Verandering
in wereld
eist haar tol
De Nederlandse soldaat is een vredestichter geworden
Hirsch Ballin bestrijdt veelkoppig misdaad-monster
Prinsjesdag
DINSDAG 15 SEPTEMBER 1992
15
Nederland verdiende er goed aan
De omwentelingen op het wereldtoneel hebben Neder
land tot nu toe geen windeideren gelegd. Deze kabinets
periode 'verdient' Nederland aan het wegvallen van de
Oost-West tegenstelling ruim 8 miljard gulden met be
zuinigingen op Defensie. In 1994 zal de portemonnee
van Relus ter Beek gekrompen zijn met maar liefst 17
procent ten opzichte van i989. Maar het 'vredesdivi-
dend' lijkt grotendeels opgesoupeerd. De eerste tekenen
van een kentering zijn zichtbaar; de geopolitieke omwen
telingen gaan opeens hun tol eisen.
Alle krijgsmachtonderdelen beschikbaar voor VN-operaties
DEN HAAG MARGREET
Zo stijgen de uitgaven voor
noodhulp de komende jaren
naar een „ongekend hoog ni
veau", aldus PvdA-minister
Pronk van ontwikkelingssamen
werking. Hij verwacht dat zich
steeds vaker rampen (zoals in
Somalia) zullen voordoen.
„Want met het wegvallen van
de tegenstellingen tussen de su-
permogendheden vermindert
hun belang bij het in de hand
houden van lokale conflicten in
en tussen ontwikkelingslan
den."
Nu niet langer de supermach
ten maar de Verenigde Naties
zich geroepen voelen om ernsti
ge conflicten binnen de perken
te houden, krijgt ook Nederland
de rekening daarvoor gepresen
teerd. Deelname aan de VN-
vredesmachten kost Defensie
veel meer dan verwacht.
Dat probleem verscherpt zich-
in 1993. Want ook de Verenigde
Naties kampen met grote geld
problemen. Met als gevolg dat
de kosten van de volgende VN-
vredesoperatie in Bosnië, de
militaire bescherming van hulp
transporten, helemaal door de
deelnemende landen zelf moe
ten worden betaald. Ook de
groeiende stroom asielzoekers
en ontheemden, op de vlucht
voor deze oorlogen, kost het ka
binet steeds meer geld.
Een en ander leek ruim
schoots gecompenseerd te kun
nen worden door bezuinigingen
op Defensie. Want in de krimp-
plannen met 17 procent in 1994
is nog niet verwerkt dat de Sov
jetunie uiteen is gespat. „Sinds
dien is van een militaire bedrei-
ging van het NAVO-verdragsge-
bied voor de afzienbare tijd
geen sprake", aldus een opgeto
gen Ter Beek in maart. Zijn
ogen spraken 'kassa'. Het in
standhouden van een complete
krijgsmacht was overbodige
luxe geworden. Ter Beek zou in
een prioriteitennota, eind 1992,
aangeven welke taken Defensie
zou schrappen.
Maar in de begroting 1993
maakt de PvdA-minister de eer
ste terugtrekkende bewegingen.
„Een conflict op grote schaal
kan nooit geheel worden uitge
sloten", vindt Ter Beek nu.
„Zo'n conflict kan tevens een
bedreiging vormen voor het
NAVO-verdragsgebied. Om
dat de opbouw van een krijgs
macht veel tijd kost is het nood
zakelijk structuren in stand te
houden."
Dat lijkt verdacht veel op het
gedachtengoed van zijn CDA-
collega Van den Broek die vindt
dat de Defensiebegroting al te
ver is uitgekleed. Misschien is
Ter Beek wel geïnspireerd door
zijn collega-minister Pronk. De
ze 'linksbuiten' van het kabinet
heeft zich onlangs tot het kamp
van Van den Broek bekeerd en
verdere aanslagen op Defensie
onverantwoord genoemd.
