Communisten domineren ANC
Leugens en bedrog centraal
in proces tegen skinheads
Feiten &Meningen
India streeft China voorbij
als dichtstbevolkte land
Bakermat van etnische
zuiveringen loopt leeg
Sleutelposities in belangrijkste anti-apartheidsorganisatie
Paniek tijdens de schietpartij bij de grens van het Zuidafrikaanse thuisland Ciskei.
FOTO REUTER
Vier jaar cel voor doodtrappen Angolees in ex-DDR
DINSDAG 15 SEPTEMBER 1992
Alan Boesak heeft vorig
jaar lang geaarzeld voordat
hij lid werd van het ANC.
Het ANC was voor hem,
anti-apartheidsactivist
sinds zijn schooljaren, de
natuurlijke thuishaven.
Maar zijn wantrouwen je
gens de communisten bin
nen de beweging weerhiel
den hem er lang van om de
stap te zetten. „Ik heb gro
te moeite met de sterk sta
linistische inslag van de
communisten en ik vind
dat hun positie binnen het
ANC ter discussie moet
worden gesteld", zei hij
toen in een interview met
deze krant.
JOHANNESBURG P.v.NUUSENBURG
CORRESPONDENT
De rest van het verhaal is be
kend. Boesak liet zich door
Nelson Mandela overhalen en is
nu de leider van het ANC in de
Kaapprovincie. Hij is nu een
maal een politiek dier en kan
bovendien de publiciteit slecht
missen.
De woorden van de voormalige
dominee hebben dank zij de ac
tualiteit een profetische lading
gekregen. Als er nu, na de slach
ting in Ciskei, één kwestie bin
nen het ANC aan de orde moet
worden gesteld, is het de in
vloed van de communisten op
het beleid van de beweging.
De Zuidafrikaanse Communis
tische Partij (SACP) is in 1921
opgericht en eigenlijk zolang ze
bestaat een trouw bondgenoot
van het ANC geweest. Het was
de eerste partij die haar lid
maatschap openstelde voor
zwarten en van meet af aan
stelling nam tegen de apartheid
Communisten speelden ook
een belangrijke rol binnen het
ANC, al bleven het ANC en de
SACP aparte organisaties.
Toen het ANC in 1960 werd ver
boden, veranderde deze situa
tie. Het ANC kreeg geen steun
van het Westen in zijn strijd te
gen het apartheidsbewind en
was aangewezen op de hulp die
de SACP bij haar bondgenoten
in het voormalige Oostblok los
wist te peuteren.
Structuur
De prijs die het ANC daarvoor
heeft betaald en nog betaalt, is
groot. Communisten namen
veel van de leidende functies
over en het ANC kreeg de struc
tuur van een communistische
organisatie. De top besliste, het
kader slikte en de achterban
knikte.
De SACP werd in die jaren als
de meest stalinistische CP van
het westelijke halfrond be
schouwd. Terwijl de kameraden
in Europa flirtten met het com
munisme-met-een-rrienselijk-
gezicht, hing het portret van
massamoordenaar Stalin nog
steeds bij menig Zuidafrikaanse
communist aan de muur. De
SACP rechtvaardigde routineus
de Russische invallen in Honga
rije, Tsjecho-Slowakije en Af
ghanistan.
De partij verlegde pas in 1989,
vier jaar na het aantreden van
Gorbatsjov, haar koers. Glasnost
en perestroika, behoorden op
eens tot de woordenschat van
de leiders, maar menig kopstuk
put nog steeds uit het tactische
en strategische repertoire van
het marxisme-leninisme.
Gelegaliseerd
Twee jaar geleden werden het
ANC en de SACP door president
De Klerk gelegaliseerd. De ver
wachting was dat de rol van
SACP binnen het ANC kleiner
zou worden en dat hun wegen
zich uiteindelijk zouden schei
den.
Nu het ANC in alle openheid
mag opereren, kan worden
vastgesteld dat de beweging
drie hoofdstromingen kent. De
gematigde die de regering 'uit
de macht wil onderhandelen';
de radicale die het regime via
'massale actie' wil verdrijven; en
het centrum dat beide elemen
ten in zijn programma verenigt,
maar voornamelijk de beweging
bijeen moet zien te houden. De
verschillen zitten niet in het
BELGRADO MARCUS TANNER
THE INDEPENDENT
Een van de brandende vragen
waarvoor de Verenigde Naties
zich in het voormalige Joegosla
vië geplaatst zagen wat te
doen met de door Servië gecon
troleerde regio Krajina in Kroa
tië lijkt zichzelf op te lossen.
