Israëlisch optimisme over
vredesoverleg is misplaatst
Wie met wat schiet op Sarajevo
valt nauwelijks vast te stellen
Syrië en Israël nog geen stap tot elkaar
|PP
Witte fraude heeft ook een keerzijde
Feiten &Meningen
MAANDAG 24 AUGUSTUS 1992
2
JERUZALEM AO BLOEMENDAAL
Het vredesoverleg over het Midden-Oosten, dat onder de
Israëlische regering-Shamir negen maanden lang muur
vast heeft gezeten, wordt vandaag hervat. Na zijn verkie
zingsnederlaag op 23 juni zei Shamir dat hij de onder
handelingen over Palestijnse autonomie zeker tien jaar
had willen rekken, om de Israëlische kolonisatie van de
bezette gebieden volledig te kunnen afronden.
de Gazastrook.
Op kotte termijn er wordt
zelfs gesproken over 1 decem
ber aanstaande zou de bevol
king van de bezette gebieden
naar de stembus mogen voor de
verkiezing van de 'zelfbestuurs-
raad' waarvan sprake is in de
Akkoorden van Camp David.
Deze administratieve raad, die
volgens Israël ongeveer vijftien
leden moet tellen, zou zich
moeten belasten met de prakti
sche uitvoering van de autono
mie, die alle terreinen van het
dagelijks leven zou beslaan met
uitzondering van buitenlandse
zaken en defensie. Tegen de zo
mer van 1993 zou de nieuwe
bestuursmachine moeten draai-
De Palestijnen en de Arabische
delegaties hebben die onbe
weeglijkheid van Israëlische
kant dankbaar aangegrepen om
hun eigen gebrek aan soepel
heid de schijn te geven van dy
namiek. Beweging is immers
een relatief gegeven.
De nieuwe Israëlische premier,
Rabin, heeft dat goed begrepen.
Sinds zijn aantreden verklaart
hij bijna dagelijks dat zijn partij,
Arbeid, vaart achter het vredes
proces gaat zetten.
Om die indruk te versterken,
heeft hij een tijdschema aange
kondigd voor het onderhande
lingsproces met de Palestijnen.
Hij wil binnen negen twaalf
maanden na het begin van de
onderhandelingen een overeen
komst sluiten met de Palestijn
s/Jordaanse delegatie over een
tijdelijke regeling van zelfbe
stuur voor de Palestijnen op de
Westelijke Jordaanoever en in
Helaas kunnen de dynamische
presentatie, het tijdschema en
het optimisme van de regering-
Rabin alleen succes opleveren
als de Palestijnen bereid zijn
zich naar de Israëlische voor
stellen te schikken. Maar niets
wijst erop dat dat het geval is.
De Palestijnse delegatie heeft zo
haar eigen ideeën over de tus
sentijdse regeling en het tempo
van het onderhandelingsproces
zal evenmin worden versneld
door de steeds meer op de
voorgrond tredende onenigheid
in Palestijnse kring.
Vrijdag nog organiseerde het
Palestijnse 'afwijzingsfront'
bestaande uit radicalere PLO-
groepen, zoals het Democra
tisch Front en het Volksfront
een persconferentie om te laten
weten dat het Palestijnse volk
„niet is geïnteresseerd in een
hervatting van de vredesonder
handelingen". Ook de islami
tische Hamas-beweging is tegen
het overleg.
De vertragingstaktiek van ex-
premier Shamir bood de Pales
tijnen de mogelijkheid een
schijn van eenheid op te hou
den. Ze hoefden immers geen
beslissingen te nemen. Maar
het ziet er naar uit dat ze in de
komende weken het overleg
in Washington moet minstens
een maand gaan duren zul
len moeten kiezen tussen kno
pen doorhakken of nu zelf het
proces vertragen. Waarschijnlijk
zal het laatste gebeuren.
De Israëlische regering hand
haaft ondertussen haar dynami
sche en optimistische toon, in
de geest van 'aan ons zal het
niet liggen als het fout gaat'. Mi
nistervan buitenlandse zaken
Shimon Peres zei eerder deze
week:Als de Palestijnen in
stemmen met het principe dat
we praten over autonomie en
niet over onafhankelijkheid,
dan voorzie ik geen problemen.
