DE
'Onze Voorouders II': nieuw
stamboomboek van Rijnland
VAN
Regio
Katwijkers lopen
Auto te water
TIJD
TOEN
MAANDAG 31 AUGUSTUS 1992950
Stoet van 5135 feestelingen breekt alle records
katwuk willeke heijkoop
Een aardige stoet bruiloftsgas
ten. Meer is het niet wat zich
om half vier op het veilingter
rein aan de Sandtlaan in Kat
wijk aan den Rijn heeft verza
meld met de bedoeling de lang
ste polonaise ooit gelopen te
vormen. Hier en daar hopsen
wat melige enthousiastelingen
rond in mini-polonaisetjes. Van
5000 paar handen op evenzo
veel schouders of heupen, de
minimale hoeveelheid om een
plaatsje in het Guiness Book of
Records te verwerven, is nog
lang geen sprake.
Wat onwennig vieren de Kat
wijk-Binders deze zaterdag aan
het einde van augustus en de
lokale Oranjefeesten carnaval.
De Bierkleppen en de Straat
klinkers uit Sassenheim spelen
om de beurt. 'Mooi, mooi, mooi
man!' en 1 een beetje slecht
getimed 'Sinterklaas, wie
kent hem niet'. Iedereen lijkt
hem te kennen.
Dan stapt Sjaak Snijer, het
brein achter de recordpoging,
het terrein op om de spelregels
uit te leggen. „Mensen", roept
hij. „Het is de bedoeling dat we
een aaneengesloten stoet vor
men waarbij iedereen de per
soon voor zich vasthoudt op de
schouders of ergens anders, zie
maar. We lopen een paar rond
jes op het terrein om er een
beetje in te komen en dan gaan
we het dorp in. Bij de Sint Jozef
school is de officiële telling. Vijf
duizend mensen moeten we
hebben om te slagen. Maar als
dat mislukt, hebben we in ieder
geval een leuke middag gehad,
vergeet dat niet!", roept hij een
beetje nerveus.
Maar het lukt. Als de Bierlep-
pen 'De polonaise Hollandaise'
inzetten is het veilingterrein in
tien minuten leeg en beweegt
een steeds langer wordende,
sliert hossers zich via de Burg-
gravenlaan, de Overrijn, de Van
Egmondstraat en de Kerkstraat
naar de Sint jozefschool.
Vreemd gezicht vanaf de Sandt
laan. Halverwege de sliert is van
de muziek niets meer te horen
maar een hele rits mensen loopt
nog met de handen op eikaars
schouders door de schijnbaar
uitgestorven Burggravenlaan.
Ze hebben een missie, ze lopen
door.
Dwars over de braderie in de
Rijnstraat gaat het. Die is
prompt wat minder druk omdat
kluiten omstanders tegelijk bez
wijken onder de druk die vanuit
de stoet op hen wordt uitgeoe
fend. 'Hé Kees, waar blijf je
nou? Meelopen!' en dan is ook
Kees verdwenen in de massa.
Oud-burgemeester C. Bos kijkt
het nog even aan. „Ik wacht nog
even. Straks aan het eind kan ik
altijd nog aansluiten", zegt hij
terwijl hij zijn vroegere 'kroost'
geamuseerd beziet.
„Sluit u toch aan", smeekt
een van de organisatoren door
de microfoon vanuit zijn auto.
„Loopt u toch mee, bij de Mon-
signeur Bekkersstraat is de offi
ciële telling." Meer en meer en
langer en langer, wordt de polo
naise. Het begin van de slang is
allang uit het zicht verdwenen
van iedereen die er halverwege
door wordt opgeslokt.
Later kan een dik tevreden
Snijer melden dat zich 5135
mensen aan elkaar vastgeklon
ken door het dorpscentrum
hebben gewurmd. „Het was ge
woon een happening, een groot
feest. Er bleven mensen aan
sluiten en het ging de hele mid
dag door. Nog nooit zoiets mee
gemaakt. Het was grandioos."
Of de langste polonaise ooit
vertoond werkelijk in het be
faamde Recordbook wordt bij
geschreven, is nog even afwach
ten. Daarvoor moeten nog tallo
ze formulieren en dia's als be
wijsmateriaal worden inge
stuurd en beoordeeld door de
officiële recordcommissie.