Servische media melden een
massale uittocht van Serviërs
naar Belgrado, waardoor het
bergachtige Krajina in een leeg
te dreigt te veranderen.
De ironie van het geval wil dat
Krajina het eerste Joegoslavi
sche gebied was waar etnische
zuivering werd toegepast. Sinds
gewapende Serviërs het gebied
twee jaar geleden van Kroatië
afpakten en Krajina tot een Ser
vische republiek uitriepen, zijn
300.000 Kroaten verdreven. Nu
verlaten de Serviërs die verant
woordelijk waren voor deze
volksverhuizing zelf het gebied.
De regeringsgezinde Servische
krant Politika zegi dat de uit
tocht van Serviërs 'drastische
vormen' heeft aangenomen en
dat zich onder de mensen die
wegtrekken een groot aantal ra
dicale nationalistische leiders
bevinden die in augustus 1990
de opstand tegen Kroatië waren
begonnen. Volgens de krant
dreigt dit oude Servische cen
trum door de omvang van de
emigratie ten prooi te vallen
aan het zogenaamde 'Kosovo
syndroom': de praktisch com
plete verdwijning van de oor
spronkelijke Servische bevol
king.
Als er één plaats is aan te wijzen
waar de Joegoslavische burger
oorlog is begonnen, dan moet
dat de stad Knin in Krajina zijn.
Twee jaar geleden grendelden
plaatselijke Serviërs, gesteund
door het Joegoslavische leger en
de Servische regering, het ge
bied af en begonnen een soort
Blitzkrieg, die leidde tot de ver
overing van eenderde van het
Kroatische grondgebied. Krajina
werd tot republiek uitgeroepen
en ongeveer 300.000 Kroaten
werden het land uitgeknikkerd.
Toen Krajina begin dit jaar on
der VN -bescherming werd ge
plaatst, zetten Servische natio
nalistische leiders van de harde
lijn hun ogenschijnlijke triomf
voort en ging de uitzetting van
Kroaten onverminderd door,
hoewel de VN er met de neus
doel maar in de middelen.
Hoewel regelmatig melding
wordt gemaakt van een machts
strijd tussen deze stromingen, is
daar volgens ANC-kenners geen
sprake van. De politieke om
standigheden bepalen welke
stroming de overhand heeft.
Toen de onderhandelingen vrij
vlot verliepen, trad een gema
tigde figuur als Thabo Mbeki op
de voorgrond. Nu de onderhan
delingen finaal zijn vastgelopen,
is hij volledig uit beeld verdwe
nen en siert het gezicht van 'Ro
de Ronnie' Kasrils de voorpagi
na's. De centrumgroep met
Mandela en secretaris-generaal
Ramaphosa volgt meestal de op
dat moment dominante stro
ming, maar onderhoudt tevens
het contact met de andere
groep.
Radicale vleugel
De radicale vleugel wordt gedo
mineerd door de communisten.
Zij zijn waarschijnlijk niet meer
in de meerderheid in de top van
de beweging, maar bezetten
nog steeds veel sleutelposities
in de organisatie.
Ze hebben bovendien het voor
deel van een aansprekende stra
tegie. Een normale sterveling,
dus ook de gemiddelde ANC-
aanhanger, kon geen touw vast
knopen aan wat er tijdens de
onderhandelingen werd bekok
stoofd. De boodschap van Kas
rils en consorten is duidelijk en
opwindend. Het 'regime' moet
door een golf van stakingen en
demonstraties ten val worden
gebracht. Dat daarbij doden
kunnen vallen, is een risiso dat
moet worden genomen. Het is
een strategie die het land in een
burgeroorlog kan storten.
De liberale Democratische Par
tij (DP) heeft het ANC eerder
deze week opgeroepen de ban
den met de SACP te verbreken.
Er is geen schijn van kans dat
gehoor zal worden gegeven aan
de oproep van een buitenstaan
der. De discussie zal door een
prominente ANC'er moeten
worden aangezwengeld. Mis
schien een taak voor Alan Boe
sak?
bovenop stonden. Maar nu lijkt
de Servische triomf meer een
Pyrrhus-overwinning. Krajina is
afgesneden van de Kroatische
havens en wordt door Kroatië in
een economische wurggreep
gehouden. Het gebied begint
langzaam te sterven. In Knin, de
enige grote stad die Krajina rijk
is, waren de spoorwegen de
grootste werkgever. Maar er rij
den al twee jaar geen treinen
meer. In noord-Krajina, waar
het nationale park Plitvice de
grootste werkgever en bron van
inkomsten was, zijn de draai-
hekken al lang verroest.
