Wereldhandel trekt aan voor staaloorlog
Lire dwong Bundesbank tot knieval
Baksteenindustrie bakt er steeds minder van
Economie
EG waarschuwt
'Schuldencrisis Derde
Wereld nog niet voorbij'
Promessedisconto
Japanners zien meer in
staatslot dan in aandelen
DINSDAG 15 SEPTEMBER 1992
7
Unctad: Geldtekort gevaar voor wereldeconomie
Minder import, meer export
voorburg In het tweede kwartaal van dit jaar voerde Neder
land bijna 3 procent minder in dan in het tweede kwartaal van
1991. De export nam over dezelfde periode met bijna 4 procent
toe. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). In
totaal werd in het tweede kwartaal van 1992 voor 57,4 miljard
gulden ingevoerd. De export beliep 62,3 miljard gulden. De da
ling van de import kwam vooral voor rekening van de consump
tiegoederen (5 procent).
Winst Krasnapolsky onder druk
Amsterdam De gang van zaken bij Grand Hotel Krasnapolsky
ontwikkelt zich op het ogenblik onbevredigend. De eerste helft
van het jaar leverde nog wel bijna acht ton winst op, maar daar
van was ruim zes ton afkomstig van de verkoop van onroerend
goed. Voor de tweede helft van het jaar wordt rekening gehou
den met een beperkt verlies. De belangrijkste oorzaak van de te
genvallende resultaten zijn de lange aanloopperiode van de
nieuwe vestiging in het Lido-complex in Amsterdam, de econo
mische terugval en de koersdaling van de dollar.
Wiegel commissaris Meyn Oostzaan
Amsterdam Hans Wiegel, commissaris van de Koningin in
Friesland, krijgt er een commissariaat bij. Hij wordt commissaris
bij Meyn BV te Oostzaan, een bedrijf dat zich toelegt op de fabri
cage van machines voor de voedingsmiddelenindustrie. Wiegel
bekleedt al commissariaten bij Wessanen, Bruil Verenigde Be
drijven en Egko Beheer en is verder voorzitter van het Centraal
Brouwerijkantoor, voorzitter van de Samenwerkende Electrici-
teits-Produktiebedrijven en bestuurslid van de Stichting Admini
stratiekantoor Douwe Egberts Sara Lee.
Flinke winststijging Nestlé
vevey De nettowinst van het Zwitserse levensmiddelenconcem
Nestlé is in de eerste helft van dit jaar met 16,5 procent gestegen
tot 1,175 miljard frank (1,5 miljard gulden). De omzet groeide
met 13,3 procent tot 26,29 miljard frank (f33,4 miljard). Nestlé
verwacht ook voor de rest van het jaar goede resultaten.
OESO. In Azië grootste schulden
De groei van de wereldhandel kwam vorig jaar uit op een
zeer matige drie procent. Voor dit jaar wordt een groei
verwacht van vijf procent en voor volgend jaar zes pro
cent. Dit staat in het jaarrapport van Unctad (Conferentie
voor Handel en Ontwikkeling van de Verenigde Naties).
PARUS DPA-Rtr
Banken en overheden spreken
dan wel niet meer van een
schuldencrisis in de Derde We
reld, de crisis is nog zeker niet
voorbij en de arme landen zul
len hard moeten vechten om in
de komende jaren meer geld te
krijgen van de rijke landen. Dit
schrijft de OESO, de Organisatie
voor Economische Samenwer
king en Ontwikkeling, in zijn
jaarlijkse rapport over hulp aan
de ontwikkelingslanden.
