ki
Folkloristisch Danstheater op toernee
Cultuur&Kunst
Carré voor derde keer kattenbak
Expositie Terwindt en Arma
Seth Gaaikema vertaalt
The Phantom of the Opera
Voor Betere Tijden.
DINSDAG 15 SEPTEMBER 1992
Filmer Erik Terpstra overleden
Het Folkloristisch Danstheater heeft voor het komende
seizoen de nieuwe produktie 'Rapsodie in Dans' in de
aanbieding en trekt daarmee als graag geziene gast naar
alle hoeken en gaten van ons land. Artistiek en zakelijk
leider Ferdinand van Altena kan er al lang op blind varen
dat hij dan volle zalen en een enthousiast publiek aan
treft. Na Het Nationale Ballet staan de 21 dansers en zes
musici van zijn gezelschap in publieksbereik inmiddels
op een mooie tweede plaats.
tena moet zelfs op zoek naar
vulling van een gat van 79.000
gulden.
amsterdam francoke ledeboer
Van Altena heeft hard moeten
knokken eer het culturele be
lang van de volksdans ook werd
erkend door de Haagse subsi
diegevers. „Volksdans werd niet
intellectueel genoeg gevonden
en ons succes was bijna ver
dacht. Ik vergelijk ons echter al
tijd met De Nachtwacht. Die ga
je toch ook niet weghalen om er
hedendaagse kunst voor in de
plaats te stellen?", zegt hij in
een terugblik op die spannende
tijden.
Voor het nieuwe Kunstenplan
vroeg Van Altena subsidiever
hoging om eindelijk weer eens
assistentie te kunnen krijgen
van een zakelijk leider. Sinds de
laatste vertrok in 1988 staat hij
er nog steeds alleen voor. Op
zijn verlanglijstje stonden ook
extra dansers, een balletmeester
en een musicus. Van Altena
maakt duidelijk waarom alleen
al vergroting van het aantal
dansers hard nodig is: „We zit
ten echt aan het plafond, nie
mand kan nu een blessure krij
gen."
Minister d'Ancona van wvc
had echter ook voor Van Al
tena's gezelschap een onverbid
delijke boodschap in huis: als
versterking van de zakelijke lei
ding als prioriteit wordt gezien,
moet daarvoor binnen het eigen
budget ruimte worden gemaakt.
De voor alle podiumkunsten
geldende subsidiekorting van
2,5 procent maakt versterking
van het tableau de la troupe al
helemaal onmogelijk en Van Al-
Goochelen
Sinds de oprichting van zijn
dansgroep heeft Van Altena
kennelijk zo vaak met succes
met cijfers gegoocheld, dat hij
er niet merkbaar door van slag
is geraakt. „We gaan het aantal
voorstellingen verruimen, vaker
op toernee in het buitenland en
hebben de toegangsprijzen iets
verhoogd", vertelt hij of het de
gewoonste zaak van de wereld
Het internationale repertoire
van het gezelschap vereist nau
we contacten met het buiten
land. Aanvankelijk stonden de
professionele gezelschappen en
choreografen uit de voormalige
Oostbloklanden bovenaan het
lijstje omdat volksdans daar wel
als volwaardig cultureel erfgoed
werd beschouwd en behandeld.
Nog steeds komen veel dansers
van het gezelschap uit landen
als Roemenië en Hongarije,
omdat volksdans op de Neder
landse balletopleidingen altijd
een vreemde eend in de bijt is
gebleven.
Van Altena verruimde zijn
blik echter al gauw naar onder
meer Zuid- en Noord-Amerika,
reisde onlangs door India en
Pakistan en verheugt zich op de
ontdekking van materiaal in de
nog grotendeels onontgonnen
voormalige Sovjetunie.
