Een ja-woord zonder liefde
C*
Franse kiezers willen een ander Europa
Feiten &Meningen
Open brief aan alle ondernemers
die zelf keuzes maken.
MAANDAG 21 SEPTEMBER 1992
2
i na fk
REEMTSMA
Geachte ondernemer.
Reemtsma Nederland B.V. lanceerde drie weken geleden haar nieuwe reclamecam
pagne voor het sigarettenmerk West: "Wat nou f 4.60?! West 20 stuks voor f 4.00".
Deze campagne ondersteunt het al jaren gevoerde prijsbeleid van West.
Het staat de Nederlandse ondernemer vrij om voor een dergelijk gebaar richting de
consument te kiezen. Een gebaar dat de verhoudingen binnen de branche geenszins aan
tast omdat van verandering in promotie-, prijs- en conditiebeleid geen sprake is.
Verlagingen van prijs en handelsmarges zijn hier met aan de orde.
-Vindt u het, gezien het bovenstaande, normaal dat binnen de branche is opgeroepen
tot een boycot van West sigaretten?
-Vindt u het normaal dat een concurrent van West extra mensen inzet om op grote
schaal systematisch West uit de schappen te halen om het eigen merk daarvoor in de
plaats te leggen?
-Vindt u het normaal dat deze fabrikant winkeliers onder druk zet om met meer met
West samen te werken?
-Kan dat allemaal in Nederland?
Wij vinden van niet. In het marketing denken van Reemtsma Nederland neemt de
consument een prominente plaats in.
Wij geloven in de vrije keuze van de consument die recht heeft op een gesegmen
teerd aanbod in produkt, prijs en verpakking. Een goed ondernemer die zijn marktgebied
kent, stemt zijn assortiment daarop af.
Daarom is West voor de meeste verkooppunten een verstandige aanvulling op het
sigaretten-assortiment. En wij zullen er alles aan doen om dat zo te houden, zowel in het
belang van de consument als natuurlijk in ons eigen belang. Uiteraard met respect voor u
als ondernemer, dus ook met een rechtvaardig marge- en conditiebeleid.
Wij rekenen op de sympathie en op het goede koopmanschap van duizenden onder
nemers die, net als wij, de consument centraal stellen.
Met vriendelijke groeten,
G.A.M. van Hall
Algemeen Directeur
Reemtsma Nederland B.V.
Agenda Europese Gemeenschap overvol
COKR£5POND€NT EG
Het politieke tumult rond 'Maastricht' heeft de
volle agenda die de EG de komende maanden
moet afwerken grondig verstoord. Terwijl de
twaalf nationale regeringen in eigen land de poli
tieke en monetaire unie verdedigen, wachten in
Brussel een aantal belangrijke zaken op afhande
ling.
Problemen die opgelost moeten worden, zijn:
De Deense afwijzing van Maastricht. Zonder
goedkeuring door Kopenhagen kan het Verdrag
niet van kracht worden. Een oplossing is niet in
zicht, en insiders verwachten dat daar nog grote
problemen van komen. Wanneer er geen nieuwe
onderhandelingen plaatsvinden, zullen de Denen
uiteindelijk voor de keus staan tussen tekenen of
uit de EG stappen.
De 'rekening van Maastricht': om de arme EG-
landen financieel te steunen en Brussel meer
armslag te geven, wil de Europese Commissie de
komende vijfjaar de begroting met éénderde
(vijftig miljard gulden) verhogen. Daar voelen de
rijke landen niets voor. Voor Portugal, Grieken
land, Spanje en Ierland is dit van levensbelang.
'1992', het verdwijnen van de grenscontroles. Is
al ver gevorderd en staat officieel los van 'Maas
tricht'. Het project is echter nog niet af.
De monetaire samenwerking: het vooruitzicht
van één munt liep vorige week grote schade toen
pond, lire en peseta devalueerden, en Groot-Brit-
tannië en Duitsland openlijk ruzie kregen over de
hoge Duitse rentestand.