Gemeente-archivaris Schelhaas
schat hun aantal landelijk op 50
duizend. „Steeds meer mensen
gaan hun eigen stamboom uit
zoeken." Na drie jaar geeft de
Nederlandse Genealogische
Vereniging, afdeling Rijnland,
binnenkort weer een boek met
'stambomen' uit, in een oplage
van 400 exemplaren. „De on
derzoekers probeerden hun fa
milies tot de 16de generatie te
achterhalen", zegt redactielid J.
Bos-Bliek, die tevens voorzitter
van de afdeling Rijnland van de
vereniging is.
In 'Onze Voorouders II' gaat
het om negen kwartierstaten
van Rijnlandse families, die de
lijn van ouderparen met sum
miere gegevens volgen, en vijf
stamreeksen, waarbij het om
louter de mannelijke familielijn
gaat. Meer dan zestig procent
van de in totaal duizenden na
men in de lijsten is afkomstig
uit Zuid-Holland.
Bos-Bliek: „Het eventuele
materiaal over oudere genera
ties dan de zestiende is meestal
algemeen bekend. We stammen
immers allemaal van elkaar af
en delen dus veel voorouders".
Archivaris Schelhaas stelt het
aanschouwelijk: „In Australië is
ooit slechts één konijnenpaar
ingevoerd". Tegelijk gaan we
niet naar twee, maar naar
steeds meer voorouders terug.
„Als je maar ver genoeg terug
gaat, heb je op een gegeven mo
ment net zo veel voorouders als
de wereldbevolking op dat mo
ment telde. Het verdubbelt zich
steeds, maar een heleboel van
die mensen komen in heel veel
stambomen voor."
Napluizen
Redactielid Schelhaas maakt
dagelijks mensen mee die in het
gemeente-archief hun stam
boom napluizen. „Veelal leden
van de vereniging, die zich met
hun onderzoek voor het boek
aanmelden. We hebben al stof
voor een volgend boek", aldus
Schelhaas. „Op de zaal ontdek
ken mensen wel eens dat ze fa
milie van elkaar zijn en dan hel
pen ze elkaar. Hoewel, met na
me gepromoveerden houden
graag iets voor zichzelf. Zou niet
moeten, want het is een open
baar archief en het is gratis te
raadplegen. En het archief mag
toch minstens op een exem
plaar van het onderzoek reke
nen", verklaart Schelhaas.
Elke onderzoeker kijkt eerst
naar wat er al gedaan is aan
stamboomonderzoek. Daarvoor
Gemeente-archivaris T. Schelhaas en voorzitter J. Bos-Bliek van de afdeling Rijnland van de Nederlandse Ge
nealogische Vereniging: „50 duizend mensen doen onderzoek naar hun stamboom". foto holvast
is er een tweedelig repertorium.
Bij 'zijtakken' kan er makkelijk
op worden ingehaakt. Dan zijn
er de bronnen. Bos-Bliek:
„Sinds 1812 is er de burgerlijke
stand. Vóór 1812 kunnen doop-
trouw- en begraafboeken wor
den geraadpleegd". Daarnaast
kan het napluizen van archie
ven van rechterlijke macht,
poorters, weeshuizen, gilden en
notarissen succes opleveren.
Zeldzame ziekte
Een stamboom uitzoeken geeft
soms niet alleen een 'kick', het
kan ook nuttig zijn. Schelhaas:
„Soms heeft de genetische afde
ling van een ziekenhuis er iets
aan. Zij kunnen een stamboom
vergelijken met geheime medi
sche gegevens. Zoals die zeldza
me ziekte die in twee heel ver
schillende families voorkwam.
En via een buitenechtelijk kind
van de dienstbode bleek te zijn
overgedragen". Ook Schelhaas
zelf had nut van het uitpluizen
van zijn stamboom in het vorige
boek. „Uit een acte bleek dat
een familiehuis nog steeds het
recht van overpad had. Dat je er
langs een pad van de buren uit
mag." Maar het onderzoek had
ook 'n schaduwzijde. Schate
rend: „Eén van mijn voorouders
was een heks, die eind 16e eeuw
is verbrand. Mijn moeder vindt
het nog steeds vreselijk".