In Latijns-Amerika is de
schuldencrisis kleiner gewor
den, maar in de landen ten zui
den van de Sahara zijn de pro
blemen alleen maar groter ge
worden. Bovendien genoot Azië
voor het eerst de twijfelachtige
eer de grootste schuldenaar te
zijn. De Latijnsamerikaanse lan
den, die tot nu bovenaan de lijst
prijkten, namen minder fenin-
DEN HAAG ANP
Het is nog allerminst zeker dat
de informatieplicht van banken
over hun klanten aan de fiscus
wordt uitgebreid. Directeur
Overmars van de Nederlandse
Vereniging van Banken NVB
verwacht dat uit een de komen
de maanden te houden steek
proef zal opleveren dat bedrij
ven rente-inkomsten netjes bij
de belastingdienst aangeven.
„Omdat de controle bij be-
gen op, terwijl China, India en
Indonesië aanzienlijk meer geld
leenden.
De ontwikkelingslanden ston
den met elkaar voor 2,47 biljoen
gulden in het krijt. In 1990 was
dat 2,40 biljoen gulden. Aan
rente en aflossing waren ze 252
miljard gulden kwijt. Dat is
meer dan ze aan hulp ontvin
gen (230 miljard gulden). De
banken halveerden hun krediet
verlening tot ongeveer 12 mil
jard gulden.
De OESO raadt de ontwikke
lingslanden aan hun politiek te
hervormen, omdat de westerse
landen bij hun beslissingen over
hulp steeds meer de naleving
van de mensenrechten en de
mocratische waarden laten
meetellen. Desondanks voorziet
de organisatie op korte termijn
geen forse uitbreiding van de
ontwikkelingshulp.
drijven al groot is verwachten
wij niet dat de steekproef veel
zal opleveren. Uitbreiding van
de meldingsplicht zou dan niet
nodig zijn. Mocht echter blijken
dat uitbreiding wel wenselijk is,
dan zullen de banken hieraan
loyaal meewerken", aldus Over
mars gisteren.
De meldingsplicht geldt sinds
1987 voor particulieren en heeft
de fiscus op jaarbasis 600 mil
joen gulden opgeleverd.
GENEVE «ANP
De groei in 1991 is de laagste
sinds 1983. De economische re
cessie in Noord-Amerika en
Groot-Brittannië, lagere inves
teringen in Japan en een groei
vertraging in de Westeuropese
landen hebben de vraag naar
produkten onder druk gezet.
Daarnaast zette de produktie-
uitval in Rusland en andere
Oosteuropese staten een dom
per op de wereldhandel. Ook de
invoer van de voormalige Sov-
BONN-DEN HAAG AFP-Rtr-ANP
In ruil voor een devaluatie van
de lire heeft de Bundesbank dit
weekeinde ingestemd met een
renteverlaging. Dat zei gisteren
Bundesbankpresident Schlesin-
ger in een toelichting op de ver
rassende stap van de Duitse
centrale bank. De Bundesbank
moest volgens hem de afgelo
pen weken zoveel lires opkopen
dat daardoor inflatiegevaar ont
stond. De angst voor inflatie is
juist de reden waarom de bank
in Frankfurt de rente steeds
hoog heeft gehouden. Schlesin-
ger ontkende overigens op
nieuw dat de Duitse halsstarrig
heid op rentegebied voor de
hectische toestanden op de va
lutamarkten in de afgelopen
weken heeft gezorgd.
De Duitse renteverlaging, die
vandaag officieel is ingegaan,
vond gisteren vrijwel onmiddel
lijk navolging in Nederland, Bel
gië, Oostenrijk Zwitserland. De
centrale banken in de twee Be-
neluxlanden en Oostenrijk ver
laagden hun rentes met even
eens een kwart procent - wat in
Nederland ook uitzicht biedt op
een verlaging van de hypo
theekrente - terwijl Zwitserland
de rentes met een half procent
omlaag deed.