Zelfs de plaatselijke politici, die
in augustus 1990 de rebellie te
gen Kroatië leidden, pakken
hun koffers en reizen af naar
Servië. Volgens Politika is de
premier van Krajina een van de
vele plaatselijke kopstukken die
in hoog tempo luxe woningen
laten bouwen in Belgrado als
een soort verzekering tegen de
ongewisse toekomst. De uit
tocht uit Krajina is grotendeels
het gevolg van onzekerheid over
de vraag of het gebied aan
Kroatië zal worden teruggege
ven of een door de VN be
schermde zone blijft.
Een belangrijke factor is ook de
ineenstorting van het gezag in
Krajina na de verbanning van
de Kroatische autoriteiten. Vol
gens Politika heerst er in het ge
bied 'een soort primitieve anar
chie' en ontbreekt iedere vorm
van wettelijk of gerechtelijk ge
zag.
De oorlog in Bosnië heeft het
isolement van Krajina alleen
maar vergroot. Op een smalle
corridor door noord-Bosnië na
zijn alle landwegen naar Krajina
door de gevechten afgesneden.
Tegelijkertijd dreigen de radica
le leiders van Krajina in een iso
lement te raken door de op
komst van een meer gematigd
Servisch leiderschap in Belgra
do onder Milan Panic. De nieu
we Joegoslavische premier laat
zich weinig gelegen liggen aan
de fel nationalistische aanhan
gers van de Servische president
Milosevic en lijkt bereid te zijn
de voor-oorlogse grenzen van
Kroatië te erkennen. De toe
komst ziet er slecht uit voor de
eens in Belgrado gevierde Kn-
indjas, de Servische strijders uit
Knin.
VERTAUNG MARGREET HESLINGA
WIM STEVENHAGEN
BERLIJN HANS HOOGENDUK
CORRESPONDENT
Vijf jonge Oostduitsers zijn gis
termiddag veroordeeld tot ge
vangenisstraffen van twee jaar
voorwaardelijk tot vier jaar. Ze
vielen in november 1990 drie
buitenlanders aan waarbij de
Angolees Amadeu Antonio werd
doodgetrapt.
De kinderrechter in Frankfurt
veroordeelde twee 19-jarige
skinheads en een 21-jarige neo
nazi tot vier jaar onvoorwaarde
lijk wegens het toebrengen van
zwaar lichamelijk letsel met de
dood als gevolg. Een 20-jarige
rechts-radicaal werd veroor
deeld tot drie jaar en een 19-ja
rige tot twee jaar voorwaarde
lijk. Obscure gebaren makend
en toegejuicht door sympathi
santen werden ze afgevoerd
naar de gevangenis.
De 28-jarige Angolees Amadeu
Antonio was het eerste dodelij
ke slachtoffer van het geweld te
gen buitenlanders na de Duitse
hereniging. Dit jaar eiste het ra
cistische geweld van rechts-ex-
tremisten al tien slachtoffers. Er
vielen meer dan 700 gewonden.
Gelogen
Wekenlang vocht de rechter in
het skinhead-proces tegen de
leugens en halve waarheden
waarmee de jonge aangeklaag
den en getuigen elkaar probeer
den te dekken. Dreigementen
met arrestatie wegens meineed
legden ze gewoon naast zich
neer. „Oh, heb ik vórige keer
iets anders gezegd? Dan heb ik
toen zeker gelogen", zei de
vriendin van een van de hoofd
aangeklaagden.
De officier van justitie klaagde
dat hij bij het hele onderzoek op
een muur van stilzwijgen, on
derlinge afspraken en gespeelde
vergeetachtigheid was gestuit.
Waarnemers vreesden aanvan
kelijk zelfs dat het uiteindelijk
op vrijspraak zou uitlopen we
gens gebrek aan bewijs. Maar
vlak voor het einde van het pro
ces kwam de doorbraak.
Toen werd een voortvluchtige
21-jarige neo-nazi gearresteerd.
En hij pakte uit: „Ze wisten alle
maal waarom het ging. We wil
den negers aufklatschen (in el
kaar rammen). Er was er niet
een die niet geslagen of getrapt
heeft." De jongeman gaf als
motief voor zijn verklaring: „Ik
zie niet in dat ik de bak in moet
en alle anderen vrij blijven." Te
gen hem zal nog een apart pro
ces worden gevoerd wegens een
poging tot doodslag op twee an
dere Afrikanen.