De 'uitbreiding': Oostenrijk, Zweden, Finland en
Zwitserland kloppen op de toegangspoort tot de
EG, maar worden alleen binnengelaten wanneer
'Maastricht' helemaal rond is. Onderhandelingen
zullen moeten plaatsvinden over de handelsbe
trekkingen en de traditionele neutraliteit. Noor
wegen, Liechtenstein, maar ook Polen, Hongarije,
Tsjechië en Slowakije overwegen eveneens een
lidmaatschap aan te vragen.
Het gezamenlijk buitenlands- en defensiebeleid
sneuvelde op de slagvelden van Joegoslavië. Kan
sen op wederopstanding: minimaal.
WIM STEVENHAGEN
Maastricht had landen moeten verenigen, maar heeft volkeren verdeeld
Het Franse oui is een ver
lossend oordeel na weken
van onzekerheid. Het min
ste wat er van gezegd kan
worden, is dat het de Eu
ropese Gemeenschap een
acute crisis bespaart, een
pijnlijke periode waarin
Brussel zonder kompas
zou hebben moeten wer
ken aan een overvolle
agenda (zie kader). Een af
wijzing, zo is de Franse kie
zers tot in den treure in de
meest apocalyptische be
woordingen voorgehou
den, zou leiden tot chaos.
BRUSSEL PETER DE VRIES
Nu de Fransen hebben inge
stemd met het Verdrag, bete
kent dat echter allerminst dat
Europa weer de vaart te pakken
heeft: daarvoor was het oui te
nipt, en ontbeerde het liefde.
Daarvoor ook heeft de campag
ne te diepe wonden geslagen: In
het 'Europa-gevoel', in de
Duits-Franse verstandhouding,
en op de financiële markten.
Had een non geleid tot de 'dood
van Maastricht', na gisteren kan
de vraag gesteld worden of het
Verdrag niet allang hersendood
is.
In het zicht van het referendum
verwierpen de financiële mark
ten de Monetaire Unie. In een
poging de 12 regeringen bijeen
te houden, beloofde Maas
tricht' rond 1999 in zoveel mo
gelijk landen één munt in te
voeren. Van de vereiste finan
cieel-economische solidariteit
bleef de afgelopen dagen niets
over.
Eredivisie
Het dunne pleisterwerk barstte,
toen achtereenvolgens Italië,
Groot-Brittannië en Spanje te
zwak werden bevonden om ver
der mee te doen aan het avon
tuur. De Italiaanse minister Re-
viglio bekende vrijdag al dat de
arme landen 'meer tijd nodig
hebben' om zich voor te berei
den op de economische eredivi
sie. De bittere verwijten tussen
Groot-Brittannië en Duitsland
over de hoge rentepolitiek van
den de burgers nauwelijks een
mogelijkheid tot openlijk verzet
tegen de EG. Brussel viel goed
vertrouwen of onverschilligheid
ten deel. Nationale regerineen
verdedigden de EG, Brusselse
functionarissen werden niet ge
kozen, verantwoording werd
nergens afgelegd.
Het „Europees Parlement is
geen parlement, de Raad van
Ministers geen ministerraad, de
Europese Commissie geen
commissie" schrijven Twentse
onderzoekers in een boek dat
vandaag verschijnt. Zij vinden
desondanks dat het met het de
mocratisch gehalte van de EG
wel meevalt, maar dat is een
mening die slechts weinigen de
len.
Brussel is synoniem geworden
voor een ondoorzichtig, be
moeizuchtig en ongecontro
leerd waterhoofd. Dat nu ook in
Duitsland en Nederland de roep
klinkt om een referendum, is te
kenend. Naties willen misschien
hun soevereiniteit opgeven,
maar kiezers niet zomaar hun
zelfbeschikkingsrecht.
Verzekering
De nationale regeringen heb
ben niet doorzien hoe ver ze in
het labyrint verwijderd zijn ge
raakt van hun eigen burgers en
hoeveel krediet verloren is ge
gaan. In een poging 'Maastricht'
uit te leggen, hebben alle Franse
en Deense kiezers exemplaren
van het Verdrag gekregen. Het
electoraat heeft haarfijn aange
voeld dat men een stuk dat
moeizamer leest dan een verze
keringspolis zonder betere dek
king te bieden, niet langer in
goed vertrouwen moet tekenen.