Schlesinger gaf duidelijk aan
dat het de Bundesbank niet
licht is gevallen de rente te ver
lagen. De inflatie in Duitsland is
volgens hem nog steeds te
hoog. en op grond van de bin
nenlandse situatie zou een ver
soepeling van het monetaire
beleid „niet voor de hand heb
ben gelegen". Hij weersprak
ook de Duitse minister van eco
nomische zaken Mölleman, die
gisteren zei dat de renteverla
ging mede is ingegeven door de
tekenen van een recessie in
Duitsland. De renteverlaging
kan de Duitse economie weer
een positieve impuls geven om
dat lenen daardoor goedkoper
wordt. Volgens Schlesinger is
Duitsland „op dit moment in
elk geval niet in een recessie".
De vorige wijziging van de
Duitse rente vond plaats op 16
jetunie stortte in (-40 procent).
In tegenstelling tot Oost-Eu
ropa kunnen enkele Aziatische
landen wel een sterke bijdrage
leveren aan de groei van de we
reldhandel. In 1991 schoot de
gezamenlijke export van Flong-
kong, Malaysia, Zuid-Korea,
Singapore, Taiwan en Thailand
met maar liefst veertien procent
omhoog, terwijl ook de invoer
flink toenam. In het afgelopen
decennium nam hun aandeel in
de wereldexport toe van vijf
naar meer dan tien procent.
juli. Het disconto, het tarief
waartegen banken wissels ver
kopten aan de centrale bank,
ging toen met 0,75 procentpunt
omhoog naar 8,75 procent, het
hoogste niveau sinds 1931.
Schlesinger bestreed gisteren
nog eens dat dit de oorzaak is
geweest van de spanningen op
de wisselmarkten. De interna
tionaal belangrijke Lombard
rente, waartegen banken voor
de korte termijn bij de Bundes
bank kunnen lenen met waar
depapieren als onderpand,
werd in juli namelijk niet veran
derd.
Het Verbond van Nederland
se Ondernemingen (VNO) rea-
China zag haar in- en uitvoer in
die periode per jaar met gemid
deld twaalf procent groeien.
Hoe de wereldhandel zich
verder zal ontwikkelen, hangt
echter vooral af van de snelheid
waarmee de wereldeconomie
zich kan herstellen, aldus Unct
ad.
Volgens Unctad zit de wereld
economie in de gevarenzone.
De economische activiteiten
worden belemmerd door ge
brek aan geld. De banken kam
pen met oninbare leningen en
draaien de kredietkraan nog
maar mondjesmaat open. Daar
door wordt er minder geïnves
teerd en dat kan een eventueel
herstel nekken.
Unctad ziet een oplossing in
een verhoging van de over-
geerde gisteren gematigd. Een
nuttig signaal dat niet mag wor
den overschat, aldus VNO-
woordvoerder Elbertse. De
vuistregel dat elk procent lagere
rente het bedrijfsleven voor 2
miljard gulden ontlast (een
kwart dus voor 500 miljoen)
gaat volgens hem niet op. „De
regel is veel te algemeen." Pas
als de tarieven in de lange rente
doorwerken zal er een flinke po
sitieve impuls van uit gaan.
Elbertse vindt het een goede
zaak dat de verlaging onder po
litieke druk tot stand is geko
men. „Het is positief dat de ren
te nu eens niet vanuit Frankfurt
wordt gedicteerd, maar Euro-
heidsuitgaven. Daarmee kun
nen de bestedingen en investe
ringen worden gestimuleerd.
Deze oproep om hogere over
heidsuitgaven stuit echter op
moeilijkheden. Diverse regerin
gen staan diep in het rood door
de almaar aanhoudende begro
tingstekorten.
Toch ziet de Unctad kansen
voor een stimuleringsbeleid
door de overheid. Als het de on
dernemingen en consumenten
beter gaat, dan stijgen de belas
tingopbrengsten, waardoor ga
ten in de begroting kunnen
worden gedicht. Een economi
sche herstel over de langere ter
mijn is volgens Unctad echter
alleen mogelijk door een verla
ging van de rente.
pees tot stand is ge
komen. De geringe
omvang van de ver
laging geeft volgens
de werkgevers wel
aan hoe moeilijk het
is om compromis
sen te sluiten in Eu
ropees verband. Het
geeft volgens hem
echter ook aan hoe
zwaar de kosten van
de hereniging op de
Duitse economie
drukken.
