Nieuwe impuls voor EG
Einde wittebroodsweken nieuwe regeringen Afrika
Valstrikken voor Boris Jeltsin zijn al gezet
Buitenland
'Voedselvoorraden
Sarajevo uitgeput'
Eduard Sjevardnadze
dreigt met aftreden
Cadeautje 'baby Brown'
van vice-president Quayle
'Franse oppositie stevent
af op monsteroverwinning'
Protest tegen teruggave
ÓNSC
DAG 22 SEPTEMBER 1992
Agence Franc* Pr*»* ANP Alg*m**n N*<J*«lan<h P*nbu»*au AP Anocuted Pre»
DPA Outset»* Pr*»* Ag*ntur CPO C*m**"«tvippe*fÉ* P*fV**nit
Ind The Independent IPS Int*» Pr*» Service RTR Reute»
UP1 United Pre» lntemat>onal
Auto gestolen? In Bonn vindt Gorbatsjov in een autoblad allicht iets
ran zijn gading. foto reuter michael urbm
Auto van Gorbatsjov gestolen
moskou Michail Gorbatsjov, de laatste president van de voor
malige Sovjetunie, is het slachtoffer geworden van een autodief.
Terwijl Gorbi op rondreis was door Duitsland werd gisteren in
Moskou zijn nieuwe Volga gestolen. Enkele uren later vond de
politie de auto echter weer terug in het zuiden van Moskou. De
vermoedelijke dader is gearresteerd.
Vrouwen sterven liever na verjaardag
san Diego Vrouwen sterven vaker in de week na hun verjaardag
dan in enige andere week van het jaar. Bovendien sterven rela
tiefweinig vrouwen in de week voor hun verjaardag. Dat blijkt
uit een Amerikaans onderzoek, waarbij gebruik is gemaakt van
overlijdensaktes. De onderzoekers concluderen dat sommige
vrouwen in staat zijn door wilskracht hun leven met enkele da
gen te verlengen. Mannen sterven juist vaker vlak voor hun ver
jaardag. Volgens de onderzoekers houden vrouwen van hun ver
jaardag en zien mannen er juist tegen op.
Thailand zit met vluchtelingen
pak tho Thailand heeft gisteren in het westen van het land een
veilig gebied' geopend voor Myanmarezen die hun land en het
daar heersende militaire regime zijn ontvlucht. De Thaise rege
ring hoopt zo iets te kunnen doen aan de honderdduizenden il
legale vluchtelingen uit Myanmar (het voormalige Burma). Er
kwam gisteren echter geen enkele vluchteling opdagen.
Mexico herstelt relaties met Vaticaan
mexico Mexico heeft gisteren de diplomatieke betrekkingen
met het Vaticaan hersteld, 125 jaar nadat het die verbrak. Tij
dens de Mexicaanse revoluties aan het einde van de vorige eeuw
en het begin van deze eeuw was de katholieke kerk doelwit van
revolutionairen. De afgelopen jaren was sprake van een geleide
lijke verbetering in de relatie tussen de Heilige Stoel en het over
wegend katholieke Mexico.
Duitsland vraagt niet om zetel
new vork Duitsland zal niet zelf het initiatief nemen om een
zetel te krijgen in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties.
Dat heeft de Duitse minister Kinkel (buitenlandse zaken) giste
ren in New York gezegd. Kinkel zei verder dat een gezamenlijke
zetel voor de landen van de Europese Gemeenschap hem niet
realistisch leek.
Kurdische schrijver vermoord
Istanbul* Onbekenden hebben zondagavond in het Turkse
Diyarbakir de vooraanstaande Kurdische schrijver en journalist
Musa Anter doodgeschoten. De tot nu toe onbekende groep
Boz-Ok (Grijze Pijl) eiste de verantwoordelijkheid voor de aan
slag op. Anter, die werkte voor de pro-Kurdische krant Ozgur
Gundem, zou zijn vermoord vanwege zijn steun voor het Kurdi
sche separatisme. Het was de vijfde keer dit jaar dat een aanslag
werd gepleegd op een journalist van de Ozgur Gundem. Hon
derden andere vooraanstaande Kurden zijn het slachtoffer ge
worden van Turkse doodseskaders.
