De stijgende vraag naar de dalende dollar
Automobilisten varen
wel bij lagere koers
Acht van de tien luisteraars
willen betalen voor regio-tv
Vliegtuigje voor
de filemeldingen
Het Gesprek van de Zomerdag
Historicus Kossmann op
Cleveringa-leerstoel
Utrechtsebaan afgesloten
Toeristen moeten
monumenten redden
Luchtbrug nierpatiënten
WOENSDAG 26 AUGUSTUS 1992
Bij de banken in de Leidse regio
stappen opvallend veel mensen
binnen die dollars willen kopen.
In veel gevallen verlaten ze het
gebouw echter weer zonder
Amerikaanse munten. Bankper
soneel raadt cliënten voorals
nog af te investeren in de dollar,
ook al is de koers gezakt onder
de 1,60 gulden. „Niemand weet
wanneer de bodem in zicht is."
Bij de Rabobank in Katwijk aan
Zee is 'uiteraard veel vraag naar
de dollar', meldt medewerker
M. van der Plas. Hij schat dat
ongeveer twee keer zo veel
cliënten bij de bank komen met
de bedoeling dollars te kopen.
Onder hen zijn veel mensen die
hun geld gewoon op een spaar
rekening hebben staan en ei
genlijk nooit beleggen. Deze
mensen 'vallen vanzelf af als ze
horen dat de dollar ook nog kan
zakken tot 1,50 gulden'.
„Want", zegt Van der Plas, „de
ze groep wil eigenlijk geen risico
lopen."
Ook beleggers krijgen het advies
voorzichtig te doen. „Het is ver
standig om te wachten tot meer
zekerheid bestaat over de toe
komst van de Amerikaanse eco
nomie. Bijvoorbeeld tot na de
presidentsverkiezingen."
Ook de ABN/Amrobank in Alp-
hen aan den Rijn raadt mensen
af te investeren in dollars. „Er
komen wel veel mensen infor
meren naar de koers en de ver
wachtingen maar de meesten
kopen ze niet", zegt een mede
werker. De mensen die met hun
spaargeld willen 'gokken' wordt
aangeraden voorzichtig te zijn.
De dollar kan immers nog ver
der zakken. „Niemand weet hoe
laag die koers kan worden. Stel
je voor dat iemand 6000 dollars
koopt en de koers zakt een dub
beltje. Dan is die persoon 600
gulden kwijt. En als de koers
twee dubbeltjes zakt, is het ver
lies 1200 gulden."
Klanten kunnen beter een optie
kopen, dan weten ze tenminste
JjfT
koersen
1lj50
pgfw.DwSUrd
«ooa*
IJ'™*'*1
M*
©cbel
UZwMand
UlMi
jö0ch2
»opotn
«osek
SS2»»»
t.
too*
aankoop
De dollar wordt steeds minder waard. Vakantiegangers en automobilisten ondervinden er het meeste voordeel van.
wat hun maximale verlies is,
zegt de Alphense bankmede
werker. Zelfheeft hij ook nog
geen dollars gekocht: „En ik doe
het niet ook."
Bij de Postbank in Leiden is de
vraag naar dollars groter dan
anders, meldt een medewerker.
„Er zijn altijd mensen die ver
wachten dat de koers weer gaat
stijgen. Of dat verstandig is?
Nou, verstandig, verstandig—ie
dereen moet het zelf maar uit
maken. Zelf koop ik geen dol
lars, mijn persoonlijke interesse
ligt op een ander gebied. Als ik
op vakantie ga, houd ik wel een
aantal maanden de koers in de
gaten van de valuta voor het be
treffende land."
Niet alle banken melden een
stormloop op dollars. Bij de
NMB-filialen in Lisse en Noord-
wijk is nauwelijks sprake van
een toename van de vraag naar
het Amerikaanse geld. Ook bij
de Bondsspaarbank in Noord-
wijk is de interesse 'erg lauw'.
„Een enkeling belt. Maar de
meeste mensen zitten nog in de
wachtkamer, denk ik. Wat moet
je ook als je elke dag leest dat de
koers nog verder is gedaald. Het
zal wel drukker worden als de
waarde van de dollar stabiliseert
of iets gaat stijgen."
Ook bij de ABN in Sassenheim
valt het 'niet echt op' dat de
dollar in trek is, meldt een me-
FOTO JAN HOLVAST
dewerker van 'de kas'. Zij geeft
geen advies aan klanten die wel
willen speculeren met de Ame
rikaanse munt. „Ik mag dat he
lemaal niet. Dat kan ik ook niet.