BRUSSEL Rtr
Er is kans op een handelsoorlog
op het gebied van staalimport
tussen de Europese Gemeen
schap (EG) en de Verenigde Sta
ten. Dat heeft de Europese
Commissie de Amerikanen za
terdag laten weten. De Com
missie reageerde hiermee op de
voorlopige strafheffingen waar
mee de VS afgelopen vrijdag en
kele EG-staalprodukten troffen.
De heffingen van maximaal
achttien procent gelden voor
bepaalde stalen staven uit
Frankrijk, Duitsland en Groot-
Brittannië. De commissie maakt
zich er zorgen over dat dergelij
ke heffingen ook kunnnen wor
den gelegd op andere produk
ten, met een totale waarde van
ruim 1,17 miljard gulden. Ne
derland, Italië, België en Spanje
zouden daardoor kunnen wor
den getroffen.
De VS beschuldigen sommige
EG-landen ervan te goedkoop
staal te leveren. Daarmee zou
de concurrentiepositie van
Amerikaanse staalproducenten
worden ondergraven. Eurofer,
het overkoepelende orgaan van
de staalproducenten in de EG,
heeft de actie van de VS „com
merciële afpersing" genoemd.
De organisatie is van mening
dat de Amerikaanse staalprodu
centen op geen enkele wijze
worden benadeeld door het
staal dat vanuit de EG naar de
VS wordt uitgevoerd.
Duitse minister
vreest crisis
HAMBURG KRF
De economie van Duitsland
vertoont de eerste duidelijke te
kenen van een crisis. Er zijn vijf
miljoen werklozen, de indus
triële produktie in het oosten
van Duitsland is 11,4 procent
kleiner dan een jaar geleden en
de economie in het westen van
het land stagneert. Dit heeft de
Duitse minister van economi
sche zaken, Jürgen Möllemann,
gisteren gezegd in een toe
spraak tot de Kamer van Koop
handel van Hamburg.
De bewindsman waarschuw
de ervoor dat de reputatie van
Duitsland als financieel en in
dustrieel centrum op het spel
staat. Dat komt volgens hem
doordat de economie overbelast
is geraakt door de kosten van de
eenwording van de twee Duits-
landen. Möllemann acht de tijd
rijp voor een nieuwe, gezamen
lijke benadering. Hij steunt het
initiatief van bondskanselier
Kohl om met de werkgevers, de
vakbonden en de politiek een
'solidariteitsovereenkomst' aan
te gaan.
Minder banen
in industrie
VOORBURG ANP
Het aantal banen in de Neder
landse industrie is het afgelo
pen jaar met 6.120 afgenomen.
In het tweede kwartaal van dit
jaar waren 785.010 mensen
werkzaam in industriële bedrij
ven met meer dan twintig werk
nemers, tegen 778.890 een jaar
daarvoor. Vergeleken met het
eerste kwartaal van dit jaar ver
minderde het personeelsbe
stand met 2.620 werknemers.
Het verlies komt vooral voor
rekening van de chemische in
dustrie (-2.930) en de elektro
technische industrie (-4.900).
Andere verliezers waren de
transportmiddelenindustrie (-
620) en de kledingindustrie (-
830). Een toename van de werk
gelegenheid was er in de ma
chineindustrie (+1.040), grafi
sche industrie (+840) en de voe-
dings- en genotmiddelenindus-
bte +820).
