelen. Samen stellen ze een roos ter op wie wanneer moet afwassen, aardap pels schillen of tafel dekken. Kappers probeert de brave bewoners uit de tent te lokken. „Wat doe jij als je geen zin hebt in afwassen?" Het meisje naast hem trekt een ontdeugend gezicht en zegt: „Soms probeer ik er onderuit te komen. Dan ga ik bij voorbeeld ruilen met iemand die moet tafel dekken. Dat vind ik niet zo erg. Maar afwassen? Bléééh". Millecam en Kappers zijn redelijk tevre den over de opnames in de tehuizen. Die sprak. Dat moet je niet doen. De deelne mers zijn volwassen mensen. Je moet geen ingewikkelde woorden gebruiken, maar verder kun je op een normale manier tegen ze praten." Kappers vond het wel moeilijk om de juiste toon te vinden. „Ik ben nogal iro nisch, hou van grapjes met een dubbele bo dem. Dat pakt bij verstandelijk ge handicapten wel eens verkeerd uit. Als ik tijdens een scène tegen Sylvia zeg: 'Nou, je bent gewoon gek', dan moet ik dat weer goed maken." Teleac heeft vorig jaar een aantal proefprogramma's in gezinsvervan gende tehuizen uitgezonden om uit te zoeken of de informatie goed over komt. De bewoners hadden er geen moeite mee om een kwartier gecon centreerd te kijken naar een gevari eerd programma. Wel moet er dui delijk een rode draad aanwezig zijn. Gaat de uitzending over 'wonen', dan worden tijdens de quiz plaatjes gebruikt van meubels in het huis. Ook in de mime-act, gespeeld door twee verstandelijk gehandcapten, worden dan huiselijke taferelen na Beide acteurs vinden het een verademing dat geestelijk gehan dicapten zo makkelijk lichamelijk contact maken. Millecam: „Ze gaan bij je op schoot zitten of slaan een arm om je heen. Heer lijk. Als 'gezonde' mensen elkaar spontaan aanraken, wordt er gauw iets achter gezocht." Kap pers: „In het normale leven zijn mensen erg achterdochtig. Dat is ónze handicap." ('Knoop in je zakdoek', zon dag 4 oktober, Nederland 2, 17.40 uur) Als Piet Bambergen een bloe metjesjurk aantrekt, rolt me nigeen uit zijn stoel van het la chen. Betrapt men echter de buurman die op een zonnige zaterdagmiddag in een strakgesneden deux pièces met bijpassend handtasje gezellig aan het winkelen is, dan wordt buurman al snel versleten voor een griezelige engerd. Op het toneel, alla, daar is toch iedereen op zijn minst licht getikt, maar een man in een jurk, zomaar op straat, bij de HEMA, in de tram, dat heb ben we liever niet. Maarten 't Hart trekt zich hier lekker niets van aan. Na zijn eerste openbare ver schijning als zijn vrouwelijk alter ego Maartje 't Hart op het Boekenbal van twee jaar geleden, is hij met steeds grotere re gelmaat riant bepruikt en opgemaakt te bewonderen in rokjes, lakjassen en zijden blouses. Wie wil weten hoe 'dat nou zo ge komen is' met Maarten en hoe zijn hobby van invloed is op zijn dagelijks leven als man, leze het boek dat zijn goede vriendin Mensje van Keulen schreef over Maarten als Maartje. Het heet 'Geheime dame' en het werd dezer dagen feestelijk ten doop gehouden in het Amsterdamse Concertge bouw. Panda was erbij. (In een jurk). Ik ben aan de vroege kant, maar vrijwel de gehele Amsterdamse grachtengordel en aanverwante incrowd staat al gretig aan de koffie met cake. Henk Spaan, Tessa de Loo, Marijke Höweler, Peter van Straaten (zon der Annemarie Oster), Paul Haenen (met partner Dammie van Geest en een doos onder zijn arm met daarin Margreet Dol man), Philip Mechanicus (met nieuwe getrimde baard en nieuwe Japanse vrien din), Jan Lenferink, Yvonne Kroonenberg, Maijan Berk, Nico Haasbroek („Ik heb het hartstikke druk met die A-status.") en een woud van fotografen. Tot mijn verbazing is er géén tv, zelfs niet de cameraploeg van AT 5 waarover je tegenwoordig struikelt op elke centimeter waar ook maar iets te vie- ,,'NOS Laat' zou komen, maar ze hebben nog Margreet Dolman - beige soepjurk afgezegd," zegt Maartje. Ze heeft zich voor met roze sjaalkraag - het podium. „Is de de gelegenheid gehuld in een smaragd- wereld een soort gekkenhuis?" kirt ze in de groen suède mantelpak van de Leidse ont- microfoon. Margreet begrijpt alles, legt ze werper Paul van Egmond. Het complet uit in haar speech. „Je binnenstebuiten heeft precies dezelfde kleur als de japon omkeren, heroïne spuiten, wilde sex, toe die onze Vorstin op Prinsjesdag droeg, maar, doe maar allemaal, ik snap het wel. maar dat zal wel toeval zijn. Maartje's pak- Maar travestie is voor mij één groot raad