Honecker voorlopig niet voor rechter
BERLUNDe voormalige Oostduitse leider Erich Honecker komt
niet vóór 9 november voor de rechter. De advocaten van Honec
ker krijgen zeker tot die datum de tijd om hun verdediging uit te
werken. De voormalige Sovjetpresident Gorbatsjov heeft giste
ren opgeroepen tot medelijden met de 80-jarige Honecker. „Hij
is oud. Moeten wij onze wraakgevoelens op hem botvieren?"
SARAJEVO «Rtr-PPA-AFP
Volgens hulpverleners zijn de
voedselvoorraden in de Bosni
sche hoofdstad Sarajevo uitge
put. Ofschoon de strijdende
partijen het afgelopen weekein
de de VN veiligheidsgaranties
hebben gegeven, is net nog
steeds niet duidelijk of de lucht
brug op Sarajevo deze week kan
worden hervat.
Gisteren leverden Kroaten en
moslims in Sarajevo weer strijd
met Servische eenheden. Niet
alleen de hulpverlening doofde
lucht is gestaakt, maar ook
hulpkonvooien over de weg on
dervinden steeds meer proble
men. Het afgelopen weekeinde
hebben de Serviërs zelfs vrou
wen en kinderen ingezet om
een belangrijke aanvoerroute
voor VN-hulp te blokkeren.
Het VN-kinderfonds Unicef
maakte gisteren bekend dat bij
de oorlog in Bosnië-Hercegovi-
na meer dan 1.000 kinderen zijn
omgekomen en 30.000 gewond
zijn geraakt. Directeur Grant,
die vorige week bezoeken
bracht aan Sarajevo, Zagreb en
Belgrado, vindt het een schande
dat in Europa londerao Id een
MOSKOU HANS
CORRESPONDENT
Het Russische parlement keert
strijdlustig terug van vakantie.
De messen zijn geslepen, de
valstrikken gezet Vanaf van
daag is het oppassen geblazen
voor president Boris jeltsin en
zijn waarnemend premier,
Jegor Gaidar. De Opperste Sov
jet zal onder aanvoering van
de ambitieuze voorzitter Roe-
sian Chasboelatov de tanden
zetten In het economische her
vormingsprogramma.
Jeltsiris geloofwaardigheid is in
het geding. Hij is president, jelt
sin kan ministers benoemen en
ontslaan. Maar onder druk van
de oppositie deinsde hij begin
dit jaar terug voor vergaande
hervormingen. De subsidies aan
bedrijven en staatsboerderijen
werden opgevoerd en het plan
om de olieprijzen vrij te laten,
ingetrokken. Zeer tegen de zin
van de deze zomer door jeltsin
binnengehaalde liberaal Gaidar,
die hij benoemd had tot waar
nemend premier.
Als alles goed gaat moet hij
nu door jeltsin aan het parle
ment worden voorgedragen als
premier. Maar of dat gebeurt?
Gaidar zou wel eens door het
parlement kunnen worden weg
gestemd en dat zou opnieuw
een nederlaag betekenen voor
de president.
in het parlement zijn twee
groepen die korte metten willen
maken met zowel Gaidar als de
hervormingen. Beide blokken te
zamen hebben een comfortabe
le meerderheid ten opzichte
van de 'democraten', de men
sen die Jeltsin aan het presi
dentschap hielpen.
De machtigste groep is de
Burger Unie, een bundeling van
minstens vijf politieke partijen,
waarin Arkadi Volski, voorzitter
van de machtige Bond van In
dustriëlen, en vice-president
Roetskoj de eerste viool spelen.
De Burger Unie eist niet het
vertrek van Gaidar en de rege
ring, maar wil wel een totale
verandering van de politiek. Ze
wil dat Gaidar de overheidsuit
gaven drastisch opvoert en
meer steun verleent aan bedrij
ven die technisch gesproken
failliet zijn. Ze wil ook dat de
geldpers op volle toeren draait.
Datzelfde geldt voor het blok
ledienstvo (Eenheid), een bun
deling van extreem-rechtse en
communistische afgevaardig
den. Als het aan ledienstvo ligt,
worden Gaidar en zijn regering
van het toneel gevaagd, jeltsin
als president afgezet en komt er
een autoritair bewind dat met
harde hand economisch en po
litiek orde op zaken stelt.
