Ruïne van Teylingen toont historie
vidre
Afstand en ironie bij Félix Vallotton
Cultuur&Kunst
Leiden weer in teken
van orgelconcours
Oefenen voor Uitmarkt
ZATERDAG 29 AUGUSTUS 1992
Olieverf en aquarellen in hotel
leiden Olieverfschilderijen en aquarellen van Ans van der Horst
zijn tot 30 september te zien in de blauwe gang van Holiday Inn
Leiden. Haar werk is hoofdzakelijk realistisch, maar neigt soms
naar het surrealisme.
Cursus belichting voor amateurs
leiden Het Zuidhollands Centrum voor Amateurtheater geeft in
het Microtheater Imperium in Leiden een cursus belichting. De
lessen zijn bestemd voor technici van amateurtoneelverenigin
gen en andere geïnteresseerden. Gedurende drie woensdag
avonden, te beginnen op 16 september, en in het weekeinde van
26 en 27 september worden theorie en praktijk van het belichten
uit de doeken gedaan. Informatie: 070-3624961.
Voor de vierde keer houdt de
Stichting Orgelstad Leiden een
nationaal orgelconcours voor
conservatoriumstudenten. Van
1 tot en met 5 september wordt
in twee categorieën gestreden:
de renaissance-barok-rococo en
de romatiek. De strijd om de
eerste plaats in de categorie re-
naissance-barok-rococo speelt
zich af in de Hooglandse kerk,
de categorie barok heeft als dé
cor de Hartebrugkerk. Voor elke
categorie hebben zich zes deel
nemers gemeld.
Het concours begint dinsdag
1 september met een orgelcon
cert door Albert de Klerk in de
Hartebrugkerk, die vanaf acht
uur 's avonds een Andriessen-
programma ten gehore brengt.
Op woensdag 2 september barst
om tien uur 's ochtends de
strijd los in de Hooglandse kerk.
Vervolgens treden de zes deel
nemers op donderdag 3 sep
tember om tien uur in de Harte
brugkerk aan. Het concours
duurt op beide dagen tot 's
middags drie uur. Het publiek
heeft tijdens het concours gratis
toegang tot beide kerken.
Donderdagavond zal Bob van
Asperen in de Waalse kerk een
Bachprogramma op orgel en
clavecimbel brengen. Aanvang
20.00 uur. Op vrijdag 4 septem
ber neemt de jury van het con
cours plaats achter het orgel:
Bernard Winsemius om acht
uur in de Hooglandse kerk en
Folkert Grondsma en Jan Wel-
mers om 21.15 uur in de Harte
brugkerk.
De finales worden op zater
dag 5 september gehouden: van
10.00 tot 12.00 uur in de Hoog
landse kerk en van 13.30-15.30
uur in de Hartebrugkerk. Die
avond volgt er om acht uur een
slotmanifestatie met een pre
sentatie van de winnaars in de
Hartebrugkerk. Voor de concer
ten is de toegangsprijs 7,50 gul
den, CJP/65+ betalen vijf gul
den.
Permanente expositie in de openlucht
Het waait. Het waait altijd
op de Ruïne van Teylingen
in Voorhout. En als het re
gent, kan er niet worden
geschuild. Aan een perma
nente tentoonstelling in de
openlucht moeten dus
nogal wat eisen worden ge
steld. De eerste waterdich
te vitrine en drie speciaal
geplastificeerde panelen
zijn geïnstalleerd. Na vier
jaar wachten is er eindelijk
geld voor een expositie
over de geschiedenis van
een ruïne die in de middel
eeuwen ooit een heus kas
teel was. Reden voor feest.
voorhout sask1a stoeunga
De slotbeheerder, mevrouw
A.J.M. van Klaveren- Passchier,
heeft haar handen vol om de
belangrijke gasten, onder wie
burgemeester M.E.B. de Goeij-
Smulders van Voorhout, met
een pontje over de slotgracht te
zetten. In verband met de offi
ciële opening van de tentoon
stelling (gistermiddag) hangen
er alleen dit weekeinde op de
binnenplaats van deze middel
eeuwse waterburcht ook dertig
werken van amateur-kunste
naars uit de omgeving van
Voorhout. Zij allen hebben zich
laten inspireren door de Ruïne
van Teylingen. Dat was de voor
waarde voor deelname.
