Onze beschaving is blijkbaar erg dun'
Doorbraak van AZL in onderzoek
Werktijd arts
in opleiding
aan banden
BaaM®'"
Vuursteen nieuwe
topman Heineken
Het Gesprek van de Dag
Zestien Leidse gezinnen
zetten huisdeuren open
Alcoholvrije wieldop
hülsta !2!
WOENSDAG 2 SEPTEMBER 1992
Van Schelven met zijn twee zoons: „De buurman zoekt hulp en belt aan. Dan kun je open doen of niet. Ik denk dat je dan open moet doen. Het is
niet zo ingewikkeld." foto jan holvast
lingen bij particulieren niet echt
zoden aan de dijk zet. Dat het
ook geen structurele oplossing
is. „Het is een druppel op de
gloeiende plaat."
Beiden zouden dan ook veel lie
ver zien dat de Nederlandse re
gering of de leiders van alle Eu
ropese landen samen eindelijk
eens echt goede maatregelen
nemen. De Nederlandse rege
ring moet beginnen om de vi
sumplicht voor ex-Joegoslaven
af te schaffen. En de blokkades
moeten goed worden gecontro
leerd zodat Servië economisch
wordt getroffen en geen wapens
of olie het land meer in kunnen.
Vijfduizend mensen die ex-Joegoslaven in huis willen nemen
hebben zich de afgelopen weken aangemeld bij Vluchtelingenwerk
in Amsterdam. Uit de Leidse regio zijn 81 aanmeldingen
binnengekomen. Zestien Leidse gezinnen zetten hun deur open.
Uit Alphen aan den Rijn kwamen evenveel aanmeldingen binnen.
Daarna volgen Sassenheim (8), Katwijk (7) en Leiderdorp (7),
Noordwijk (5) en Voorschoten (5). Uit andere gemeenten in de
regio gaven minder dan 5 familie's zich op.
Vooral mevrouw Van Schelven
ergert zich nogal aan de over
vloed aan woorden en het ge
brek aan daden. De overheid
doet er alles aan om te voorko
men dat vluchtelingen bij parti
culieren in huis komen, is haar
idee. „En als de regering nou
zelf echt iets zou doen, had ik
daar niet zo'n probleem mee."
Ze begrijpt wel dat het gemak
kelijker en overzichtelijker voor
de regering is als alle ex-Joego-
slaven op een centraal adres te
rechtkomen. „Maar het lijkt me
niet bepaald ideaal om op een
kluitje in een kazerne te zitten
als je uit zo'n gestresste situatie
Leidenaars vangen Joegoslavische vluchtelingen op
Op de televisie zag ze een
vrouw die de zolder aan het op-
mimen was. Daar begint de
Leidse mevrouw Van Schelven
nog maar niet aan. Het is im
mers nog uiterst onzeker of in
derdaad een beroep op de gast
vrijheid van de Leidse familie
wordt gedaan. „In 24 uur tijd
kun je die meubels wel ver
schuiven."
De familie Van Schelven meld
de zich net als vijftien andere
Leidse families aan bij Vluchte
lingenwerk. De deur van hun
huis aan de Boerhaavelaan staat
open voor vluchtelingen uit het
voormalige Joegoslavië. Lang
hebben ze niet zitten tobben
voordat het speciale telefoon
nummer werd gedraaid. „We
hebben een huis met tien ka
mers waar we met z'n vieren in
wonen. We moeten wel wat
schuiven, maar er is genoeg
ruimte over. Als er in Leiden er
gens mensen kunnen worden
opgevangen, dan is het wel in
dit soort huizen."
Verbijsterd
De oorlog in Joegoslavië houdt
hen al vanaf het begin erg bezig,
vertellen ze. Niet omdat ze een
speciale band hebben met het
land, ze zijn er zelfs nog nooit
geweest. Het is meer omdat ze
verbijsterd zijn dat een binnen
landse oorlog zo ontzettend
wreed kan zijn. Dat er bij men
sen van verschillende volken,
die jarenlang als buren of colle
ga's of vrienden samenleefden,
plotseling zo veel opgekropte
agressie loskomt. Zodat de situ
atie bijna onbeheersbaar is.
Onbegrijpelijk vinden ze het, en
onvoorstelbaar. Maar het ge
beurt overal, beseffen ze, het
kan ook hier gebeuren. „Onze
beschaving is blijkbaar heel
dun", zegt de heer Van Schel
ven. „Het gebeurt om de hoek.
De buurman zoekt hulp en belt
aan. Dan kun je open doen of
niet. Ik denk dat je dan open
moet doen. Het is niet zo inge
wikkeld."
De familie beseft heel goed dat
het onderbrengen van vluchte
komt." Veel moeilijkheden ver
wachten ze niet in hun eigen
woning. Misschien dat de taal
een probleem wordt. Maar de
gewoonten van hun gasten zul
len ze respecteren.Als ze geen
varkensvlees willen eten, dan
eten we toch een tijdje schape
vlees." En desnoods wordt een
apart dienstrooster gemaakt
voor de keuken. De Van Schel-
vens zijn zich ook van bewust
dat de ex-Joegoslaven geestelijk
waarschijnlijk nogal in de knoei
zitten.Als je kunt communice
ren, kun je een praatpaal zijn.
En anders kunnen we mis
schien professionele begelei
ding krijgen", aldus mevrouw
Van Schelven.
Haar partner wijst erop dat
steeds een beroep kan worden
gedaan op vrijwilligers van
Vluchtelingenwerk. De organi
satie heeft ook toegezegd bij te
springen als er jonge kinderen
in huize Van Schelven terecht
komen. Ze werken allebei en
hebben voor de al wat oudere
kinderen een goede oplossing
gevonden. „Maar als de kinde
ren die hier wonen te jong zijn
om naar school te gaan, moeten
we oppas hebben."
Betrokken
Over hoe het zal zijn als er in
derdaad vluchtelingen in hun
huis wonen, denken ze niet al te
veel na. De werkelijkheid zal
toch wel heel anders zijn. En
misschien komt er wel helemaal
niemand. „Heerlijk, want dan
krijg je een hoop ellende dus
niet", zegt de heer Van Schelven
eerlijk. Dan nog kun je wat
doen want er zijn genoeg giro
rekeningen waar je geld op over
kunt maken, zegt hij.
Zijn vrouw vertelt: „Door deze
situatie ben ik meer betrokken
geraakt bij Vluchtelingenwerk.
Misschien kunnen we later
vluchtelingen uit andere landen
opnemen. Of misschien doen ze
op een andere manier een be
roep op je. Ze zullen ons nu wel
weten te vinden."
NZH-woordvoerder Luuk Jacobs: „Ik vind dit een hele originele manier
om de aandacht te trekken." foto»pr
Wanneer de stadsbus hard rijdt, is niet te zien wat er nu precies aan
de hand is met de wielen. Pas bij de bushalte blijkt wat de grap is.
De wieldoppen hebben de vorm van gigantische kroonkurken die
reclame maken voor het alcoholvrije bier van Bavaria. In Leiden rij
den er 10 stadsbussen die met deze diefstalbestendige doppen zijn
uitgerust. Bij de NZH zijn ze dolenthousiast over deze opmerkelijke
wijze van reclame maken. „Ik vind dit een hele originele manier
om de aandacht te trekken," zegt woordvoerder Luuk Jacobs van
de NZH. Nog maar een paar jaar geleden was een beschaafde re
clameboodschap op de zijkant al een doorbraak, want bussen wa
ren daar toch niet voor bestemd. Vervolgens kwam de stap naar het
geheel pimpelpaars spuiten van een bus om zo de aandacht te ves
tigen op een chocoladereep met de naam Lilapauze.
Dat laatste gaf trouwens aanleiding tot de nodige misverstanden.
De bus werd niet meer herkend als openbaar vervoer, een bus die
je bij een halte kunt aanhouden. „Dat heeft in een enkele geval
aanleiding tot misverstanden gegeven. Daar hebben we dus van
geleerd," erkent Jacobs. „De chauffeurs die nu in die bussen rijden
weten overigens wel dat zij in wat vreemde bussen rijden en stop
pen dus eerder dan normaal. Blijft staan dat wij nu weten dat de
voor- en achterkant de kleuren moeten blijven houden van de bus
maatschappij". Wat er nu na de kroonkurken gaat komen weet Ja
cobs niet. „Dat hangt een beetje van de vindingrijkheid van recla
memakers af. Wij hebben wel enige randvoorwaarden waaraan het
moet voldoen. Zo nemen wij bij voorbeeld geen merken van alco
holhoudende dranken of rookwaren op. Maar wat vorm betreft
mag dit voor mij het begin zijn van nog veel meer opvallende ac
ties. Of een banketbakker kan aankomen met reuze moorkop voor
op het dak van een bus? Dat lijkt mij onwaarschijnlijk". Maar Ja
cobs wijst wel op de centrale overheid die steeds minder scheutig
wordt met subsidie. Busmaatschappijen worden zo gedwongen om
op zoek te gaan naar middelen die het buskaartje wat goedkoper
kan maken. „Wij zijn dus heus wel bereid om een eindje met be
drijven mee te gaan. Bij mijn weten is ook nog nooit iets door ons
geweigerd. Maar hoe de grenzen eruit zien van wat nog kan en wat
niet, ik weet het niet".
MEINDERT VAN DER KAAL)»
IIÜLSTA DESIGN COLLECTION
hülsta en wij. De profs voor 'n individueel interieur.
Raadsel rond suikerziekte en spierziekte verder ontward
Het Academisch Ziekenhuis in loeiden
heeft belangrijke ontdekkingen gedaan
in het onderzoek naar de erfelijkheid van
spierziekte en ouderdomssuikerziekte.
De ontdekkingen betekenen volgens de
universiteit een doorbraak in het jaren
lange speurwerk naar de oorzaak van de
ze twee ziekten. „De genetische oorza
ken kennen we nog steeds niet, maar dit
is een grote stap in de richting van de
oplossing", aldus voorlichter P. van Dam
van het AZL.
Van de spierziekte 'facioscapulohume-
rale spierdystrofie' (FSHD) is bekend dat
ze erfelijk is. Van ouders die de ziekte
hebben, krijgt de helft van de kinderen
de ziekte ook In Nederland zijn er 750
tot 1000 patiënten. FSHD begint in de
spieren van het gezicht, schouder en bo
venarmen en leidt in de helft van de ge
vallen tot invaliditeit.
Op het AZL wordt al jaren gezocht
naar het 'stukje' erfelijk materiaal dat de
ziekte veroorzaakt. Onlangs werd de
ziekte ontdekt bij een patiënt, wiens ou
ders er niet aan lijden. Uitgebreid onder
zoek wees uit dat de ziekte bij deze pa
tiënt is ontstaan door een spontane ver
andering van het erfelijke materiaal, een
zogeheten mutant. Vergelijking en be
studering van het DNA van patiënt en
ouders, bracht de onderzoekers een be
langrijke stap verder. Volgens de woord
voerder zal binnen twee jaar bekend zijn
welk stukje genetisch materiaal verant
woordelijk is voor deze spierziekte.
Weten welke gen (stukje erfelijk mate
riaal) de ziekte veroorzaakt is belangrijk
omdat met die wetenschap kan worden
voorspeld of iemand de spierziekte
krijgt. „In het uiterste geval zou je vóór
de geboorte al onderzoek kunnen doen
en uit de resultaten conclusies kunnen
trekken. Dan heb je het uitsluitend over
de technische mogelijkheden. De ethi
sche kanten hiervan moeten natuurlijk
nog worden bekeken", aldus Van Dam.
Van ouderdomssuikerziekte is bekend
dat erfelijke factoren het al dan niet krij
gen ervan mede kunnen bepalen. Ou
derdomssuikerziekte is niet écht 100
procent erfelijk: ouders met deze vorm
van suikerziekte kunnen heel goed kin
deren krijgen die tot op hoge leeftijd vrij
van suikerziekte blijven. Ook bij deze
ziekte moet er nog heel veel fundamen
teel onderzoek worden gedaan.
Van Dam: „We hebben nu echter weer
een belangrijke stap gedaan op weg naar
het vinden van de oorzaak. Dit is door
slaggevend." De voorlichter doelt daarbij
op de ontdekking (bij een van de patiën
ten van het Leidse ziekenhuis) van een
nog onbekende, zeldzame manier waar
op suikerziekte overgaat van ouders op
kinderen. „Met de ontdekking van dit
overervingsmechanisme zijn we een stap
dichter bij de oplossing."
Volgens de voorlichter scoort het AZL
in het onderzoek naar de twee ziekten
ook internationaal heel goed. „Je mag
gerust zeggen dat we hier baanbrekend
werk verrichten.
K. Vuursteen (51) wordt op 22
april volgend jaar de nieuwe
voorzitter van de Raad van Be
stuur van bierbrouwer Heine
ken. Eerder dit jaar werd de
landbouwkundig ingenieur be
noemd tot vice-voorzitter.
Sindsdien wordt hij gezien als
de opvolger van de huidige top
man G. van Schaik, die met
pensioen gaat.
Vuursteen werkte van 1968
tot 1991 in verschillende func
ties bij Philips, waar hij zijn
loopbaan afsloot als directeur
van de lichtdivisie in Noord-
Amerika. Binnen de Raad van
Bestuur van Heineken kreeg hij
vervolgens de verantwoordelijk
heid voor de marketing. Toen
Vuursteen vorig jaar vice-voor
zitter werd was deze functie
drie jaar vacant gebleven.
De vertrekkende grote baas
Van Schaik trad in februari 1959
in dienst van Heineken. Sinds
1974 maakt hij deel uit van de
Raad van Bestuur. In 1983 werd
hij benoemd tot vice-voorzitter,
waarna hij in 1989 A.H. (Fred
dy) Heineken opvolgde als
voorzitter.
Heineken boekte vorig jaar
een omzet van bijna 8,7 miljard
gulden. De winst bedroeg ruim
400 miljoen. Net als andere
biermerken worstelt Heineken
met een teruglopende biercon
sumptie. Het concern probeert
zijn omzet op peil te houden
door te investeren in alcohol
vrije en bijzondere bieren.
DEN HAAG/LEIDEN
GPD/ERIC JAN WETERINGS
De werktijden van assistent-ge
neeskundigen in opleiding en
van verloskundigen worden aan
banden gelegd. Minister De
Vries (sociale zaken) heeft dat
deze week bekendgemaakt. Tot
nog toe bestaan er geen regels
voor de werktijden van deze be
roepen. Het is nog niet duidelijk
wat de consequenties van de
maatregel zijn voor het Acade
misch Ziekenhuis in Leiden
(AZL). Per 1 februari mogen de
artsen in opleiding en verlos
kundigen gemiddeld niet langer
dan 9 uur per dag en 48 uur per
week werken. Uitzonderingen
door spoedgevallen blijven mo
gelijk. Ook de minimale rusttij
den worden vastgelegd. De re
geling van de werktijden vloeit
voort uit het van kracht worden
van het werktijdenbesluit voor
verplegings- en verzorgingsin
richtingen. De Vries verwacht
dat het werktijdenbesluit voor
assistenten en verloskundigen
leidt tot circa zeshonderd extra
arbeidsplaatsen.
Een woordvoerder van het
AZL kon vanmorgen niet zeg
gen hoeveel artsen-in-opleiding
en verloskundigen in het Leidse
ziekenhuis werken. „Dat is ge
regeld per afdeling, een centrale
administratie daarvan wordt
niet bijgehouden." Daarom is
ook nog niet te zeggen hoeveel
extra arbeidsplaatsen de maat
regel van De Vries bij het AZL
zal opleveren. De leiding van
het ziekenhuis wil eerst per af
deling de consequenties van het
besluit bekijken. Een woord
voerder wil alleen zeggen dat
volgend jaar 'zeker een aantal
nieuwe mensen' wordt aange
trokken.
Een arts-in-opleiding uit de
Leidse regio zegt blij te zijn met
de maatregel van De Vries. „Het
wordt hoog tijd dat er wordt in
gegrepen. Onder veel medici
heerst het opgefokte sfeertje dat
je pas echt werkt als je weken
van minimaal 70 uur draait. Als
assistent moet je daar wel aan
meedoen, anders zou je zoge
naamd nooit een goede arts
kunnen worden.
Veel artsen-in-opleiding maken lange dagen. Ook op de EHBO wordt hard gewerid.
De kritische arts-in-spe weet
zeker dat hij de mening van veel
collega's verwoordt. „Veel men
sen slikken hun kritiek bij voor
baat in. Het is al moeilijk ge
noeg om ergens een opleidings
plaats te krijgen, dus de meeste
mensen houden hun mond."
Andere artsen in opleiding wil
len geen commentaar geven of
willen hun naam niet in de
krant hebben. „Natuurlijk moet
je in de opleiding een beetje
worden gehard door lange da
gen te maken", zegt een arts die
er net een werkdag van 11 uur
op heeft zitten. „Al wordt die
werkcultus soms wat overdre
ven." Zijn naam wil hij 'toch
maar liever niet' in de krant.
Een uitzondering vormt me
vrouw Tieben, bij het AZL in
archieffoto loek zuy-
derduin
opleiding als huidarts. „Maar
wij hebben dan ook weinig te
klagen", zegt de dermatologe in
spe. „In vergelijking met andere
afdelingen zijn onze werktijden
riant." 'Riant' betekenent om
kwart over acht 's morgens be
ginnen en doorwerken tot een
uur of zes 's avonds. „Maar wij
zijn nog in opleiding, dat kost
ook tijd", zegt Tieben.
MEUBELPROMENADE KATWUK
Je mag eigenlijk spreken van een stijl
breuk als je eetkamer niet je fijnbe
snaarde gevoel voor de cuisine nouvelle
accentueert. Dat doet "classic-art-dc" van
hülsta wèl. Sommigen noemen, de collec
tie dan ook "gourmetmeubels". 't Is 'n
idee, nietwaar? Krijg de smaak 'ns goed te
pakken in onze showroom.
De meubelmakers met de mooiste ideeën
Verfijnde smaak of
3-sterrenniveau
