Als ze kwaad
benne, komt
't niet gauw
meer goed'
Troonrede
991
ZATERDAGS
ZATERDAG 19 SEPTEMBER 1992
BIJVOEGSEL
39
Onzetaal
ANNET VAN AARSEN EN
PETER VAN DER HULST
Vooral Duitsers schijnen zich nog
wel eens te vergissen. Dan rijden
ze bij wijze van spreken bij Venlo
de grens over en komen ze in Groningen uit.
Want daar ligt vlak boven Marum óók een
plaatsje Noordwijk. Maar ook andersom gaat
het wel eens fout. Ooit werd bijvoorbeeld een
koelkast in Noordwijk ZH afgeleverd, die
voor Union-De Jong was bestemd.
Een van de ongeveer vierhonderd zielen in
het dorpje, mevrouw A. Kalfsbeek-Van der
Donk, ergert zich wel eens aan dergelijke
domme vergissingen. Zo was ze zo'n drie jaar
geleden aan het verhuizen, toen ze werd aan
gesproken door een Duitse vrouw. „Sie
suchen Wasser. Aber Wasser ist blau. En hier
is alles grun", antwoordde Kalfsbeek in ge
brekkig Duits op de al vaker gestelde vraag.
„Woest word je ervan. Waarom blijven ze
niet in Duitsland." Volgens de Noordwijkse
gebruiken de toeristen vaak een Duitse kaart
om op hun bestemming te komen. „Ik zeg
dan altijd maar 'u moet een Nederlandse
kaart nemen. Gutefahrt'."
Gastvrij
Niet dat ze in het Groningse Noordwijk
dat zijn naam te danken heeft aan het feit dat
het ten noorden van Marum ligt niet gast
vrij zijn. Integendeel zelfs. Leën van Duijn,
geboren en getogen in het 'blauwe' Noord
wijk. weet erover mee te praten. Hij woont
nu al zo'n dertien jaar in een lief boerderijtje
aan de Leidijk, weliswaar aan de kant van
Opende, maar op zo'n tien meter afstand van
Noordwijks grondgebied. Van Duijn is
Noordwijk ZH nog niet helemaal vergeten.
Hij komt er minstens een keer per maand en
in zijn huis herinnert een oude trap nog aan
de tijd dat hij onderhoudsmonteur was in het
vermaarde Palace-hotel. Aan de muur maakt
een foto van de vuurtoren bij nacht goede
Hart gestolen
Toch hebben de 'groene' Noordwijkers zijn
hart gestolen. „Ik ben volledig door ze opge
nomen", constateert Van Duijn. „Maar het
moet ook 'van je eigen' komen. Als je geen
mens groet, kom je er niet in. Mijn zwager is
om die reden terug gegaan naar Katwijk."
Toen Van Duijn aankwam in Groningen,
kende hij er 'geen sterveling'. De bouw van
het Dorpshuis De Weme, op zich de belang
rijkste gebeurtenis in de nieuwste geschiede
nis van het dorp, haalde hem definitief uit de
anonimiteit. „Het dorpshuis is gebouwd door
alleen maar vrijwilligers. Ze hadden van alles.
Een timmerman, een electriciën, een lood
gieter. Maar een tegelzetter was er niet. Dus
kwamen ze bij mij. Nu voel ik me meer een
Noordwijker dan iemand uit Opende. Als ze
je mogen, dan staan ze dag en nacht voor je
klaar, maar als ze kwaad benne, komt 't niet
gauw meer goed.
Dat laatste moeten ze in Marum op het ge
meentehuis herkennen. De Noordwijkers en
het gemeentebestuur lagen in het verleden
nogal eens met elkaar overhoop, vooral om
dat de eersten dachten dat Noordwijk als
klein bijdorpje niet serieus werd genomen.
Zo waren ze gepikeerd omdat Marum geen
heil zag in nieuwbouw in Noordwijk. Maar
ook toen de Noordwijkers plannen maakten
voor de bouw van het Dorpshuis noodza
kelijk toen het café in 1981 afbrandde
kwam het nog al eens tot botsingen.
U. Veenema, een rasechte Noordwijker,
blijkt bij dergelijke geschillen niet een van de
gemakkelijksten. Hij is nóg verontwaardigd
over de manier waarop zijn dorp door een
van de vorige burgemeesters is behandeld,
toen het dorpshuis ter sprake kwam. „Denk
je dat ik wakker lig van Noordwijk, zei de
burgemeester. Nou, toen werd ik zo kwaad
dat ik gedreigd heb de brug door te zagen.
Marum, we hebben niks met 'jimme' te ma
ken", briest hij nu nog met gebalde vuist.