„Onder druk van de oppositie
werd de regeringspolitiek ver
slapt", zei Gaidar gisteren. „Ik
vecht voor de hervormingen."
En Jeltsin? Hij zal zeer waar
schijnlijk een stapje terug doen.
Hij heeft de steun van het parle
ment hard nodig om te berei-
km dll djO presidentiele func
tie dit najaar door het Volkscon
gres wordt versterkt, jeltsin wil
zijn speciale volmachten be
houden. Het zal niemand ver
bazen als hij Gaidar daaraan
opoffert.
De gewone Rus zal het worst
wezen. Hij worstelt met prijzen
die in een jaar tijd vertwaalfvou-
digd zijn. Met een veertig pro
cent lager inkomen. En hij
maakt een goede kans op inlij
ving in het leger der werklozen,
dat nu al 12 miljoen mensen
sterk is. De tijdbom tikt zolang
er wodka is.
Aan de plundering van voedsel
konvooien in Somalia lijkt nog
lang geen einde te komen. Gis
teren werd in de westelijke stad
Belet Huen een voedselopslag
plaats van het Rode Kruis ge
plunderd. Zondag werd buiten
de hoofdstad Muqdisho een
hulpkonvooi Urm gen-den door
een vijftal voertuigen met gewa
pend.- jonpm I m bdfe MB dr
lading werd buitegemaakt.
De hoofdmoot van een >00
man tellende Pakistaanse een
heid van de rrniig' Ir
die de voedsclleveranties moet
beschermen, kwam gisteren
aan in Muqdisho. Het zal onge
veer een week duren voordat de
hele eenheid is overgevlogen
burgeroorlog slechter worden
behandeld dan bijvoorbeeld in
Sudan of Sri Lanka, waar zie
kenhuizen en scholen tenmin
ste buiten de strijd worden ge
houden.
De strijdende partijen in Bos
nië zijn gisteren overeengeko
men de eerste week van no
vember uit te roepen tot „een
week van rust voor de kinde
ren". Het is de bedoeling dat de
kinderen in die week naar
school kunnen gaan en winter-
kleding kunnen krijgen.
De Joegoslavische federale
premier Panió heeft van de vijf
permanente leden van de Vei
ligheidsraad geen toezeggingen
gekregen. De ministers van bui
tenlandse zaken van de VS, Rus
land, China. Groot-Brittannië
en Frankrijk hebben hem alleen
geïnformeerd over de voorge
nomen uitsluiting van zijn land
uit de Verenigde Naties.
Panió had de vijf voor het
overleg laten weten dat uitslui
ting van zijn land „rampzalige
gevolgen" zal hebben voor het
vredesproces. Panió mag van
daag nog wel de Algemene Ver
gadering van de VN in New
York toespreken.
BANJUL-HARARE PETER DA COSTA
OBINNA ANYADIKE IPS
Overal in Afrika duiken nieuw gekozen regerin
gen op die een einde moeten maken aan net
wanbeheer van de eenpartijstaat. Na jaren van
wanbeleid heeft de bevolking van Afrika uitzicht
op verandering. Maar met het aantreden van
nieuwe leiders komen nieuwe uitdagingen. „Er is
hier iets dat veel van ons in Afrika niet aanstaat,
en dat is de verandering omwille van de verande
ring," zegt een Afrikaanse diplomaat treffend.
Het was de nieuwe Zambiaanse president Frede
rick Chiluba die vorig jaar zijn partij en de bevol
king waarschuwde voor de „crisis van de ver
wachting." Chiluba boekte het afgelopen jaar tij
dens de presidentsverkiezingen een monsterzege
op Kenneth Kaunda, die 27 jaar lang als president
in Zambia de scepter zwaaide. Er kwam een ein
de aan de eenpartijstaat en Kaunda moest het
veld ruimen.
Maar de mogelijkheden van de nieuwe democra
tische leiders van Afrika zijn beperkt, door de on
derontwikkeling, door de armoede. Het was de
armoede die de bevolking deed opstaan om ver
andering te eisen. Het is echter dezelfde armoede
die de armslag van nieuwe regeringen begrenst.