Ondertussen bezuinigt Ter
Beek zoals we dat inmiddels
van hem gewend zijn: het voor
zich uitschuiven van dingen die
geld kosten. De vervanging van
de dertig jaar oude Fokkervloot
van F-27's wordt uitgesteld.
Evenals het leasen van ge
vechtshelikopters waarmee de
spiksplinternieuwe luchtmobie
le brigade zou moeten gaan oe
fenen.
HAARLEM «PIET ARP
Nederland blijft koketteren met
de functie van gidsland. Maar
dit keer wordt dat credo niet al
leen met de mond beleden; Ne
derlandse soldaten lopen in ver
re buitenlanden soms echte, le
vensgrote risico's. Waar de Ver
enigde Naties en andere inter
nationale instanties dat nodig
vinden, treden zij desgevraagd
op als conflictbeheersers, vrede
stichters en hulpverleners. Des
noods gebruiken zij militair ge
weld. In tegenstelling tot nu,
zullen in het vervolg alle onder
delen van de Nederlandse
krijgsmacht beschikbaar zijn
voor werk in Europa of in ande
re werelddelen, zo meldt de de
fensiebegroting voor volgend
jaar.
Vele jaren was de Nederland
se defensie toegespitst op de
verdediging van het eigen land
en het grondgebied van de
NAVO-partners. In korte tijd
verdween echter het gevaar van
een aanval door Oosteuropese
mogendheden.
Sinds kort werken veel landen
in Oost-Europa zelfs samen met
de NAVO-leden. Daarnaast is er
de Conferentie voor Veiligheid
en Samenwerking in Europa
(CVSE). Deze telde tot enkele ja
ren terug 34 lidstaten. Sinds het
uiteenvallen van de Sovjetunie
is dit aantal uitgegroeid tot 52.
In grote harmonie wordt bin
nen de CVSE sindsdien het vre-
des- en veiligheidsbeleid voor
dit continent besproken.
De CVSE kan voor militaire
steun een beroep doen op on
der meer NAVO-eenheden of op
de krijgsmacht van de landen
van de Westeuropese Unie
(WEU). Want er zijn plaatselijk
gewapende schermutselingen
opgebloeid in Midden- en Oost
europa. Nagomo Karabach en
het voormalig Joegoslavië zijn
daarvan de schrijnende voor
beelden. Een pasklare oplossing
om de gevechten te stoppen is
nog niet voorhanden, wel zijn
vredestroepen afgevaardigd in
een poging de rust te herstellen.
In vijf regio's verspreid over
de aardbol zijn nu al Neder
landse militairen aanwezig, sa
menwerkend in grotere, inter
nationale verbanden. De Unifil-
operatie, een jaar of tien gele
den, was een eerste aanzet voor
dit nieuwe beleid. In opdracht
van de VN hielpen Nederlandse
soldaten in Libanon een buffer
tussen de strijdende partijen en
Israël in stand te houden.
Al snel daarna werden in mul
tinationaal verband Nederland
se soldaten naar de Sinaï-woes-
tijn gestuurd. Deze MFO-opera-
tie was onderdeel van de vre
desovereenkomst tussen Egypte
en Israël. Nog steeds zijn hier 86
Nederlandse militairen gele
gerd.
Sinds enkele maanden bevin
den zich in Cambodja negen
honderd Nederlanders bij de
VN-operatie Untac. Opzet is dat
de strijdende partijen in dit land
worden ontwapend en dat alge
mene verkiezingen voor 1993
Jan Soldaat loopt in de toekomst de kans naar de verste oorden te worden uitgezonden, of hij nou bij de land
macht de luchtmacht of bij de marine zit foto roland de bruin
worden voorbereid. De Rode
Khmer in het 'Nederlandse' ge
bied weigeren vooralsnog hun
wapens af te geven.
In diverse delen van het voor
malig Joegoslavië verzorgen 350
Nederlandse militairen de ver
bindingen voor de grote YN-
troepenmacht Unprofor. De
'blauwhelmen' staan voor de
moeilijke taak de rust in de on
der hun toezicht gestelde gebie
den te bevorderen. Vijftien mili
tairen werken in ditzelfe voor
malig Joegoslavië mee aan de
nog steeds bestaande EG-waar-
nemersmissie.