Stel je voor dat ik zou weten hoe
het gaat met de dollarkoers. Als
dat zo zou zijn, dan zat ik hier
niet. Dan was ik hartstikke rijk."
janet van ddk
De middenstanders in Leiden en omgeving zijn
niet bepaald ondersteboven van de dramatische
daling van de dollar. Incidenteel hebben ze er
wat mee te maken, zp blijkt.
Rtv-zaak Overgaauw Leiden:
„Wij hebben nogal veel vaste klanten die bij
ruimtevaarcentrum Estec in Noordwijk werken.
Zij krijgen hun salaris uitbetaald in dollars. Met
de aankoop van een televisie, videorecorder of
camera wachten zij even tot de koers wat gun
stiger is. Een half jaar wachten kan veel geld
schelen."
Autobedrijf Kamsteeg Leiderdorp:
„Met uw vraag moet u bij onze directie zijn. Het
enige dat ik u kan vertellen is dat gisteren twee
mensen met dollars wilden betalen voor een
doorsmeerbeurt van de auto. Hou die maar, heb
ik gezegd. Toen hebben ze met marken be-
Fred Hazenoot Makelaardij, Noordwijk:
„Toevallig had ik afgelopen weekeinde contact
met mensen uit Amerika die er al een poos over
denken onroerend goed in Nederland te kopen.
Appartementen. Ik heb ze gisteren weer op het
vliegtuig gezet, zonder zaken te hebben gedaan.
Ze zien er voorlopig vanaf. Maar wat in het vat
zit verzuurt niet."
Broere Reizen, Alphen aan den Rijn:
„Er worden meer reizen naar Amerika geboekt,
maar reizen naar verre bestemmingen zijn te
genwoordig toch populair. Van een echte toena
me door de lage dollarkoers merk ik niet zo veel.
Maar misschien komt dat nog, je weet niet wan
neer zoiets doordringt tot de i
Bovendien hebben de meeste mensen hun va
kantie al achter de rug. De prijs van de reizen
verandert ook niet. Het leven daar is natuurlijk
wel goedkoper en binnenlandse vluchten ook."
Wie er stiekem van droomt een
grote slag te slaan, moet maar
snel wakker worden. Erg rijk
zullen de meeste Nederlanders
namelijk niet worden van de la
ge dollarkoers, zegt prof.dr.
J.J.M. Theeuwes, hoogleraar al
gemene economie aan de Leid
se universiteit. „De automobi
listen zullen er het meeste van
in de portemonnee voelen om
dat de benzine goedkoper
wordt."
Het is wel gunstig om nu naar
Amerika op vakantie te gaan,
maar meer voordelen kan Thee
uwes zo direct niet verzinnen.
Het lijkt hem niet erg verstandig
om te gaan speculeren met de
Amerikaanse munt. „Misschien
zakt -ie nog wel verder, dat weet
niemand." Bovendien heeft het
kopen van dollars pas zin als er
echt grote bedragen beschik
baar zijn. „Tienduizend gulden
stelt in dit geval ook niet zoveel
voor."
Gevolg van de lage dollarkoers
is dat Amerikaanse goederen in
Nederland goedkoper worden.
Nadeel is echter dat Nederland
se produkten in de VS weer
duurder worden. Als voorbeeld
noemt Theeuwes Heinekenbier.
„In Amerika is Heineken al een
luxe pilsje en het wordt daar nu
alleen nog maar duurder. Dat is
voor ons een nadeel."
Door de lage dollarkoers daalt
ook de olieprijs en dat betekent
dat de energie in Nederland
goedkoper wordt. Daardoor
kunnen mensen meer geld ste
ken in andere zaken wat goed is
voorde economie. „Netto is een
lage dollarkoers wel gunstig
voor de Nederlandse econo
mie", denkt de Leidse hoogle
raar. Erg veel effect heeft het
echter niet omdat Amerika niet
de belangrijkste handelspartner
Overigens verbaast Theeuwes
zich er wel over dat de dollar
nog steeds zo laag staat. De
centrale banken doen er van al
les aan om 'het ding' op te krik
ken, zegt de hoogleraar, maar
veel helpt het tot nog toe niet.