Bovendien is democratie meer dan het verruilen
van de ene groep leiders, afkomstig uit de stede
lijke elite, voor een andere. Het vereist een poli
tieke cultuur die verder reikt dan de stembus. Het
optimisme dat de afgelopen jaren het democrati
seringsproces heeft begeleid is dan ook tanende.
Nergens zijn de groeistuipen van het democrati
sche bestel duidelijker voelbaar dan in de voor
malige Franse koloniën in Afrika, waar de onte
vredenheid over de heersende dictatoriale regi
mes leidde tot de roep om meerpartijen-verkie-
zingen, maar waar nu scepticisme nu de over
hand krijgt
Het gemak waarmee de president van Benin. Ke-
rekou, na 18 jaar aan de macht te zijn geweest,
het veld ruimde, leek een voorbeeld voor andere
Franstalige Afrikaanse landen. Deze veronderstel
ling duurde totdat de naïviteit ervan tot iedereen
doordrong. Democratie betekende namelijk niet
automatisch wat iedereen dacht dat het beteken
de: economische bloei.
Bovendien bleken tirannen niet overal zo gemak
kelijk opzij te stappen als in Benin. Weliswaar
werden Congo, Ivoorkust. Niger. Togo en Zaïre
ook meegesleurd in het democratiseringsproces,
maar de oude politieke leiders in deze landen
bleken taaier. Zij ziin het die daadwerkelijke poli
tieke vernieuwing in de weg staan. Ook Ghana en
Nigeria trachten de machthebbers de verande
ring zelf in handen te houden.
Zeer bedreven in manipulatie wisten dictators als
Felix Houphouet-Boigny (87) in Ivoorkust de ver
andering te ondermijnen. Hij leek in eerste in
stantie soepeitjes toe te geven aan de eisen van
de oppositie nieuwe partijen toe te laten. Maar
feitelijk richtte hij een aantal neppartijen op, ma
rionetten van zijn Parti Democratique de Góte
d'Ivoire(PDCI).
De echte oppositie werd ondergesneeuwd en ver
dween uit net zicht. Zo wist hij tijdens de verkie
zingen eind 1990 herkozen te worden en zijn pre
sidentschap met nog eens zeven jaar te verlen
gen. „Er is geen democratie in Afrika omdat de
reactionairen weigeren hun macht in te leveren."
verklaarde Laurent Gbagbo. leider van de opposl:
tie in Ivoorkust, enkele dagen voordat hij in maart
gevangen werd genomen.
President Bongo van Gabon is niet minder sluw.
Zijn reactie op de oppositie wordt gekenmerkt
door een combinatie van voortdurende onder
drukking enerzijds en het opnemen van de oppo
sitie in de regering anderzijds. Zo weet hij zich
verzekerd van de macht tot 1994. wanneer hij
waarschijnlijk zal deelnemen aan de verkiezin
gen.
In Zaïre weet dictator Mobutu, die al zon dertig
jaar aan de macht is, de touwtjes stevig in hanaen
te houden. Zijn land is het toneel van bruut mili
tair geweld en gemanipuleerde chaos, aangewak
kerd door de dictator zelf. En hij lijkt succes te
boeken met zijn verdecl-en-hecrv politiek. Het
oppositiefront, verenigd in de uit 129 partijen be
staande Heilige Unie. vertoont barsten door
machtsconflicten. Onlangs is binnen de unie een
strijd ontstaan tussen verschillende kandidaten
die dingen naar de functie van interim-premier.
In Togo bleek het leger de grote bedreiging voor
de democratie. Daar kreeg de nationale vergado-
nng steeds meer het karakter .m irn platlorm
voor onderzoek naar de schendingen van men
senrechten onder generaal Gnbassingbé F.yadé-
ma en steeds minrirrd.it v.-unvn i.\r^
rum. De conferentie stelde in juli 1991 de grond
wet buiten werking en verbood de regerende par
tij van Eyadéma. de RastemMement au Peuple
Togolais(KPT). Een vernederde F.yadéma stuurde
troepen en ontbond de vergadering. Het leger
heett sindsdien geweigerd welke verandering dan
ook te accepteren. Meerdere malen hebben mili
tairen getracht leden van de oppositie te ver
moorden.