Sinds vorig jaar zijn vijftien
Nederlandse militairen in Ango
la gestationeerd voor de VN-
operatie Unavem. Zij zien toe
op het staakt-het-vuren tussen
de regering en het Angolese ver
zet. Eind deze maand moeten
hier vrije verkiezingen worden
gehouden.
Tot slot bevinden zich in het
Midden-Oosten al vele jaren
vijftien Nederlanders die als
waarnemers meewerken aan de
VN-actieUntso.
Sinds vorig jaar reserveert De
fensie geld voor dit soort VN-
vredestaken: 29 miljoen gulden.
Maar dit jaar zaJ een kleine 150
miljoen worden uitgegeven,
volgend jaar zijn de kosten op
106 miljoen gulden begroot.
Een deel van dit geld krijgt Ne
derland waarschijnlijk terug van
de VN, maar het ministerie zal
het eerst moeten voorschieten.
Ontwikkelingssamenwerking
springt bij in de defensiekosten
voor internationale vredesope
raties in ontwilckelingslanden,
maximaal 61,3 miljoen gulden
per jaar.
bestedingen:
488 miljoen
Een van de kleinste begrotingen is die van minister Van den Broek.
Hij wil vijf kleine posten in het buitenland sluiten: in 1992 de am
bassade in Guatemala, de consulaten in Perth en Brisbane en het
consulaat-generaal in Rio de Janeiro. In 1993 volgt het consulaat-ge
neraal in Djedda, en in 1994 het consulaat-generaal in Frankfurt.
Met de opbrengst zijn medio 1992 achtereenvolgens in Kiev en SL
Petersburg een ambassade en een consulaat-generaal geopend.
Minister Ter Beek heeft onder meer de volgende plannen:
De vervanging van de F27-vloot wordt met een jaar uitgesteld.
Voor de luchtmobiele brigade worden in 1993 nog geen gevechtsheli-
kopers geleased.
De bouw van de vervanger van de Hr. Ms. Zuiderkruis is met twee
jaar uitgesteld.
De Inkrimping van de krijgsmacht (30 procent In het jaar 2000) gaat
sneller dan verwacht. In de Defensienota (1991) werd aangekondigd
dat het militair personeel in 1993 met 12,3 procent moest zijn terugge
bracht Dat is inmiddels al 16,6 procent
Het budget voor ontwikkelingshulp Is na een dip In 1991 weer terug
op de befaamde 1,5 procent van het Netto Nationaal Inkomen (NNI).
Maar de 'vervuiling' van het budget met oneigenlijke onkostenposten
breidt zich uit In 1993 moet Ontwikkelingssamenwerking nog beta
len voor.
een deel van de VN-vredesoperatles (61 miljoen),
wereldwijd milieubeleid (50 miljoen),
hulp aan de GOS-landen (18 miljoen).
Minister wil meer nadruk op eigen verantwoordelijkheid van dader
PW HAAG HARM HARM KEMA
Justitieminister Hirsch Ballin
was niet verrast, maar ook niet
geschrokken toen hij onlangs
kennis nam van de nieuwste
criminaliteitscijfers van het
Centraal Planbureau. In 1990
was er nog een lichte daling van
veel voorkomende misdrijven
als winkeldiefstal en vernieling.
Maar vorig jaar steeg de crimi
naliteit als vanouds op alle fron
ten tot een recordhoogte van
1,18 miljoen misdrijven.
„De cijfers komen overeen
met het beeld dat we hadden",
zegt de CDA-minister in een
vraaggesprek over zijn begro
ting voor 1993. Een zorgwek
kend beeld. De minister is de
eerste om dat te beamen. De
druk op het justitiële apparaat
neemt dus niet af maar toe.
Hirsch Ballin: „Uit contacten
met buitenlandse collega's blijkt
dat dit een internationale ten
dens is".