Over twee jaar wil de Vereni
ging weer een boek uitbrengen.
De 396 bladzijden tellende bun
del 'Onze Voorouders 11' bevat de
kwartierstaten Alkemade-Aan-
hane, Blijleven-Roodenburg,
Van Dijk-Van der Waals, Van
Kessel-Luyerink, Meijer-Dik, Re-
geer-Van Klaveren, Snels-Alblas,
Verbout-Wamsteeker, Van
Weerlee-Steenstraten; aanvul
lingen op de kwartierstaten uit
deel I De Bondt-Recourt, De
Haan-Cos, Prins-Braam; de
stamreeksen Gaykema, Sandi-
fort, Slats, Van Weerlee, Wendel;
en de genealogie Van den Bent.
Vóór 1 oktober kan op het
boek d 32,50 gulden (per post
39,50 gulden) worden ingete
kend. Giro 4254241 t.n.v. pen-
n ingmeester van N. G. V. -afd.
Rijnland te Zoeterwoude. O.v.v.
Onze Voorouders II. Na verschij
ning kost het boek bij het ge
meente-archief aan de Boisotka-
de 37,50 gulden (per post 44,50
gulden).
leiden Een 29-jarige Leidenaar is zaterdag
avond bij de Dobbedreef in de Stevenshof
met zijn auto in het water gereden. De man
kwam vanaf de Stevenshofdreef en raakte in
de omgeving van station De Vink de macht
over het stuur kwijt. De auto raakte de mid
denberm, slipte, reed over het fietspad en
kwam in de sloot terecht. Op het moment dat
de politie arriveerde, was de man volgens ge
tuigen al verdwenen. Maar om zeker te zijn,
dook de brandweer toch naar de lege wagen.
Enige tijd later meldde de Leidenaar zich bij
de politie. Een ademtest wees uit dat de man
had gedronken.
foto hielco kuipers
In de tweede helft van de
negentiende eeuw ont
dekten architecten de rijke
vormentaal van het cultuurhis
torische erfgoed. Men greep te
rug op de grote bouwstijlen van
het verleden en neostijlen als de
neogotiek en de.neorenaissance
raakten in zwang. Rond 1900
kwam daar weliswaar een eerste
reactie op in de vorm van de Art
Nouveau of Jugendstil, maar
ook deze bouwkunst bleef als
het ware een fa^adestijl. Con
structie en indeling van gebou
wen bleven hetzelfde als voor
heen.
Aan het begin van onze eeuw
gingen modernere architecten
zich afzetten tegen die histori
serende vormgeving en op zoek
naar een werkelijk nieuwere
stijl. Onder invloed van H.P.
Berlage ontwikkelde zich het
zogenaamde rationalisme. Ar
chitecten streefden naar een
zuiver gebruik van tradionele
bouwmaterialen (hout en bak
steen), introduceerden nieuwe
materialen zoals staal en men
verstopten de constructieve de
len van het gebouw niet langer
achter stuc, maar accentueerde
ze juist. Decoraties stond Berla
ge alleen toe om de constructie
en het rationele gebruik van
ruimte en materiaal te bena
drukken.
In de jaren twintig kwam in Ne
derland een architectuurstro
ming op die zowel een reactie
was op het traditionele bouwen,
als een verdere uitwerking
vormde van de ideeën van Ber
lage. Onder invloed van Theo
van Doesburg en de kunste
naarsgroep 'De Stijl' pasten ar
chitecten in toenemende mate
machinaal vervaardigde pro-
dukten als beton, glas en staal
toe. Ze gaven de voorkeur aan
geprefabriceerde bouwelemen
ten boven traditionele technie
ken en materialen. Toepassing
van decoratieve elementen was
bij hen volledig taboe: de mate
riaalkeuze en het bouwkundige
platte daken. Veel mensen zul
len deze panden in eerste in
stantie geen blik waardig keu
ren en er al helemaal geen mo
numentale waarden in ontdek
ken. Bij nadere beschouwing
blijken de huizen echter niet
identiek te zijn en wie wat lan
ger blijft kijken, zal er steeds
meer door geboeid raken. Voor
al de afgewogen verhoudingen
in beide huisontwerpen dwingt
respect voor de architect af.