Zo biedt Europa zelfs na het
Franse ja-woord een ontredder
de aanblik: op de Financiële
markten heerst chaos, Britten
en Duitsers ruziën in het open
baar, het Deense nejis onopge
lost, de Frans-Duitse asja
renlang de krachtbron van de
EG wordt beproefd. Maas
tricht had landen moeten vere
nigen, maar heeft volkeren ver
deeld. Tegen een dergelijke
kwaal is democratie de enige re
medie. Dankzij de Fransen is er
nog even tijd om aan een oplos
sing van de onderhuidse crisis
te werken.
CORRESPONDENT
De Franse kiezers hebben gis
teravond met de kleinst moge
lijke meerderheid 'Ja' gezegd
tegen Europa, maar tegelijker
tijd duidelijk gemaakt dat ze
een ander Europa willen. Een
Europa dat minder technocra
tisch Is en minder ver van de
burgers af staat. Dat is de uit
leg die vrijwel alle commenta
toren gaven op de uiterst nipte
overwinning van het 'ja'.
„We moeten hier lessen uit
trekken", zo riepen de politici
gisteravond in koor, van Michel
Rocard tot Jacques Delors en
van Jacques Chirac tot Valéry
Giscard d'Estaing. Het referen
dum heeft hen pijnlijk duidelijk
gemaakt dat Frankrijk in twee
vrijwel even grote kampen ver
deeld is als het over Europa en
de toekomst gaat.
Bijna de helft van de kiezers
heeft, na een intensieve cam
pagne, tegen Europa gestemd.
Of beter gezegd: tegen het Euro
pa van Maastricht. Tegen een
Europa dat volgens 57 procent
van de 'nee'-stemmers te bu
reaucratisch is. Ruim 40 pro
cent van de tegenstanders zegt
te vrezen dat het verenigde
Duitsland een te zwaar stempel
op Europa gaat drukken. En
vrees voor verlies van de soeve
reiniteit was voor 58 procent
van de kiezers reden om 'nee' te
stemmen.
Opvallend is de scheiding tusse
het platteland en de steden. Met
name op het platteland in het
zuidwesten koos de bevolking
in meerderheid voor het 'nee
terwijl de jongere, stedelijke en
doorgaans beter opgeleide be
volking massaal voor het 'ja'
heeft gekozen.
Hoewel president Mitterrand
een levensgevaarlijke gok heeft
genomen door een referendum
over Europa uit te schrijven,
waren er gisteravond maar wei
nig politici die hem daarop aan
vielen. „Mitterrand heeft een
soort Russische roulette met
Europa gespeeld", zo meende
ex-president Giscard d'Estaing.
De Franse president Mitterrand die hier zijn stem uitbrengt in Chateau Chinon speelde Russische roulette met Europa.
FOTO REUTER ERIC CAILLARD
Dat het 'ja' het slechts met een
minieme meerderheid heeft ge
wonnen, weet hij aan 'interne
factoren'. Zonder Mitterrand
had het 'ia' volgens hem een
veel duidelijkere meerderheid
gehaald.
Ondanks de overwinning zijn
de meeste Franse politici echter
van mening dat Mitterrand met
de keuze voor een referendum
juist heeft gehandeld. Het on
derwerp was volgens velen te
belangrijk om het niet aan het
volk voor te leggen. Bovendien
heeft de referendum campagne
een aantal positieve kanten ge
had. Het referendum heeft de
Fransen verzoend met de poli
tiek, zo concluderen veel com
mentatoren.
Het Europa-referendum heeft
de afgelopen weken in Frankrijk
tot levendige politieke debatten
geleid en dat is winst voor de
democratie. Hoezeer de Fran
sen zich voor het referendum
interesseerden, blijkt ook uit de
hoge opkomst: ruim zeventig
procent van de kiesgerechtig
den ging gisteren naar de stem
bus. Dat is voor Franse begrip
pen zeer hoog.
Het referendum heeft de Fran
sen misschien verzoend met de
fiolitiek. maar niet met hun po-
itici. Voor zowel de leiders van
de oppositie, de socialistische
partij en voor de regering van
premier Pierre Bérégovoy is de
uitslag een regelrechte afgang.