Het staat voor Hirsch Ballin
buiten kijf dat de culturele ont
wikkeling in hoog tempo de
moraal heeft doen individuali
seren en gemeenschappelijke
normen en waarden heeft doen
vervagen. Hij ziet hierin een be
langrijke oorzaak van de stij
gende criminaliteit. „Het is een
ontwikkeling in onze cultuur
die nog niet gekeerd is".
Hij wijst erop dat een groot
deel van de vaderlandse crimi
naliteit wordt gepleegd door
een relatief beperkte groep
„jonge mannen" tussen de pak
weg vijftien en dertig jaar. „Jon
geren die kennelijk het stuur
missen." Een deel van het pro
bleem wordt gevormd door
„jongeren die lijden onder de
kloof tussen verschillende cul-
ïn waarin zij opgroeien. Zo is
I de criminaliteit onder Marok-
kaanse jongeren relatief hoog.
Kennelijk zijn zij in een gat ge
vallen."
De oud-hoogleraar staats- en
bestuursrecht mag graag filoso
feren. Hij keert zich daarbij af
van de (veelal linkse) criminolo
gen die misdadig gedrag verkla
ren en vaak vergoeilijken door
de omgeving en de omstandig
heden de schuld te geven. Daar
door, vindt de minister, is het
begrip voor de plegers van mis
daden wel eens te ver doorge
schoten, en is er te weinig na
druk op gelegd dat ieder mens
uiteindelijk verantwoordelijk is
voor zijn eigen daden,.
„We zoeken niet alles in de
opvoeding en het milieu, maar
in een type reactie van de over
heid die volstrekt overtuigend
en sluitend is: daar waar de
overheid als vertegenwoordiger
van de samenleving geroepen is
om te komen tot een veiliger sa
menleving, versterken we de
justitiële organen. Dat is ook de
invalshoek van onze begroting
voor het komend jaar."
De minister is daarom ook
blij dat hij van de rest van het
kabinet tientallen miljoenen
heeft gekregen voor de bouw
van 660 extra gevangeniscellen.
„Dat is ook zo belangrijk omdat
bijvoorbeeld zo'n stuurloze
groep jongeren die misdrijven
pleegt, een onmiddellijke en let
terlijk sluitende reactie vereist:
wie een overval pleegt, moet
weten dat hij wordt opgesloten.
Het verband tussen misdaad en
straf moet voor de veroordeelde
duidelijk te voelen zijn, en zo
min mogelijk door vertragingen
in de strafrechterlijke keten
worden vertroebeld
Nu is justitie er natuurlijk niet
met alleen wat extra cellen. Niet
voor niets heeft Hirsch Ballin de
criminaliteit al diverse malen
omschreven als een veelkoppig
monster, waarbij niet alleen de
al genoemde agressieve, plaat
selijke criminaliteit maar ook de
internationale, georganiseerde
misdaad een groeiend en be
nauwend probleem vormt.
Daartegenover staat een justi
tieel apparaat dat mede door
langdurige politieke verwaarlo
zing nog onvoldoende is toe
gesneden op de bestrijding van
het monster. Zo liep het aantal
zaken dat bij de rechtbanken op
behandeling lag te wachten, vo
rig jaar nog verder op, terwijl
het aantal opgehelderde mis
drijven daalde, evenals het aan
tal gehoorde verdachten.
Zijn er ogenblikken dat
Hirsch Ballin moedeloos wordt
van zoveel negatieve ontwikke
lingen? De minister „Zo ben ik
niet gebouwd. Natuurlijk staan
we voor grote problemen. Pro
blemen van het soort waarvoor
geen oplossingen bestaan waar
je van de ene op de andere dag
wonderen van kan verwachten.
Maar er is geen enkele reden
om dje moed te laten zakken".
Hirsch Ballin wijst op de om
vangrijke wetgevings-, uitvoe-
rings- en reorganisatieprogram
ma's die in de pijplijn zitten of
al in praktijk worden gebracht.