Het lijkt erop dat de wittebroodsweken van de
noodregeringen in West-Afrika voorbij zijn. De
burgers eisen een verbetering van de levensstan
daard die de nieuwe technocraten niet kunnen
geven. Teleurgesteld in hun hooggespannen ver
wachtingen, maken de burgers het voor de pollti
ci steeds moeilijker het pnlle democratisch bestel
op de been te houden. Over niet al te lange tijd
klinkt waarschijnlijk ook hier „was alles maar
weer zo als vroeger
Jeruzalem» Honderden joodse kolonisten
hebben gisteren in Jeruzalem geprotesteerd
tegen de onderhandelingen die de Israëlische
premier Rabin met Syrië wil voeren over de
toekomst van de Golan-hoogte. Rabin wil de
len van het door Israël geannexeerde gebied
aan Damascus teruggeven in ruil voor vrede.
De betogers, die voor het gebouw van de
Knesset (het Israëlische parlement) hun onge
noegen daarover uitten, droegen borden met
zich mee met daarop de tekst 'Israël wants
peace, Assad (Syrische president red.) wants
pieces'. (Israël wil vrede, Assad wil stukken
Eduard Sjevardnadze treedt af
als waarnemend president van
Georgië wanneer de in oktober
te houden verkiezingen onmo
gelijk worden gemaakt door ge
weld. Dat heeft de voormalige
minister van buitenlandse za
ken van de Sovjetunie gisteren
Georgië wordt al meer dan
een jaar geteisterd door etnisch
en politiek geweld. Sjevardnad
ze ziet zich behalve met gewa
pende aanhangers van de ver
dreven president Gamsachoer-
dia ook geconfronteerd met
twee afscheidingsbewegingen.
Plunderingen
in Somalia
houden aan
WASHINGTON AP
De Amerikaanse vice-president
Dan Quayle gaat kennelijk
niets te ver om Hollywood
gunstig te stemmen en de
Amerikaanse kiezer voor zich
te winnen. Hij heeft een echt
cadeautje gestuurd naar de fic
tieve baby van Murphy Brown,
de hoofdpersoon van de gelijk
namige Amerikaanse tv-serie.
Quayle, die een olifantje (het
symbool van de Republikei
nen) stuurde, vond blijkbaar
dat hij iets had goed te maken.
Toen Murphy In de serie be
sloot haar kind alleen op te
voeden, greep Quayle dat aan
om de natie er op te wijzen dat
het gezin nog steeds de hoek
steen van de samenleving Is.
En dat de vader een grote rol
speelt in de opvoeding.
Quayle's opmerkingen, Indi
rect een aanval op de 'Holfy-
wood-liberals', werden in de
filmstad met hoongelach ont
vangen. Sindsdien wringt de
vice-president zich in allerlei
bochten om uit te leggen dat
zijn woorden verkeerd zijn be
grepen. Maar ondanks dat en
ondanks het cadeautje aan ba
by Brown zet Quayle zijn
kruistocht tegen „het verderfe
lijke Hollywood" voort.
Gisteren er werden 50 mil
joen kijkers verwacht ging
op de Amerikaanse televisie de
nieuwe Murphy Brown-reeks
van start. Murphy (gespeeld
door Can dice Bergen) is na de
bevalling weer terug op haar
post als nieuwslezer.
Het script werd vooraf naar de
staf van Quayle opgestuurd,
omdat Murphy over de opmer
kingen van Quayle geen blad
voor de mond neemt. „Ik zou
alleenstaande moeders roman
tiseren? Van welke planeet is
hij (Quayle) afkomstig?", aldus
Brown. „Jammer genoeg Is
voor hem de enige definitie
van een gezin een moeder, een
vader en kinderen. Misschien
wordt het tijd dat de vice-pre
sident zijn blik verruimt."
Overigens heeft Quavie de se
rie geen windeieren gelegd. De
populariteit van de serie èn
van Murphy Brown is zo geste
gen dat voor een reclamebood
schap nu twee keer zoveel
moet worden betaald. Voor
dertig seconden moeten adver
teerders 525.000 gulden neer
tellen.
van volgend jaar maart samen
zeker 45 procent van de stem
men krijgen. Omdat het Franse
kiesstelsel grote partijen be
voordeelt. komt dat neer op een
tweederde meerderheid in de
Assemblee National, de Franse
Tweede Kamer.