Uiteindelijk heeft het zo'n tien jaar ge
duurd voordat de Noordwijkers mochten be
ginnen met de bouw van hun Weme, dat vol
gens de dorpsbewoners zo iets betekent als
'door de kerk gegeven'. De wachtperiode
bracht kommer en kwel. Het café was de ont
moetingsplaats van het dorp geweest. Behal
ve dat er bier werd geschonken, kwamen de
verenigingen van het dorpje er bij elkaar en
werd het ook gebruikt als onderkomen van
de enige sportvereniging, de Noordwijkse
Korfbal Club (NKC). Eigenlijk had de brand
tot gevolg dat het verenigingsleven van
Noordwijk een beetje uit elkaar viel, zeker
toen ook het onderkomen van de kerkelijke
verenigingen achter het parochiehuis werd
gesloten.
Toneelvereniging
Veenema kan zo een voorbeeld noemen. „De
toneelvereniging ging na de brand naar
Marum. Daar was dan de uitvoering. Ik denk
dat ik er twee keer geweest ben. maar toen
was het afgelopen. Ik bleef wel lid hoor, maar
ik kwam er gewoon niet meer. Helemaal naar
Marum, er was niets meer aan, aan het hele
feestje. Voor feest moet je niet naar Marum.
als je daar uit je slof schiet, kijken ze je er
vreemd aan."
Het dorpshuis heeft nu de functie van de
kroeg overgenomen. Overige ontmoetings
plaatsen zijn er eigenlijk ook niet. Noordwijk
is er te klein voor. Vroeger kende het dorp
onder andere nog twee bakkerijen, een kap
perszaak. twee kruidenierswinkels, een smid,
een Idompenfabriek en twee kroegen. Alle
middenstanders trokken echter weg; de ge
meenschapszin bleef. „Hoe kleiner de ge
meenschap, hoe hechter die is", zegt J. Mar-
ra, die met een stuk of zes dorpsgenoten naar
De Weme is gekomen om 'de Hollanders' te
woord te staan.
Prijs
Tijdens het gesprek komt telkens de belang
rijkheid van De Weme voor het dorp naar vo
ren. „We hebben er zelfs een prijs mee ge
wonnen", zegt A Miedema, voorzitter van de
vereniging Noordwijks Belang. „De Heidemij
had de wedstrijd uitgeschreven, waarbij
vooral werd gekeken hoe kleine gemeen
schappen de leefbaarheid in hun dorp opvij
zelden. Wij wonnen een van de tien landelij
ke prijzen, een geldbedrag van 2500 gulden,
en kregen de titel 'een kem met pit'. We kre
gen de prijs van prins Claus." Marra: „Dat is
een erkenning voor alles wat hier gebeurt.
Nu blijkt dat door de bouw van De Weme
het verenigingsleven flink is aangetrokken.
Kort geleden is bijvoorbeeld een jeu de bou-
les-vereniging opgericht met direct achter
het dorpshuis een officiële baan. H. Mul
der „Het is een afsplitsing van de korfbalver
eniging." I. Wijkstra. fanatiek jeu de boules-
speler „Als je te oud wordt voor korfbal, is
jeu de boules een ideale opvolger.
Het ontstaan van de korfbalclub NKC is
een verhaal op zich. Vlak na de oorlog, in
1947, wilden de Noordwijkers weer wat aan
sport gaan doen. Eerste keus was eigenlijk
voetbal, maar voor een elftal waren er te wei
nig spelers. „Toen is het korfbal geworden,
dan konden de vrouwen ook meedoen." In
middels is NKC een bloeiende club, met 120
leden en sinds deze maand de eerste
'officiële tweevaksvelden' van Nederland.
Onlangs werden ze feestelijk in gebruik geno
men. Toen stond een heuse interland op het
programma tegen een team uit Duitsland en
nam Siem Terpstra de accordeon weer ter
hand. want sinds de fanfare niet meer bestaat
is hij een van de weinige bronnen van mu
ziek.
Een rustig dorp dus. Leen van Duijn die
het in Noordwijk aan Zee anders gewend was
zou echter nooit meer terug willen. „De
saamhorigheid hier is een goed ding. In
Noordwijk aan Zee ken je als je in een flat
woont vaak je eigen buurvrouw niet eens." In
Noordwijk. Groningen gaat het anders. Sinds
Van Duijns vrouw in het ziekenhuis in
Drachten ligt. is dat voor hem nog maar eens
dubbel bevestigd. Heel veel mensen hebben
een kaartje gestuurd. Dat er in het dorp „veel
geluld wordt en ieder nieuwtje bekend is",
vindt Van Duijn op zo'n manier absoluut niet
vervelend.
Dit Is het eerste deel van een tweeluik. Vol
gende week een portret van Katwijk In
Noord-Brabant.
De troonrede zit er u<eer op.
Maar ik had beslist verwacht
dat de koningin anders zou be
ginnen. Ik dacht: dat kan ze
niet voor zich houden. „Leden
van de Staten-Generaal wat
vinden jullie van m'n nieuwe
vloerbedekking?"
