Elke toga is
haute-couture
Om short en parka
kun je niet neen
Klaplong
Drooggoed
Leven en wonen
MAANDAG 29 JUNI 1992
21
REDACTIE HENRIETTE VAN DER HOEVEN
Modeprijs 'Grand Seigneur' naar Ravage-duo
Mode is meer dan kleding al
leen. Mode is bepalend voor het
uiterlijk van praktisch alle he
dendaagse creaties om ons
heen. Daarom is de grote prijs
van de Vereniging Nederlandse
Modebeurs, de Grand Seigneur,
dit jaar niet uitgereikt aan een
vertegenwoordiger van de spe
cifieke kledingbranche, maar
aan twee algemene ontwerpers,
Arnold van Geuns en Clemens
Rameckers. Het tweetal kreeg
de prijs, een sculptuur van de
beeldende kunstenares Wende-
la Gevers Deynoot en een be
drag van 2500 gulden uit han
den van publicist en reclame
man Gregor Frenkel Frank op
een bijeenkomst tijdens de mo
debeurs Modam in Amsterdam.
Vanuit Parijs maken de 'crea-
teurs-stilisten' Van Geuns en
Rameckers sinds 1975 furore
onder de naam Ravage. Hoewel
ze een duidelijke modeachter
grond hebben beiden kregen
hun opleiding aan de Mode
Academie Arnhem schrikken
zij er niet voor terug op menig
ander terrein hun ontwerpta
lent te demonstreren. Behalve
werkkleding voor onder meer
de PTT, de Nederlandse1 Spoor
wegen, de ANWB en musea,
ontwierpen zij ook serviesgoed,
tafelgerei, kristal, meubelen en
gordijnstoffen. Bovendien ver
binden zij hun naam aan de
shirts van Cardin, verzorgen zij
de mannensectie van het Parij-
se stylingbureau Trendunion en
zijn ze verantwoordelijk voor de
mannencollectie van een Frans
warenhuis. Onlangs traden ze
op als gastdocent aan de presti
gieuze Domus Academie in Mi
laan.
"Van Geuns en Rameckers
hebben een 'happy' kijk op de
wereld, ze zetten zich nergens
tegen af en beschouwen hun
creatieve avontuur niet als een
wedstrijd. Met als gevolg dat ze
ook geen echte concurrenten
hebben, alleen collega's", aldus
Gregor Frenkel Frank. Hij was
vol lof over wat hij noemde de
„creatieve explosie van Ravage
waarop de Etna en Vesuvius ja
loers zouden zijn."
Niveau inzendingen te laag voor
predikaat beste meubelontwerp
Maar liefst 235 werkstukken zijn dit
jaar ingezonden in de strijd om het
predikaat beste Nederlandse meubel
ontwerp. Maar de jury die in het ka
der van de internationale meubel
beurs in Utrecht de prijzen toekent,
kon geen winnend ontwerp aanwij
zen. Het niveau van de inzendingen
hield volgens de jury „geen gelijke
tred met ae status die het Nederland
se meubel zich nationaal en interna
tionaal heeft verworven".
De prijs voor het Nederlandse klas
sieke meubel ontvangt Theo Salet
voor zijn sarcofaag-achtige kast
Twist'n, waarin hij laat zien dat het
mogelijk is klassieke elementen op
een eigentijdse wijze te interpreteren.
Hugo Timmermans wordt onder
scheiden met de prijs voor jonge ont
werpers omdat de jury zijn stoel ver
nieuwend van vorm en constructie
vindt en vooral lovende woorden
heeft voor de detaillering. Vooral het
hoge niveau van de inzendingen in
deze laatste categorie werd in het ju
ryrapport geroemd.
De zogeheten spelprijs gaat naar de
jonge ontwerper Barro de Gast voor
zijn vitrine van glasplaten, gevat in
soepele strips, een uiterst oorspron
kelijk idee door de zeer innovatieve
constructie.
