'Geen wet nodig
voor betalingen'
'Meteen in de
bak flikkeren'
'Ik schaamde me over
zo veel onnozelheid'
Het Gesprek van de Dag
BOUWPLANNEN?
Nieuwe directie Bex
per 1 november
Ex-directeur ontkent verduistering
Kunstrif 'lager bergje' dan verwacht
REDACTIE WILLEM SPIERDIJK (CHEF) MEINDERT VAN DER KAAL) JAN WESTERLAKEN
MONICA WESSELINC ERIC JAN WETERINGS 071-161440
Brengers Hitlergroet fel bejegend
Wat doet die man daar? Laat-ie
zijn vieze vuile nagels aan de
zon zien? Nee, hij brengt de Hit
lergroet. Dat gebeurde onlangs
in Utrecht en het gebeurt op het
moment dat wij dit schrijven
ongetwijfeld op tal van plaatsen
in de wereld. De man wilde met
dit gebaar zijn ongenoegen ui
ten over zijn aanhouding door
twee donkergekleurde stads
wachten. De politie van Utrecht
slingerde hem meteen op de
bon. Volgens sommigen had
den ze hem harder moeten aan
pakken. Een man die wij in het
voorbijgaan over deze kwestie
aanspreken, zegt: „Meteen in de
bak flikkeren en voorleiden. Dit
is onacceptabel." Zou de politie
in Leiden hetzelfde hebben ge
handeld als die in Utrecht? En
wat vindt de jurist eigenlijk van
zo'n actie? En het voormalige
verzet? En moet straks ook de
halve voetbaltribune bij een
wedstrijd Ajax-Feyenoord wor
den bekeurd?
„Wij zijn in Leiden zeer fel op
dit soort dingen", zegt politie-
voorlichter Dick Graveland.
„Zelfs aan het bekende fuck-off-
vingertje rijdt de surveillance
wagen tegenwoordig niet meer
voorbij. Er wordt meteen corri
gerend opgetreden. Maar bij
zo'n Hitlergroet ligt het ernsti
ger. Wij zouden net zo hebben
gehandeld als de Utrechtse po
litie. Elke aangifte van discrimi
natie gaan wij na en wij kijken
altijd of er een proces-verbaal
haalbaar is. De Centrumpartij
heeft wat dat betreft altijd op
het scherp van de snede geope
reerd. Vaak net niet te pakken.
Maar dit soort gebaren is zo
overduidelijk, dan grijpen we
meteen in. Er zijn drie artikelen
waarop we deze gebarenmakers
kunnen aanpakken: artikel 64
van de Algemene Politie Veror
dening en artikel 261 en 137 van
het Wetboek van Strafrecht."
„Ik vind dit zeer smakeloos. Met
grote walging bekijk ik de ge
beurtenissen in Duitsland, in
Rostock waar je mensen mas
saal de Hitlergroet ziet brengen.
Je kunt je toch niet voorstellen
dat dit na de Tweede Wereld
oorlog nog mogelijk is. Je zou
toch denken dat mensen van de
geschiedenis leren. Daarom
moet iemand die zo'n groet
brengt hard worden aangepakt.
Er moet hem aan het verstand
worden gebracht wat er achter
dat gebaar ligt. In Utrecht heb
ben ze dat op juiste en correcte
wijze gedaan."
De heer Y. Buruma, universitair
docent strafrecht aan de Rijku
niversiteit te Leiden, is het daar
mee eens. „Maar het is natuur
lijk denkbaar dat een advocaat
zo'n man loskrijgt door te zeg
gen dat hij het gebaar uitslui
tend maakte om zijn ongenoe
gen te uiten en daarbij een ze
kere grens heeft overschreden.
Dat hij anderen niet tot haat
heeft willen aanzetten. Daar
over moet de rechter dan maar
oordelen. Maar ik vind het goed
dat dit gebeurt. Ook voetbal
supporters die je dit gebaar
soms massaal ziet maken, zou
den moeten worden aangepakt.
Maar zo iets is natuurlijk moei
lijk uitvoerbaar, al heeft de poli
tie dan ook vaak zulke dingen
op video vastgelegd. Maar om
dat deze gebarenmakers vrijuit
gaan, kun jè niet zeggen dat de
De Hitlergroet, gebracht tijdens een bijeenkomst v
politie van Utrecht dat gedrag
van die ene man door de vin
gers had moeten zien. Zeker
niet. Kijk, als u te hard rijdt en u
wordt gefotografeerd en een an
der die te hard rijdt niet, is dat
nog geen reden om niet te
vervolgen."
„Ze moeten mensen die nu nog
de gore moed hebben om de
Hitlergroet te brengen goed in
peperen dat dit niet meer kan",
zegt oud-verzetsman Simon
Zwart. „Er wordt veel te snel
vergeten. En daar komen hele
nare dingen van. Iedereen moet
zich ervan bewust zijn waar
zo'n gebaar voor staat. De jeugd
is dat toch al vaak moeilijk aan
het verstand te brengen. Ik heb
zelf een zoon van 38 en als ik
hem dan eens iets vertel over de
oorlog zegt hij: 'Ja, pa, dat is al
zo lang geleden'. Ik bedoel
Het is overigens wel zaak dat
politiemannen goed kijken hoe
de groet wordt gebracht. Een
deskundige op olympisch ge
bied vertelde mij dat de olympi-
FOTO UPI/ANP
sche groet erg veel lijkt op de
Hitlergroet. Alleen is daarbij de
palm van de hand naar boven
gericht. Toen de Fransen in
1936 tijdens de Olympische
Spelen in Berlijn deze olympi
sche groet brachten, oogstten
zij bij de vele nazi's op de tribu
ne een klaterend applaus. Mis
schien iets voor het pleidooi van
een advocaat?
Als je er zeker van wilt zijn dat
je geen aids hebt, laat je dat on
derzoeken door je eigen huis
arts. Dan ga je naar een gezond
heidsdienst waar anoniem
wordt getest. Een Leidse 33-jari-
ge man erkent dat hij niet naar
de huisarts durfde voor deze
test. „Ik wist dat hij daarover
niets tegen mijn vrouw zou zeg
gen. Toch voelde ik me te onge
makkelijk en had ik het idee dat
ik die man daarna nooit meer
recht in zijn ogen zou kunnen
kijken."
De Utrechtse universiteit pre
senteerde gisteren een onder
zoek waaruit bleek dat op de
zogenoemde HIV-test ondanks
de seksuele revolutie, nog een
taboe rust. Bijna de helft (42
procent) wil niet dat de huisarts
weet heeft van zo'n onderzoek.
De angst dat de arts het door
vertelt aan een van de familiele
den, weerhoudt 32 procent er
van naar hem toe te gaan. Tot
slot kiest 11 procent voor een
GG&GD of een kliniek voor ge
slachtsziekten omdat die men
sen denken dat de huisarts niet
deskundig genoeg is.
De 33-jarige Leidenaar was dol
gelukkig toen bleek dat de uit
slag van de test negatief uitviel.
„Ik ben blij dat ik naar de Leidse
Basis Gezondheidsdienst
(BaGD) ben gegaan. Ik heb
seksuele contacten gehad met
een vrouw die, zo bleek mij pas
later, een zeer wilde levenswan
del had. Ja, ik ben een oen.
Maar toen ik eenmaal aan aan
het twijfelen sloeg, liet de ge
dachte mij niet meer los. Het
achtervolgde mij. Ik heb op het
punt gestaan om naar mijn
huisarts te stappen. Toch deed
ik het niet. Ik schaamde me
diep voor zoveel onnozelheid."
Huisartsen uit de regio bevesti
gen het beeld dat uit het
Utrechtse onderzoek naar voren
komt. „Ik heb opvallend weinig
aanvragen voor dit soort tes
ten", zegt Har Meijer, huisarts
in Leiden, maar bekender als
bestuurslid van de 3 October-
Vereeniging. Ongeveer 10 testen
per jaar op een praktijk met
3000 mensen. „Ik heb wel op
vallend veel meisjes die daar
voor bij mij komen. Die hebben
tijdens de vakantie in Spanje of
Tunesië onbeschermd gevreeën
en zijn dan doodsbang. Op het
moment dat zij komen valt er
nog niets te testen. Dat kan pas
na een paar maanden."
Daarnaast krijgt Meijer mensen
die een verplichte keuring moe
ten onderyaan. omdat zij een
baan hebben met een jaarsala
ris boven «ie iwee ton.In dat ge
val treedt Meijer op als onaf
hankelijk persoon. „Maar daar
bij is weer opvallend dat zij lie
ver hebben dat de uitslag naar
mij gaat dan naar hun eigen
huisarts. Tjsa, ik denk toch dat
het schaamtegevoel een belang
rijke rol speelt."
Zeer spijtig. Dat vindt de Lei-
derdorpse huisarts R.W.M. van
Velzen dat 32 procent van de
ondervraagde de zwijgplicht
van de eigen huisarts in twijfel
trekt. „We hebben jaren gele
den, toen dat bij pubers speelde
die een anticonceptiepil wilden
hebben, te vuur en te zwaard
bestreden. Tevergeefs zo blijkt
Wij hoopten dat elk individu er
wel van doordrongen zou zijn
dat voor een arts die plicht bijna
heilig is. Ook ten opzichte van
partners."
Van Velzen en Meijer vinden
het 'kolder' dat huisartsen een
gebrek aan deskundigheid
wordt verweten. Er wordt op dat
gebied volgens hen enorm veel
bijgeschoold. De Katwijkse
huisarts J.H. ten Hove, tevens
raadslid voor de RPF, tekent
daarbij aan dat er toch een ver
schil is tussen geneesheren op
het platteland en in Amster
dam. „In de hoofdstad zijn er
nu eenmaal meer mensen die
daarom vragen. Bij mij was een
dergelijke vraag tot twee jaar
geleden een uitzondering. Dat
is veranderd. Dit jaar zijn het er
al meer dan tien".
Een explosieve toename van
HIV-testen is de laatste jaren
merkbaar bij de BaGD in Lei
den. Volgens aids-coördinator
dr. Sandra Wijnands zijn dit jaar
al 130 mensen anoniem gecon
troleerd op het HIV-virus, dat
de verwekker is van aids. Het
bloed wordt voorzien van een
nummer en gaat naar het labo
ratorium. De uitslag wordt
daarna besproken tussen klant
en een sociaal verpleegkundige
die daarin is gespecialiseerd.
„Wij zijn met testen begonnen
in 1987", zegt Wijnands. „Een
van de redenen om het ano
niem te doen is om de bloed
banken te ontlasten. Het bleek
dat er mensen waren die bloed
donor werden, omdat zij kort
daarvoor een slippertje hadden
gemaakt en hun status wilden
weten."
Wijnands vindt de uitkomsten
van het onderzoek interessant,
maar niet opzienbarend. „De
aids-problematiek heeft een
enorme beladenheid. We heb
ben dan wel een seksuele revo
lutie gehad, maar dit ligt gevoe
lig omdat het gaat om zaken die
buiten de relatie om zijn ge
beurd. Je geeft dat makkelijker
toe aan iemand die je niet
kent."
MEINDERT VAN DER KAAU
Centrum Humaan Geneesmiddelenonderzoek over experiinenten
Mensen kunnen zelf heel best beslissen of ze voor een
bepaalde som geld willen mee doen aan een medisch ex
periment. Daar hoeft geen wet voor te komen. De ver
goeding voor deelname is niet zo hoog dat mensen in fi
nanciële nood hun toevlucht hiertoe nemen. Een ethi
sche commissie houdt hierop streng toezicht. Wettelijk
regelen van de hoogte van de bijdrage is bovendien prak
tisch onmogelijk. Wat de ene mens veel geld vindt, is
voor de ander een schijntje.
Dat is de mening van directeur
A.F. Cohen van het Centrum
voor Humaan Geneesmiddelen
onderzoek van de Leidse uni
versiteit. Ook woordvoerder
Ketting laat weten dat het Aca
demisch Ziekenhuis Leiden te
gen een dergelijke wet is.
Beiden reageren op de lichte
commotie die deze week is ont
staan in de Tweede Kamer over
de op stapel staande Wet Medi
sche Experimenten. De kamer
leden vinden dat de wet de be
taling van deelnemers aan me
disch onderzoek moet regelen.
Financiële problemen zou men
sen ertoe verleiden hun lichaam
ter beschikking van de weten
schap te stellen.
Meegenomen
Cohen en Ketting zijn er vol
strekt van overtuigd dat dit ge
vaar niet bestaat. Bij het Cen
trum voor Humaan Geneesmid
delenonderzoek worden elk jaar
zo'n 150 mensen voor onder
zoek 'ingehuurd'. „Dat gaat om
Bex Reizen in Alphen aan den
Rijn heeft een nieuwe directie.
Met ingang van 1 november
zwaaien J.J. de Meijer (alge
meen directeur) en mevrouw
I.H. Hoogendijk (directeur) de
scepter. Meijer is afkomstig van
het reisbureau van de NS,
Trans, en mevrouw Hoogendijk
bedragen van enkele honder
den guldens. Wij recruteren
vooral studenten en voor die
groep is een paar honderd gul
den mooi meegenomen maar
niet echt van levensbelang",
zegt Cohen.