Ze hebben samen ondanks al
het verbale geweld een op de
twee Fransen weten te overtui
gen.
De andere helft van het electo
raat heeft zich achter de merk
waardige gelegenheidscoalitie
van tegenstanders geschaard.
Wat de consequenties van die
politieke aardverschuiving zijn.
is onduidelijk. De meeste politi
ci draaiden gisteravond om die
vraag heen. Maar het lijdt geen
twijfel dat het prestige van de
toch al zeer impopulaire rege
ring-Bérégovoy opnieuw een
gevoelige knauw heeft gekre
gen.
Het is verre van denkbeeldig dat
de regering begin oktober, als
het parlementaire seizoen weer
begint, valt over een motie van
wantrouwen. Een andere moge
lijkheid is dat president Mitter
rand op korte termijn het parle
ment ontbindt omdat dit blijk
baar niet meer representatief is
voor hetgeen er onder de Fran
se bevolking leeft. Als president
Mitterrand vooreen ratificatie
van het Verdrag van Maastricht
via de parlementaire weg had
gekozen, zou hij zonder proble
men de vereiste tweederde
meerderheid hebben gehaald.
de Bundesbank tonen dat Euro
pa nog lang niet rijp is voor één
munt.
Is de economische pijler onder
Maastricht omgevallen, de poli
tieke wankelt. Het referendum
is niet zomaar een misgreep ge
weest van de impopulaire presi
dent Mitterrand. Want overal
waar het Verdrag voor politieke
en economische samenwerking
ter discussie komen, wint het
slechts aan tegenstanders.
Het zijn niet alleen Rostockse
relschoppers en de navolgers
van Le Pen die tegen 'Maas
tricht' zijn. Zij hebben nooit heil
gezien in het alleMenschen
werden Brüder, en maken
slechts gebruik van de huidige
onzekere situatie om opnieuw
vreemdelingenhaat en een anti-
politieke stemming te kweken.
Hun opmars Is wel een aanwij
zing dat niet alleen op de Bal
kan, maar ook in West-Europa
het 'eigen Volk eerst' nog levend
is.
Idealen
Dat is opmerkelijk, want jaren
lang was de 'Europese gedach
te' in landen als Frankrijk,
Duitsland en Nederland een
vanzelfsprekendheid. De hoog
gestemde idealen van Maas
tricht hebben hun glans echter
verloren. Dat heeft veel te ma
ken met de aantrekkingskracht
van de huidige Euroepse sa
menwerking.
De EG is de afgelopen jaren in
het leven van miljoenen burgers
een afwezige geweest of een
toevallige passant. De beloftes
van '1992', het verdwijnen van
grenzen en controles, vormden
een Brussels schimmenspel. De
schaarse keren dat de EG en de
praktijk elkaar ontmoetten, was
er sprake van een peperdure
landbouwpolitiek of ergerlijke
dwingelandij in de vorm van
voorschriften over de samen
stelling van de gehaktbal.
Maastricht beloofde nog meer
van datzelfde. 1992 zou het ju
beljaar worden, de verrijzenis
van niet alleen een economi
sche, maar ook een politieke su
permacht waarin de oude
aardsvijanden Frankrijk, Groot-
Brittannië en Duitsland vreed
zaam verenigd werden. Die die
pere betekenis had moeten ont
roeren. Maar het draaide uit op
een periode van economische
mismoedigheid, in Joegoslavië
toonde de EG zich een onmach
tig samenraapsel van stamhoof
den, en de vrees voor een over
heersend Duitsland bleek bij
voor- en tegenstanders in
Frankrijk groot.
Verzet
Tot de referenda in Denemar
ken, Ierland en Frankrijk had-
je Kuur pitbulls
(ATTN uitsreeueri
SCHAFFEN tl zich WÊL i/vet-
UIÉUW& MOOÊWWCHikiE-AAKI VANEEMAWE£ (3AS -
op pÊZfc \m\EJZ. tal ve ueFuwsei^
VAM 176 QUIPAfHJJTJL HOMP «€U= y
UlTSTEPveN...