Wij van onze kant spreken over
een tussentijdse regeling met
zelfbestuur, zoals vorig jaar ook
is vastgelegd in de uitnodiging
voor de openingsconferentie in
Madrid. Als de Palestijnen dat
veranderen in een Palestijnse
staat, dan tekenen we onmid
dellijk bezwaar aan. Maar als ze
vasthouden aan letter en geest
van een tussentijdse regeling,
dan wordt het naar mijn vaste
overtuiging een snelle rit naar
succes".
Maar daar ligt het probleem. De
Palestijnen willen alleen ak
koord gaan met een tussentijd
se regeling als die uiteindelijk,
over vijf jaar, zal leiden tot onaf
hankelijkheid. Daarom zijn ze
niet geïnteresseerd in de verkie
zing van een kleine bestuurs
raad, maar alleen in een uit 180
leden bestaande Wetgevende
Vergadering met vergaande be
voegdheden. Israël is daar mor
dicus tegen omdat een Wetge
vende Vergadering zou beteke
nen dat de Palestijnse staat een
feit is.
Terwijl In Washington wordt gepraat over vrede, gaan op de bezette Westelijke Jordaanoever de vijandigheden gewoon door. Israëlische troepen
arresteerden het afgelopen weekeinde Palestijnse jongeren. Die hadden Israëlische soldaten met stenen bekogeld. foto af
JERUZALEM AD BLOEMENDAAL
CORRESPONDENT
Aan de vooravond van de nieu
we ronde in het vredesoverleg
draait in het Midden-Oosten de
geruchtenmolen op volle toe
ren. De afgelopen dagen meld
den Israëlische en buitenlandse
media dat Israël deze week in
Washington een spectaculair
aanbod zal doen aan Syrië. Is
raël zou bereid zijn de Golan-
hoogvlakte te ontruimen. Dat
zou een totale wijziging beteke
nen van de Israëlische onder-
handelingsfïlosofie.
De verhalen en de onvermij
delijk volgende onrust onder de
kolonisten op de Golan zijn
het gevolg van pogingen van Is
raëlische kant een sfeerverbete
ring te bereiken in de gesprek
ken met de Syrische delegatie.
De bereidheid van de Syriërs
om verder te praten met Israël
is immers fors afgenomen na
een reeks verklaringen van pre
mier Rabin, waarin deze aangaf
dat het overleg met Damascus
wat hem betreft geen voorrang
geniet. Eerst zou er met de Pa
lestijnen een regeling moeten
worden getroffen over beperkt
zelfbestuur in de bezette gebie
den.
De Israëlische premier heeft na
melijk geen enkel vertrouwen in
een goede afloop van 1 et over
leg met Syrië. Damascus en Je
ruzalem verschillen immers
fundamenteel van mening over
zowel procedure als inhoud.
De Syriërs vinden dat Israël om
te beginnen de Golan-hoogte
moet verlaten. Totaal en on
voorwaardelijk. De besprekin
gen zouden alleen moeten gaan
over het tijdschema van de ont
ruiming. Pas als de Syrische
soevereiniteit over de vlakte vol
ledig is hersteld, zou een situa
tie zijn geschapen waarin de re
laties met Israël kunnen worden
besproken. Het is in die visie
dus heel goed mogelijk dat de
Israëli's uiteindelijk niet alleen
zonder Golan verder moeten,
maar ook zonder vredesverdrag.
Israël wil juist beginnen met het
vredesaspect. Het streeft niet
naar gebiedsafstand, maar naar
wat het noemt een 'volledige
vrede' met Syrië, naar het voor
beeld van de vrede met Egypte.
Syrië zou moeten verklaren dat
het daarnaar wil streven (wat
het tot nu toe weigert), waarna
Israël zich bereid zou tonen tot
een compromis over de Golan.
Dat compromis zou ruimte la
ten voor grenscorrecties, maar
niet voor een volledige terug
trekking. Rabin heeft steeds ge
zegd dat het Israëlische leger op
de Golan zal blijven, welke rege
ling er ook met Syrië wordt ge
troffen.