Voor het themaprogramma
'Rapsodie in Dans' nemen de
Ferdinand van Altena: „We zitten echt aan het plafond, niemand kan nu een blessure krijgen."
dansers het publiek mee naar bij voorbeeld de 'Hongaarse
Hongarije, Roemenië, Armenië, Rapsodieën' van Liszt en de
Slowakije, Noorwegen en Span- 'Siete Canciones Populares
je. In de 19e eeuw werd de term Espanoles' van Manuel de Falla.
rapsodie gebruikt voor muziek- In deze voorstelling keert het
werken waarvoor het melodisch gezelschap terug naar het oor
materiaal werd ontleend aan de spronkelijke volksmuzikale ma-
volksmzuiek uit de eigen etni- teriaal en de daarbij horende
sche omgeving. Zo ontstonden dansvormen. Een voorproefje
Amsterdam* 'Cats encore! The Cats come back!' juicht het Koninklijk Theater Carré in Amsterdam. Op 27 november gaat de musicalopera Cats
voor de derde keer in Amsterdam in première. In een nieuwe bezetting, overigens. De ontroerende rol van de oude, grijze poes Grisabella wordt
ditmaal niet vertolkt door Ruth Jacott. Ze heeft de aanbieding naast zich neergelegd. Wie wel terugkomt is Fred Butter als de glamourkater Ruck
Stuck Rucker.
De katten verschijnen ook nu in een piste, al ziet de befaamde vuilnisbelt er straks iets anders uit. Er zijn al ongeveer 75.000 kaarten verkocht
voor deze nieuwe serie die doorloopt tot en met 31 maart '93. Alle Catsspelers, 36 bij elkaar, worden, omdat de kleedkameraccomodatie van
Carré verbouwd wordt, ondergebracht in drijvende kleedkamers die door een brug met het theater zijn verbonden.
Cats, op muziek van Andrew Lloyd Webber naar gedichten van T.S. Eliot in de vertaling van Gerrft Komrij, draaide voor het eerst in Carré tijdens
de viering van het 100-jarig bestaan in 1987. In Londen loopt de originele versie na elf jaar nog steeds. Naar schatting hebben, over de hele we
reld, ruim veertig miljoen mensen deze musicalopera gezien. archieffoto kors van bennekom
tijdens de try-out in Velsen liet
alvast zien dat ook 'Rapsodie in
Dans' een volksdansfestijn is
geworden waar de vonken van
af vliegen. Choreografen uit de
landen waar de rapsodieën ont
stonden kwamen naar Neder
land om de dansen te zetten,
maar duizendpoot Van Altena
foto cpd roland de bruin
tekent ook dit keer voor de re-
'Rapsodie in Dans' is tot en
met mei overal in het land te
zien. Op 2 april staat de voor
stelling in de Leidse Schouw-
burg-
n bronzen beelden van Ad Arma
Te zien: tot 3/10, di. t/m vr 10-18 uur en
za. 10-17 uur, Galerie 27, Schoolstraat 27,
Wassenaar.
Galerie 27 in Wassenaar opent
het nieuwe seizoen met een
grote tentoonstelling. De expo
sitieruimte is tijdens de zomer
maanden bijna verdubbeld. Zo
wordt aan schilderijen en beel
den, de geliefde combinatie van
de galeriehouders, nu volop de
ruimte gegeven.
De olieverfschilderijen van de
Nijmeegse schilder Robert Ter-
windt eisen de ruimte volledig
op. Ze zijn groot, kleurrijk en
expressief, laachtig en dyna
misch. Abstracte en figuratieve
vormen wisselen elkaar af, strij
den met elkaar om voorrang.
Robert Terwindt zelf zegt: „In al
mijn werk blijft de realiteit mijn
uitgangspunt. Ik ben er niet op
uit om abstract te schilderen.