je wordt gecompleteerd door een strenge sel. Ik heb me een keer als man vermomd, witte overhemdblouse, met, heel decent, compleet met smoking, herenpruik Het Wereldje slechts één knoopje open de hals, glanzende zwarte kou sen en zwarte extra extra large lakpumps met hoge hakken. Rossig blond pruikhaar valt nonchalant langs haar oren, waarin zilver bungelt dat pre cies past bij de zware halsket ting. Een uiterst sjieke Gehei me dame. Maar: wat zie ik? Het handtasje dat ze met beide handen omklemt, is van versle ten bruin leer. Een dame worden vereist na tuurlijk enige oefening. Als ze naast me komt zitten, zeg ik er wat van. Vrouwen onder el kaar. Moet kunnen. „Ja, ik weet het," antwoordt Maartje. „Zwart, het zou zwart moeten zijn. Maar ik ben zo gehecht aan dit tasje. En èlles zit erin." Ze is zenuwachtig. „Ik moet zo nog nooit gedaan als dame. Straks gaat er iets fout, mis ik een paar nootjes, en ik kan nu niet goed oefenen hier, met al die men sen." Op mijn goedbedoelde opmerking boek dat een paar gemiste nootjes voor een da me juist heel charmant staat, antwoordt ze weifelend: „Ja, dat zal dan wel." En wiebe lend tript ze naar Mensje van Keulen. „Dit één boek is van ons samen," zegt ze. „Ik heb er weliswaar geen woord van geschreven, dat heeft Mensje gedaan, maar het gaat over mij. Ik ben de verwekker, zij is bevallen." aanplaksnor. En wat voelde ik? Niets. Helemaal niets! Ik besloot dus die zijweg maar voor gezien te houden. Tot ik het boek van Mensje over Maarten 't Hart las. Mij wer den op prettige wijze de ogen geopend. Deze mensen zitten het leven niet uit, maar ont dekken het, elke dag opnieuw. Dit boek geeft informatie aan hen die niets over dit onder werp weten en troost aan de genen die hier problemen mee hebben." En ja, besluit mevrouw Dolman: „De we reld is inderdaad een gekken huis. Maar wat zou dat?" Waarop ze Mensje, en Maartje plechtig de eerste exemplaren van 'Geheime dame' overhan digt. Maartje klavecimbelt met slechts een enkel char- stukje klavecimbel spelen, dat heb ik mant gemist nootje een stukje Couperin, en dan kan er geproost worden op de 'Ge heime dame'. Maartje heeft de drukproeven van het >ek in één adem uitgelezen, zegt ze, en giet haar wijn in één flinke damesteug naar binnen. „Ik ga altijd heel vroeg naar bed, kon ik niet stoppen, het werd wel s nachts. Mensje is een heel goede ondervraagster, ze heeft ontzettend veel uit me gekregen." „Dat was anders helemaal niet moei lijk," aldus Mensje, „Maarten praat er heel graag over en heel veel." Margreet Dolman vraagt zich af hoe vrienden en bekenden van Maarten- PANDA DE L ISLE Gekkenhuis De verwarring der seksen wordt met de minuut ingewikkelder en dan betreedt ook /Maartje zullen reageren op de toch zeker niet geringe onthullingen in 'Geheime da me'. „Ik weet het niet," zegt de hoofdpersoon, „we zullen wel zien." Eenmaal thuis lees ook ik het boek in één ruk uit. Het is een prettig boek, wars van de sensa tie die maar al te gemakkelijk een onderwerp als dit zou kunnen kle ven. Het is, om met Margreet Dolman te spreken, 'een ont roerend en geestig verslag over een po ging om te leven zoals je wilt leven'. Of dat nu in een jurk is, of in een heren kostuum. (Van Links naar rechts): Margreet Dolman, Mensje van Keulen en een devoot geklede Maartje 't Hart. FOTO FRANK FAHR- Documentaire van de Ikon: 'De twee kanten van het glas Hilversum gpdover het werk en leven van Annie M.G. Schmidt wordt op 11 oktober uitgezonden. Deel twee en De AVRO zendt deze maand een korte reeks do- drie staan gepland voor 18 en 25 oktober. Het af- entaires uit waarin Annie M.G. Schmidt een- sluitende interview volgt 1 november. :raal staat. De serie wordt afgesloten met een in- De AVRO zond vorig jaar november al een lied- ew dat Ischa Meijer voor de AVRO maakte jesprogramma uit ter gelegenheid van de tachtig met de bekende schrijfster. ste verjaardag van Annie M.G. Schmidt. De eerste aflevering van de documentairereeks STRIPS BOLLEBOOM hilversum carine neefjes Dagenlang heb ik ge jankt. Ik ben een grote vent van 100 kilo, maar die twee kleine we zentjes glippen gewoon door je vingers heen. Ik ben er kapot van. Ik was verliefd op ze, hield van ze en dan worden ze dood geboren. Afschuwelijk", vertelt de echtgenoot van Annemarie Polman, in 'De twee kanten van het glas', een documentaire van de Ikon over bevallen. Jetske Spanjer en Gerdy Nij- man, de maaksters van