De dikke muren dragen de
De slotbeheerder van de Voorhoutse
plastificeerde panelen.
schilderijen fier. De slotbeheer
der is zichtbaar tevreden. Regen
heeft het spel nog niet bedor
ven. Als er een wolkbreuk komt,
zullen de bezoekers toch even
moeten bijspringen om de
kunstwerken tijdelijk van water
dichte vuilniszakken te voor
zien. Zo niet de permanente
Ruïne van Teylingen is In haar sas met de waterdichte vitrine en de ge-
foto jan holvast
waterdichte vitrinekasten, waar
in de kostbare spulletjes moe
ten komen, volgend jaar arrive
ren. Wat staat er nu wel? Een
watervrije maquette van hoe
Slot Teylingen er rond 1650 uit
heeft gezien. Drie panelen over
de geschiedenis van het kasteel
en de bewoners. Van de Heren
tentoonstelling. Daar kan geen
wind of regen meer doorheen.
Vier jaar heeft het geduurd
voordat de Rijksdienst Kastelen-
beheer in Den Haag met geld
over de brug kwam om het eer
ste gedeelte van de tentoonstel
ling te realiseren. De slotbe
heerder hoopt dat de overige
van Teylingen tot Jacoba van
Beieren, de bekendste bewoon
ster.
Naar haar zijn ook de grauwe
ongeglazuurde kannetjes ge
noemd die bij het uitgraven van
de slotgracht zijn gevonden.
Het gerucht wilde dat zij in be
schonken toestand de geledigde
kruiken over haar hoofd in het
water mikte. Deze Jacobakan-
netjes zijn te bewonderen in het
met plexiglas afgeschermde
schietgat, waar ook allerlei an
dere ornamenten liggen die bij
opgravingen tevoorschijn zijn
gekomen.
Waken
Jaarlijks bezoeken zo'n 3500
mensen de Ruïne van Teylin
gen. De hoogtijdagen liggen in
de zomermaanden. Van net slot
Teylingen dat in 1650 nog hele
maal in tact was, zijn nu nog de
woontoren (donjon) en een ge
deelte van de ringmuur over. Al
55 jaar zorgt de familie Van Kla
veren ervoor dat de ruïne kan
worden bekeken. Vroeger van
zonsopgang tot zonsondergang.
Nu elke middag van twee tot vijf
uur. De roeiboot is vervangen
door een pont waar tien perso
nen op kunnen. „Dat wij dit
werk doen, is zo gegroeid. Ons
huis staat pal tegenover het kas
teel. Uit welk raam je ook kijkt,
het kasteel zie je hier altijd", al
dus de huidige slotbeheerder,
die al weer 18 jaar in het vak zit.
„Het leuke is dat je altijd heel
zelfstandig in de weer bent. Je
geeft rondleidingen, je organi
seert eens een keer wat. Je hebt
vergaderingen met andere kas
teelbeheerders. Kortom, je
waakt over een Nederlands mo
nument en dat is een mooie
zaak". Ze vergeet dan maar
even de kleine ongemakken:
zoals elke dag mensen langs of
in haar huis en de telefoontjes
buiten de openingsuren.
Bij het raam drentelen kinde
ren. Ze hebben het over het kas
teel van Bassie en Adriaan. Me
vrouw van Klaveren geeft uitleg.
Drie jaar geleden zijn hier op
namen voor Bassie en Adriaan
geweest. Die uitzendingen
schijnen onlangs weer te zijn
herhaald. „Ja, en dan wordt
zo'n ruïne ineens weer interes
sant".
De slotbeheerder hoopt ook
dat de werkstukken van de kun
stenaars interessant genoeg zijn
voor de openbare verkoop van
middag om 14.00 uur, want een
gedeelte van de opbrengst gaat
in de pot Stichting Vrienden
Slot Teylingen. Deze stichting
stelt zich ten doel om van de ru-
ine weer 'een levend element in
de Bollenstreek' te maken.
Alleen dit weekeinde, zater
dag en zondag, is de Ruïne van
Teylingen, aan de Teylinger-
laan 23 in Voorhout geopend
van 10.00 uur tot 17.00 uur.
Daarna weer dagelijks van
14.00 tot 17.00 uur. De open
bare verkoop van de schilderij
en begint vanmiddag om 14.00
Mieke Vestdijk opent café De Koperen Tuin
leeuwarden cpd
Mieke Vestdijk-Van der Hoeven
opent maandag in het voorma
lig lusthof van de Friese Nas
sau's café-salon De Koperen
Tuin, genoemd naar een roman
van Simon Vestdijk (1898-1971).
De vroegere theeschenkerij in
de Prinsentuin in Leeuwarden
is omgebouwd tot een party- en
vergadercentrum.
Vestdijks kinderen, Dick en
Annemieke, zijn bij de opening
van De Koperen Tuin aanwezig.
Schrijfster Yvonne Keuls leest
passages voor uit de roman.
Een koperensemble uit de Frie
se hoofdstad brengt 'Stars and
Stripes' van Sousa ten gehore.
Een optreden van operettevere
niging Trovador completeert
het beeld zoals dat uit Vestdijks
roman naar voren komt.
Driemanschap
redt musical
'Tsjechov'
aalsmeer cpd
De musical Tsjechov is gered.
Een driemanschap uit de thea
terwereld heeft de musical op
gevist uit de failliete boedel van
de Baamse producent John van
de Rest. De reprise van een zeer
succesvolle voorstelling is voor
het komende theaterseizoen
verzekerd door het gezamenlij
ke ingrijpen van Joop van den
Ende, impresario Jacques Senf
en Robert Long Long is de
componist en tekstdichter die
samen met wijlen Dimitri Fren-
kel Frank (dialogen en liedtek
sten) het concept voor de show
bedacht en uitwerkte.
Toen John van de Rest de
greep op zijn steeds groeiende
bedrijf verloor en ten onder
ging met een schuld van enkele
miljoenen, betekende dit naar
het scheen de ondergang van
Tsjechov. Van den F.nde was
echter van mening dat deze ver
fijnde musical niet verloren
mocht gaan. De werkgelegen
heid van de acteurs en ae musi
ci ging hem bovendien ter harte
en met Jacques Senf besloot hij
de produktie over te nemen.
Voor het reddingsplan wisten zij
ook Robert Long te interesse
ren.
'Je weet hoe het is met jonge
ondernemers. Wij zijn twee jaar geleden
begonnen. Het liefst doen we alles in
eigen huis, maar er zijn dingen waarbij je
de specifieke kennis moet inhuren.
We wilden een nieuwsbrief ontwikkelen
om onze klanten op de hoogte te houden,
we hebben onlangs een bedrijfs
presentatie laten maken en we hebben
advies nodig over ons advertentiebeleid.
Dat doen we niet zelf. Ik heb een bureau
gevonden waarbij ze snel en strak
gebudgetteerd te werk gaan en dat dicht
in de buurt zit.
Een prima oplossing.'
I Spiegelwanden
I Spiegels op maat
I Spiegels met lijst
I Glazen meubelen
I Vitrines
I Tafels volgens mogel
I Motiefstralen
I Alles uit eigen atelier
GLAS EN SPIEGELS
Volmolengracht 4
2312 PH Leiden (NL)
Telefoon: 071-21 80 55
Theaterprijs voor Lommerse
Frans Lommerse, directeur van
de Haarlemse Toneelschuur,
krijgt de jaarlijkse onderschei
ding van de Kring van Neder
landse Theatercritici, de prijs
van de Kritiek 1992. Hij ont
vangt de prijs voor zijn kritische
en betrouwbare wijze waarop
hij al jarenlang op voorbeeldige
wijze de functie van program
meur uitoefent. Lommerse
krijgt de prijs, een plastiek van
kunstenares Margot Zanstra, op
3 september in de Koninklijke
Schouwburg in Den Haag over
handigd. De uitreiking maakt
deel uit van het Theaterfestival,
dat van 28 augustus tot 5 sep
tember in de hofstad wordt ge
houden.
Op de laatste dag van het fes
tival worden daar de theater
prijzen van de Vereniging van
Schouwburg- en Concertge
bouwdirecties (VSCD) uitge
reikt.
Amsterdam Onder aanvoering van artistiek leider Gerardjan Rijnders
(rechts) oefenen medewerkers van de Toneelgroep Amsterdam op
house-muziek In de Amsterdamse Stadsschouwburg. De toneelgroep
en het gehele personeel van de Stadsschouwburg - Inclusief de koffie
juffrouw en Joop Admiraal (schuin achter Rijnders) - doet dit weekein
de mee aan een house-act op de Amsterdamse Uitmarkt foto anp
Expositie Zwitserse kunstenaar in Van Gogh Museum
Vallotton nooit aan inspiratie
ontbrak. Ondanks zijn diepge
wortelde houding als toeschou
wer, is zijn sympathie voor de
onderdrukten van de samenle
ving en aversie tegen machts
misbruik in deze houtsnedes
overigens duidelijk zichtbaar.
Huwelijk
Waarschijnlijk beschouwde Val
lotton schilderen als een hogere
kunstvorm dan houtsnedes ma
ken. Hij heeft zich na zijn hu
welijk in 1899 met de welgestel
de Gabrielle Rodrigues-Henri -
ques in elk geval voornamelijk
daarop geconcentreerd. Het
Van Gogh Museum toont schit
terende verlaten landschappen
met een door het subtiele kJeur-
gebruik bijzondere magisch-re-
alistische lading. Ook vier vrou
wenportretten van onder Einde-
ren Gertrude Stein en een zit
tende negerin intrigeren door
hun geheimzinnige uitstraling.
Een aantal vrouwelijke naakten,
landschappen en stillevens stelt
daarnaast nogal teleur. Waar
Vallotton zich beperkte tot een
onderzoek naar vormen en
kleuren, is hij zelfs ronduit glad
jes en saai. De afstand die hij
neemt, krijgt dan hinderlijk de
overhand, te meer daar elke iro
nische toets ontbreekt.
Charlotte van Rappard-Boon
vermoedt in het begeleidende
Van Gogh-bulletin dat Vallotton
een karakter had waarin eufo
risch enthousiasme en diepe
depressies elkaar afwisselden.
Als zij gelijk heeft, verklaart dit
ook het gebrek aan evenwicht
in de kwaliteit. Als hij tijdens
depressies afstand moest ne
men uit zelfbescherming, heeft
dat zijn werk zeker geen goed
gedaan. Alleen al zijn houtsne
des maken een bezoek aan deze
tentoonstelling, echter zonder
meer de moeite waard.
De expositie „Félix Vallot
ton" in het Van Gogh Museum
(Paulus Potterstraat 7 Amster-
dam) duurt tot en met 1 no
vember. De openingstijden
zijn van maandag tot en met
zaterdtig van 10.00 tot 17.00
uur en op zon- en feestdagen
van 13.00 tot 17.00 uur.
amsterdam
fran^oise ledeboer
De Zwitserse kunstenaar Félix
Vallotton schilderde zichzelf in
1885 op 20-jarige leeftijd als een
serieuze jongeman die met een
afstandelijke blik ironisch de
wereld inkijkt. Het portret
maakt deel uit van een expositie
in het Van Gogh Museum waar
honderd van zijn schilderijen en
vijftig werken op papier worden
getoond. Behoefte aan afstand
en ironie blijven ook in later ja
ren essentiële- kenmerken van
zijn werk. Met naakten, land
schappen, portretten, interi
eurs, stillevens, straatscènes en
spotprenten heeft Vallotton
daaqn voor veel afwisseling ge
zorgd.
De kunstenaar bereikte vooral
een groot meesterschap in zijn
cynische houtsnedes over hu
welijk en ontrouw. Hij beende
daarin hypocriet gedrag tot op
het bot uit in trefzekere, treurig
stemmende taferelen. Titels als
'De leugen', 'Onherstelbaar',
'De triomf en 'De doorslagge
vende reden' zijn in dit verband
veelzeggend.
Vallotton werd op 28 decem
ber 1865 in Lausanne geboren
als zoon van een drogist. Hij
stierf in 1925. Zijn talenten vie
len al op tijdens zijn gymnasi
umperiode, waarna hij er wijse
lijk voor koos deze verder te
ontwikkelen in Parijs. Zwitser
land had kunstenaars maar wei
nig te bieden en de Franse
hoofdstad was ook toen al een
artistiek walhalla. Een opleiding
aan de Académie Julian bracht
hem in contact met Charles
Maurin, die daar in 1885 tot
hoogleraar werd benoemd.
Maurin introduceerde hem in
de cafés van Montmartre, pleis
terplaatsen voor een bonte en
internationale groep kunste
naars.
Bourgeois
Uit hun correspondentie blijkt
dat Maurin de jonge Vallotton
probeerde los te weken van
'burgerlijke' zorgen, zoals ge
noeg geld verdienen. Vallotton
had volgens hem veel te veel
last van zijn degelijke Zwiterse
bourgeois-opvoeding en moest
in plaats daarvan maar eens
gaan spitten naar 'het primitie
ve in zichzelf. Dat zou veel pro-
duktiever zijn. Aan het portret
van zijn zeer degelijke ouders
uit 1886 kan in één oogopslag
worden gezien dat deze ballast
niet gering moet zijn geweest.
Maurin zorgde er wel voor dat
Vallotton baantjes kreeg waar
van hij in leven kon blijven.
In 1885 exposeerde hij voor
het eerst in Salon des Artistes
Francais. Bekendheid bij het
grote publiek kreeg de kunste
naar echter pas toen hij in 1891
begon met het maken van
zwart-wit houtsnedes. Het roe
rige politieke klimaat van die
dagen met veel anarchistische
demonstraties en de Dreyfus-
affaire zorgden ervoor dat het
'De leugen', een houtsnede van Félix Vallotton uit 1897.