Bundesbankpresident Schlesinger: Renteverlaging lag niet voor de hand
Hectische taferelen gisteren op de Londense optiebeurs na de bekendmaking dat de Duitse rente
een kwart procent omlaag zou gaan. foto reuter russel boyce
dinsdag 15 sept.
verlaging met 0,25
naar 9,50%
I '84 '85 '86 '87 '88 '89 '90 "91 '92
'Ruimere informatieplicht
voor banken nog niet zeker'
den haag wilco dekker
Zo'n 3500 mensen maakten tien
jaar geleden in 115 fabrieken
zo'n 2200 miljoen bakstenen.
Als de baksteenindustrie straks
de vorige week aangekondigde
nieuwste saneringsronde achter
de rug heeft, is het aantal be
drijven teruggelopen tot ruim
vijftig, werken er minder dan
1600 mensen en vinden
'slechts' 1200 miljoen bakste
nen hun weg naar de bouw. Het
Koninklijk Verbond van Neder
landse Baksteenfabrikanten
(KNB) hoopt hiermee het huidi
ge overschot van 415 miljoen
bakstenen afdoende te bestrij
den. Maar na een kwart eeuw
saneren durft niemand in bak-
steenland het meer met zeker
heid te zeggen.
Het KNV is blij dat de Hol
landse gevelbaksteen zelf niet
het probleem is. Integendeel, de
laatste tijd wordt volgens de
branchevereniging weer wat
terrein teruggewonnen op de
concurrenten beton, kalkzand-
steen, kunststof-platen, glas en
aluminium. In de woningbouw
worden de gevels volgens de
meest recente cijfers voor 87,5
procent uit baksteen opgetrok
ken. Dat was ooit 90 procent,
maar het dieptepunt van 85
procent is achter de rug. In de
utiliteitsbouw (kantoren, zie
kenhuizen en dergelijke) heeft
de traditionele baksteen het
moeilijker met de moderne
concurrenten als glas en alumi
nium. De verhouding is hier on
geveer fifty-fifty.
Het kernprobleem is dat er
minder wordt gebouwd en dat
er dus minder bakstenen nodig
zijn. Daarom hebben de geza
menlijke baksteenbakkers deze
week besloten nog eens zeven
fabrieken te sluiten: in de Gel
derse plaatsen Lienden, Hurwe-
nen, De Steeg, Koppenwaard, in
het Brabantse Rijen en Uden-
hout en in het Utrechtse Rhe-
nen. Dit moet resulteren in een
produktiebeperking van 200
miljoen stenen en kost 140
mensen hun baan.
Gemakkelijk was het overleg
niet. Dat is ook niet verwonder
lijk, want goed een jaar geleden
sloten de gezamenlijke bak
steenfabrikanten al twaalf be
drijven. Volgens KNB-secretaris
Kedde moet dit het echter wel
zo'n beetje zijn. „We verwach
ten dat de bouwproduktie vol-
teil-»?
iö
De baksteenindustrie kampt al jaren met problemen, foto frits droog
gend jaar nog verder terugloopt
en dat we daarmee het diepte
punt van het dal hebben be
reikt. Met de sluiting van de ze
ven fabrieken zijn we daarop af
gestemd. Over wat er daarna
gebeurt kunnen we niets zeg
gen. Niemand kan de bouwpro
duktie op de langere termijn
voorspellen."
Een kwart van Neerlands bak
stenen gaat naar Duitsland. Het
KNB is trots op dat cijfer, maar
verwacht niet dat de export de
binnenlandse baksteenproble-
matiek kan verlichten. „Ik hoor
alleen maar geluiden over een
aanstaande recessie in Duits
land. Van die kant verwachten
we dus niks", aldus Kedde. An
dere exportgebieden zoeken
kan de baksteenindustrie niet.