de film, laten op indringende wijze zien welke problemen zich voordoen op de afdeling verloskunde van het VU-ziekenhuis in Amster dam. Dertig dagen filmden zij voornamelijk gecompliceerde bevallingen: kinderen die te vroeg worden geboren, een af wijking hebben of baby's die dood ter wereld komen. In 'De twee kanten van het glas' geen bloederige taferelen. De maaksters laten ook-niet het technische aspect van de ge boorte zien, maar benadrukken 'vooral de onderlinge emoties van partners en artsen. Hoe rea geert een echtpaar als blijkt dat hun toekomstige kind een af wijking heeft? Willen ze de baby laten komen of weghalen? En hoe vertellen artsen deze treuri ge boodschap? Elly Baartscheer en Kees van Meel willen dolgraag een kind. Twee keer werd een zwanger schap door complicaties vroeg tijdig afgebroken. Kees: „Toen ik zo'n lijkje in m'n armen vast hield dacht ik: 'Ik weet het ze ker, ik wil een kind'. We hebben het toen niet begraven. Een we zentje dat niet groter is dan een hand, kan je toch niet in een kist doen? Samen met de fami lie hebben we toen afscheid ge nomen van een droom." Inmiddels is zijn vrouw in verwachting van een tweeling. De film laat zien hoe Elly een keizersnede ondergaat. Van achter het glas kijkt Kees ge spannen toe. De monitor geeft aan dat de hartslag van een van de kinderen achteruit gaat. „Als ze toch sneuvelen, ga ik door het glas", mompelt de aan staande vader. Het loopt goed af: Elly brengt twee prachtige kinderen ter wereld. Bij Annemarie Polman ver loopt de zwangerschap minder voorspoedig. Als ze 23 weken zwanger is krijgt ze te horen dat haar nog ongeboren tweeling een afwijking heeft. Beide jon gens hebben een chromosoom te veel. Er is vijftien procent kans dat de kinderen gedrags problemen krijgen. Zeker is dat ze onvruchtbaar zijn en in de puberteit kan er bij de jongens een lichte borstgroei ontstaan. De artsen overleggen of de zwangerschap moet worden af gebroken. Het echtpaar heeft al drie gezonde kinderen en een enkele arts twijfelt of de geboor te van de tweeling wel zin heeft. Het echtpaar Polman wil de zwangerschap niet afbreken. Annemarie, nuchter: „We gaan door. Mijn kinderen zullen onvruchtbaar zijn, maar daar kunnen we hen op voorberei den. Daar komen ze wel over heen. Ze krijgen het moeilijk in hun puberteit, maar ook 'ge zonde' kinderen kunnen lastige pubers zijn. Wij kunnen dat wel aan, he Kees?" Direct Gerdie Nijman kwam op het idee om een film over bevallen te maken, toen zij zelf tijdens de zwangerschap voor de geboorte van haar dochter geruime tijd in het VU-ziekenhuis werd opge nomen. Daar zag zij onder ogen hoe de medische technologie rond zwangerschap zich de laatste tien jaar in razend tem po heeft ontwikkeld. Nijman: „Mijn toen nog on geboren kindje was te klein. Voor ik het wist werd ik gecon fronteerd met echo's, hartregi- straties en allerlei andere on derzoeken. Het was voor mij een diep ingrijpende gebeurte nis die je uit handen moet ge ven. Opeens ben je niet meer alleen verantwoordelijk voor je zelf. maar ook voor een kind. De artsen onderzoeken van alles, maar weten niets zeker. Het was fascinerend." Door haar grote betrokken heid was Nijman in staat tot di recte, spontane gesprekken met de mensen. Niets in de film is gespeeld. Als Elly te horen krijgt dat ze een keizersnede moet ondergaan, vraagt Nijman hoe ze zich voelt. „Ik ben zenuw achtig, voel van alles door el kaar. Ik lach en huil en doe de hele dag gek. Als de kindjes maar goed zijn", zegt de vrouw zachtjes snikkend. Technisch De vergaderingen van de artsen zijn soms te technisch. Er wor den moeilijke medische termen gebruikt waardoor de kijker niet direct kan volgen wat er aan de hand is. Nijman: „We hebben ervoor gekozen om die medi sche taal te handhaven. Het geeft een kijkje in de wereld van de wetenschap waar ze hun ei gen codes hebben. Door de ge sprekken met de ouders wordt duidelijk wat er loos is." De documentaire eindigt met een gesprek tussen het echtpaar Polman en een arts. Hun twee ling heeft slechts een uur ge leefd. Annemarie: „Ik heb de jongens nog even geknuffeld en een slaapliedje voor ze gezon gen. Dat heeft me goed ge daan." Haar man, zichtbaar ge ëmotioneerd: „Ik heb dagen lang gehuild en dat doe ik nog steeds. Het is vreselijk." ('De twee kanten van het glas', vanavond, 22.20 uur, Neder land 1)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1992 | | pagina 12