De regerende socialisten ha
len in maart hooguit 22 procent
van de stemmen, zo voorspellen
de opiniepeilingen. Een verlies
van ruim 13 procent ten opzich
te van de parlementsverkiezin
gen in 1988.
President Mitterrand en bondskanselier Kohl bekijken
vandaag in Parijs hoe zij hun campagne voor een vere
nigd Europa nieuw leven kunnen inblazen. Kohl zal vrij
dag ook de Duitse Bondsdag toespreken over de gevol
gen van het zuinige 'ja' van de Fransen tegen Maastricht.
PARUS-NEW VORK GPD-AFP-Rtr-DPA
Kohl en Mitterrand zullen onder
meer praten over de spoedver
gadering van de staats- en rege
ringsleiders van de EG, die de
Britse premier John Major, fun
gerend EG-voorzitter, op 16 ok
tober wil houden. De top zou
ervoor moeten zorgen dat het
Verdrag van Maastricht over de
Europese Unie aantrekkelijker
overkomt.
Major zei gisteren dat het
Britse parlement pas over
'Maastricht' zal stemmen als
duidelijk is wat Denemarken
»aat doen. De Denen zeiden in
uni in een referendum 'nee' te
gen het verdrag over de Europe
se unie. Een eventueel nieuw
referendum kan waarschijnlijk
niet eerder dan volgend jaar
plaatsvinden. De Britten kun
nen daarna zelf hun tempo be
palen en dat aan de rest van de
EG opleggen.
De EG-ministers besloten in
New York, waar zij de Algemene
Vergadering van de Verenigde
Naties bijwonen, dat de tekst
van 'Maastricht' niet kan wor
den opengebroken. De parle
mentaire goedkeuring moet
doorgaan volgens het tijdsche
ma uit het verdrag. Dat zegt dat
dit proces voltooid moet zijn op
1 januari 1993 of zodra het door
alle lidstaten is goedgekeurd.
De Britten wijzen nu vooral op
die laatste woorden.
De meeste bewindsleden be
nadrukten gisteren dat de Lon-
dense top niet mag worden
aangegrepen om het goedkeu
ringsproces nu maar in de ijs
kast te zetten. De Britse minis
ter Hurd zijn collega's een ont-
werp-verklaring voor waarin he
lemaal niet over een tijdstip ge
sproken werd. Ook liet Hurd
ruimte voor heronderhandelin-
gen over de tekst van Maas
tricht. Vooral de Franse en Duit
se ministers, Dumas en Kinkel,
reageerden daar furieus op en
het duurde uren voordat een
aanvaardbare tekst was gevon
den.
De Nederlandse minister Van
den Broek zei blij te zijn dat af
gesproken is dat aan de tekst
van 'Maastricht' in elk geval
niets veranderd zal worden. Hij
erkende dat 1 januari als datum
van inwerkingtreding van het
verdrag zo goed als van de baan
is. „We hebben begrip voor de
moeilijke discussie in Groot-
Brittannië. maar we willen vast
houden aan wat afgesproken
is". De goedkeuring in het Ne
derlandse parlement zal dit na
jaar plaatsvinden.
Van den Broek zei te hopen
dat op de extra top in oktober
voldoende duidelijkheid zal be
staan over de opstelling van de
Deense regering, die voor vol
gende maand een witboek heeft
beloofd. „Het gaat om politieke
wil. Maar we weten ook dat een
verdrag met elf geen verdrag
is". Het ziet er vooralsnog ech
ter naar uit dat er op 1 januari
slechts een 'verdrag van tien' zal
zijn.
PARUS HANS GERTSEN
CORRESPONDENT
De Franse rechts-liberale oppo
sitie gaat bij de komende parle
mentsverkiezingen een mon
steroverwinning behalen. Dat
blijkt uit peilingen die afgelopen
zondag tijdens het Franse refe
rendum over het Verdrag van
Maastricht zijn gehouden. De
regerende socialisten krijgen
daarentegen een flink pak slaag.
Uit de peilingen blijkt dat ae
rechts-liberale UDF en de Gaul
listische RPR bij de verkiezingen