Of misschien meer in stijl: „Met
het oog op de groeiende tekort
komingen van het draagvlak,
zich manifesterende in een maatschappelijk
niet langer aanvaardbare armoedige aanblik
van 's lands vergaderzalen, en gevaarlijke
struikelpartijen van hoogwaardigheidsbekle
ders, heeft de regering besloten tot een ver
nieuwing van het grondoppervlak, daarmee
de basis leggende voor een sterk en geloof
waardig Nederland, en een veilige opening
van de Staten-Generaal."
't Heeft in alle kranten gestaan, van die nieu
we vloerbedekking in de Ridderzaal, com
pleet met foto, waarop vooral het achterwerk
te zien was van de tapijtlegger. Maar geen
woord erover in de troonrede.
Zoveel te meer over een sterk en geloofwaar
dig Nederland. En ik moet zeggen: als de re
gering dat allemaal voor elkaar krijgt, wat
dinsdag in de troonrede beloofd is. dan zou
ik dat heel sterk vinden. Geloofwaardig is het
voorlopig niet. Want aan alles en iedereen is
gedacht.
AAN 'de vluchtelingen en de verdrevenen',
de werklozen, de uitgezonden militairen,
'mensen die zich gediscrimineerd voelen',
'politiemensen', de leraren (die te weinig ver
dienen). de producenten met hun 'produklen
in het afvalstadium', aan kinderen die boe
ken moeten lezen, aan 'de internationale vol
kerengemeenschap', het 'behoud van onze
welvaart', de 'verbetering van het milieu', de
'verbetering van de werkgelegenheid'Dit
kabinet gaat gewoon ALLES oplossen en ver
beteren. Nou alleen het weer nog.
Daar heb ik niets over gehoord. Maar voor
het weer zou ook best 'een gericht pakket
maatregelen' beloofd kunnen worden, of
'overleg met de betrokkenen', de 'Rijksover
heid zou impulsen kunnen geven', opdat
'jong en oud samen activiteiten ontplooien',
of minstens 'vanuit hier' zo zei de konin
gin het echt! 'vanuit hier de wens en het
vertrouwen uitspreken' dat we niet zo'n mie
zerige winter krijgen.
DE WOORDEN zijn geduldig. Het zeggen is
gemakkelijk Met een beetje handigheid kan
iedereen /elf een troonrede schnjven. We be
ginnen met wat leed en Internationale span
ningen, en dan komen 'de vernieuwing', 'het
draagvlak', 'de verantwoordelijkheid', veel
'overeenstemming', wenselijkheid', 'degroei
bevorderen', 'de bereidheid en de wil om te
investeren' en natuurlijk: 'de ombuigingen
die onontkoombaar waren en zijn'.
Aan de koningin zal het niet liggen. Hare Ma
jesteit leest alles met een stalen gezicht vlek
keloos voor, of het nu gaat over 'produkten in
het afvalstadium' of over 'de hoogtepunten
van de cultuurschepping'. Ik heb erop gelet:
de koningin knipperde zelfs niet met haar
ogen, bij die 'hoogtepunten van de cultuur-
de volgende d
de dikke an I >ale. want daar hebben we nog
nooit van gehoord. Het is gloednieuw, en van
Duitse makelij.
„Een ding is zeker", zei de koningin. Wat
toch enige twijfel verraadt omtrent al het an
dere wat ze te berde bracht. „Een ding is ze
ker Nu komt het. dacht ik. nu komt dat
nieuwe vloerkleed. Maar nee. Het enige zeke
re dat de koningin ons te zeggen had. was:
„In Europa ligt onze toekomst."
Door die 'cultuurschepping' is meteen ook
duidelijk, in welke richting haar gedachten
gaan. welk land de toon zal aangeven in dat
Europa.
Duitsers rijden
nog wel eens
naar het verkeerde
Noordwijk
Noordwijk: twee straten, een
schooltje, een handjevol hui
zen, de zuivelfabriek Union-De
Jong en als gezichtsbepa
lend punt een lief oud kerk
je. Wie er een foto van ziet, zou
wellicht denken dat hij een af
beelding voor zich had van het
Zuidhollandse Noordwijk voor
de groei. Slechts weinigen zul
len er van op de hoogte zijn
dat de kustgemeente niet de
enige plaats is, die de naam
Noordwijk in ere houdt.
z
Leen van Duijn in zijn huisje aan de rand van
Noordwijk. „De saamhorigheid hier Is een
goed ding. In Noordwijk aan Zee ken je als je in
een flat woont vaak je eigen buurvrouw niet"
FOTO'S PETER VAN DER HULST
Op de kruising van de enige twee wegen in het dorp staat op een heuvel de kerk van Noordwijk.
In de archieven is een eerste melding van de kerk In de veertiende eeuw terug te vinden. Het
eeuwenoude gebouw ondergaat binnenkort een grondige opknapbeurt
Noordwijk: twee wegen, meer niet