Wel is het zo, dat de realiteit tij
dens het schilderen wordt om
gevormd, veranderd en soms
vervreemd tot bijna abstracte
ACHTERGROND
JURIDISCH MEDEWERKER GPD AMSTERDAM GUS SCHREUDERS
Uit het werk van Terwindt
blijkt dat hier iemand aan het
werk is voor wie schilderen zijn
lust en leven is. Dat straalt van
de doeken af. Het zijn explosies
van energie en verf. Waar de fi
guratie het wint van de abstrac
tie zijn die 'explosies' op hun
mooist.
De bronzen beelden van Ad
Arma zijn van een heel andere
orde. Hier geen strijdtonelen.
Het werk van deze kunstenaar
is bescheiden, ingetogen en ver
stild.
Ad Arma is een veelzijdige
kunstenaar. Hij schildert, etst
en is beeldhouwer. Daarbij is de
natuur zijn uitgangspunt, zijn
leidraad. In Arma s werk nemen
stukken hout, takken en dunne
twijgjes een belangrijke plaats
in. In de mal waarin het brons
wordt gegoten wordt het hout
weggebrand. Wat resteert is de
vorm en de structuur.
De gestapelde takken en twij
gen worden gecompletteerd
door 'de gestalte'. Een langge
rekte figuur die in bijna al het
werk van Ad Arma terugkomt.
Hijzelf noemt die gestalte de
personificatie van het verlan
gen. En hoewel ze apart staan
zijn ze niet eenzaam. Ze zijn
juist sterk, alleen, in een zelfge
kozen afzondering.
Takken, hout en 'de gestalte'
samen, zijn gestapeld tot won
derlijke, onvoorstelbare balan
sen. En juist oin die balansmo
menten gaat het Ad Arma. De
mooie beelden die zo ontstaan
zijn wonderschoon. Kwetsbaar
en ijzersterk tegelijk.
De filmer Erik Terpstra (57) is,
naar nu pas bekend is gewor
den, vrijdag onverwacht overle
den. Terpstra debuteerde in
1964 met "Versier de leegte'. In
1965 maakte hij met 'De Ander'
het eerste Nederlandse filmdra
ma dat homoseksualiteit als
hoofdthema had. Verdei genool
hij bekendheid door zijn films
'Daniël', 'Eiland' en 'De verloe
dering van de Swieps' (1967)
met Ramses Shaffy. Deze laatste
film heeft veel overeenkomsten
met Theorema' van Pasolini.
Shaffy speelt een man die een
familie binnendringt en relaties
aanknoopt die de traditionele
verhoudingen grondig versto
ren. Swieps was oorspronkelijk
bedoeld als tv-film voor de
NCRV. De omroep trok zich te
rug. Volgens Terpstra „vanwege
de hele achtergrond van de film.
de troebele sfeer, de frustraties
en de homoseksuele lijn van het
verhaal".
Henk Poort of Ben Cramer in hoofdrol
GRONINGEN JACQUES D'ANCONA
De cabaretier en schrijver Seth
Gaaikema is door Joop van den
Ende aangezocht voor de verta
ling van de musicalopera 'The
Phantom of the Opera'. De pro
duktie gaat in augustus 1993 in
première als de eerste lang lo
pende voorstelling in het dan
totaal verbouwde Circustheater
in Scheveningen.
Seth Gaaikema heeft een rijk
verleden als vertaler van musi
cals. Hij begon destijds met zijn
nooit overtroffen versie van 'My
Fair Lady' en deed later onder
meer 'Irma la Douce' en Sweet
Charity'. Met de alom bejubelde
vertaling van 'Les Misérables'
zette hij de kroon op dit deel
van zijn werk.
Gaaikema is inmiddels al bij
na een jaar bezig met een eigen
musical 'De Drie Musketiers'
die in februari 1994 in première
gaat in Theater Carré in Amster
dam.
'The Phantom of the Opera' is
een van de vele succesmusicals
van de componist Andrew
Lloyd Webber (1948). De lied
teksten zijn van Charles Hart.
De wereldpremière was op 9
oktober 1986 in Her Majesty's
Theatre in Londen.