Einde?
De Nieuwe Zakelijkheid bleef
tot ver na de Tweede Wereld
oorlog populair al ontstond er
tegen het 'modemisme' wel een
zekere aversie. Enkele architec
ten gingen weer over tot de toe
passing van historiserende vor
men en traditionele materialen
als baksteen en hout. Dit tradi
tionalisme ontwikkelde zich
vooral onder invloed van de
Delftse hoogleraar Granpré
Moliere en leidde tot het ont
staan van de 'Delftse School'.
Men kan echter gerust stellen
dat de Nieuwe Zakelijkheid nog
altijd van invloed is op de he
dendaagse architectuur. Som
mige architecten van nu grijpen
nog steeds terug op stilistische
elementen van de Nieuwe Za
kelijkheid. De bekende architect
Rem Koolhaas heeft onlangs
enkele van zijn Nederlandse
collega's verweten dat ze al ge
ruime tijd weinig vernieuwend
werken. Hij wijt dat onder an
dere aan het ongeïnspireerd na
volgen van de stijlkenmerken
van de Nieuwe Zakelijkheid
zonder dat men zich reken
schap geeft van de eraan ten
grondslagliggende ideologie. De
discussie die in de Nederlandse
architectenwereld hierover
wordt gevoerd, zal voorlopig
nog niet zijn verstomd.
AGENDA
DINSDAG 1 SEPTEMBER
Katwijk
Sporten voor mensen met CARA olv
een fysiotherapeut in sportzaal Boors-
ma. Zwanenburg 61, van 16.30 tot
16.30 uur.
Spelen bij speeltuinvereniging Ste
venshof, C. van Bruggepad 2, aan
vang 20.00 uur.
Noordwijk
Wandelen met de boswachter, vertrek
Duindamse Slag om 10.00 uur.
Oranjefeesten: Opening van de ver
makelijkheden op het parkeerterrein
Kerkstraat om 16.00 uur; Kermis
aanvang 16.00 uur, Prestatieloop
over 2,5 km, voor jongens en meis-
jes, inschrijven tussen 18.00 en
19.15 uur, Dorpshuis De Kuip, start
19.30 uur; Prestatieloop over ±8 km,
voor dames en heren, aanvang 19.30
WOENSDAG 2 SEPTEMBER
Katwijk
Zomeravondzang mmv het Evangeli-
satiekoor in de Oude Kerk aan de
Boulevard, samenzang 19.50 uur,
aanvang 20.00 uur.
VRIJE TUD
Rommelmarkt
In het ouderencentrum Rosen-
burch aan de Vrijheidslaan wor
den woensdag 2 september een
rommelmarkt en handwerkver-
koop gehouden. De markt duurt
van 13.00 tot 17.00 uur.
Terres de Hommes
Allerlei tweedehands spullen,
variërend van huishoudelijke
apparaten, curiosa, kinderkle
ding, speelgoed en keukengerei.
De kleinste snuffelmarkt van
Leiden heet 'de Druppel', is een
onderdeel van Terres des Hom
mes en is te vinden aan de Lan
ge Mare. De opbrengst komt
ten goede aan kinderen in de
derde wereld. Bij de winkel kun
nen ook bruikbare spullen wor-
den.ingeleverd.
Schilderen en tekenen
Buurthuis Cornelis Joppensz
Leiden
Spreekuur verkeersveiligheid in het
Stadsbouwhuis, langegracht 72, van
10.30 tot 12.00 uur
Rommelmarkt en handwerkverkoop
in Rosenburch 63. van 13.00 tot
17.00 uur.
Sporten voor mensen met CARA olv
een fysiotherapeut in gymzaal 'De
Brug', Wassenaarseweg, van 16.00
tot 17,00 uur.
Informatiepunt Gemeenschappelijk
Wonen, Gerestraat 20. van 20.00 tot
21.00 uur.
Noordwijk
Oranjefeesten: Opening van de ver
makelijkheden op het parkeerterrein
Kerkstraat om 13.00 uur; Kermis
vanaf 13.00 uur; Kinderspelen (4 t/m
12 jr.), aanvang 14.00 uur; Tobbetje
steken (vanaf 12 jr.), inschrijven van
al 19 00 uur; Mastklimmen, aanvang
21.00 uur.
Lezing van de kunstenares Jehanne
van Woerkom over '500 Jaar onder
drukkingen weerstand van Latijns
Amerika', Openbare Bibliotheek, We
teringkade 24, aanvang 20.15 uur
Oegstgeest
Bridge-drive in Hotel het Witte Huis,
aanvang 19.45 uur.
heeft nog enkele plaatsen vrij
bij de aquarelcursussen en de
tekenlessen voor jongeren van 9
tot 13 jaar. De aquarelcursussen
worden gehouden op maandag
avond van 20.15 tot 22.15 uur
en woensdagmorgen van 9.30
tot 11.30 uur. De tekenles is op
woensdagmiddag van 16.15 tol
17.15 uur. Belangstellenden
kunnen zich aanmelden bij het
buurthuis, Oppenheimstraat 6a.
tel. 132462
Communicatie Salon
De Leidse Communicatie Salon
(LCS), een organisatie die pr-
functionarissen, journalisten,
voorlichters en nublu isim m
formeel samenbrengt, houdt
donderdag 3 september haar
eerste bijeenkomst van het sei
zoen. Voor informatie over de
LCS, haar activiteiten en de
openingsborrel: 071-254107
(Hette van der Logt).
Dit vroege staaltje van
Nieuwe Zakelijkheid
staat aan de Room-
burgerweg. Het gaat
om de panden aan de
rechterkant.
foto wim dijkman
concept waren al esthetisch van
zichzelf. Men ging uit van meet
kundige grondvormen en zelfs
metselverbanden werden door
sommigen als te grillig en dus
als storend ervaren zodat de ge
bouwen weer gepleisterd wer
den. Nog sterker dan Berlage
meenden die architecten dat de
functie van een gebouw de
vormgeving ervan moest bepa
len. Als de totale ruimtelijke in
deling goed was ontworpen en
dus paste bij zijn functie, zou
het uiterlijk van het gebouw
vanzelf geslaagd zijn. Deze
nieuwe stroming liet zich dan
ook Functionalisme of Nieuwe
Zakelijkheid noemen.
Nieuwe zakelijkheid
in Leiden
Roomburgerweg
In Leiden staan aan het Rijn-
Schiekanaal twee markante
voorbeelden van deze Nieuwe
Zakelijkheid die bovendien als
vrij vroeg tot stand zijn geko
men. De panden Roomburger
weg 13-14 en 15-16 werden
door de Groningse archi
tect/schilder Job Hansen in
1927 in de stijl van de Nieuwe
Zakelijkheid ontworpen. De
twee gebouwen bestonden oor
spronkelijk elk uit twee wonin
gen, maar wekten de indruk
twee vrijstaande villa's te zijn.
Pas in de jaren tachtig zijn de
wpningen daadwerkelijk per
blok samengevoegd.
In 1924 schreef Hansen: „Juist
het moderne gebouw zal in te
genstelling tot vroeger trachten
niet te boeien, niet te concen
treren, geen uitvoerige details te
hebben die de gedachten vast
houden, zelfs niet trachten ge
dachten op te dringen." Uit de
ze stellingname blijkt zijn be
langstelling voor de Nieuwe Za
kelijkheid. De huizen aan de
Roomburgerweg doen dan ook
sterk denken aan bijvoorbeeld
het Rietveldhuis in Utrecht, al
ontbreken hier de felle kleuren
en de stuclaag.
De panden bestaan uit eenvou
dige rechte blokken die zijn ver
levendigd door in- en uitsprin
gende delen. De invloed van De
Stijl blijkt vooral uit de toepas
sing van grote glazen vlakken,
vensters die rechtstreeks (zon
der muurdam) de hoek om
gaan, horizontale stroken, over
stekende betonnen platen en