TUIN
SPREEKUUR
Overalls voor witte-boordenberoepen
De Leidse hoogleraren gaan in zwart, afgezet met zwart fluweel en gesloten
met speciale haken; de professoren van de Amsterdamse VU gaan naar Leids
model gekleed en de hoogleraren van de Rijksuniversiteit van Limburg kozen
ook voor het Leidse model, maar dan in een opvallende tint rood, afgezet
met zwart fluweel. Dagelijks komen bij Van der Boom Uniform BV in
Leeuwarden, met nevenvestigingen in Leiden en Tilburg, opdrachten binnen
voor het maken van toga's. De toga kan worden gezien als 'de overall voor
een aantal witte-boordenberoepen
Vele leden van de rechterlijke macht lopen
in toga's, die aan de hand van de uit 1960
daterende voorschriften worden vervaar
digd. Predikanten en ambtenaren van de
burgerlijke stand dragen ook vaak een toga.
Van der Boom maakt naast toga's ook uni
formen. Zo lopen de bodes van menig stad
huis in uniformen van Van der Boom, zijn
verschillende taxibedrijven overgegaan tot
het aanschaffen van kostuums en is ook de
outfit van De Jong Intra vakanties - kobalt
blauwe blazer op marineblauwe pantalon -
in Leeuwarden ontworpen en gemaakt.
„Onze klanten zijn in het hele land te vin
den", zegt commercieel-directeur Piet van
der Boom (53).
Is zo'n toga een 'must' voor gemeenten?
Van der Boom ziet er naast een decoratieve
kant ook een praktische kant aan. „Kijk, er
zijn tegenwoordig verschillende ambtena
ren, die er voor dergelijke plechtigheden
goed gekleed moeten opstaan. Stel, zo'n
man heeft 's middags om twee uur een
trouwerij. Dan moet hij 's morgens al in het
nette pak opdraven. Zo'n toga trekt hij ge
woon over zijn kantoorkleding aan".
Kleuren
De rechterlijke macht gaat altijd in het
zwart, maar de predikanten brengen al eni
ge kleur door naast zwart ook voor donker
blauw te kiezen, oplopend naar lichte kleu
ren, tot grijs en wit toe. En in Beverwijk lo
pen de ambtenaren in het blauw, in Üit-
;eest in het blauw en groen.
Bij het ontwerpen van de gemeentelijke
oga heeft Van der Boom vrij veel vrijheid.
Zo kan gekozen worden voor een garnering
van goud- of zilverkoord, afhankelijk van de
hoofdkleuren van het gemeentelijke wapen
(op de linker mouw). Ook het werken met
velours biedt zodanige mogelijkheden, dat
elke gemeente zijn 'eigen toga' kan krijgen.
Alle toga's hebben een ruim vallend rug
pand en mouwen. De 'gemeentelijke' uit
voeringen hebben meestal gedeeltelijk in-
gestikte plooien. Voor de rechters en de ad
vocaten wordt volgens voorschrift gewerkt
met fijn ingestikte plissé, terwijl voor de
eerste categorie ter afwerking van het ge
heel zijde moet worden gebruikt. De piep
kleine kunststof-knoopjes, die de toga lijken
te sluiten zijn versiering, want in de blinde
sluiting worden gewone, grote knopen be
vestigd. Opmerkelijk is, dat de rechters- en
advocatentoga's ongeveer tot op 15 centi
meter boven de grond hangen. Dat is voor
schrift.
De (losse) gemakkelijk te reinigen beffen
zijn permanent geplisseerd. Zuiver hand
werk, waarvoor een beffenmaakster in
dienst is.
Sfeer proeven
Als Van der Boom een gemeentelijke op
dracht krijgt, gaat hij het liefste zelf een
kijkje nemen in het gemeentehuis. Hij wil
de sfeer proeven van de trouwzaal, de en
tourage bekijken en een blik op de vloerbe
dekking werpen. Dat zijn allemaal gegevens
die meespelen in de uiteindelijke stofkeuze
en de wijze waarop een toga moet worden
vervaardigd.
Tenslotte is de aanschaf van zo'n kleding
stuk nogal kostbaar. Om de toga's te kun
nen versieren met het gemeentelijke wapen
moet het speciale wapenboek worden ge
raadpleegd om de kosten daarvan te kun
nen berekenen. In Breda zit nog een bedrijf
dat dergelijke wapens in opdracht met de
hand borduurt.