Verder wil de regering de Israë
lische nederzettingen handha
ven. Rabin heeft wel eens ge
suggereerd dat hij bereid is de
Syrische soevereiniteit over het
grootste deel van de Golan te
herstellen als Israël het land
vervolgens voor een lange pe
riode van Syrië zou kunnen
pachten. In geen geval zal Israël
een Syrische militaire aanwe
zigheid toestaan. Alles bij elkaar
genomen biedt het Israëlische
standpunt de regering in Da
mascus weinig openingen.
Syrië beklaagde zich bij de
Amerikaanse minister Baker
(buitenlandse zaken) over Is-
raëls gebrek aan belangstelling.
Baker bracht die boodschap
over aan Rabin, en hij vertelde
erbij dat de Israëlische premier
er goed aan zou doen de Syriërs
niet te zeer tegen zich in het
harnas te jagen.
Rabin besloot daarop de Syriërs
in ieder geval de indruk te ge
ven dat hij bereid is serieus met
ze te praten. Hij verving het
hoofd van de onderhandelings
delegatie en stuurde vervolgens
via Washington een boodschap
naar Syrië. Daarin verzekerde
hij president Assad van Israëls
goede bedoelingen. Rabin her
innerde Damascus er nog eens
dat de Veiligheidsraad-resolu
ties 242 en 338 (land in ruil voor
vrede, en veilige en erkende
grenzen) als basis voor de on
derhandelingen dienen. Syrië
klaagt er immers steeds over dat
Israël niet wil praten op basis
van 242.
Vorige week dinsdag lekte uit
dat Rabin de boodschap had
gestuurd. De Israëlische radio
kwam vervolgens met het be
richt dat Israël Syrië zal aanbie
den een deel van de Golan te
ontruimen. Het dagblad Ha'ar-
etz zat de volgende ochtend
dichter bij de waarheid, toen
het melding maakte van de na
druk die Rabin legde op resolu-
tie-242. Een commentator leid
de daaruit af dat de Israëlische
regering dus bereid is tot terri
toriaal compromis.
In een bijeenkomst met de bui
tenlandse pers ontkende minis
ter Peres (buitenlandse zaken)
woensdag met klem dat Israël
bij het overleg in Washington
zal voorstellen een deel van de
Golan te ontruimen. Hij zei dat
de onderhandelingsdelegatie de
Golan zelfs niet ter sprake zal
brengen, „al kan Syrië natuur
lijk op de agenda plaatsen wat
het wil". Volgens Peres wil Israël
in Washington van Syrië maar
één ding weten, namelijk of het
land geïnteresseerd is in 'echte
vrede' in plaats van militaire
confrontatie.
-V;
">r T -•
W^BÊÊÊmmÊÊÊmM
KHEHHHBBHK
Sarajevo, 4 augustus 1992. Tijdens de begrafenis van twee door het oorlogsgeweld omgekomen kinderen, slaan vijf mortiergranaten in op de be
graafplaats. Opnieuw vloeit bloed. Het Bosnische leger zelf zou daarvoor verantwoordelijk zijn, niet de Serviërs. foto ap
SARAJEVO «CEESV
De Verenigde Naties ergeren
zich steeds meer aan de rege
ring en het officiële leger van
Bosnië. Die conclusie kan wor
den getrokken uit het uitlekken
van een VN-rapport in New
York, waarin gemeld wordt dat
verscheidene bloedige aansla
gen op de burgerbevolking van
Sarajevo door de Bosniërs zelf
zouden zijn gepleegd.
De VN beschuldigen de mos
lims ervan dat ze zelf granaten
afschieten op zowel burgerdoe
len als op de VN-kwartieren in
de Bosnische hoofdstad. Zo zou
de beschieting van een rij wach
tende mensen voor een bakke
rij, waarbij twintig mensen om
kwamen, door de moslims zijn
gepleegd. Datzelfde geldt voor
de twee mortiergranaten die
neerkwamen op een groep
rouwende mensen op de be
graafplaats Lion. Hét hoofd
kwartier van de VN in Sarajevo
zou ook enkele malen door de
Bosniërs zijn beschoten. Boven
dien zouden de Amerikaanse
journalist David Kaplan en een
Oekraïnse soldaat door een
Bosnische sluipschutter zijn
doodgeschoten.
Toch is de vraag wie de grana
ten afvuurt of van welke zijde
een sluipschutter schiet, niet
eenvoudig te beantwoorden.
Zaterdag werd bij het VN-
hoofdkwartiereen niet-ontplof-
te granaat gevonden. De aan
wezige officier kon echter niet
vertellen van wie de granaat af
komstig was.Alle partijen heb
ben granaten van het voormali
ge Joegoslavische leger. Boven
dien hebben ze wapens van el
kaar gestolen. Dus wie deze gra
naat neeft afgeschoten, is niet te
zeggen".
Dat zou wel kunnen aan de
hand van de baan die de gra
naat heeft afgelegd, 's Avonds is
dat makkelijker te bepalen dan
overdag. Om 's nachts een doel
te bepalen wordt meestal eerst
lichtspoormunitie afgevuurd,
waarna geschut of mortier op
het doel wordt ingesteld. Waar
nemers van de VN kunnen aan
de hand van de richting waaruit
de lichtspoormunitie komt, be
palen wie er schiet. Overdag is
dat echter veel lastiger, omdat
er dan geen lichtspoormunitie
maar verrekijkers worden ge
bruikt om het doel nauwkeurig
te bepalen.
In het geval van de beschietin
gen van het VN-hoofdkwartier
is het nog extra moeilijk om vast
te stellen wie daarvoor verant
woordelijk zijn. De voorkant
van het PTT-gebouw, waar de
VN is gevestigd, kijkt uit op een
berghelling. Die helling is in
handen van het Bosnische le
ger. Daarachter zitten Servische
eenheden en daar weer achter
het Kroatische leger. De strij
dende partijen zitten hier soms
maar enkele honderden meters
van elkaar. Welk leger vanuit die
richting een granaat afvuurt op
het VN-hoofdkwartier is dus
buitengewoon moeilijk te bepa
len.
Iets gemakkelijker ligt het met
de beschietingen van het oude
centrum van Sarajevo. De Ser
viërs hebben heeft vanuit de
bergen goed zicht op de stad en
kunnen uiterst nauwkeurig een
doel bepalen in het centrum. En
ze schieten elke dag, dat staat
vast. Toch is het mogelijk dat de
Bosniërs, die zeggen dat ze zelf
nauwelijks zware wapens heb
ben, zo nu en dan een granaat
op de stad afvuren om de druk
op de VN op te voeren.
Er bestaat ook nog zoiets als
uitlokking. In de Tito-kazerne
bijvoorbeeld, waar het Oekraïn
se VN-bataljon is gelegerd, zit
ten ook Bosnische soldaten. Zij
schieten geregeld op Servische
stellingen die vervolgens ant
woorden met een regen van
granaten. En die treffen ook het
gebouw van de VN.
Dan de sluipschutters. De VN
weten dat de omgekomen Oek
raïnse soldaat is doodgeschoten
dooreen Bosnische sluipschut
ter. Het schot werd gelost van
een meter of 50,60 afstand,
vanuit een gebouw waar Bosni
sche soldaten zaten. Het geval
van journalist David Kaplan ligt
ingewikkelder. Hij werd dood
geschoten in een soort nie-
mansland bij het vliegveld. Dat
gebeurde op enkele honderden
meters afstand van een Servi
sche controlepost, maar het is
bekend dat ook Bosnische sol
daten zich in het gebied ophou
den. Wie van de partijen Kaplan
heeft gedood, valt dan ook niet
met zekerheid te zeggen.
De VN onderhouden een zeer
moeizame relatie met regering
en leger van Bosnië. De veelal
goed getrainde en zeer gedici-
plineerde officieren van de
'United Nations Protection For
ce' (Unprofor) doen het liefst
zaken met een gelijkwaardige
partner. Het Bosnische leger is
dat niet. Het bestaat uit een sa
mengeraapt zooitje van nauwe
lijks militair geoefende burgers
en zelfstandig opererende mili
ties. Het Bosnische legercom-
mando heeft slechts beperkt
greep op de eigen mensen. Bo
vendien voelen de Bosniërs zich
in de steek gelaten door de VN.
De verhouding met het goed
uitgeruste Servische leger, dat
beschikt over deskundige offi
cieren, is daarentegen een stuk
beter, zo valt op het VN-hoofd
kwartier te beluisteren. Feit
blijft dat Servië de door de Vere
nigde Naties aangewezen agres
sor van deze oorlog is.
Behalve de dood van de Oekraï
ner, valt geen enkel voorval in
het VN-rapport met honderd
procent zekerheid aan een be
paalde partij toe te schrijven.
Dat is de conclusie van menig
waarnemer in Sarajevo en van
VN-officieren op het hoofd
kwartier. De enige zekerheid die
men in Sarajevo heeft, is dat
vrijwel niet te controleren is.
Bureaucratie houdt geen rekening met praktijk uitkeringsontvanger
LEIOEN HANS JACOBS
Ik heb een uitkering gehad. In
dit land is dat geen schande.
Het kan iedereen overkomen, je
hebt tenslotte niet alles in de
hand. Van die uitkering valt wel
enkele maanden te leven. Duurt
het langer, dan wordt het krap.
Gaan er jaren overheen, dan is
er sprake van armoede. Ruimte
voor noodzakelijke extra's (ver
vanging van de kapotte wasma
chine of koelkast) is er namelijk
niet. Zeker niet wanneer we
praten over een bijstandsuitke
ring.
Ik wilde zo snel mogelijk van
die uitkering af. Gewoon aan de
slag, het geleerde in de praktijk
brengen. Maar een baan vin
den, is niet altijd makkelijk. Ik
had echter het 'geluk' dat ik hier
en daar wat karweitjes kon op
knappen. Te zamen leverde dat
wel geen volledige baan op,
maar op die manier hield ik wel
contact met de arbeidsmarkt.
Bijverdienen mag als je een uit
kering hebt. Als je het maar aan
de sociale dienst vertelt. Die is
dan zo vriendelijk om driekwart
van het verdiende geld te korten
op de uitkering. Geen stimulans
om werk hoe weinig ook
te zoeken, maar niet onterecht.
Een uitkering is er nu eenmaal
voor mensen zonder werk.
De manier waarop de verreke
ning tot stand komt, werkt ech
ter gesjoemel in de hand. Er is
tegenwoordig, zo meldde deze
krant afgelopen zaterdag, al een
naam voor: witte fraude. Die
heeft betrekking op mensen die
een uitkering hebben, daar
naast volkomen legaal een baan
hebben en dat niet vertellen aan
de sociale dienst. Het ministerie
van sociale zaken houdt het er
foto fotobureau dijkstra
op dat er jaarlijks voor „enige
honderden miljoenen" aan wit
te fraude wordt gepleegd op een
totaal aan bijstandsuitkeringen
van ongeveer 11 miljard gulden.
Als je de sociale dienst vertelt
dat je werk hebt tijdelijk,
part time, een klusje dan
wordt je uitkering onmiddellijk
stopgezet. Dat is vervelend,
want het loon komt meestal pas
een maand later binnen. In de
tussentijd zitje mooi zonder in
komen. Als het werk van korte
duur is, gaat er weer minstens
een maand overheen voordat
de uitkering wordt hervat.
Iemand die ik ken, werkt per
week gemiddeld 16 uur. De ene
week is het wel eens 24 uur, een
volgende week maar 8 uur. Per
week moeten de uren worden
opgegeven. Als er te veel wordt
gewerkt (bijvoorbeeld 24 uur in
een bepaalde week) stopt de
uitkering. Na een week met
weinig werk wordt de uitkering
echter niet automatisch hervat.
Daar moet eerst weer over wor
den gebeld of geschreven. Je
hebt daardoor bijna een dag
taak aan de correspondentie
met de sociale dienst. De bu
reaucratie is, dankzij de auto
matisering, niet berekend op de
dagelijkse praktijk van veel uit
keringsontvangers.
Het komt meestal wel goed,
maar al het gezeur werkt wel in
de hand dat je maar een
maandje of wat langer wacht
met het aanmelden van de bij
verdienste^)tenzij je een rege
ling kunt treffen waarbij je de
verschillende verdiende bedra
gen mag 'middelen'. Witte frau
de heeft dus ook een keerzijde.
Maar daar heeft de staatssecre
taris in haar jacht op wetsover
treders niet aan gedacht.