Jagen
Het was allemaal begonnen op
24 november 1990 toen skin
heads, neo-nazi's en heavy-me-
talfans onder het genot van veel
drank hadden besloten 'negers
te gaan jagen'. Een groep van
ongeveer 40 jongeren trok naar
het enige café waar zwarte gast
arbeiders die in DDR-tijden het
land binnen waren gehaald, nog
welkom waren. De Afrikanen
vluchtten in paniek alle kanten
op. Drie van hen belandden in
de groep rechts-extremisten.
„De eerste neger nam de 21-ja-
rige skinhead voor zijn reke
ning. Hij heeft hem met zijn
honkbalknuppel neergeslagen.
De tweede werd door de heavy-
metals gepakt en de derde was
voor de broer van een van de
skinheads", meldde de 21-jarige
vriendin van de 21-jarige skin
head.
Het eerste en derde slachtoffer
overleefden hun zware verwon
dingen, de tweede was Amadeu
Antonio. Voor hem kwam elke
hulp te laat. De rechter heeft
niet kunnen vaststellen wie de
dodelijke slagen en trappen
heeft toegebracht. De aange
klaagden wisten alleen te mel
den dat een van hen na een flin
ke aanloop boven op het hoofd
van Amadeu was gesprongen.
Maar wie? Dat konden ze zich
niet meer herinneren.
Vast staat alleen dat ze er alle
maal aan mee hebben gedaan
en daarna alles in het werk heb
ben gesteld om hun aandeel te
bagatelliseren. Dat geldt ook
voor tenminste drie politieman
nen, die in burger zonder in te
grijpen observeerden hoe de
jongeren hun agressie op de
zwarten afreageerden. Tegen
hen loopt een vooronderzoek
wegens 'het niet ingrijpen bij
het toebrengen van lichamelijk
letsel de dood ten gevolge heb
bend'.
Ook de rest van het plaatselijke
politiekorps gaat niet vrijuit.
Tientallen bewapende agenten
traden pas op toen Amadeu An
tonio stervend op straat lag. Het
onderzoek begon pas maanden
later.
Doodgewoon
In Eberswalde is vol onbegrip
gereageerd op het vonnis. „Dat
zijn toch doodgewone jongens
uit nette gezinnen, die net als
wij genoeg hebben van die
zwarten", was een veel gehoor
de opvatting. „Ik lig er niet wak
ker van dat er een stierf. Er gaan
elke dag zo veel mensen dood",
zei een jongen. Een 18-jarige
kapster: „Ik zag die neger liggen
met een in elkaar getrapt hoofd.
Toen ben ik verder gelopen, wat
gaat mij dat aan?" Haar 20-jari
ge vriendin: „Het moet toch
verschrikkelijk zijn om in de
rechtszaal te zitten en je kame
raden te moeten verraden."
Twee andere meisjes die in deze
nacht in de buurt waren, ver
klaarden uit angst voor repre
sailles geen namen te hebben
willen noemen. De verdediging
omschreef haar cliënten als
„vlijtige werkers, die gek zijn op
muziek. Altijd vriendelijk en
hoffelijk."
Grote gezinnen
India was een van de eerste landen die gingen
proberen het geboortencijfer omlaag te brengen,
maar in een cultuur waar aan grote gezinnen veel
waarde wordt gehecht was dat niet eenvoudig.
Veel Indiase paren beschouwen hun gezin pas als
compleet als ze tenminste twee zonen hebben.
Hoewel de overheid erin is geslaagd het aantal
kinderen dat een vrouw krijgt terug te brengen
van zes tot ongeveer vier, worden er in India nog
altijd veel meer kinderen geboren dan in andere
dichtbevolkte landen. In China ligt het gemiddel
de op 2,5 kinderen per vrouw.
De naar schatting 883 miljoen zielen tellende be-
Optimistischer
Over China toont het comité zich in een ander
rapport optimistischer. In het 1,2 miljard inwo
ners tellende China wordt het gezin met een kind
gepropageerd als ideaal. Om mensen over te ha
len slechts een kind te nemen wordt een systeem
gehanteerd van beloning en straf. Als resultaat
daarvan is de gemiddelde gezinsgrootte in twee
decennia met 60 procent gedaald.
„Als de huidige inspanningen worden voortgezet,
dan lijkt de vraag te gaan luiden wanneer, en niet
of, China een in omvang stabiele bevolking zal
verkrijgen", aldus het rapport.