Door de hoge transportkosten
kan de Nederlandse baksteen
afstanden van meer dan
300 tot 400 kilometer niet con-
De saneringen in de bak
steenindustrie worden overi
gens voorbeeldig geregeld. Ter
wijl bijvoorbeeld de eveneens
met overcapaciteit kampende
varkensslachterijen elkaar pro
beren af te maken, doen de
baksteenfabrikanten alles in
goed overleg. Ze dragen geza
menlijk de lasten en vragen niet
om overheidssteun. Voor de
mensen die hun baan kwijtra
ken, wordt vervangend werk ge
zocht. Bovendien is de operatie
- die bijna naar kartelvorming
riekt - keurig aangemeld bij het
ministerie van economische za
ken en de EG in Brussel. „We
doen het al sinds 1968 allemaal
op eigen kracht," meldt Kedde
trots. ,,Er zijn wel eens proble
men, maar we komen er altijd
uit. Maar ja, we zitten ook maar
met steeds minder partijen
rond de tafel."
ELBRICH FENNEMA
Een Japanse vrouw die graag een financiële slag
wil slaan, heeft loten gekocht in de staatsloterij.
„Waarom investeer je niet op de beurs", raaat
een effectenmakelaar haar aan. „Nee dank u",
slaat ze beslist af, „dat risico is me veel te groot".
Het lijkt een mop, maar het is de bittere reali
teit voor Japanse effectenhuizen: investeerders
'vergokken' hun goede geld niet op de wispelturi
ge beurs van Tokio. De koersen halen al Weken
lang de voorpagina's. Eerst was het de verontrus
tende vrije val van de Nikkei index, nu de mira
culeuze wederopstanding daarvan. Binnen een
week steeg de Nikkei met 15 procent.
„Het is natuurlijk onzin dat de vooruitzichten
voor het Japanse bedrijfsleven er in drie dagen
vijftien procent beter op zijn geworden", stelt de
econoom Walter Altherr van het effectenkantoor
Carr. „De psychologische factor is hier zo groot,
dat je de Nikkei index als niet meer dan een hele
ruwe graadmeter kunt beschouwen".
Ook Akio Mikuni, een onafhankelijk financieel
analist, waarschuwt voor een simpele interpreta
tie van de Nikkei index: „Het is goed dat de Nik
kei zo is gekelderd. Het betekent dat de tijd van
de onrealistische prijzen voorbij is. Niet dat ik
denk dat we er nu zijn, want de huidige koersen
houden nog steeds geen verband met economi
sche principes. De dividenduitkeringen staan nu
gemiddeld op één procent. Dat is geen dende
rend rendement op een investering. De Nikkei
kan nog de helft lager, en dan heb je verdubbeld
rendement van twee procent. Nog steeds niet in
drukwekkend".
De Japanse financiële autoriteiten zijn echter
niet van pl.tn om dB beu» MB1 /ipi lui OW 06 la-
ten. Er wordt hard geschaafd aan een speciale in
stantie die met name de banken tijdelijk moet
verlossen van slecht mnderendc aandelen en on
roerend goed. De banken zijn dan weer voorzien
van een verse geldstroom om de Japanse econo
mie op krachten te helpen. De fondsen voor deze
hulpoperatie moeten deels van de overheid en
deels uit het bedrijfsleven komen. Ook de indivi
duele spaarders zou het ministerie van financiën
graag weer naar de beurs lokken.
Daartoe is tijdelijk de limiet opgeheven die be
drijven voorschreef maximaal 40 procent van hun
winst aan dividenduitkeringen te besteden. Als ze
meer dividend kunnen uitkeren, kunnen ze hun
aandelen aantrekkelijker maken. Maar echt zo
den aan de dijk zetten doet het niet. „Je kunt de
Japanse markt het beste vergelijken met een pu
ber die groeistuipjes heeft doorgemaakt. Hij is
wel enorm gegroeid, maar hij is nog niet gewend
aan zijn nieuwe proporties. Zijn bewegingen zijn
nog ongecontroleerd en ongecoördineerd. Het zal
nog een jaar of vijf vergen voordat hij zijn eigen
gang kan gaan", stelt Altherr.
En daarmee kan het nog wel even duren voor
dat de Beurs van Tokio weer aantrekkelijker
wordt dan de staatsloterij.