„Maar ik heb het gevoel dat de
Amerikaanse regering er niet zo
erg mee zit. Amerikaanse pro
dukten worden goedkoper in
het buitenland en dus worden
ze beter verkocht."
Theeuwes vraagt zich overigens
wel af hoe lang de dollar nog de
belangrijkste munt blijft op de
wereldgeldmarkt. Tot de Twee
de Wereldoorlog was het Engel
se pond het belangrijkste be
taalmiddel, daarna werd de
Amerikaanse dollar dat. „In het
begin van de jaren zeventig was
de dollar drie gulden waard,
meen ik. Daarna is de waarde
gaan schommelen en steeds
verder gezakt. De dollar verliest
steeds meer zijn rol als interna
tionaal betalingsmiddel. Ik heb
het gevoel dat een andere munt
die taak over moet gaan nemen,
maar het is nog onduidelijk wel
ke. Misschien de Duitse mark of
de Japanse yen. Of wie weet de
ecu, als die er ooit komt. De Eu
ropese markt is immers groter
dan de Amerikaanse."
janet van duk»
Tijdens de spits van maandag
ochtend en vrijdagmiddag gaat
Radio West vanuit een vlieg
tuigje de meest actuele weere
en verkeersinformatie doorge
ven. Waar staan de files en hoe
kun je ze het best omzeilen?
Over hoeveel minuten gaat het
regenen en hoe staat het met de
wind?
Het antwoord op die vragen
komt via een zendertje in het
vliegtuig en een antenne bij het
uitzendstation zo op de radio.
Voor de deskundige onderbou
wing tekent de partner, het Rot
terdamse bedrijf Geosens At
mospheric Research. Volgende
week vrijdag gaat Radio West
voor het eerst op deze manier
de lucht in.
De algemene verkeersdienst
in Driebergen is niet blij met
het initiatief. Volgens woord
voerder J. Malenstein is de in
formatie pas betrouwbaar als
ook de politie meewerkt en lan
delijke normen in acht worden
genomen. Zo meldt zijn dienst
een file pas wanneer die voor
een vertraging van meer dan
vijftien zorgt: „En dat moet je
dus goed kunnen inschatten."
Hij vreest vooral dat onnodig
veel automobilisten over pro
vinciale wegen worden ge
stuurd. „Dat geeft veel extra
milieu-overlast in dorpskernen,
terwijl ook gevaar dreigt voor
het vele fietsverkeer tijdens de
spits", denkt Malenstein.
Hij verbaast zich er vooral
over dat Radio West niet even
wacht tot het beschikt over ver
keersinformatie van het 'fijnma
zige informatienet' van politie
korpsen, ANWB, Wegenwacht,
de algemene verkeersdienst
landelijke verkeersdienst en an
dere verkeersdeskundigen.
„Maar ach", zo besluit de
woordvoerder, „je kunt niet ver
bieden dat een reporter verslag
doet van wat hij ziet."
LEIDEN
De historicus E.H. Kossmann bezet de Cleveringa-leerstoel aan
de Leidse universiteit in het academisch jaar 1992-1993. Hij zal
zich bezighouden met 'Romantiek en utilisme in politieke theo
rie en praktijk'.
Kossmann behandelt in zijn colleges de ontwikkeling van het
politieke denken in Duitsland, Frankrijk en Nederland.
De Cleveringa-leerstoel is een wisselleerstoel, door de Leidse
universiteit ingesteld in 1970 ter gelegenheid van 25 jaar bevrij
ding. De Leidse jurist en hoogleraar Cleveringa hield in 1940 een
opzienbarende toespraak, waarin hij protesteerde tegen het ont
slag van Joodse hoogleraren door de Duitse bezetters.
Kossmann studeerde geschiedenis in Leiden. Hij promoveer
de in 1954, waarna hij in 1957 hoogleraar Nederlandse geschie
denis werd aan het University College London. In 1966 volgde
zijn benoeming tot hoogleraar geschiedenis na de middeleeu
wen aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Kossmann is momenteel met emeritaat. Zijn bekendste boek
verscheen in 1976: 'De lage landen, anderhalve eeuw Nederland
en België, 1780-1940.'
REGIO»
De Utrechtsebaan in Den Haag is in verband met werkzaamheden
van 4 tot 16 september afgesloten voor alle verkeer. De maatregel
geldt van 's avonds 20.00 uur tot de volgende morgen 6.00 uur. De
toegangswegen tot de Utrechtsebaan (de Boslaan, de luliana van
Stolberglaan en het Schenkviaduct) worden afgesloten. Het verkeer
uit de richting Amsterdam wordt geadviseerd via de A 44, over
gaand in de N44 via Wassenaar te rijden.
