Componist met een Maria-syndroom
vidre
Cultuur&Kunst
BRANDGAATJE?
Europera luistert tweede
lustrum Leidse Uitdag op
ZATERDAG 5 SEPTEMBER 1992
19
cees van hoore
ruygrok (CHEF) JAN rijsdam
SASKIASTOaiNGA
Bouwen voor Cultuur
Amsterdam In de Arcam Galerie aan het Amsterdamse Water-
looplein is gisteren de tentoonstelling 'Bouwen voor Cultuur' ge
opend. Te zien zijn tekeningen, foto's en maquettes die een in
druk geven van een groot potentieel aan plannen voor Amster
dam. Arcam citeert: het Rijksmuseum wordt verbouwd, Stedelijk
Museum en Van Goghmuseum willen uitbreiden en in het Oos
terdok komt een Science Centre van Renzo Piano. Carré wordt
aangepast aan de eisen van de tijd en er liggen plannen voor
nieuwe theaters in het Bellevue-complex en in de Westergasfa
briek. Zowel aan de IJ-oevers als in Amsterdam-Noord schijnt
ruimte te zijn voor een megabioscoop. De expositie duurt t/m
10 oktober.
Korting op Meesterserie
leiden De uit negen concerten bestaande Meesterserie 1992-
1993 is voor jongeren die niet ouder zijn dan 25 jaar extra aan
trekkelijk gemaakt omdat K&O een korting geeft op de abonne
mentsprijs. Ook op andere muziekseries krijgen jongeren, met
ingang van het nieuwe seizoen, kortingen. Inlichtingen: 071-
141141.
Exposities bij bedrijven
alphen aan den run In de hal van gebouw Rijnstaete, aan de
Prins Bemhardlaan 10 in Alphen aan den Rijn, exposeren tot en
met 16 oktober Topy Fleur (acryl, gouaches) en Lia van Rhijn
(keramiek). Bij OSRAM, aan de Vennootsweg 15 in Alphen aan
den Rijn, exposeren Arie J. Bouter (keramische objecten) en Vic
tor Honig (grafiek en werken in acrylpotlood). Beide exposities
zijn tijdens kantooruren toegankelijk voor publiek.
Expositie Marij Gielkens in Katwijk
katwijk Marij Gielkens exposeert tot en met 12 september haar
naïeve sprokkjesachtige schilderijen bij atelier 'Kunst van A tot
Z', aan de Willem de Zwijgerlaan 59a in Katwijk. Het atelier is op
donderdag van 19.00 tot 21.00 uur en op zaterdag van 9.00 tot
17.00
Galaconcert Concertgebouworkest
Amsterdam Het Koninklijk Concertgebouworkest geeft zijn jaar
lijks galaconcert op 17 oktober. Het programma vermeldt com
posities van Rossini (ouverture La gazza ladra), Donizetti (waan
zinsaria uit Lucia di Lammermoor), Thomas (Ophélies' waan
zinsaria uit Hamlet) en Rimsky-Korsakow (Sjeherazade). De so
praan Edita Bruberova verleent solistische medewerking.
Nieuwe inrichting Argentijns plein
leiden Annette van Houwelingen en Lulia Mariana Prins maak
ten een plan voor de herinrichting vanjgen plein in Córdoba, Ar
gentinië. Hun ontwerp vormt een samenspel tussen kunst, spel
en cultuur. Tekeningen ervan zijn morgen te zien op hun atelier
in de Meelfabriek, Oosterkerkstraat 18. Van 13.00 tot 18.00 uur.
Daarna gaat de expositie naar Argentinië.
Een brandgat in de leer en kunstleer.
De Novanet 1
N#TANET
22 Novanet"
vestigingen:
02522-18000.
repareert stof,
VAAK BETER DAN NIEUW
Martin van Amerongen reconstrueert Leidse ontmoeting Freud en Mahler
leiden/amsterdam
De psycho-analyticus Sigmund Freud en de componist
Gustav Mahler hadden op 26 augustus 1910 in Leiden
een gedenkwaardige ontmoeting. Een wanhopige Ma
hler, bij wie de artsen een defecte hartklep hadden ge
constateerd, raadpleegde er Freud over zijn huwelijks
problemen met zijn vrouw Alma. Waarom, waarom, zo
vroeg Mahler zich af, moest hij toch altijd maar werken
en verwaarloosde hij haar zo? Waarom moest ze bij hem
zo lijden? Freud, die in Nederland een paar dagen op va
kantie was, stelde zijn diagnose. In het voormalige Leidse
restaurant In Den Vergulden Turk nu is er op die plek
een vestiging van Vroom Dreesmann wees hij op
een te grote moederbinding bij Mahler.
een vak apart, maar gewoon
een mooi elegant verhaal met
veel dialoog erin'. Dat heb ik ge
daan."
Van Amerongens novelle is
onderverdeeld in drie hoofd
stukjes: 'Wenen', 'Leiden' en
'München'. In het hoofdstukje
'Wenen' zien wij Mahler als een
'workaholic' avant-la-lettre, al
tijd maar bezig met zijn muziek.
Alma wordt door hem schrome
lijk verwaarloosd. Haar eigen
artistieke aspiraties betekenen
niets voor de grote componist.
Als zij hem vertelt dat zij zelf
ook liederen schrijft en daarmee
graag wil doorgaan, onsteekt
Mahler in woede. 'Er is hier
maar één componist in huis, en
dat ben ik'.
Alma besluit een offer te
brengen op 'het altaar van de
kunst'. Ze trouwt met Gustav.
cees van hoore
Rond deze ontmoeting schreef
Martin van Amerongen, colum
nist, schrijver en hoofdredac
teur van De Groene Amster
dammer, 'Mahlers Mater Dolo
rosa', een kostelijke novelle,
waarin hij de twee joodse groot
heden naast elkaar in een kerk
bank in een katholieke kerk laat
plaatsnemen. Binnenkort wordt
Van Amerongens novelle door
Frans Rasker verfilmd.
„Het idee voor dit boek is
precies vier jaar en zeven
maanden geleden geboren.
Frans Rasker vertelde me toen
dat hij die ontmoeting tussen
Mahler en Freud in Leiden wil
de verfilmen. 'En dan moet jij
de basis daarvoor aanleveren',
zei hij. 'Geen script, want dat is
Dans van Reflex tijdens Uitdag
Dansgroep Reflex geeft acte de
présence tijdens de Leidse Uit
dag, op 12 september in de Pie
terskerk. De groep voert twee
choreografieën uit: 'I'm a hotel'
van Hans Tuerlings, dat zich af
speelt in een willekeurige hotel
lobby. Het is een dans vol sym-
'Europera' is de titel van het
grootscheepse spektakel dat de
organisatie van de Leidse Uit
dag volgend jaar in petto heeft.
Ter 'gelegenheid van het tweede
lustrum van de Leidse Uitdag
zal dit muziektheaterstuk, waar-
Werkloze Nelly Frijda: geen
amateur-acteurs op televisie
den haag gpd
Het moet makers van televisie
programma's verboden worden
nog langer gebruik te maken
van niet-professionele acteurs.
Dit stelt Nelly 'Ma Flodder'
Frijda in een artikel in FNV Ma
gazine van komende week. Vol
gens Frijda bestaat er onder de
2.000 acteurs in ons land een
grote verborgen werkloosheid.
Zeven van de tien beroepsac
teurs kunnen niet van hun werk
leven. Frijda is op dit moment
ook werkloos en heeft een ww-
uitkering. Het onderwerp is ta
boe onder toneelspelers. Frijda:
„Een acteur werkt nog liever
voor niks. Als je in de ww zit,
heb je geen werk en ben je dus
In Engeland worden
acteurs op de set geweigerd
door de acteursvakbond, zowel
voor hoofdrollen als voor bijrol
len. Acteurs moeten de toneel
school hebben doorlopen. Zij
vindt dat ook in Nederland een
diploma voor toneelspelers
weer verplicht moet worden ge
steld.
Dat zou betekenen dat een
serie als Goede tijden, slechte
tijden niet meer zou kunnen
bestaan. Frijda: „Maar dat is
toch wegwerpmateriaal. Als ze
zo doorgaan is het Nederlandse
toneel, plus de Nederlandse
film, plus het Nederlands televi
siedrama binnen tien jaar hele
maal nergens meer."