De voorstelling is gebaseerd
op het boek 'Le fantóme de
l'Opéra' van Gaston Leroux. Hij
schrééf het in 1911 in amper
drie maanden tijd en het zou
waarschijnlijk voor altijd in ver
getelheid zijn geraakt als Uni
versal Pictures er in 1925 geen
brood in had gezien om er een
film van te maken. Het werk is
nadien nog enkele keren ver
filmd en werd een succes door
de suggestieve kracht van het
verhaal van het spook van de
opera.
Het speelt in de Parijse Ope
ra. De proloog is gesiuic. nl In
1911 op het toneel. De eigenlij
ke, soms huiveringwekkende
geschiedenis ontrolt zich ver
volgens in het jaar 1881 op en
achter het toneel, op het Lm
toor van de directeur, tijdens de
repetities en de premin-• van
Don juan, maar ook in het on
deraardse labyrinth en aan het
Muzikaal is The Phantom'
een meesterwerk. Een ander
opvallend aspect schuilt in de
moderne theatertechniek die
gestalte krijgt in bizarre effecten
en decorwisselingen.
Deze maand zijn de audities
voor 'The Phantom of the Ope
ra' zoals de voorstelling ook in
ons land zal heten. De musical
is een aantrekkelijk karwei voor
zingende acteurs en actrices.
Voor de hoofdrol wordt gedacht
aan Henk Poort die ook schit
terde als Valjean in de Neder
landse versie van 'Les Misere-
bles'.
Ben Cramer, die de laatste ja
ren in diverse musicals optrad
(ondermeer in Evita en bij het
Volkstheater in Heijermans) is
ook geïnteresseerd in de hoofd
rol. Cramer heeft al zanglessen
genomen, met name om zich te
bekwamen in de specifieke
falsetstem die voorgeschreven is
voor de rol van het spook van
de opera.
David Cleveland in een scène uit de Engelse produktie van The
Phantom of the Opera' die onlangs nog te zien was In het Schevenlngse
Circustheater. foto martha swopcs
Amsterdam krijgt nog harde dobber aan 'oplichter' Goldreyer
De gemeente Amsterdam is al meer dan
een miljoen gulden kwijtgeraakt aan de
mislukte restauratie, waarvan acht ton als
honorarium aan de Amerikaanse restaura
teur Daniel Goldreyer is uitgekeerd. Te
overwegen valt om niet alleen dit bedrag te
rug te eisen, maar ook de 5,4 miljoen gul
den die het schilderij in de oorspronkelijke
staat waard zou zijn geweest.
Nu het Gerechtelijk Laboratorium in Rijs
wijk na een vervolgonderzoek 'onomstote
lijk' heeft vastgesteld dat Goldreyer de ver
froller over het doek heeft gehaald, lijkt Am
sterdam een sterke troefkaart bij de rechter
te hebben. Het onderzoek geeft in feite de
kunsthistoricus E. van de Wetering gelijk,
die Goldreyer al in een eerder stadium beti
telde als een regelrechte oplichter, die het
Stedelijk Museum schaamteloos te grazen
heeft genomen.
Desondanks zou het er best op kunnen uit
draaien dat Amsterdam naar het geld kan
fluiten. De uitleg van het contract tussen de
BV Goldreyer en museumdirecteur dr. W.
Beeren wordt namelijk een heel ingewikkel
de klus waar handige Amerikaanse advoca
ten wel pap van lusten en waarvan de uit
komst moeilijk te voorspellen is.
Het is nogal merkwaardig gesteld met dit
contract, want het werd pas afgesloten,
toen Goldreyer al negen maanden bezig
was. Belangrijker is echter dat voorwaarden
aan de werkwijze van de restaurator in de
tekst niet worden omschreven. Goldreyer
kreeg de vrije hand bij de keuze van de verf-
Na de kunstkenners, de wetenschappe
lijke onderzoekers en de Amsterdamse
politici komen nu advocaten en rechters
aan de beurt in de affaire van het over
geschilderde kunstwerk 'Who's afraid
of red, yellow and blue III' van Barnett
Newman.
soort en de schildertechniek. Volgens de
tekst mocht hij de omstandigheden en de
methoden van de restauratie eigenmachtig
vaststellen 'op grond van zijn oordeelkun
digheid'. In juridische termen hebben we te
maken met een inspanningsverbintenis.