Goedkoop is het ambtskostuum niet. Een
advocaat bijvoorbeeld betaalt ongeveer
1500, een predikant zo'n 500 meer,
maar een toga voor een ambtenaar van de
burgerlijke stand kan nog wel duurder uit
vallen. Er moet worden gerekend met een
levertijd van vier maanden, zelfs wel eens
iets langer. Geen wonder want elk exem
plaar wordt met de hand gemaakt, een hau
te couture-overall zou je kunnen zeggen.
Trui in warme herfstkleuren (geel, rood, paars
en bruin) met een wijde col en zakken gedra
gen op een grijs wintershort. foto floor heijn
C&A winter 92-93
Was het wintershort nog niet zo
lang geleden iets voor 'modieu
ze durvers', dat zal komend sei
zoen drastisch veranderen. Nu
C&A het wintershort of het kor
te winterrokbroekje prominent
in de collectie heeft opgeno
men, zal het straks veelvuldig te
zien zijn.
Bij de presentatie van de win
tercollectie brengt C&A het win
tershort en het shortjurkje (en
ook andere kleding) in een Ro
bin Hood-sfeertje: met over-de-
knie laarzen of korte gebor
duurde laarsjes en een vrij dikke
maillot. En daarboven kan zo
wel een vrij lange trui als een
keurige blazerjasje en een witte
blouse met een grote puntkraag
worden gedragen. En om de
sfeer door te trekken, een Robin
Hood-achtig hoofddeksel met
een veer. Voor degene die een
short toch iets te kort vindt is de
city-bermuda een aardig com
promis.
Ook de skibroek staat nog
volop in de belangstelling. Bij
voorbeeld in een Schotse ruit,
met daarop het mag allemaal
heel bont een blazer in een
geheel andere ruit. Maar de
strak aansluitende broek met
een klein splitje ter hoogte van
de enkel zal een geduchte con
current worden.
Liefhebsters van rokken die
zijn uitgekeken op hun 'mini'
kunnen kiezen tussen een en-
kellang ruime (plooi-)rok of een
recht model. Deze wordt ge
combineerd met diverse jasjes,
bijvoorbeeld een heuplang mo
del met elastiek in de taille en
opgezette zakken. De lange slui
ke rok kan ook perfect worden
gecombineerd met een man-
nenoverhemd, een stropdas en
een vest, het colbert hoeft meer
geleend te worden, dat is in alle
mogelijk vormen al een hele tijd
onderdeel van de vrouwengar
derobe.
De winter is het seizoen van
de jassen. Mooie ruime enkel-
lange jassen (in een A-lijn) met
grote kragen en afgeronde pan
den geven het beeld iets luxu
eus maar het kledingstuk in de
mantelcollectie is toch wel de
parka. Die is er in wol maar ook
bijvoorbeeld in metallic goud
en zilver (ƒ275).
En grijs mag dan de belang
rijkste kleur zijn, C&A komt ook
met mantels in prachtig oker
geel; een perzikkleurig jasje met
ritsen en capuchon en een
zalmkleurige trui met kabels en
ook kleuren als rood (in vele nu
ances), blauw, groen en wolwit
Marco fietste naar huis van
basketbaltraining, toen hij
een knapjevoelde rechts in
z'n borst. Het deed pijn en hij moest even
naar lucht happen. Bij verder fietsen merkte
hij dat ademhalen wat moeilijker ging. Dit
is het verhaal dat Marco de volgende dag in
de spreekkamer vertelde. Bij luisteren over
de longen was aan de rechterkant het nor
male ademgeluid niet meer hoorbaar en
een röntgenfoto van de longen bevestigde
mijn vermoeden: Marco had een klaplong
aan de rechterkant, of met een ander woord
een pneumothorax.
Bij een klaplong, het woord zegt het al. is er
sprake van een gaatje of scheurtje in het
longweefsel, te vergelijken met een klap
band. Er stroomt dan lucht vanuit de long
in de borstholte. Normaal gesproken is de
borstholte geheel gevuld met hart, longen
en grote bloedvaten. Er is geen vrije ruimte
waarin zich lucht kan bevinden en de lon
gen staan geheel uitgespannen tegen de
binnenkant van de borstholte aangezogen.
U kunt deze situatie vergelijken met een
dichte doos (de borstkas) waarin zich een
opgeblazen ballon (de longen) bevindt. Als
er alleen in de ballon lucht zit, dan zal deze
de hele doos opvullen en zal het rubber van
de ballon tegen de wand van de doos lig
gen. Knapt de ballon, dan zit de doos vol
met lucht en ligt de kapotte ballon in elkaar
gefrummeld op de bodem.
Hetzelfde gebeurt bij een klaplong: de
borstkas vult zich met lucht en de long
klapt in elkaar, soms geheel, soms gedeelte
lijk. Als een long helemaal ingevallen is,
functioneert deze uiteraard niet meer. Op
één long kun je prima leven, denk maar aan
alle mensen die aan hun longen geopereerd
zijn, maar als je van het ene moment op het
andere van de helft van je longfunctie be
roofd wordt, kun je daarvan even erg kort
ademig zijn.
Spontaan
Een klaplong ontstaat meestal spontaan.
Vooral jonge, wat tenger gebouwde lange
mannen Marco is bijna twee meter lang
behoren statistisch gezien tot een risico
groep, vooral als ze ook nog roken. Bij na
der onderzoek blijken er vaak plaatselijk af
wijkingen in de longen aanwezig te zijn:
grotere of kleinere dunne blazen op het op
pervlak van de long, die blebs genoemd
worden. Zo'n bieb is een zwakke plek in het
longweefsel, die spontaan kan scheuren. Als
iemand meer van zulke zwakke plekken
heeft, kan er dus ook meerdere malen een
klaplongoptreden.
Een klaplong is meestal alleen maar lastig.
Slechts bij uitzondering is het een gevaarlij
ke aandoening, en dat komt voor als het
scheurtje in de long zich niet als een ge
woon gaatje gedraagt, waar lucht vrijelijk
doorheen kan stromen, maar als er zich een
soort ventiel vormt. In dat geval kan er wel
lucht de borstholte in stromen, maar er niet
meer uit. De druk in de aangedane kant van
de borstkas kan dan zo hoog oplopen dat
het hart en de grote bloedvaten in de knel
komen. De patiënt is daarbij hevig kortade
mig en verliest snel het bewustzijn. Deze
aandoeningheetspanningspneumothorax,
is levensgevaarlijk, maar komt gelukkig heel
zelden spontaan voor.
Behandeling
Het is wel nodig een klaplong te behande
len. Dat gebeurt in de meeste gevallen door
de lucht in de borstkas de gelegenheid te
geven te ontsnappen waarna de long zich
weer kan ontplooien. Dit gebeurt door een
drain (een kunststof slangetje) in de borst
holte in te brengen. Dat moet uiteraard in
het ziekenhuis gebeuren.
Vaak wordt niet alleen de lucht eruit gela
ten, maar ook gezogen zodat de long weer
snel het oude formaat heeft. Marco moest
voor deze behandeling een kleine week in
het ziekenhuis opgenomen blijven. Snel
daarna kon hij zijn werk weer hervatten.
Het is nu de tijd om bloemen en kruiden in
volle glorie te plukken en te drogen. Dan
kunnen we gedurende de wintermaanden
nog volop genieten van de zomerse pracht
en geur. Dat laatste geldt vooral voor de
kruiden.
Vrijwel alle geurige kruiden kunnen met
succes worden gedroogd. Een uitzondering
op de regel vormt bieslook. Die'verliest zijn
geur volledig. De gekochte, gedroogde bies
look is gevriesdroogd, een procédé dat te
moeilijk is voor amateurs. Ook kervel ver
liest veel aan smaak en geur maar met de
andere kruiden valt het zeer goed te probe
ren.
Pluk ze in de morgenuren, als de dauw net
opgedroogd is en voor de zon er te lang op
heeft geschenen. Op dat moment zijn de
planten het meest rijk aan etherische oliën
en daarom is het begonnen. Kies voor het
drogen vooral planten die nog net niet
bloeien. Tijdens de bloemvorming gaat veel
kracht en geur naar de bloem en wij willen
juist het blad.
Hang de kruiden in bosjes gebundeld, on
dersteboven, op een warme, tochtige plaats
in de schaduw. Zon is uiterst schadelijk
voor drooggoed.
Mocht het drogen vallen in een typisch Ne
derlandse natte periode, stook dan een
beetje, om alles zo snel mogelijk te drogen
eer schimmels hun kans krijgen.
Vul potjes en bussen met de gedroogde
kruiden, als deze door en door droog zijn.
Iets vocht is al voldoende voor het ontstaan
van schimmel die de kruiden waardeloos
maakt.
Droogbloemen en veel bloemen uit de tuin
kunnen op dezelfde wijze als kruiden wor
den gedroogd. Toch zijn ook hier een paar
uitzonderingen op de regel.
De praktijk wijst uit dat bijvoorbeeld hor
tensia's en ook rozen veel mooier worden
als we ze simpelweg staande in een vaas
drogen. Mochten er droogexperts zijn die
nog andere soorten kennen, die beter
staand dan hangend gedroogd kunnen wor
den, dan houd ik mij aanbevolen. Een mens
is nooit te oud om te leren.
LEZERSVRAAG
Hier ben ik dan weer met het beantwoor
den van vragen. Een aantal werd in de loop
van de lange, antwoordloze zomer persoon
lijk beantwoord. Maar nu is het weer wie
het eerst komt, die het eerst maalt.
Allereerst de vraag van de heer SOEPNEL
UIT CAMBRILS IN SPANJE. Nu weet ik niet
precies hoe het klimaat in Cambrils is, maar
zomer en winter lopen enigszins parallel
met de seizoenen in ons land. De snoeitijd
van de door de heer Soepnel genoemde bo
men is dus niet zoveel anders dan hier naar
ik aanneem. Een complete snoeiles zit er
niet in, maar in het kort kunnen we wel
melden dat zowel de pruime-, perzik- als
amandelboom eigenlijk alleen 's zomers, na
de oogst gesnoeid mag worden. Dan is er
de minste kans op het ontstaan van lood
glans, een gevreesde aantasting die de kans
krijgt bij wonden op de boom.
Ook de kers kan beter in de loop van de zo
mer worden gesnoeid en dit is vrij eenvou
dig: uitdunnen met verstand. Dat wil zeg
gen lelijke takken en takken die naar bin
nen wijzen verwijderen evenals de zoge
naamde zuigers, fors groeiende takken die
zich in het hart van de boom vormen. In de
loop van de winter en in het voorjaar niet
snoeien. Is de vorm niet helemaal naar de
zin, dan weer braaf wachten tot het zomer
is.
De hazelnoot stelt weinig snoei-eisen. Al
leen ook hier weer de takken en twijgen die
naar binnen groeien weghalen. Dat kan dan
in de loop van de winter. Tot slot: er zijn
zeer veel goede boeken over tuinieren en
over fruitteelt te koop. Bij twijfel kunnen die
helpen, vaak met duidelijke tekeningen.
MEVROUW BROERS heeft een vijver en
waterlelies die de hele vijver vullen. Zelfs de
spuiter kan niet aan, zoveel blad ligt er op
de vijver. Haar vraag is: mag ik waterlelies
snoeien. Mijn antwoord luidt: het moet wel.
Er moet licht en lucht in de vijver kunnen
komen. Maar al met al krijg ik de indruk dat
de maat van de vijver en de groeilust van de
waterlelies niet geheel met elkaar in over
eenstemming zijn. Kies dus minder hard
groeiende soorten of verwijder enkele plan
ten ofwel blijf snoeien.
Van der Boom in een rechterstoga (links) en in de toga van de ambtenaar van de burgerlijke
stand (rechts). foto dick van der heijde
>p een tricot leggings.
sieren deze lange tops, die worden ge-
zijn gelukkig volop te koop.
De mannen dragen vrij lange
ruime mantels, klassiek van
snit, zondere ceintuur in gedek
te kleuren maar ze mogen een
helder blauw colbertje best
combineren met een licht-fles-
segroen vest.
Voor de kinderen veel leuke
jacks en parka's in fleurige
bloemdessins of schotse ruiten.
Leggings en broekrokjes maar
ook hele lieve jurkjes met petty-
coat maken het beeld, waarin
rood een belangrijke rol speelt
compleet.
HENRIETTE VAN DER HOEVEN
Komt er bij u al tuinierend of wandelend
in de natuur een vraag op? Greet Buchner
zal proberen voor u het antwoord te vin
den. De vraag kimt u opsturen naar Dami-
ate Dagbladen, Postbus 507,2003 AP
Haarlem t.a.v. de redactie LEVEN EN WO
NEN.