De vorming van de regiopolitie
bijvoorbeeld, de administratie
ve afhandeling van boetes,
waardoor openbaar ministerie
en rechters meer tijd krijgen
voor grotere zaken. Het geauto
matiseerde vingerafdrukkensys
teem en de 'pluk-ze-wetgeving'
die het justitie mogelijk maakt
om criminele organisaties direct
in hun protemonnee te treffen.
„Ik zie, overal in het justitie
apparaat, dat er genoeg inventi
viteit is om nieuwe methodes te
ontwikkelen tegen de verande
rende en steeds professioneler
wordende criminaliteit." Hij
wijst op het feit dat justitie er de
laatste tijd toch maar in is ge
slaagd verschillende organisa
ties met wortel en tak uit te
roeien. Zoals een Turkse drugs
bende en de Belgisch-Neder
landse XTC-bende.
Hij wijst ook op de wetgeving
die wordt aangepast aan de ver
anderde samenleving: de invoe
ring van de identificatieplicht,
een ..etsvoorstel dat ook het
voorbereiden van misdaden
strafbaar maakt, de verplichte
De meest in het oog lopende punten uit de begroting van minister
Hirsch Ballin en staatssecretaris Kosto zijn:
Twee gedetineerden in één cel is geen oplossing voor het cellente
kort. Wel wordt gedacht aan het bij elkaar plaatsen van mensen die
niet vluchtgevaarlijk zijn en die maar kort moeten zitten.
Het aantal cellen wordt verhoogd van 7.600 nu naar 8.854 in 1997.
Er is 45 miljoen gulden voor het aantrekken van 360 extra politie
mensen, rechters, en officieren van justitie. Ook komen er 200 ge
vangenbewaarders bij.
DNA-test voor verdachten van
een zwaar misdrijf, het verrui
men van afluistermogelijkhe-
den voor de recherche, de mo
gelijkheid om getuigen ano
niem te horen. Maar de minis
ter geeft toe: nogal wat justitiële
zwaarden zijn niet scherp ge
noeg en liggen nog op de slijp
steen.
Van verschillende kanten, in
de Tweede Kamer vooral uit de
hoek van D66, krijgt Hirsch Bal
lin het verwijt dat dergelijke
wetgeving de rechten van ver
dachten en de vrijheid van de
burger te veel aantast. De mi
nister wil daar niets van weten.
„Het evenwicht tussen de mo
gelijkheden om het recht te
handhaven en de veranderde
criminaliteit is in de loop der ja
ren zoek geraakt. Ons Wetboek
van Strafrecht dateert uit 1886,
het Wetboek van Strafvordering
uit 1926. Dat was de tijd van de
veldwachter en de eenvoudige
crimineel die in zijn eentje een
overzichtelijke misdaad had be
gaan. Toen werden getuigen
niet zwaar geïntimideerd, gin
gen er geen miljoenen guldens
in om. We moeten voorkomen
dat formaliteiten in de wet die
hun zin hebben verloren, val
kuilen worden, waardoor mis
dadigers een veroordeling kun
nen ontlopen", zegt de be
windsman.
Om aan het groeiende pro
bleem van de georganiseerde
misdaad (er zijn nu zo'n zes
honderd bendes in Nederland,
er gaan tientallen miljarden gul
dens in om en hun tentakels
dringen inmiddels bovengronds
door) meer tegenwicht te bie
den, vroeg Hirsch Ballin zijn
collega's om meer financiële
arauttg. Hn is toegezegd dat
het geld dat justitie met behulp
van de 'pluk-ze-wetgeving' uit
de onderwereld weet te trekken,
mag worden gebruikt voor mis
daadbestrijding. De minister Is
daar blij mee. Zoals hij dat ook
is met de kleine vijftig miljoen
gulden die volgend jaar vrij
komt voor 360 extra officieren
van justitie, politiemensen en
rechters en nog eens tweehon
derd gevangenbewaarders. „Be
strijding van de criminaliteit is
niet alleen mijn topprioriteit,
maar die van het hele kabinet",