Hij maakt duidelijk dat door
geringe bedragen uit te keren,
het centrum voorkomt dat
mensen alleen uit financieel ge
win meedoen. „Lage vergoedin
gen zijn de beste garantie voor
zelfbeschikking." Van het ene
onderzoek naar het andere lo
pen is ook niet mogelijk. Deel
nemers aan het onderzoek
moeten een verklaring tekenen
dat ze de voorafgaande zes
maanden niet als medisch
proefkonijn hebben gewerkt.
Lada
Cohen denkt dat het niet moge
lijk is de hoogte van het bedrag
wettelijk vast te leggen juist om
dat een paar honderd gulden
voor de een veel is en voor de
ander niet. „Voor een Pool die
in zijn Ladaatje naar Nederland
werkte voorheen bij Ohra, de
moedermaatschappij van Bex.
Totdat het tweetal begint, wordt
de leiding van Bex waargeno
men door H. Wilts.
De benoeming van een nieu
we directie was nodig omdat
het vorige directieteam was af
gezet. Reden hiervoor waren de
slechte resultaten van de reisor
ganisatie.
komt en zich hier aanmeldt, be
tekent duizend gulden hetzelfde
als een paar maandsalarissen.
Zulke mensen moet je dus te
gen zichzelf beschermen. We
gaan met hen niet in zee."
Noch Cohen noch Ketting
ziet ethische bezwaren tegen fi
nanciële vergoedingen voor
deelname aan een onderzoek.
„Alle onderzoeken worden
vooraf voorgelegd aan een me
disch ethische commissie. Wij
betalen de mensen niet omdat
ze ook maar enigszins een risico
zouden lopen. De vergoeding
krijgen de deelnemers omdat ze
tijd er in steken", merkt Cohen
op.
Resoluut
Bij het AZL worden soms, maar
dan alleen met uitdrukkelijke
toestemming, nieuwe genees
middelen op zieke mensen uit
geprobeerd. Ketting is resoluut:
„Het welzijn van de zieke staat
altijd voorop."
OP NAAR VAN DER PLOEG!
Het vertrouwde adres voor:
RAMEN EN DEUREN.
WAND- EN PLAFONOBEKLEDING
SCHUIFPUIEN
SERRES. ETC.
Voor nieuwbouw en renovatie.
Uitgevoerd in onverwoestbaar
kunststot van het kwaliteitsmerk
Ueceuninck
Onderhoudsarm, leverbaar in
diverse kleuren, volledig
gegarandeerd en door onze
vakmensen perfect op maat
gemaakt Het geheel voorzien van
Komo-certificiit*
Kom gewoon eens alles op uw
gemak bekijken. We geven u graag
uitgebreid advies
KUNSTSTOF OM OP TE BOUWEN.
M.BI
h r bvcu
De Lasso 60 Roetotarendsveen.
tel 01713- 15361 - letefax 01713-15202
deceunlncH S
Werkzaamheden Rijksweg 4
Aan het einde van deze maand is een aantal op- en afritten van
rijksweg 4 tijdelijk afgesloten in verband met werkzaamheden.
De oostelijke afrit Roelofarendsveen wordt in de nacht van 28
op 29 september afgesloten, de oostelijke op- en afrit ter hoog
te van Zoeterwoude-Rijndijk in de nacht van 5 op 6 oktober en
de oostelijke afrit richting Zoeterwoude-dorp in de nacht van
30 september op 1 oktober.
De afsluitingen duren steeds van 20.00 uur 's avonds tot
06.00 uur de volgende ochtend. Een omleidingsroute wordt
aangegeven. Het betreft routinewerkzaamheden, waarbij het
wegdek van een nieuw laagje asfalt wordt voorzien.
LEIDEN PAUL VAN DER KOOP
VERVOLG VAN VOORPAGINA
De curator van het falliete be
drijfje Coaxis uit Leiderdorp, F.
Wachter, heeft ernstige twijfels
aan de verklaringen van ex-di
recteur Brandt. Dat blijkt niet
alleen uit het gevraagde onder
zoek, maar ook uit een bezoekje
dat deurwaarder en agenten en
kele weken geleden brachten
aan het nieuwe bedrijfspand
van Brandt in het Alphense
Rijnstaete.
Volgens de advocaat van
Brandt is bij die actie 'niets aan
getroffen van de lijst'. „En dat
terwijl de spullen niet zomaar in
een schoenendoosje zijn te
stoppen." De Alphense politie
onthoudt zich om privacyrede-
nen van een reactie, terwijl de
deurwaarder niet voor com
mentaar bereikbaar is. Het
Openbaar Ministerie moet nog
bekijken of het tot een onder
zoek komt naar het verdonkere
manen van goederen of geld in
het kader van een faillissement.
Daarop staat een maximum
straf van zes jaar.
Het faillissement werd op
juli uitgesproken en al snel
i vragen bij de
bi) een faillissement spullen
verdwijnen is normaalzegt
hij. „Mensen stoppen op zo n
moment altijd nietmachines en
telefoontoestellen in hun tas. Zo
is nu eenmaal de menselijke na
tuur. Maar hier is wat anders
aan de hand Uier /i|n MsHf-
rijke componenten verdwenen
en hebben derden Ufa OOQ
crete informatie gegeven dat ik
daar mijn ogen niet voor wil
cl, lltM
McCain moet
einde aan
stank maken
HOOFDOORP
De stankoverlast van patatfa-
briek McCain moet vanaf juni
volgend jaar tot het verleden
behoren. Dat heeft voorzitter G.
Veringa van de Raad van State
onlangs bepaald in een geschil
tussen de gemeente Haarlem
mermeer en het Hoofddorpse
bedrijf McCain. Het extern in
genieursbureau Witteveen en
Bos is al begonnen met stank
metingen en legt op 1 novem
ber een rapport op tafel waarin
precies staat aangegeven wat
McCain moet doen om een
eind te maken aan de stank.
Vooruitlopend op de maatrege
len heeft heeft McCain sinds 1
september de produktie al te
ruggebracht met 45 procent om
zo een einde te maken aan de
ergste stankoverlast. Financieel
directeur C. van Rijn zegt te ho
pen dat de produktie volgend
jaar weer met hetzelfde percen
tage verhoogd kan worden. Als
alles volgens planning verloopt
heeft de fabriek volgend jaar ju
ni namelijk maatregelen getrof
fen om de frietgeuren binnens
huis te houden.
„Leuk is het niet dat we mo
menteel minder produceren",
zegt Van Rijn. „Maar we gaan er
vanuit dat we na het nemen van
maatregelen volgend jaar weer
de produktie weer kunnen ver
hogen. Bovendien wilden we
vorig jaar februari al een nieuwe
proouktielijn neerzetten zodat
we meer konden produceren
met hetzelfde aantal perso
neelsleden maar die investering
hebben we moeten uitstellen.
Die uitbreiding is ook uitgesteld
tot volgend jaar", aldus de fi
nancieel directeur.
noordwuk» Noordwijk heeft zijn kunstriffen.
Acht kilometer uit de kust zijn gisteren dertig
vrachtwagenladingen natuursteen op de bo
dem van de zee gegooid. Toen het werkschip
na twee uur de 450 ton basaltkeien over
boord had gegooid, bleken de vier riffen plat
ter te zijn uitgevallen dan verwacht.
Door deining, stroming en golfslag vorm
den de 60 tot 300 kilo zware keien geen berg
jes van drie meter hoogte, maar een soort
pannekoeken met hoogten van 1 tot 2 meter.
De doorsnee viel daardoor groter uit dan de
verwachte tien meter. Volgens projectleider
F.P. Hallie van Rijkswaterstaat 'maakt het al
lemaal niet zoveel uit': ook een laag bergje
geeft luwte op 18 meter diepte.
Het belangrijkste is de harde ondergrond,
die snel begroeid moet raken met sponsachti-
gen en andere lokkers van schelpdieren, gar
nalen en kreeftjes. Als daar massaal vissen op
af komen, is de voor Nederland unieke proef
een succes.
Na het storten, dat van half tien tot half
twaalf duurde, maakte een meegevaren on-
derzoekschip de eerste opnamen onder water.
Volgende maand gaat de eerste duikploeg de
riffen inspecteren en het leven registreren.
Aan de oppervlakte is van de vijftig meter uit
elkaar liggende riffen niet meer te zien dan
een aantal boeien. Zij bakenen sinds gisteren
een gebied van een vierkante kilometer af,
iets ten zuiden van het REM-eiland.
FOTO RIJKSWATERSTAAT