Resultaat wordt niet gegarandeerd. Gol
dreyer hoeft alleen maar te bewijzen dat hij
zijn best heeft gedaan.
Om wanprestatie aan te tonen, kan de ge
meente Amsterdam zich beroepen op de
gedragscode voor restaurateurs. Daar staat
onder meer in dat de restauratie zonodig
ongedaan gemaakt moet kunnen worden
en dat uitsluitend de beschadigde delen
mogen worden bewerkt. Aan de hand van
de code zal de gemeente Amsterdam aan
voeren dat 'geen redelijk restaurateur' te
werk zou zijn gegaan op de manier van Gol
dreyer en dat gebruik is gemaakt van on
deugdelijke middelen. Maar het probleem
is dat deze code geen wetskrachl heeft. En
elke verwijzing naar de voorschriften van de
gedragscode ontbreekt in de overeenkomst.
Het is dus maar de vraag of een Amerikaan
se rechter daar de conclusie aan verbindt
dat Goldreyer zijn honararium ten onrechte
heeft opgestreken.
Behalve het restauratiecontract is er een
stuk in het geding dat werd opgesteld bij de
aflevering van het werk. Het betreft een
kwitantie waarop museumdirecteur Beeren
verklaart dat de restauratie 'goed en bevre
digend' is uitgevoerd en dat hij het resultaat
zal blijven verdedigen. Daar zal Goldreyer
zeker mee zwaaien als hij wordt aangespro
ken.
Overigens baseert de restaurateur op dit
stuk ook een aanklacht tegen Beeren. Vol
gens Goldreyer pleegde Beeren contract
breuk toen hij, na eerst langdurig aan het
'goede en bevredigende' resultaat te heb
ben vastgehouden, erkende dat het schilde
rij in feite onherstelbaar is vernield. De res
taurateur noemt dat laster. Goldreyer - die
naar het schijnt nooit een stap verzet bui
ten aanwezigheid van een advocaat - eist
nu 25 miljoen gulden schadevergoeding
van Beeren wegens aantasting van zijn re
putatie. Ook de kunstkenners Van de Wete
ring en Bracht plus Amerikaanse en Neder
landse kranten zijn door de restaurateur
aangesproken wegens laster, samenzwe
ring, leugens en wat dies meer zij. In totaal
eisf de Amerikaan 125 miljoen gulden
smartegeld. De door Goldreyer aangespan
nen processen zijn zeker een compliceren
de factor in de rechtsstrijd die over het ver
loren gaan van 'Who's afraid of red, yellow
and blue' zal ontbranden.
U ontdekt elke keer een andere Bijenkorf
WWF
De Bijenkorf introduceert exclusief in samenwerking met
het Wereld Natuur Fonds het WWF horloge Op de wijzerplaat
is een bedreigde diersoort afgebeeld, zoals een neushoorn,
olifant luipaard of pandabeer. Het horloge is volledig
recyclebaar, waterdicht tol 30 meter, voorzien van mineraal
glas en een long life battenj. Er zijn 18 verschillende ontwer
pen. Als u zo'n horloge m de Bijenkorf koopt maakt de
Bijenkorf bi| elke aankoop f 10.- over aan het Wereld Natuur
Fonds. Zo steunt u met de aankoop van zo'n bijzonder
horloge ook nog eens de bedreigde diersoorten. De WWF
horloges zijn verkrijgbaar voor 99 - en in speciale uitvoerin
gen VOOr 109.- 'Uurwerken