Eerste Kamerlid pakt noodkreet Goekoop op
paul van der koou
Goekoop's noodkreet over de
'onzalige' bezuinigingen op
monumentenzorg, is opgepikt
in de Eerste Kamer. Om te illu
streren wat de rijksbezuinigin
gen in de praktijk betekenen,
haalde Eerste Kamerlid me
vrouw M.L. Tiesinga-Autsema
(D66) gisteren het Leidse voor
beeld aan tijdens een perscon
ferentie over de Open Monu
mentendag op 12 september.
„Er is in de stad een achter
stand van 17 miljoen gulden in
restauraties. Dat betekent dat
eigenaren tot rond het jaar 2007
op hun subsidie moeten wach
ten." zei Tiesinga. Evenals Goe
koop, burgemeester en voorzit
ter van de Raad voor het Cul
tuurbeheer, vindt zij dat dit
'verpaupering' in de hand
werkt: „Want wie begint na zo
veel jaar nog aan een restaura
tie? Dan doe je niks of ga je rot-
Om het tij te keren moet het
rijk niet langer het mes zetten in
subsidies voor monumenten
zorg. Voor beeldbepalende pan
den die niet op de rijksmonu
mentenlijst staan moet de
stadsvemieuwingspot blijven
bestaan, vindt Tiesinga. Een an
dere oplossing ligt bij de ge
meenten zelf. De senator: „On
derzoeken hebben aangetoond
dat monumenten toeristen en
bedrijven lokken. Die inkom
sten kun je als gemeente aan de
monumenten ten goede laten
komen".
Om welke bedragen het voor
Leiden gaat, kan ze moeilijk
taxeren. Het Nederlands Re
search Instituut voor Recreatie
en Toerisme becijferde echter al
in 1983 dat de Nederlandse mo
numenten meer dan 1 miljard
aan deviezen opleveren. En dat
is enkele malen het bedrag dat
het rijk er aan besteedt.
Tijdens de Open Monumen
tendag zijn ruim 3.000 monu
menten in 430 gemeenten
open. In Bodegraven is voor het
eerst de Wierickerschans ge
opend, een fort dat in 1673 is
gebouwd als onderdeel van de
Hollandsche Waterlinie. In Lei
den valt de monumentendag
samen met de Uitdag. De jeugd
mag met legostenen monu
menten bouwen en er rijden
historische koetsen tussen het
hofje waar pilgrimfather John
Robinson heeft gewoond en het
gemeente-archief. Daar is een
tentoonstelling ingericht over
de volgelingen van Robinson
die in 1620 naar Amerika ver
trokken.
utrecht echter nog geen plannen voor
een luchtbrug. Wel is bekend
dat er een tekort is aan nieren.
„Maar van onze eigen zieken
huizen en specialisten hebben
we nooit signalen gekregen dat
het water tot de lippen staat",
aldus een woordvoerster. Zorg
en zekerheid staat niet afwij
zend tegenover het openen van
een luchtbrug. „Ik vraag me wèl
af of het wetstechnisch mogelijk
is operaties overzee te vergoe
den. We hebben hier geen te
kort aan ziekenhuisbedden of
specialisten. Het gaat uitslui
tend om de organen."
Het Haagse ziekenfonds Azivo
heeft het intitiatief genomen tot
een luchtbrug voor niertrans
plantaties in de VS. Jaarlijks
kunnen tien patiënten in het
Good Samaritan Hospital in
Phoenix (Arizona) aan een nieu
we nier worden geholpen. De
eerste patiënt, een 41-jarige
Haagse, is reeds met succes ge
opereerd.
Er is een wachttijd van mini
maal drie jaar voor niertrans
plantaties in Nederland. Zieken
fonds Zorg en Zekerheid heeft
AGENDA
WOENSDAG 26 AUGUSTUS
Dia-vertoning over de geschiedenis
van het Belgische Spoor, gebouw
NZH, Rijnsburgersingel, aanvang
20.00 uur. 1
Informatie-avond van het Gastouder
bureau Leiden in het gebouw van de
stichting Welzijn, Breestraat 117,
vanaf 20.00 uur.