De politie arresteert een linkse jongere die gisteren protesteerde voor het gerechtsgebouw van Frankfurt.
Daar vond op dat moment het proces plaats tegen vijf extreemrechtse jongeren die er van worden verdacht
een Angolees te hebben doodgetrapt. foto reuter michael probst
India is er niet in ge
slaagd om door het pro
pageren van sterilisatie
de bevolkingsexplosie
een halt toe te roepen
en zal mogelijk begin
volgende eeuw China
voorbijstreven als
dichtstbevolkte land ter
wereld. Dat staat in een
gisteren verschenen on
derzoeksrapport.
De bevolking van India
neemt sneller in aantal
toe dan die van enig an
der land. Van elke vijf
geboorten heeft er een
plaats in India, zo staat
in het onderzoek van
het Bevolkingscrisisco-
mité, een in Washing
ton gevestigde organi
satie.
Hoewel deskundigen
daar verandering in
proberen te brengen, is
in India sterilisatie nog
altijd de meest gebruik
te methode van geboor-
tenbeperking. Deelstaatregeringen worden door
middel van premies en straffen aangemoedigd
sterilisatie te bevorderen en laten het daardoor in
de meeste gevallen uit hun hoofd om het con
doom- en pilgebruik te stimuleren. Het resultaat
daarvan is, dat vooral onder jongere vrouwen ge-
boortenbeperking nooit echt ingang heeft gevon
den, zo staat in het onderzoeksrapport. Ongeveer
45 procent van de Indiase paren gebruikt volgens
de onderzoekers voorbehoedmiddelen, tegen 72
procent in China.
„Gezien uit demografisch oogpunt, is de situatie
in India van alle landen ter wereld mogelijk het
meest kritiek", aldus het rapport. „Het grote aan
tal jonge mensen en het steeds maar toenemende
aantal vrouwen in de vruchtbare leeftijd in aan
merking genomen, kan het zijn dat het aantal in
woners voor het zich stabiliseert de twee miljard
overschrijdt."
groeit jaarlijks met
ongeveer twee pro
cent, ofwel ruim 17
miljoen mensen, al
dus de onderzoekers.
„Als de huidige trend
wordt voortgezet, zal
India China begin vol
gende eeuw voor
bijstreven als dichtst
bevolkte land", aldus
het comité, dat sinds
27 jaar bevol
kingstrends onder
zoekt.
India propageert
sinds 17 jaar sterilisa
tie als voorbehoed
middel. De toenmali
ge premier Indira
Gandhi trof in 1975
een aantal noodmaat
regelen om de bevol
kingsgroei in te dam
men. Haar zoon San-
jay, een invloedrijk
politiek figuur, moe
digde de deelstaten
aan om gedwongen
sterilisaties uit te voe
ren. In een jaar tijd verdrievoudigde het aantal
sterilisaties tot 8,3 miljoen. De bevolking kwam
echter in verzet tegen het bevolkingsbeleid en in
1977 verloor Gandhi de verkiezingen. In reactie
daarop gingen veel politici het belang van gezins
planning bagatelliseren.
Nadat hij in 1984 premier was geworden pakte
Gandhi's zoon Rajiv de draad van zijn moeder op.
Door zijn toedoen werden ook andere voorbe
hoedmiddelen beter beschikbaar. Nog altijd is het
echter zo dat staten premies krijgen, waarvan de
hoogte is gebaseerd op het aantal sterilisaties die
er zijn uitgevoerd. Voor andere vormen van ge-
boortenbeperking bestaat een dergelijk systeem
van beloning niet. De huidige premier Narashima
Rao heeft gezegd het gebruik van het spiraaltje,
de anticonceptiepil en het condoom te willen be
vorderen en het aantal sterilisaties te willen terug
brengen.
Als er niets verandert streeft India begin volgende
eeuw China voorbij als dichtstbevolkte land. foto
ARCHIEF
r ru'»\4/ x
667ANKT AOjciX...
K\Pfy IK NU MUM
CtEtfOitlA SpülLtN
K T^UC)"? j
U worn" pos
fcepMKTV
-VAT 7AL VitLMS KStT 6>AAN -• ZIET u -
IS NlöjWÊ W£TC)£\IWél WAAW5U HCT
Uir COMlwALireir VQRKKECjEN
W0&7T 6£U)Ufl$q[)Z£f&"'é
CAT TC&meEL Of Z'N GEmi#
pli*- £N VE &UIT <qE££Ul£ö0 WIJ W6Ö&.
V0C2- CE cR'MiMAHTÊirS'-
gesTÉuciue,-