De Amerikaanse acteursbond
hanteert een systeem waarbij
vaste bedragen zijn ingevoerd
voor 'speaking' en 'non-spea-
king parts'. Frijda noemt dit
voorbeeldig. In Nederland is
volgens haar sprake van een
„jungle van vrije producenten"
die het vrijwel onmogelijk
maakt voor een acteur om goed
te onderhandelen.
Frijda roept de Kunstenbond
FNV op actie te ondernemen.
De bond doet samen met de
wetenschapswinkel Letteren in
Utrecht momenteel onder
zoek naar de inkomenspositie
van acteurs. Op 1 november
wordt de uitkomst gepresen
teerd.
Maar na nachten onbemind in
bed te hebben gelegen, neemt
zij een potente, jonge minnaar.
Een minnaar bovendien die
haar niet zoals Gustav een
goedkeurend klapje op haar
derrière geeft na de coïtus en
daarna weer vlug aan het werk
gaat. Wanneer de componist
hoort van de verhouding, raakt
hij hevig ontsteld. In 1910
maakt hij met Freud een af
spraak in Leiden. De psycho
analyticus is op dat moment
een paar dagen op vakantie in
Noordwijk, dus dat komt mooi
uit.
Met behulp van vele bronnen
heeft Van Amerongen trachten
te reconstrueren hoe het ge
sprek tussen Freud en Mahler,
dat zij hielden tijdens een lange
wandeling, moet zijn verlopen.
De twee grootheden hadden af
gesproken in het restaurant In
Den Vergulden Turk in de Bree-
straat. Na wat inleidend gepraat
besloten zij een wandeling te
gaan maken, die hen via het
Van der Werffpark, de Lode-
wijkskerk, het Rapenburg en de
Hortus Botanicus weer terug
zou brengen naar In Den Ver
gulden Turk. Freud weet op het
eind van hun wandeling wat
Mahler mankeert. De compo
nist heeft een te sterke moeder
binding. 'Wij noemen dit in de
psycho-analyse het Mariasyn-
droom.' Door die te grote moe
derbinding wordt Mahlers ge
drag tegenover Alma verklaard.
'Uw moeder heeft ongetwijfeld
geen gemakkelijk leven gehad.
Zij heeft veel geleden, niet in de
laatste plaats dank zij haar
slechte huwelijk. Eigenlijk vindt
u onbewust, begrijp mij goed
dat ook uw echtgenote lijden
Neurosen
Van Amerongen: „Ik zeg niet
dat de wandeling en het gesprek
precies zo zijn verlopen als ik
het beschrijf, nee, het hód zo
kunnen gaan. Mijn boek is voor
100 procent bedacht en voor 98
procent waar. Ik heb één keer
een systematische wandeling
gemaakt door de binnenstad
van Leiden. Toen ben ik ook
naar het Gemeente-archief
Martin van Amerongen: „Mijn boek Is voor 100 procent bedacht en voor 98 procent waar." archieffoto »opd
weest, waar ik wat materiaal
heb gevonden over die ontmoe
ting. Om erachter te komen wat
voor weer het was op die dag,
heb ik oude kranten doorgeno
men. Het regende op die mid
dag in 1910."
„Ach, ik steek in dit boek af
en toe wel eens de draak met
mijn hoofdfiguren. In zo'n pas
sage bijvoorbeeld waarin ik
Freud laat zeggen dat de strop
das een symbool is voor het
mannelijk lid. Hoewel, hij heeft
r het voorbijflitsende
;r samenkomen en
Op muziek
van John Adams maakte Patri-
zia Tuerlings, artistiek leider
van Reflex, het ballet 'BMRS'.
Dansgroep Reflex is door het
LAKtheater uitgenodigd om de
Uitdag op te luisteren. Aanvang
van het optreden is 20.30 uur.
aan 150 koorleden, 110 musici,
100 acteurs en 20 dansers deel
nemen al in maart in de Pieters
kerk worden uitgevoerd. Flip
van Duijn schreef de tekst van
Europera. De muziek werd ge
componeerd door Kees Olthuis.
Europera wordt op 19, 20, 21,23
en 24 maart uitgevoerd.
barnevelp De kip speelt de hoofdrol in een reeks
etsen en tekeningen die vanaf 8 september worden
tentoongesteld in het Nederlands Pluimveemuse-
i in Barneveld. Het museum toont werken van
Jan Naeijé en Guus Kuit die alle betrekking hebben
op pluimvee, in de ruimste zin van het woord. Het
museum, aan de BloemendaaJIaan 59, is van dins
dag tot en met zaterdag geopend.
Kunstverzameling Johan Polak bij Christie's
wel gekkere dingen verzonnen.
Ik waardeer Freud vooral als
denker, maar zijn psycho-ana-
lytische verhandelingen zijn mij
soms te bizar. Hij is voor mij ge
woon een verstandige ouwe
opa."
Louis Andriessen
wint Matthijs
Vermeulenprijs
amsterdam anp
De Matthijs Vermeulenprijs
1992 is toegekend aan de com
ponist Louis Andriessen. Hij
krijgt de prijs van 15.000 gulden
voor zijn compositorische pro-
duktie uit 1991. In dat jaar ver
vaardigde hij vijf kleine compo
sities aie volgens de jury exem
plarisch zijn voor het hoge kwa
litatieve niveau van Andriessen.
De Matthijs Vermeulenprijs
werd hem ook al eens in 1977
toegekend.
De Mart Stamprijs 1992 is
door het Amsterdams Fonds
voor de Kunst toegekend aan de
architect Manfred Kausen. Hij
krijgt de prijs van 15.000 gulden
voor de verbouwing in 1990 van
een appartement aan de Amstel
in Amsterdam. Kausen houdt
zich bezig met het zorgvuldig
verbouwen en inrichten van
privé-woningen, winkels en
Zeven kandidaten
in finale
orgelconcours
amsterdam gpd
Bij het veilinghuis Christie's ko
men op 10 december veertig
schilderijen en tekeningen uit
de collectie van wijlen Johan
Polak onder de hamer. De uit
gever van klassieken en oprich
ter van de Atheneum Boekhan
del overleed onverwacht op 25
mei en liet behalve een bijzon
dere collectie bibliofiele uitga
ven en manuscripten ook een
aantal werken van Nederlandse
kunstenaars uit de 19e en 20e
eeuw na.
Polak had een voorliefde voor
figuratieve schilderkunst uit de
periode voor 1945. Hij kocht
werk van onder meer Dick Ket
('Zelfportret met broodje en
fles' en 'Zelfportret met zwarte
baret'), Floris Verster, Jan Man-
kes, Herman Kruyder en Jong
kind. Het kostbaarste werk is
een zelfportret van Jan Mankes,
waarvan de opbrengst wordt
geschat op 60 tot 80 duizend
gulden. De kijkdagen van de
veiling zijn van 5 tot en met 9
december. Op 10 december
veilt Christie's ook andere col
lecties moderne en hedendaag
se kunst.
Spiegelwanden
Spiegels op maat
Spiegels met lijst
Glazen meubelen
Vitrines
Tafels volgens model
Motiefstralen
Alles uit eigen atelier
GLAS EN SPIEGELS
Volmolengracht 4
2312 PH Leiden (NI)
Telefoon: 071 -21 80 55
Voor de finale van het vierde
nationale orgelconcours die
vandaag in de Hooglandse kerk
en de Hartebrugkerk wordt ge
houden zijn in totaal zeven kan
didaten geselecteerd. Dat ge
beurde na twee voorrondes af
gelopen week in beide kerken.
In de categorie barok staan de
finalisten Christa Hijink, Matteo
Imbruno, Cees van der Poel. In
de categorie romantiek zijn
Mirjam van der Meulen, Christa
Hijink. Willem-Jan Cevaal en
Jeroen van Gessel geselecteerd.
De finale-ronde barok speelt
zich vandaag af van tien tot
twaalf uur in de Hooglandse
kerk, in de Hartebrugkerk is van
half twee tot half vier de finale
romantiek. Vanavond om acht
uur begint de slotmanifestatie
in de Hartebrugkerk waarop de
prijs winaars bekend worden ge-
schaffen.
Maar goed
koper en makkelijker is 'n
belletje met de Novanet
Gaatjes en scheuren
worden met "t in Amerika
ontwikkelde Profusion"
systeem feilloos
gerepareerd.
Onzicht-
levenslange
garantie en
gewoon bij u
thuis. Kortom, herstel uw
prachtige fauteuil in ere.
Bel met het hoofdkantoor
Nelly Frijda: Goede tijden slechte tijden, maar dat is toch wegwerpma
teriaal. foto» kippa