Informatiepunt Gemeenschappelijk
Onderzoek van 'rampenzender' Radio West
'Als de sirenes gaan: ramen en
deuren dicht, binnen blijven en
Radio West aan'. Deze bood
schap wordt burgers in het
noordelijk deel van de provincie
Zuid Holland flink ingepeperd
de komende weken. Vanaf dins
dag 1 september is de regionale
omroep officieel rampenzender
en dat melden alle gemeenten
via folders aan hun burgers. Ra
dio West wil vanaf 1993 ook da
gelijkse tv-uitzendingen gaan
verzorgen, nu onderzoek heeft
uitgewezen dat acht van de tien
luisteraars voor regio-tv willen
betalen. Rampenzender houdt
in dat binnen 20 minuten na de
melding van de ramp de eerste
uitzending begint via 88,4 FM
en de lokale kabelfrequenties
van Radio West. Eerst hoort de
luisteraar dat hij binnen moet
blijven en ramen en deuren
dicht moet doen. Vervolgens
snelt een mobiele zender van
Radio West naar de plaats des
onheils om, samen met de au
toriteiten, de burgers te infor
meren. Om direct in actie te
kunnen komen, wordt de Rijs-
wijkse studio dag en nacht be
mand. Voor ongestoorde uit
zendingen zorgen noodstroom-
voorzieningen, extra kabel ver
bindingen en een systeem dat
het mogelijk maakt om overal
in de regio uitzendingen te ver
zorgen zonder elektriciteit of te
lefoon te gebruiken.
Ook mensen die niet naar Ra
dio West luisteren, kunnen van
af volgend jaar direct merken
wanneer er een ramp is. Wan
neer zij een nieuwe radio heb
ben, schakelt hun apparaat di
rect over naar de rampenzen
der. Ook als er een cassette of
cd op staat. Zelfs wekker-signa
len zijn mogelijk.
Op dit moment heeft nog
slechts een enkele luisteraar een
dergelijk Radio Data Systeem
(RDS), maar fabrikanten verze
kerden Radio West dat dit snel
verandert. Als het allemaal lukt
met RDS, heeft 'West' de pri
meur in Nederland.
Een steekproef onder de
400.000 luisteraars van de regio
nale zender, leerde de NOS dat
91 procent de uitzendingen de
moeite waard vindt en 47 pro
cent zelfs 'zeer de moeite
waard'. De Leidse regio wordt in
tevredenheid alleen voorbijge
streefd door Den Haag, de
thuisbasis van Radio West.
Opvallend waren de antwoor
den op financiële vragen. Ter
wijl meer dan de helft opziet te
gen de twee tientjes per jaar
voor regionale radio (36 procent
vindt een tientje genoeg, 14
procent wil niets betalen), heb
ben acht van de tien luisteraars
een gulden per maand over
voor regionale tv.
Radio West wil vanaf 1993 da
gelijks vier uur tv uitzenden, sa
men met Radio Rijnmond. De
twee hebben daarvoor jaarlijks
tien miljoen gulden nodig en
een positief advies van de pro
vincie. Een sleutelrol lijkt daar
bij weggelegd voor 'formateur'
L Hermans, oud kamerlid voor
de WD. Hij voerde gesprekken
met geldschieters, kabelmaat
schappijen en andere betrokke
nen en adviseert dit najaar de
provincie. Onderzoeksbureau's
hebben inmiddels aangetoond
dat regionale tv haalbaar is en
dat er behoefte aan bestaat, zegt
hoofdredacteur/directeur J.
Kroes van Radio West.
Overigens gaat Radio West
vanaf 31 augustus doordeweeks
een uur langer uitzenden: ook
van zes tot zeven 's avonds, met
een regionaal actualiteitenpro
gramma. Het jaarlijkse budget
voor de afdeling informatieve
programma's stijgt van 1 naar
1,75 miljoen. Voor dat geld wor
den meer verslaggevers en cor
respondenten voor West-
nieuws en de nieuwsbulletins
aangetrokken. Volgens Kroes
moeten zij de kwaliteit verho
gen, niet de kwantiteit. Nogal
wat luisteraars zeiden namelijk
tegen de NOS dat er te veel
wordt gepraat op de zender.
Onderzoeken hebben aangetoond dat regionale televisie haalbaar is en dat er behoefte aan bestaat."
ARCHIEFFOTO JAN HOLVAST
Hoofdredacteur Jack Kroes van Radio West:
